Περί ακράτειας-ακρασίας

  • Ο ακρατής άνθρωπος, εύκολα κυριεύεται από κάθε άπρεπη πράξη· μάλιστα είναι φιλήδονος. Ο ακρατής ευχαριστιέται με τα πολλά και ανώφελα λόγια· με τις αργολογίες και τις αστειότητες τέρπεται· επίσης τέρπεται με την απόλαυση των φαγητών. Για την πολυφαγία και την πολυποσία κάνει τον γενναίο, για την ανώφελη ηδονή διεγείρεται. Στους ακάθαρτους λογισμούς συγκατατίθεται, για την ηδονή μωραίνεται· για την κενοδοξία ανοίγει η επιθυμία του, για την τιμή ανάβει η φαντασία του, σαν πραγματικά να του αποδόθηκε τιμή. Στις συναντήσεις με γυναίκες λάμπει από χαρά, από τα κάλλη των γυναικών παρασύρεται, από το χρώμα των σωμάτων τρέφεται, με τις περιποιήσεις θέλγεται, στις συναναστροφές γυναικών και γελωτοποιών έχει αδυναμία· από την ανάπλαση των οπτικών παραστάσεων ανάβει η φαντασία του, από την ανάμνησή τους κυριεύεται· αναπλάθει στη σκέψη του πρόσωπα γυναικών, αγγίγματα χεριών, εναγκαλισμούς σωμάτων, περιπτύξεις μελών, λόγους εμπαθείς, γέλια γοητευτικά, νεύματα ματιών, στολισμό φορεμάτων, χρώματα σωμάτων, κολακευτικές φωνές, συστολές των χειλέων, γλυκύτητα του σώματος, σκηνές κινημάτων του σώματος, στιγμές και τόπους συναναστροφών, και όλα όσα οδηγούν σε ηδονή. Αυτά αναπλάθει στη σκέψη του ο φιλήδονος, ο οποίος και δεν είναι εγκρατής, συγκατανεύοντας στους λογισμούς του. Ένας τέτοιος άνθρωπος, αν δει να διαβάζεται λόγος για την σωφροσύνη, κατσουφιάζει. Αν δει κάποια ωφέλιμη σύναξη πατέρων, την αποφεύγει και την θεωρεί άχρηστη. Αν δει αυστηρότητα πατέρων, αισθάνεται αηδία. Αν ακούσει λόγο για τη νηστεία, ταράζεται. Σε σύναξη αδελφών δεν τέρπεται. Αν δει γυναίκες, λάμπει από χαρά· τρέχει πάνω - κάτω βοηθώντας να γίνουν οι εξυπηρετήσεις. Τότε γίνεται ζωηρός και στην ψαλμωδία, γίνεται ζωηρός στο να χαριτολογήσει, για να προκαλέσει το γέλιο, ώστε να κάνει ευχάριστο τον εαυτόΝ του και να τον παρουσιάσει χαριτολόγο και διασκεδαστικό στις γυναίκες, που τυγχάνει να είναι παρούσες. Στην ησυχία είναι σκυθρωπός και ασθενής... (Άγιος Εφραίμ ο Σύρος)
  • Καθετί που είναι περιττό και είναι πάνω από τις ανάγκες μας είναι ακράτεια. (Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος)
  • Η πρώτη παρακοή του ανθρώπου είχε ως αφορμή την ακράτεια. Αντίθετα, όλοι οι Άγιοι διακρίθηκαν για την εγκράτειά τους. (ΜέγαςΒασίλειος)
  • Με γεμάτο στομάχι, δεν είναι δυνατό να γνωρίσεις τα μυστήρια του Θεού. Όπως ακριβώς το σύννεφο κρύβει το φως του ήλιου και της σελήνης, έτσι και οι «ατμοί» της κοιλιάς κρύβουν τη σοφία του Θεού από την ψυχή. (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
  • Δεν πρέπει με πολλά φαγητά να τρέφεις το σώμα σου, γιατί όταν γεμίζει η κοιλιά, οδηγείσαι σε πνευματικό ύπνο... (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
  • Η ακρασία, είναι κακία που εξεγείρεται κατά της σωφροσύνης, της αγνείας, της παρθενίας. Ακρασία είναι να επιδιώκεις την υπερβολική κατανάλωση με σκοπό την ηδονή. Η ακρασία οδηγεί αυτόν που κυρίευσε, σε ηδονές και απολαύσεις. Ο ακρατής έτρεξε πίσω από τις επιθυμίες του και στις ορέξεις του δεν έβαλε φραγμό. Παραχώρησε στην ψυχή του την ικανοποίηση του χορτασμού και παραμέλησε τον Θεό που μας έπλασε. Ο ακρατής απαρνήθηκε τον Θεό και λάτρευσε την κοιλιά του. Στην ψυχή του κυριαρχεί ο νόμος της σάρκας και δεν γνωρίζει τον νόμο της Χάριτος. Σε αυτούς που αφήνονται στην έλλειψη της εγκράτειας, τους ακολουθούν κακά, όπως το σκοτάδι του νου, η πώρωση της καρδιάς, η αναισθησία της ψυχής. Με την ακρασία επέρχονται: η μέθη, ο διασκορπισμός, οι απολαύσεις, τα ξέφρενα γέλια και ό,τι συνοδεύει την οινοποσία. (Άγιος Νεκτάριος)
  • Το να τρώει κανείς τόσο μόνο, όσο είναι αρκετό, είναι και τροφή και ευχαρίστηση και υγεία. Το περισσότερο είναι βλάβη, αηδία και αρρώστεια. Και το χειρότερο, μαζί με το σώμα παρασύρει και την ψυχή εις τον όλεθρον. Και όπως η πολύ υγρή γη, γεννάει σκουλήκια, έτσι όταν η έμφυτος επιθυμία του σώματος, διαβρέχεται από την άφθονη τροφή, γεννά τις ηδονές. Και όταν το σώμα γίνει μαλθακότερο, κατ' ανάγκη και η ψυχή δοκιμάζει την ίδια φθορά. (Ιερός Χρυσόστομος)
  • Από πού προέρχονται οι μοιχείες, οι πορνείες, οι πλεονεξίες, οι φόνοι, οι ληστείες και κάθε διαφθορά της ψυχής; Προέρχονται από την πολυφαγία... (Ιερός Χρυσόστομος)
  • Ένα τουρβά (σάκκος) μεταφέρει κανείς και λέει πότε να τον ξεφορτωθεί. Πόσο μάλλον να κουβαλάει συνέχεια περίσσειο βάρος, το οποίο προσθέτει με την πολυφαγία και βλάπτει και στην υγεία! (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Η υπερβολική τροφή γεννά παντοτε τα σπέρματα της ααωτείας και σκοτίζει το πνεύμα, ώστε να μην μπορεί πια αυτό να τηρήσει τον κανόνα της διάκρισης. Αιτία της ακαταστασίας και ασωτείας στα Σόδομα, υπήρξε ο κορεσμός από φαγητά. Ο Κύριος λέει: "Τα αμαρτήματα της πόλης των Σοδόμων, ήταν η υπερηφάνεια και η ασωτεία, λόγω της μεγάλης αφθονίας του άρτου" (Ιεζεκιήλ 16,49). Και επειδή ο κορεσμός του άρτου άναψε στο σώμα των Σοδομιτών ακατάσβεστη φλόγα, ο Θεός επέτρεψε να καούν όλοι τους μέσα σε φωτιά από θειάφι, που έπεσε από τον Ουρανό. (Άγιος Κασσιανός ο Ρωμαίος)
  • Είναι αδύνατον μια χορτάτη κοιλιά, να έχει την εμπειρία των αγώνων του εσωτερικού ανθρώπου. (ΆγιοςΚασσιανόςοΡωμαίος)
  • Η πολυφαγία και η πολυποσία κάνουν και βαρύ το σώμα, σκληραίνουν την καρδιά και σκοτίζουν τον νου. (Άγιος Ιγνάτιος Μπριατσιανίνωφ)
  • Η ακρασία είναι αιτία κάθε αμαρτίας στους ανθρώπους. Η σάρκα και ο διάβολος ενισχύοντσι στον αγώνα εναντίον μας, με την ακρασία μας. (ΆγιοςΙωάννηςτηςΚροστάνδης)
  • Φυλάξου από την πολυφαγία και το πιοτό. Σ' αυτά τα δύο βρίσκεται η αρχή κάθε αμαρτίας και προ παντός της πορνείας. Η ακράτεια, γεννά όλα τα κακά. Από την πολυφαγία και τη μέθη βαρύνεται η ψυχή, θολώνει ο νους, επαναστατεί η σάρκα, αποθρασύνεται ο σατανάς και αποξενώνεται ο άνθρωπος από την Θεία αγάπη. (Άγιος Δημήτριος του Ροστώφ)
  • Είναι βέβαιο, ότι εκείνοι που δικαιολογούν τον σαρκικό μολυσμό σαν φυσική κατάσταση, μάλλον εξωθούν την φύση να ξεσηκωθεί - πράγμα που από μόνη της ποτέ δεν θα το έκανε - και αποδίδουν την δική τους έλλειψη εγκρατείας στη φυσική αναγκαιότητα. Και κάτι ακόμα χειρότερο: αυτοί στρέφονται ενάντια στον Δημιουργό τους και αποδίδουν τα προσωπικά τους σφάλματα, στην φυσιολογία του ανθρωπίνου οργανισμού. Για τέτοιους ανθρώπους, έχει λεχτεί πολύ πετυχημένα στο βιβλίο των Παροιμιών: "Η αφροσύνη του ανθρώπου γίνεται αιτία καταστροφής της ζωής του, αυτός όμως θεωρεί σαν αίτιο των δεινών του τον Θεό" (Παροιμ. 19,3). (ΑββάςΧαιρήμονας)
  • Όσο δεν υπάρχει εγκράτεια, επικρατεί ακολασία. Εγκράτεια θα πει, το να εξουσιάζεις τις ηδονές και τις επιθυμίες σου. (Πλάτωνας)
  • Η φιλήδονη ακολασία συχνά είναι το αποτέλεσμα, παρά η αιτία της κλονισμένης υγείας. (Μπερνέ)
  • Η ακολασία πορώνει το μυαλό και κάνει αναίσθητη την καρδιά. (Ντοστογιέφσκι)