Περί προσευχής "3"

  • Τρεις είναι οι τρόποι της προσοχής και της προσευχής, με τους οποίους η ψυχή ή υψώνεται ή γκρεμίζεται· υψώνεται όταν τους μεταχειρίζεται σε κατάλληλο καιρό, γκρεμίζεται όταν τους κατέχει παράκαιρα και ανόητα. Η νήψη λοιπόν και η προσευχή είναι δεμένες όπως η ψυχή με το σώμα και η μία χωρίς την άλλη δεν μπορεί να σταθεί. Αυτά τα δύο συνδέονται μεταξύ τους με δύο τρόπους. Πρώτα η νήψη αντιστέκεται στην αμαρτία, σαν εμπροσθοφυλακή, και κατόπιν ακολουθεί η προσευχή, η οποία θανατώνει παρευθύς και αφανίζει όλους εκείνους τους αισχρούς λογισμούς που εξουδετέρωσε πρωτύτερα η προσοχή· γιατί αυτή μόνη της δεν μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο. Αυτή η δυάδα, δηλαδή η προσοχή και η προσευχή, είναι η πύλη της ζωής και του θανάτου και όταν με τη νήψη φυλάγουμε καθαρή την προσευχή, βελτιωνόμαστε, ενώ όταν δεν προσέχουμε και τη μολύνουμε και τη διαφθείρουμε, αυξανόμαστε στην κακία. Οι τρόποι της προσευχής είναι: α) Της πρώτης προσευχής τα ιδιώματα είναι τα εξής: Όταν κανείς στέκεται σε προσευχή και σηκώνει στον ουρανό τα χέρια και τα μάτια και το νου του και σχηματίζει ο νους του Θεία νοήματα και ουράνια κάλλη, ταξιαρχίες Αγγέλων και κατοικητήρια Αγίων και γενικά, όλα όσα άκουσε από τις Γραφές, αυτά στον καιρό της προσευχής τα συναθροίζει στο νου του και παρακινεί την ψυχή του σε Θείο πόθο, ατενίζοντας σταθερά στον ουρανό, και μερικές φορές χύνοντας και δάκρυα από τα μάτια του, με αυτό τον τρόπο λίγο-λίγο υπερηφανεύεται η καρδιά του και επαίρεται, και του φαίνεται πως αυτά που γίνονται, είναι από Χάρη Θεϊκή προς παρηγοριά του και εύχεται να βρίσκεται πάντοτε σε τέτοια εργασία. Όλα αυτά είναι σημάδια της πλάνης, γιατί το καλό δεν είναι καλό, όταν δεν γίνει με τρόπο καλό. Αν λοιπόν ένας τέτοιος άνθρωπος αποσυρθεί σε άκρα ησυχία, είναι αδύνατο να μην τρελαθεί· και αν τύχει να μην πάθει κάτι τέτοιο, όμως είναι αδύνατο να αποκτήσει τις αρετές ή να φτάσει στην απάθεια και να προκόψει. Με τούτο τον τρόπο πλανήθηκαν κι εκείνοι που βλέπουν φως αισθητά και νιώθουν κάποιες ευωδίες με την όσφρησή τους κι ακούνε φωνές και άλλα πολλά παρόμοια. Και άλλοι από αυτούς δαιμονίστηκαν και άλλοι πάλι δεν κατάλαβαν αυτόν που μετασχηματίζεται σε άγγελο φωτός και πλανήθηκαν με το να τον δεχτούν κι έμειναν στο εξής αδιόρθωτοι ως το τέλος, χωρίς να δέχονται καμία συμβουλή από ανθρώπους. Άλλοι από αυτούς παρακινήθηκαν από το διάβολο που τους απάτησε και σκοτώθηκαν μόνοι τους, άλλοι δηλαδή γκρεμίστηκαν και άλλοι κρεμάστηκαν β) Η δεύτερη προσευχή είναι η εξής: Όταν ο νους συνάγει τον εαυτό του από όλα τα αισθητά και φυλάγεται από τις εξωτερικές αισθήσεις και συνάγει όλους τους λογισμούς, αλλά χωρίς να το καταλαβαίνει πορεύεται μάταια· και πότε εξετάζει τους λογισμούς του, πότε προσέχει στα λόγια της ικεσίας που λέει προς το Θεό· κι άλλοτε επαναφέρει στον εαυτό του τους λογισμούς που αιχμαλωτίστηκαν, ενώ άλλοτε, αφού κυριεύθηκε ο ίδιος από κάποιο πάθος, αρχίζει πάλι με βία να επιστρέφει στον εαυτό του. Έχοντας τούτο τον πόλεμο, δεν είναι δυνατό να ειρηνέψει αυτός ποτέ ή να λάβει το στέφανο της νίκης. Γιατί ο τέτοιος άνθρωπος μοιάζει μ' εκείνον που κάνει πόλεμο μέσα στη νύχτα, ο οποίος ακούει τις φωνές των εχθρών και δέχεται πληγές από αυτούς, μα δεν μπορεί να δει καθαρά ποιοί είναι και από που ήρθαν και πως και γιατί τον πληγώνουν, επειδή το σκότος που έχει στο νου του προξενεί αυτή τη ζημία, και δεν είναι δυνατό ποτέ να γλυτώσει όποιος κάνει αυτόν τον πόλεμο από τους νοητούς εχθρούς του που τον συντρίβουν. Και υπομένει τον κόπο, αλλά χάνει το μισθό. Αλλά και εξαπατάται από την κενοδοξία, χωρίς να το καταλαβαίνει και του φαίνεται πως είναι τάχα προσεκτικός· και καθώς κυριεύεται και εμπαίζεται από αυτή, συχνά καταφρονεί από υπερηφάνεια τους άλλους και τους κατηγορεί ως απρόσεκτους και συστήνει τον εαυτό του ως ποιμένα προβάτων, μοιάζοντας με τυφλό που υπόσχεται να οδηγεί άλλους τυφλούς. Τούτος είναι ο δεύτερος τρόπος της προσευχής και από αυτά μπορεί ο φιλόπονος να μάθει τη ζημία που προξενεί. Όμως η δεύτερη προσευχή είναι καλύτερη από την πρώτη, όπως η νύχτα με πανσέληνο από τη νύχτα χωρίς άστρα και φεγγάρι και γ) Ιδού αρχίζομε να μιλάμε περί της τρίτης προσευχής. Αυτή είναι πράγμα παράδοξο και δυσκολοερμήνευτο· και σ' εκείνους που την αγνοούν, όχι μόνο είναι δυσκολοκατάληπτη, αλλά σχεδόν και απίστευτη, επειδή δεν συναντάται στους πολλούς· και καθώς νομίζω, αυτό το καλό έφυγε από μας μαζί με την υπακοή. Γιατί η υπακοή απαλλάσσει τον εραστή της από τις επιδράσεις του παρόντος πονηρού κόσμου και τον ελευθερώνει από μέριμνες και εμπαθείς προσκολλήσεις και τον κάνει πρόθυμο και άοκνο στον ζητούμενο σκοπό του, αν βέβαια αυτός έχει βρει απλανή οδηγό. Από ποιά πρόσκαιρα δηλαδή θα νικηθεί ο νους εκείνου, που με την υπακοή νεκρώθηκε για κάθε εμπαθή προσκόλληση στον κόσμο ή το σώμα του; Η, από ποιά μέριμνα μπορεί να δεσμευθεί εκείνος, που ανέθεσε κάθε μέριμνα της ψυχής και του σώματός του στο Θεό και στον πνευματικό του πατέρα και δεν ζει πλέον για τον εαυτό του, ούτε επιθυμεί να είναι αρεστός σε ανθρώπους; Από αυτά, οι νοητές περικυκλώσεις των αποστατών δαιμόνων, οι οποίες σαν σχοινιά σύρουν το νου σε πολλούς και διάφορους λογισμούς, διαλύονται· και τότε ο νους μένει ελεύθερος και πολεμά με εξουσία και ερευνώντας τους λογισμούς των δαιμόνων τους, αποδιώχνει με επιτηδειότητα και προσφέρει με καθαρή καρδιά τις προσευχές του στο Θεό. Όσοι δεν κάνουν τέτοια αρχή μάταια κοπιάζουν. Η αρχή τώρα της τρίτης προσευχής δεν είναι να κοιτάζει κανείς στον ουρανό και να σηκώνει τα χέρια του και να συνάγει τους λογισμούς και να ζητά βοήθεια από τον ουρανό· αυτά, καθώς είπαμε, είναι ιδιώματα του πρώτου τρόπου της πλάνης. Μήτε πάλι, όπως στη δεύτερη προσευχή, ο νους αρχίζει να φυλάγεται από τις έξω αισθήσεις του και να μη βλέπει τους εσωτερικούς εχθρούς. Γιατί ένας τέτοιος βάλλεται από τους δαίμονες, μα δε βάλλει εναντίον τους· πληγώνεται, και δεν το ξέρει· πιάνεται αιχμάλωτος, και δεν μπορεί να αμυνθεί σ' αυτούς που τον αιχμαλωτίζουν πάντοτε οι αμαρτωλοί (δαίμονες) σχεδιάζουν κακά πίσω από την πλάτη του ή μάλλον μπροστά στα μάτια του και τον κάνουν κενόδοξο και υπερήφανο. Αλλά αν εσύ θέλεις να κάνεις αρχή αυτής της φωτογεννήτρας και τερπνής εργασίας, βάλε πρόθυμα αρχή ως εξής. Ύστερα από την τέλεια υπακοή που ο λόγος περιέγραψε πρωτύτερα, χρειάζεται να κάνεις και όλα σου τα έργα με συνείδηση καθαρή, γιατί χωρίς υπακοή, ούτε καθαρή συνείδηση υπάρχει. Η αληθινή και απλανής προσοχή και προσευχή είναι αυτή· να φυλάγει ο νους την καρδιά όταν προσεύχεται και να περιστρέφεται πάντοτε μέσα σ' αυτή, αποδιώχνοντας τα νοήματα που σπέρνει ο εχθρός και από εκείνο το βάθος να αναπέμπει τις δεήσεις προς τον Κύριο. Και αφού εκεί μέσα γευθεί ότι είναι χρηστός ο Κύριος, δεν βγαίνει πλέον από τον τόπο της καρδιάς. Αυτήν, μερικοί από τους Πατέρες την ονόμασαν καρδιακή ησυχία· άλλοι, προσοχή· άλλοι, φύλαξη της καρδιάς· άλλοι, νήψη και αντίρρηση· άλλοι, έρευνα των λογισμών και φύλαξη του νου· όλοι όμως με αυτή καλλιέργησαν τη γη της καρδιάς τους και με αυτή αξιώθηκαν να τραφούν με το θείο μάννα. (Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος)
  • Το να μην προσεύχεται κάποιος, είναι μεγάλη του ζημιά, επειδή μένει στερημένη η ψυχή του από τον φωτισμό του Θεού, την Θείαν δύναμη και την άνεση από τους πειρασμούς των δαιμόνων και ενεργούν πλέον σ' αυτήν οι δαίμονες, κάθε ασέλγεια, ακαθαρσία, πονηριά, αδικία και υπερηφάνεια. (Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος)
  • Εκείνα που πρέπει να ζητάει κάθε πιστός Χριστιανός από τον Θεόν, είναι η πραότητα της καρδιάς και η ταπεινοφροσύνη της ψυχής. (ΆγιοςΣυμεώνοΝέοςΘεολόγος)
  • Δεν υπάρχει ανώτερο πράγμα από την προσκόλληση στον Κύριο και την ένωση μαζί Του, που πετυχαίνεται δια της προσευχής. Η προσευχή είναι ο πνευματικός καθρέφτης που φανερώνει την πνευματική κατάσταση του πιστού. Η ψυχή τότε προσεύχεται με συναίσθηση, όταν υπερνικήσει τον θυμό. Και όσοι προσεύχονται χωρίς να αισθανθούν μια ελάφρωση από το ρύπος της αμαρτίας του και χωρίς να αισθάνονται αγαλλίαση με το αίσθημα της ταπεινώσεως, αυτοί δεν προσεύχονται πνευματικά. (ΆγιοςΙωάννηςτηςΚλίμακος)
  • Τα φαγητά τα αρτύουν με το λάδι και το αλάτι. Και στην προσευχή δίνουν φτερά η ζωή της σωφροσύνης και αγνότητος και τα δάκρυα. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
  • Όσοι προσεύχονται και δεν εισακούγονται από τον Θεό τα αιτήματά τους, κάποια από τις εξής αιτίες δεν εισακούγονται: α) ζητούν προ της ώρας β) ζητούν με αναξιότητα και κενοδοξία και γ) εάν εισακούγονταν, επρόκειτο να υπερηφανευτούν ή να πέσουν μετά την απόκτηση του αιτήματός τους σε αμέλεια. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
  • Αρχή της προσευχής είναι το να διώκονται οι εχθρικές προσβολές στην αρχή τους, με ένα αποφασιστικό λόγο. Μέσον, το να παραμένει ο νους στα λόγια και στα νοήματα της προσευχής. Και τέλος, το να αρπαγεί ο νους προς τον Κύριο. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
  • Ο νους του νηστευτού προσεύχεται καθαρά και προσεκτικά, ενώ ο νους τους ακρατούς ανθρώπου, είναι γεμάτος από ακάθαρτες εικόνες. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
  • Το καμίνι δοκιμάζει τον χρυσό, η δε στάση μας στην προσευχή, τον ζήλο και την πίστη μας προς το Θεό. Στάσου έντρομος όταν προσεύχεσαι και ικετεύεις τον Θεό, σαν τον κατάδικο μπρος στον δικαστή, ώστε και με την εξωτερική εμφάνιση και με την εσωτερική στάση, να σβήσεις τον θυμό του δικαίου Κριτού. Εκείνος που αναλογίζεται, ότι προσευχόμενος ίσταται ενώπιον του Θεού και το αισθάνεται αυτό στην καρδιά του, θα είναι στύλος ακλόνητος και δεν θα εμπαίζεται από κανέναν δαίμονα. (ΆγιοςΙωάννηςτηςΚλίμακος)
  • Όποιος άγγιξε λίγο την ομορφιά της προσευχής, θα φύγει μακριά από τα πλήθη των νθρώπων, όπως φεύγει το άγριο γαϊδούρι. (ΆγιοςΙωάννηςτηςΚλίμακος)
  • Στον επίγειο βασιλιά, είναι αποκρουστικός εκείνος που παρίσταται ενώπιόν του και συνεχώς γυρίζει το πρόσωπό του και συζητεί με τους εχθρούς του βασιλέως. Παρόμοια είναι αποκρουστικός στον Κύριον αυτός, που ενώ προσεύχεται, δέχεται ακάθαρτους λογισμούς. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
  • Οι δαίμονες προσπαθούν με τις ταραχές να χαλούν την προσευχή και επιδιώκουν να κλέβουν ώρα με την ώρα, το χρόνο της προσευχής μας. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
  • Όπως οι κλέφτες δεν πλησιάζουν εύκολα στον τόπο που βλέπουν βασιλική φρουρά και όπλα, έτσι και εκείνος που ένωσε την καρδιά με την προσευχή δεν κλέπτεται εύκολα από τους νοητούς ληστές (τους δαίμονες). (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
  • Η προσευχή στην ουσία της είναι συνομιλία και ένωση ανθρώπου και Θεού· στην ενέργειά της είναι διατήρηση του κόσμου, συμφιλίωση με το Θεό, μητέρα των δακρύων αλλά και θυγατέρα, συγχώρηση των αμαρτιών, γέφυρα πάνω από τους πειρασμούς, τείχος ανάμεσα σε μας και τις θλίψεις, συντριβή των πολέμων, έργο των Αγγέλων, τροφή όλων των ασωμάτων, μέλλουσα ευφροσύνη, απεριόριστη εργασία, πηγή των αρετών, πρόξενος των χαρισμάτων, προκοπή αόρατη, τροφή της ψυχής, φωτισμός του νου, τσεκούρι που κόβει την απόγνωση, απόδειξη της ελπίδας στο Θεό, λύτρωση από τη λύπη, πλούτος των μοναχών, θησαυρός των ησυχαστών, περιορισμός του θυμού, καθρέφτης της προκοπής, φανέρωση της εκτάσεως της αρετής, φανέρωση της πνευματικής καταστάσεως, αποκάλυψη των μελλόντων, σημείο δόξας. Η προσευχή γι' αυτόν που προσεύχεται πραγματικά, είναι δικαστήριο και κριτήριο και βήμα του Κυρίου, πριν από το μελλοντικό βήμα... (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
  • Είναι βαρύ να αρπάξεις το νερό από το στόμα του διψασμένου. Βαρύτερο όμως είναι να διακόψεις μία ψυχή που προσεύχεται με κατάνυξη από την πολυπόθητη αυτή προσευχή της, πριν την τελειώσει. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
  • Ακόμα και αν έχεις ανέβει όλη τη σκάλα των αρετών, δεν θα πάψεις να προσεύχεσαι στο Θεό, να σε συγχωρέσει τις αμαρτίες σου. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
  • Όταν ο νους σου, από πολύ πόθο για το Θεό, μοιάζει να αποτραβιέται σιγά σιγά από τη σάρκα και σιχαίνεται όλα τα νοήματα, που προέρχονται από τις αισθήσεις ή τη μνήμη ή την ιδιοσυγκρασία γεμίζοντας από χαρά και ευλάβεια, τότε να θεωρείς πως έχεις πλησιάσει τα όρια της αληθινής προσευχής. Και αν προσεύχεσαι έτσι αληθινά, θα βρεις πολλή εσωτερική πληροφόρηση. Και θα έρθουν μαζί σου άγγελοι και θα σε φωτίσουν να κατανοήσεις τους λόγους των γινομένων. (ΆγιοςΝείλοςοΑσκητής)
  • Για να μπορέσεις να προσευχηθείς απερίσπαστα, πρέπει να απαρνηθείς τον εαυτόν σου, να μην μπερδεύεσαι με υλικά πράγματα και να μην ταράζεσαι με αδιάκοπες φροντίδες. Αγωνίσου να κρατάς το νου σου την ώρα της προσευχής κουφό και άλαλο. Έτσι θα μπορέσεις να προσευχηθείς. Και να μην πικραίνεις καμμιά ψυχή, διότι τότε άδικα τρέχεις και ματαίως προσεύχεσαι. (ΆγιοςΝείλοςοΑσκητής)
  • Αν στον καιρό της προσευχής σου νιώσεις χαρά μεγαλύτερη από κάθε άλλη χαρά, τότε πράγματι βρήκες την αληθινή προσευχή. (ΆγιοςΝείλοςοΑσκητής)
  • Όπως η όραση είναι ανώτερη από όλες τις αισθήσεις, έτσι και η προσευχή είναι η πιο θεϊκή από όλες τις αρετές. (Άγιος Νείλος ο Ασκητής)
  • Η προσευχή βλαστάνει την πραότητα και την αοργησία, προβάλει τη χαρά και την ευχαριστία και προφυλάσσει από την λύπη και την κακοκεφιά. Αν προσεύχεσαι αληθινά, θα βρείς πολλή εσωτερική πληροφόρηση. (Άγιος Νείλος ο Ασκητής)
  • Αν δείχνεις επιμέλεια στην προσευχή, να ετοιμάζεσαι να δεχτείς επιθέσεις δαιμόνων και να υπομένεις με γενναιότητα τα μαστίγια. Διότι θα σου επιτεθούν από φθόνο σαν άγρια θηρία! (Άγιος Νείλος ο Ασκητής)
  • Διώχνε μακριά σου τις ανάγκες του σώματος την ώρα της προσευχής, για να μη χάσεις το μέγιστο κέρδος της προσευχής σου όταν σε τσιμπάει ψύλλος ή ψείρα ή κουνούπι ή μύγα. Για άλλον πνευματικό αδελφό διάβασα πως, ενώ προσευχόταν, ήρθε μια οχιά και του δάγκωσε το πόδι. Αυτός όμως δεν κατέβασε τα χέρια του προτού τελειώσει την συνηθισμένη του προσευχή. Και δεν έπαθε τίποτε, γιατί αγάπησε το Θεό πιο πολύ από τον εαυτό του. (Άγιος Νείλος ο Ασκητής)
  • Προσευχήσου πρώτα να γίνεις καθαρός από τα πάθη. Προσευχήσου δεύτερο να απαλλαγείς από την άγνοια και τη λήθη. Προσευχήσου τρίτο να γλιτώσεις από κάθε πειρασμό και εγκατάλειψη. (Άγιος Νείλος ο Ασκητής)
  • Όποιος αγαπάει την αληθινή προσευχή, αλλά θυμώνει και μνησικακεί, μοιάζει με εκείνον που θέλει να βλέπει καλά και καθαρά, αλλά κουνάει ταραγμένα και νευρικά τα μάτια του. (Άγιος Νείλος ο Ασκητής)
  • Ο Μωϋσής για να πλησιάσει την καιόμενη βάτο, χρειάστηκε να λύσει τα υποδήματά του. Εμείς όμως πάμε συχνά να προσευχηθούμε στο Θεό, χωρίς να λύσουμε τον εαυτόν μας απο τις εμπαθείς σκέψεις. (ΆγιοςΝείλοςοΑσκητής)
  • Μην λυπάσαι, όταν δεν παίρνεις από το Θεό αμέσως ό,τι ζητάς. Γιατί θέλει να σε ευεργετήσει ακόμα πιο πολύ, αν μένεις αφοσιωμένος σ'αυτόν με την επίμονη προσευχή. Και τι άλλο είναι ανώτερο από τη συναναστροφή σου με το Θεό και από την απασχόλησή σου με τη μαζί του επικοινωνία; (Άγιος Νείλος ο Ασκητής)
  • Όλος ο πόλεμος, που γίνεται ανάμεσα σε μας και τους ακάθαρτους δαίμονες, δε γίνεται για τίποτε άλλο παρά για την πνευματική προσευχή. Οι δαίμονες εχθρεύονται πολύ την προσευχή και τους είναι πολύ δυσάρεστη, ενώ για μας είναι σωτήρια και πάρα πολύ χρήσιμη, αφού είναι η μητέρα όλων των αρετών. (Άγιος Νείλος ο Ασκητής)
  • Όταν σε δουν οι δαίμονες πρόθυμο για αληθινή προσευχή, τότε βάζουν με τέχνη μέσα σου σκέψεις μερικών τάχα αναγκαίων πραγμάτων και ύστερα από λίγο σε κάνουν να ξεχάσεις την προσευχή και έτσι ο νους σου πέφτει στην παγίδα να ανζητά τη λύση αυτών, των δήθεν αναγκαίων πραγμάτων. (Άγιος Νείλος ο Ασκητής)
  • Όταν προσεύχεσαι, πρόσεχε μη ζητήσεις άλλα αντί άλλων και προκαλέσεις την οργή του Κυρίου. Μη ζητήσεις δηλαδή χρήματα, ανθρώπινη δόξα, εξουσία ή κάτι άλλο απ' αυτά που παρέρχονται, αλλά να ζητάς τη Βασιλεία του Θεού και Αυτός θα σου παράσχει ό,τι χρειάζεται το σώμα, όπως ο Ίδιος υποσχέθηκε: Ζητείτε τη βασιλεία του Θεού και την δικαιοσύνη αυτού, κι όλα αυτά θα προστεθούν σε σας. (Μέγας Βασίλειος)
  • Να μην ολιγοψυχήσουμε και σταματήσουμε να ζητάμε από τον Κύριο. Γιατί, γι' αυτό είπε ο Κύριος την παραβολή της χήρας, η οποία με την επιμονή της, έκανε τον παράνομο κριτή να λυγίσει (Λουκ. 18,2), για να λαμβάνουμε και εμείς τα ζητούμενα, μέσω της επιμονής. Γιατί απ' αυτό αποδεικνύεται η πίστη και η αγάπη μας προς τον Θεό, όταν δηλ. και χωρίς να εκπληρώνεται το αίτημά μας, εμείς να συνεχίζουμε να Τον ευχαριστούμε. (Μέγας Βασίλειος)
  • Ενώ όλοι στρεφόμαστε κατά την προσευχή προς την Ανατολή, λίγοι γνωρίζουμε ότι επιζητούμε έτσι την παλαιά πατρίδα, τον Παράδεισο, τον οποίο φύτεψε ο Θεός στην Εδέμ που βρίσκεται στην Ανατολή (Γεν. 2,8). (Μέγας Βασίλειος)
  • Πώς οι Απόστολοι μπορούσαν να προσεύχονται αδιάλειπτα; Σε όλες τις εκδηλώσεις τους, είχαν την σκέψη τους στον Θεό και ζούσαν διαρκώς αφοσιωμένοι σε Αυτόν. Αυτή η εσωτερική τους διάθεση, αποτελούσε αδιάλειπτη προσευχή. (Μέγας Βασίλειος)
  • Φύλαξε τον εαυτόν σου από ακράτεια και μίσος και δε θα βρεις εμπόδιο στον καιρό της προσευχής σου. (Όσιος Θαλάσσιος)
  • Το μυστήριο της προσευχής δεν τελείται σε ορισμένο καιρό και τόπο. Και αν περιορίζεις την προσευχή σε ώρες και καιρούς και τόπους, τότε ο υπόλοιπος χρόνος θα δαπανάται σε έργα ματαιότητας. Γιατί η τελειότητα της προσευχής είναι η αεικινησία του νου γύρω από το Θεό και να προσκολληθεί στο Θεό η διάνοια και να γίνει μαζί Του ένα πνεύμα (Άγιος Νικήτας ο Στηθάτος)
  • Η προσευχή έχει ποιότητα όταν, μαζί με το πνεύμα προσεύχεται κανείς και με το νου. Προσεύχεται κανείς με το νου, όταν προσέχει στο νόημα που περιέχεται στα λόγια της Θείας Γραφής και από τις θεοπρεπείς έννοιες που βρίσκει εκεί, παίρνει στην καρδιά του αφορμές αναβάσεων σε Θεία νοήματα. Απ' αυτά αρπάζεται νοερά η ψυχή σε χώρο φωτός, φωτίζεται πλούσια, καθαρίζεται και ανυψώνεται ολόκληρη προς τους ουρανούς όπου παρατηρεί τα κάλλη των αγαθών που έχουν ετοιμαστεί για τους Αγίους. Και καθώς φλογίζεται από την επιθυμία τους, εξάγει αμέσως τον καρπό της προσευχής από τα μάτια, πηγάζει δηλαδή το νάμα των δακρύων με την φωτοποιό ενέργεια του Πνεύματος. Και είναι η γεύση των δακρύων τόσο γλυκιά, ώστε εκείνος που την γεύτηκε, να ξεχνά κάποτε και τη σωματική του τροφή. (Άγιος Νικήτας ο Στηθάτος)
  • Όπου παρατηρείται ο καρπός του Πνεύματος, εκεί υπάρχει και η ποιότητα της προσευχής. Και όπου υπάρχει η ποιότητα, εκεί είναι άριστη και η ποσότητα της ψαλμωδίας. Όπου όμως δεν φαίνεται καρπός, εκεί και η ποιότητα δεν έχει ικμάδα. Και αν η ποιότητα είναι χωρίς ικμάδα, τότε είναι περιττή και η ποσότητα, η οποία μπορεί να προξενεί γύμναση του σώματος, αλλά οπωσδήποτε, για τους πολλούς είναι χωρίς κέρδος. (Άγιος Νικήτας ο Στηθάτος)
  • Πρέπει να γνωρίζεις, ότι αέναη προσευχή είναι σίγουρα εκείνη που δεν σταματά από την ψυχή όλη την ημέρα και όλη τη νύχτα και η οποία δεν γίνεται αντιληπτή από τους άλλους με την έκταση των χεριών ή με τη στάση του σώματος ή με τον ήχο της γλώσσας, αλλά την καταλαβαίνουν όσοι γνωρίζουν, από τη νοερή μελέτη της εργασίας του νου και της μνήμης του Θεού με επίμονη κατάνυξη. (Άγιος Νικήτας ο Στηθάτος)
  • Η καμήλα γονατίζει το βράδυ για να την ξεφορτώσουν. Και ξαναγονατίζει το πρωί για να δεχθεί πάλι το φορτίο στους ώμους της. Έτσι και εμείς πρέπει να γονατίζουμε πρωί και βράδυ ενώπιον του Θεού με προσευχή. Πότε για να ξαλαφρώσουμε από το φορτίο των αναγκών, των πόνων και των θλίψεών μας και πότε για να πάρουμε δυνάμεις για το νέο φορτίο της ημέρας. (ΆγιοςΕφραίμοΣύρος)
  • Εκείνος που έχει συμμαζεμένο το νου του όταν προσεύχεται και προσέχει αυτά που λέει, απομακρύνει με τη φλόγα της προσευχής του τους δαίμονες. Εκείνος όμως, που μετεωρίζεται και σκορπίζει το νου του σε ανώφελες σκέψεις, περιπαίζεται από αυτούς. (ΆγιοςΕφραίμοΣύρος)
  • Εκείνος που προσεύχεται καθαρά χωρίς λογισμούς και ρεμβασμούς, ο διάβολος τον φοβάται, διότι ξέρει, ότι αν ο άνθρωπος μείνει σταθερός την ώρα που προσεύχεται, ο Δημιουργός θα ακούσει την προσευχή του, ακόμη και αν τυγχάνει να είναι πολύ αμαρτωλός. Αν όμως κάποιος προσεύχεται με ρεμβασμούς, τότε θα γίνει σαν εκείνον που κρατά τόξο, αλλά δεν καταφέρνει να στείλει το βέλος εναντίον του αντιπάλου και έτσι ποτέ δεν φοβίζει τον διάβολο. (ΆγιοςΕφραίμοΣύρος)
  • Όταν στέκεσαι σε προσευχή, να εννοήσεις μπροστά σε ποιόν παρουσιάζεσαι και γι' αυτό ας είναι η ψυχή και η καρδιά σου, ολόκληρη προσηλωμένη σ' Αυτόν. Κατάλαβε αυτό το οποίο λέω: Αν πάρει στο χέρι του ένας άνθρωπος μια σακκούλα με χρήματα και πάει στο πανηγύρι, θέλοντας να αγοράσει βόδια, μήπως θα προσέχει τα γουρούνια; Αν επίσης, θέλει να αγοράσει και γαϊδούρια, μήπως θα ερωτά να μάθει για τα σκυλιά; Όλη η σκέψη του, δεν θα είναι απασχολημένη σ' αυτά τα οποία επιθυμεί, για να μην τον κοροϊδέψουν κάποια στιγμή και χάσει άσκοπα, αυτά που έχει στα χέρια του; (Άγιος Εφραίμ ο Σύρος)
  • Εάν κάποιος με πόθο και δάκρυα προσεύχεται με καθαρή καρδιά, βλέπει στο νου του, τον ίδιο τον Θεό, σαν μέσα σε καθρέφτη. (Άγιος Εφραίμ ο Σύρος)
  • Είναι μεγάλο δώρο τα δάκρυα στην προσευχή. (ΆγιοςΕφραίμοΣύρος)
  • Με την προσευχή ο Προφήτης Ηλίας ''έδεσε'' τον ουρανό, ώστε να μην βρέξει τρία χρόνια και έξι μήνες, ενώ για τους τρείς Παίδες εν καμίνω, η προσευχή τους μετέτρεψε τη φλόγα σε δροσερό αέρα. (ΆγιοςΕφραίμοΣύρος)
  • Ο καπνός που βγαίνει από τα ξύλα, πειράζει τα μάτια, αλλά έπειτα δείχνει σ' αυτά φως και ευχαριστεί εκείνους που ενοχλούσε πρωτύτερα. Και η ακατάπαυστη προσοχή προκαλεί κόπωση. Όταν όμως φτάσει η Ιησούς, που τον καλούμε με την προσευχή, φωτίζει την καρδιά. Γιατί η μνήμη του Ιησού χορηγεί, μαζί με την έλλαμψη και το σπουδαιότερο απ' όλα τα καλά. (Όσιος Φιλόθεος ο Σιναϊτης)
  • Η προσευχή είναι η ατμόσφαιρα της ψυχής. Ό,τι είναι η αναπνοή για το σώμα είναι η προσευχή για την ψυχή. (Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος)
  • Η προσευχή είναι το ''θερμόμετρο'' της πίστεως. (Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος)
  • Οταν ο άνθρωπος επικαλείται το όνομα του Θεού όσον μπορεί συχνότερα, δεν πέφτει εύκολα σε αμαρτήματα. (Άγιος Διάδοχος Φωτικής)
  • Αν δεν μπορείς να προσεύχεσαι χωρίς λογισμούς και αν ακόμη τους βλέπεις να πληθαίνουν, μην ολιγοψυχήσεις, αλλά επέμενε διαρκώς στην προσευχή. (Άγιος Μάξιμος ο Γραικός)
  • Η νοερά προσευχή είναι ανώτερη της εξωτερικής (στοματικής). Όποιος προσεύχεται μόνο με το στόμα και αδιαφορεί για τον νου, αυτός προσεύχεται στον αέρα, διότι ο Θεός προσέχει τον νου. Η άσκηση στην εσωτερική προσευχή, οδηγεί τον άνθρωπο στην κορυφή της πνευματικής τελειότητας. (Άγιος Μάξιμος ο Γραικός)
  • Όποιος προσεύχεται από συνήθεια, δεν έχει αλλαγές στην προσευχή, όποιος όμως προσεύχεται θερμά, υφίσταται πολλές αλλαγές κατά την προσευχή: Διεξάγει μάχη προς τον εχθρό, μάχη προς τον εαυτό του, προς τα πάθη, μάχη προς τους ανθρώπους και σε κάθετι, πρέπει να είναι ανδρείος... Η προσευχή που γίνεται μόνο από συνήθεια, χωρίς καρδιά συντριμμένη για τις αμαρτίες της, δεν είναι αρεστή στον Θεό. (Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης)
  • Όποιος αγαπάει τον Κύριο, σκέφτεται πάντα Εκείνον. Η ενθύμηση του Θεού, γεννάει την προσευχή. Αν δεν θυμάσαι τον Κύριο, τότε και δεν θα προσεύχεσαι και χωρίς την προσευχή, δεν θα παραμένει η ψυχή στην αγάπη του Θεού. Γιατί η Χάρη του Αγίου Πνεύματος, έρχεται με την προσευχή. (ΆγιοςΣιλουανός ο Αθωνίτης)
  • Ψυχή που αγαπά τον Κύριο, δεν μπορεί να μην προσεύχεται, γιατί την έλκει προς Αυτόν η Χάρη που δοκίμασε στην προσευχή. (Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης)
  • Να προσεύχεσαι για τον κόσμο, είναι σαν να χύνεις αίμα. Αν κανείς προσεύχεται στον Κύριο και σκέφτεται άλλα πράγματα, τότε ο Κύριος δεν εισακούει αυτού του είδους την προσευχή. (Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης)
  • Η αδιάλειπτη προσευχή προέρχεται από την αγάπη και χάνεται εξαιτίας της κατακρίσεως, της αργολογίας και της ακράτειας. (Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης)
  • Συνομιλία Αγίου Σιλουανού του Αθωνίτη και ενός ερημίτη: Ένας ερημίτης δήλωσε με εμφανή ικανοποίηση, ότι ο Θεός θα τιμωρήσει όλους τους άθεους και θα καίγονται αιώνια στην κόλαση. Ο Άγιος Σιλουανός ακούγοντάς τον, του είπε: ''Πες μου, αν υποθετικά πήγαινες στον Παράδεισο και από εκεί κοιτούσες κάτω και έβλεπες κάποιον να καίγεται στα πυρά της κολάσεως, θα αισθανόσουν ευτυχής;'' ''Δεν μπορώ να βοηθήσω... Θα ήταν δική τους υπαιτιότητα...'', απάντησε ο ερημίτης. Ο Άγιος Σιλουανός, του απάντησε με θλιβερή όψη: ''Η Αγάπη δεν μπορούσε ποτέ να το δεχτεί αυτό... Πρέπει να προσευχόμαστε για όλους!...''
  • Είναι μέγα έργο ενώπιον του Θεού, το να προσεύχεται κανείς γι' αυτούς που τον αδικούν και τον προσβάλλουν. Εξαιτίας αυτού, θα του δώσει ο Κύριος τη Χάρη και θα γνωρίσει με το Άγιο Πνεύμα τον Κύριο. Και έτσι θα υπομείνει τότε, χάριν του Κυρίου, με χαρά όλες τις θλίψεις και θα του δώσει ο Κύριος αγάπη για όλο τον κόσμο και θα επιθυμεί ολόψυχα το καλό για όλους και θα προσεύχεται για όλους, όπως για την ψυχή του. Γι' αυτό, μόλις σε προσβάλει κανείς, προσευχήσου γι' αυτόν στον Θεό και έτσι θα διατηρήσεις την ειρήνη του Θεού στην ψυχή σου. (Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης)
  • Αν θέλεις να προσεύχεσαι καθαρά, γίνε ταπεινός, γίνε εγκρατής, εξομολογήσου ειλικρινά και θα σε αγαπήσει η προσευχή. (Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης)
  • Ο Κύριος έδωσε σε εμάς την εντολήν να αγαπάμε τον Θεό εξ' όλης της καρδίας και εξ όλης της διανοίας και εξ όλης της ψυχής. Αλλά δίχως προσευχή, πως είναι δυνατόν να αγαπάς; Γι' αυτό, ο νους και η καρδιά του ανθρώπου, οφείλουν πάντοτε να είναι ελεύθεροι για προσευχή. (Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης)
  • Πολλοί προσεύχονται προφορικά ή προτιμούν να προσεύχονται με βιβλία. Και αυτό καλό είναι και ο Κύριος δέχεται την προσευχή τους. Αν όμως κανείς προσεύχεται στον Κύριο και σκέφτεται άλλα πράγματα, τότε ο Κύριος δεν εισακούει αυτού του είδους την προσευχή. (Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης)
  • Θέλεις ν' απόκτησεις προσευχή; Κοπίαζε στην προσευχή και ο Θεός βλέποντας με πόσο κόπο την ζητάς θα σου την χαρίσει. (Άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος)
  • Το έργο της προσευχής όταν γίνεται όπως πρέπει, είναι ανώτερο από κάθε αρετή και εντολή. Και μάρτυρας γι' αυτό είναι ο ίδιος ο Κύριος. Είχε πάει στο σπίτι της Μάρθας και της Μαρίας, και ενώ η Μαρία ήταν απασχολημένη στη φιλοξενία Του, η Μαρία κάθισε κοντά στα πόδια Του και απολάμβανε την αμβροσία από τη Θεία εκείνη γλώσσα. Όταν την κατηγόρησε η αδελφή της, ότι δεν τη βοηθεί και γι' αυτό πήγε στο Χριστό, Αυτός, προτάσσοντας το κυριότερο από το δευτερεύον, είπε: «Μάρθα, Μάρθα, μεριμνάς και αγωνιάς για τόσα πολλά, ενώ ένα μόνο χρειάζεται. Αυτό το είπε (ο Κύριος), όχι επειδή απέρριπτε το έργο της διακονίας, αλλά για να προτάξει το μεγαλύτερο από το μικρότερο. (Άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος)
  • Το μεγαλύτερο σφάλμα που κάνουμε όταν προσευχόμαστε, είναι η περιττολογία. Αρκεί να μάθει ο άνθρωπος να υψώνει το νου του στα ουράνια και να λέει με όλη την ψυχή του: ''Κύριε ελέησόν με, όπως γνωρίζεις και όπως θέλεις''. Αυτό είναι προσευχή. (Άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος)
  • Όποιος διατελεί μονίμως εν προσευχή, φλέγεται από θερμή αγάπη προς τον Θεό και τυγχάνει της Χάρης του Αγίου Πνεύματος, που καθαγιάζει την ψυχή. (Άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος)
  • Η προσευχή δεν χρειάζεται δάσκαλο. Απαιτεί επιμέλεια, προσπάθεια και προσωπικό ζήλο και τότε ο Θεός θα γίνει ο δάσκαλος. (Άγιος Μελέτιος ο Ομολογητής)
  • Όταν ζητάς κάτι από το Θεό και δεν στο δίνει: α) διότι είσαι ανάξιος να λάβεις αυτό που ζητάς β) διότι δεν το ζητάς με την καρδιά (με την πίστη) σου και γ) διότι δεν έφθασες σε μέτρα, για να σου δοθεί το χάρισμα που ζητάς. (ΆγιοςΙσαάκοΣύρος)
  • Κάθε προσευχή στην οποία δεν μοχθεί το σώμα και δεν θλίβεται η καρδιά, θεωρείται έκτρωμα, διότι είναι προσευχή χωρίς ψυχή. Όταν στρέφεσαι προς τον Θεό για προσευχή, να σκέφτεσαι ότι είσαι ένα μυρμήγκι, ένα ερπετό της γης, κάτι σαν σκουλήκι, σαν ένα γυφτάκι. Μην Του λες λόγια φιλοσοφικά ή μεγάλα λόγια, αλλά πλησίασέ Τον, με την συμπεριφορά μικρού παιδιού. (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
  • Η προσευχή είναι χαρά που στέλνει την ευχαριστία της στο Θεό. (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
  • Προσευχήσου για να μην μπεις σε ψυχικούς πειρασμούς που είναι: α) της απιστίας β) της βλασφημίας γ) της υπερηφανείας δ) του φανερού πολέμου του διαβόλου και ε) του θυμού και της οργής. (ΆγιοςΙσαάκοΣύρος)
  • Η παρρησία προς τον Θεό αποκτιέται, με την συνεχή και έντονη προσευχή. Ψυχή που δεν νίκησε τα πάθη, δεν έχει παρρησία στην προσευχή. (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
  • Ένας άνθρωπος φτάνει στην τέλεια πολιτεία, όταν αξιωθεί την αδιάλλειπτη προσευχή. Διότι, όταν φτάσει σ' αυτή, έφτασε στο τέλος όλων των αρετών και από κει και πέρα, γίνεται κατοικητήριο του Αγίου Πνεύματος. Εάν όμως δεν δεχθεί ο άνθρωπος, όπως πρέπει, την παρακλητική Χάρη του Αγίου Πνεύματος, δεν είναι δυνατό να φτάσει στην αδιάλλειπτη προσευχή. Διότι το Άγιο Πνεύμα, όταν κατοικήσει σ' έναν άνθρωπο, δεν παύει να προσεύχεται. Και τότε, είτε τρώει κανείς, είτε πίνει, είτε κοιμάται, είτε κάνει κάτι άλλο, ακόμη και στο βαθύ του ύπνο, οι ευωδίες και οι ατμοί της προσευχής αναδίδονται αδιάκοπα από την καρδιά του χωρίς κόπο. Και τότε η προσευχή, δεν χωρίζει πια απ' αυτόν, αλλά όλες τις ώρες του και αν ακόμη δεν φαίνεται εξωτερικά ότι προσεύχεται, όμως πάλι, η προσευχή λειτουργεί μέσα του κρυφά. Ένας Άγιος είπε, ότι η σιωπή των καθαρών ανθρώπων είναι προσευχή. Και αυτό γιατί οι λογισμοί τους είναι θείες κινήσεις. Και οι κινήσεις της καθαρής καρδιάς και της καθαρής διάνοιας, είναι ήρεμες και γλυκιές φωνές, με τις οποίες ψάλλουν μυστικά στον αόρατο Θεό. Ο ένας στους χίλιους φθάνει στην καθαρά (αμετεώριστη) προσευχή. Όταν διασκορπίζεται ο νους σου κατά την ώρα της προσευχής, διάβαζε το Ευαγγέλιο και μην προσεύχεσαι. Η ανάγνωση είναι η πηγή της καθαράς προσευχής. (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
  • Εάν στον καιρό της προσευχής σου κάνεις κάτι άλλο από το να προσεύχεσαι, να ξέρεις ότι γίνεσαι περίγελος των δαιμόνων. (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
  • Μην προσεύχεσαι να γίνουν τα δικά σου θελήματα, αλλά προσευχήσου να γίνεται το θέλημα του Κυρίου σε σένα. (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
  • Αφήνοντας την προσευχή, είναι αδύνατον η ψυχή να μην γίνει έρμαιο των παθών. Όποιος προσεύχεται ενώ μνησικακεί, σπέρνει στην θάλασσα. (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
  • Αδελφέ κλείσε μέσα στην ψυχή σου την προσευχή και αυτή σαν μια άλλη μάνα, θα σου γεννήσει όλες τις άλλες αρετές. (ΆγιοςΙσαάκοΣύρος)
  • Αν θέλεις να δώσεις τον εαυτό σου στο έργο της προσευχής, που καθαρίζει το νου, για να αποκτήσεις φωτεινή διάνοια, πάψε να βλέπεις αυτούς που έχουν κοσμικό φρόνημα, και κόψε τις συναναστροφές μαζί τους. Να συναναστρέφεσαι μόνο τους ομοίους σου στον τρόπο της ζωής, στη σκέψη και στην κρυφή αρετή. Και αφού εντελώς τις κοσμικές συνήθειες και επαφές, ένωσε με την προσευχή σου την ελεημοσύνη, και τότε θα δει η ψυχή σου το φως της αλήθειας. Γιατί όσο η καρδιά μένει ατάραχη κα γαλήνια από τα κοσμικά πράγματα, τόσο μπορεί ο νους να κατανοήσει και να θαυμάσει τα Θεία μυστήρια. (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
  • Αυτός που θέλει να τρυγήσει χαρά και καρπό πνευματικό πρέπει να δουλέψει στην προσευχή. Όπως η ψυχή είναι ανώτερη από το σώμα, έτσι και η προσευχή είναι ανώτερη, από κάθε άλλη πνευματική εργασία. (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
  • Όλη η προσευχή που θα κάνεις την νύχτα, να την θεωρείς ανώτερη από οποιαδήποτε εργασία που θα κάνεις την ημέρα. Διότι η γλυκύτητα που δοκιμάζουν οι ερημίτες κατά την ημέρα, προέρχεται από το πνευματικό φως της νυχτός. (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
  • Όλες οι οπτασίες που φανερώθηκαν στους Αγίους, συνέβησαν σε καιρό προσευχής. (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
  • Όταν προσεύχεσαι, πες αυτή την ευχή: ''Κύριε Ιησού Χριστέ, αξίωσέ με να νεκρωθώ πραγματικά, και να μην έχω καμιά κοινωνία με τα μάταια πράγματα αυτού του κόσμου''. Και να ξέρεις ότι σ' αυτήν την ευχή συμπύκνωσες όλες μαζί τις δεήσεις και τις ευχές. Αγωνίσου να πραγματοποιήσεις αυτή τη νέκρωση μέσα σου. Διότι εάν κατά την ευχή, τελειώσεις με τη βοήθεια του Θεού και το έργο της νέκρωσης, βρίσκεσαι αληθινά στην ελευθερία του Χριστού. (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
  • Το Άγιο Πνεύμα όταν κατοικήσει μέσα μας, δεν παύει να προσεύχεται, είτε τρώμε, είτε κοιμόμαστε, είτε κάνουμε κάτι άλλο και κυρίως όταν σιωπούμε. (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
  • Όπως η σταγόνα του νερού, που κάθε τόσο πέφτει στον βράχο και τον τρυπάει, έτσι και η συνεχής προσευχή, διαλύει την σκληρότητα της ψυχής. (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
  • Το κύριο έργο του ανθρώπου είναι η προσευχή. Ο άνθρωπος πλάστηκε για να υμνεί το Θεό. Αυτό είναι το έργο που του αρμόζει. Αυτό μόνο εξηγεί την πνευματική του υπόσταση. Αυτό μόνο δικαιώνει την εξέχουσα θέση του μέσα στη δημιουργία. Ο άνθρωπος πλάστηκε για να λατρεύει το Θεό και να μετέχει στη Θεία Του αγαθότητα και μακαριότητα. (Άγιος Νεκτάριος)
  • Μην νομίζεται ότι έχετε δικαίωμα να παραπονείστε, όταν οι προσευχές σας δεν εισακούγονται. Ο Θεός εκπληρώνει τους πόθους σας, με τρόπο που δεν γνωρίζετε. (Άγιος Νεκτάριος)
  • Η προσευχή είναι σωτήριο φάρμακο που εμποδίζει την διάπραξη αμαρτημάτων και γιατρεύει τα πλημμελήματα. Είναι ουράνια πανοπλία, πηγή γαλήνης, βλαστός πραότητας και αοργησίας, φυγαδευτήριο κάθε λύπης, πηγή ευθυμίας, αφορμή συνεχούς ευχαρίστησης, μητέρα της φιλοσοφίας. Η προσευχή είναι ανώτερη όλων των αρετών, γιατί όντας καθαρή, αγγίζει τον Θεό. (Άγιος Νεκτάριος)
  • Ο Θεός ευαρεστείται στις προσευχές εκείνες, που προσφέρονται με τον πρέποντα τρόπο, δηλαδή με συναίσθηση της ατέλειας και της αναξιότητάς μας. Για να υπάρξει όμως τέτοια συναίσθηση, απαιτείται τέλεια αυταπάρνηση του κακού μας εαυτού και υποταγή στις εντολές του Θεού, απαιτείται ταπείνωση και αδιάλειπτη πνευματική εργασία. (Άγιος Νεκτάριος)
  • Οι προσευχές και οι δεήσεις από μόνες τους, δεν μας οδηγούν στην τελειότητα. Στην τελείωση οδηγεί ο Κύριος, που έρχεται και κατοικεί μέσα μας, όταν εμείς εκτελούμε τις εντολές Του. Και μια από τις πρώτες εντολές είναι, να γίνεται στη ζωή μας το θέλημα όχι το δικό μας, αλλά του Θεού. Και να γίνεται με την ακρίβεια που γίνεται στον ουρανό από τους αγγέλους. Για να μπορούμε και εμείς να λέμε: «Κύριε, όχι όπως εγώ θέλω, αλλά όπως Εσύ, «γεννηθήτω το θέλημά Σου, ως εν ουρανω και επί της γης». Χωρίς λοιπόν το Χριστό μέσα μας, οι προσευχές και οι δεήσεις οδηγούν στην πλάνη. (Άγιος Νεκτάριος)
  • Ο άνθρωπος, όσο περισσότερο προσεύχεται, τόσο η ψυχή του απογυμνώνεται από τις κοσμικές επιθυμίες και γεμίζει από τα ουράνια αγαθά. Και όσο αποχωρίζεται τα γήινα και τις ηδονές του βίου, τόσο περισσότερο απολαμβάνει την ουράνια ευφροσύνη. Η δοκιμή και η πείρα μας επιβεβαιώνουν την αλήθεια αυτή. (Άγιος Νεκτάριος)
  • Η προσευχή είναι βοηθός στη ζωή μας, συνομιλία με τον Θεό, λησμοσύνη των γήινων πραγμάτων, άνοδος στον ουρανό. Είναι κοινό φάρμακο των παθών, κατάλληλο στο να προφυλάγει απ' αυτά. Είναι χορηγός της ζωής, υποθήκη υγείας, ελπιδοφόρο άνθος. Μεγάλο όπλο η προσευχή, μεγάλη ασφάλεια, μεγάλος θησαυρός, μεγάλο λιμάνι, ασφαλής περιοχή...!!! (Άγιος Νεκτάριος)
  • Όταν πλησιάζεις με την προσευχή το Θεό, να σκέφτεσαι πως είσαι ένα μυρμήγκι και ερπετό στο χώμα και παιδάκι που ψελλίζει με φρόνημα νηπίου. (ΆγιοςΣυμεώνοΜεταφραστής)
  • Στους αρχαρίους, ο νόμος της προσευχής είναι πάνω τους σαν βαρύς αφέντης. Για όσους όμως έχουν προκόψει, είναι σαν έρωτας που ωθεί τον πεινασμένο σε πολυτελές συμπόσιο. (Άγιος Ηλίας ο Πρεσβύτερος)
  • Οι ηδυπαθείς όταν προσεύχονται, σαν υλικοί που είναι, έχουν τους λογισμούς σαν βατράχους να τους απασχολούν. Οι μετριοπαθείς έχουν τις θεωρίες σαν αηδόνια που τους ευφραίνουν πάρα πολύ, πετώντας από το ένα κλωνάρι στο άλλο, δηλαδή από θεωρία σε θεωρία. Στους απαθείς υπάρχει σιγή και πολλή ηρεμία λογισμών και νοημάτων όταν προσεύχονται. (Άγιος Ηλίας ο Πρεσβύτερος)
  • Όπως είναι το ανάλατο φαϊ στο λάρυγγα, έτσι θα φανεί στο νου, η προσευχή χωρίς κατάνυξη. (Άγιος Ηλίας ο Πρεσβύτερος)
  • Η ψυχή που κυνηγά ακόμη να φτάσει την προσευχή, μοιάζει με τη γυναίκα που κοιλοπονά. Εκείνη που την έφτασε, μοιάζει με τη γυναίκα που γέννησε και είναι γι' αυτό γεμάτη χαρά. (Άγιος Ηλίας ο Πρεσβύτερος)
  • Όταν η ψυχή ησυχάσει από τα έξω και ενωθεί με την προσευχή, τότε η προσευχή την περικυκλώνει σαν φλόγα, όπως η φωτιά το σίδερο, και την πυρακτώνει ολόκληρη. Και η ψυχή βέβαια παραμένει η ίδια, αλλά δεν δέχεται άγγιγμα, όπως και το πυρωμένο σίδερο, δεν μπορεί να το αγγίσει κανείς. Σε εκείνους που ασκούν ορθά την πρακτική αρετή, η προσευχή, σαν νεφέλη που τους επισκιάζει, άλλοτε εμποδίζει τους καυστικούς λογισμούς και άλλοτε τους ραντίζει με σταγόνες δακρύων και δείχνει σ' αυτούς τις πνευματικές θεωρίες. (Άγιος Ηλίας ο Πρεσβύτερος)
  • Δεν είναι τόσο δύσκολο, το να κόψει κανείς το ρεύμα του ποταμού να μην τρέχει προς τα κάτω, όσο δύσκολο είναι, το να αναχαιτίσει την ορμή του νου, για να μην σκορπίζεται στα ορατά, αλλά να συγκεντρώνεται όταν θέλει προς τα ουράνια και συγγενή του, κατά την προσευχή. (Άγιος Ηλίας ο Πρεσβύτερος)
  • Το χωράφι που δεν καλλιεργήθηκε καλά, συνήθως δεν ανταποδίδει πλούσιο και καθαρό τον σπόρο στον γεωργό. Και εκείνος που εργάζεται την πρακτική άσκηση, αν δεν την εργάζεται με επιμέλεια και χωρίς επίδειξη, δεν θα δει τον καρπό της προσευχής πολύ καθαρό. (Άγιος Ηλίας ο Πρεσβύτερος)
  • Όποιος απειλεί τους σκύλους με το ραβδί του, τους εξαγριώνει εναντίον του. Και εκείνος που προσπαθεί να επιτύχει την καθαρή προσευχή, εξαγριώνει τους δαίμονες. (Άγιος Ηλίας ο Πρεσβύτερος)
  • Κανένας δεν μπορεί να προσευχηθεί καθαρά, αν έχει αιχμαλωτιστεί από πάθος προς τα ωραία ή τις τιμές. Γιατί οι σχέσεις με τα αισθητά και οι μάταιοι λογισμοί, καθώς έχουν οικειότητα με τα πάθη, αυτά γίνονται σαν σχοινιά πλεγμένα τριγύρω του και τραβούν παρόμοια με δεμένο σπουργίτι προς τα κάτω το νου, που προσπαθεί να πετάξει στον καιρό της προσευχής. (Άγιος Ηλίας ο Πρεσβύτερος)
  • Στην τέλεια προσευχή έρχονται αγγελικοί λογισμοί. Στη μέση προσευχή έρχονται πνευματικοί και στην εισαγωγική, οι φυσιολογικοί. (Άγιος Ηλίας ο Πρεσβύτερος)
  • Ο πρακτικός πίνει ποτό κατανύξεως στην προσευχή, ενώ με ποτήρι εκλεκτού κρασιού μεθά ο θεωρητικός. Ο πρώτος φιλοσοφώντας τα φυσικά, ο άλλος αγνοώντας και τον εαυτό του στην προσευχή. Ο πρακτικός δεν έχει τη δύναμη να εγκαρτερήσει πολύ σε πνευματική θεωρία, γιατί βρίσκεται εκεί σαν φιλοξενούμενος και γρήγορα βγαίνει από εκείνο το σπίτι. Οι πρακτικοί όταν προσεύχονται είναι σαν να μπαίνουν στις πύλες των εντολών του Θεού. Οι θεωρητικοί σαν να μπαίνουν στις αυλές των αρετών, όταν υμνούν. Οι πρώτοι ευχαριστούν γιατί λύθηκαν από τα δεσμά, ενώ οι άλλοι γιατί και αιχμαλώτους έπιασαν τους εχθρούς, που τους πολεμούσαν. (Άγιος Ηλίας ο Πρεσβύτερος)
  • Αδύνατον στο καιρό της προσευχής να είναι ειρηνικός ο νους εκείνος, που δεν απέκτησε την αγαπητή εγκράτεια και την αγάπη. (Άγιος Μάρκος ο Ασκητής)
  • Η προσευχή είναι η μητέρα των αρετών, γιατί γεννά τις αρετές δια μέσου της ενώσεως με τον Χριστό. (Άγιος Μάρκος ο Ασκητής)
  • Κανένα άλλο πράγμα δεν είναι πιο αποτελεσματικό από την προσευχή. Και για καλή διάθεση και ευμένεια του Θεού, κανένα άλλο πιο ωφέλιμο. Κάθε εργασία εντολών περικλείεται στην προσευχή. Γιατί από την αγάπη του Θεού τίποτε ανώτερο δεν υπάρχει. (Άγιος Μάρκος ο Ασκητής)
  • Εκείνος που χωρίς προσευχή κάνει κάτι ή φροντίζει, δεν ευδοκιμεί και αργά ή γρήγορα αποδεικνύεται σφαλερό ή επιβλαβές. Είναι αυτό που είπε ο Κύριος: «Δίχως εμένα δεν μπορείτε να κάνετε τίποτε». (Άγιος Μάρκος ο Ασκητής)