Περί πνευματικού πατέρα

  • Τυφλός δε τυφλόν εάν οδηγή, αμφότεροι εις βόθυνον πεσούνται. [Εάν δε ένας τυφλός οδηγεί ένα άλλον τυφλό, θα πέσουν και οι δύο σε βαθύν λάκκο.] (Κατά Ματθαίον 15,14)
  • Ο ακούων υμών εμού ακούει, και ο αθετών υμάς εμέ αθετεί. [Εκείνος που υπακούει σε εσάς, υπακούει σε Εμένα και εκείνος που παρακούει εσάς, παρακούει Εμένα.] (ΚατάΛουκάν 10,16)
  • Πείθεσθε τοις ηγουμένοις υμών και υπείκετε· αυτοί γαρ αγρυπνούσιν υπέρ των ψυχών υμών ως λόγον αποδώσοντες· ίνα μετά χαράς τούτο ποιώσι και μη στενάζοντες· αλυσιτελές γαρ υμίν τούτο. [Να υπακούτε και να υποτάσσεστε με προθυμία, χωρίς δισταγμούς και δυσφορία, στους πνευματικούς προϊσταμένους σας. Διότι αυτοί αγρυπνούν για την σωτηρία των ψυχών σας, επειδή θα δώσουν λόγον για εσάς στον Χριστό. Υπακούετε, λοιπόν, σε αυτούς με προθυμία, ώστε να εκτελούν το έργο αυτό της πνευματικής καθοδηγήσεώς σας με χαρά και όχι με στεναγμούς· διότι το να στενάζουν από την ιδικήν σας ανυπακοή, είναι επιζήμιο σε εσάς τους ίδιους. Θα φέρει πάνω σας την οργή του Θεού.] (Προς Εβραίους 13,17)
  • Να μην ζητάς πνευματικό δάσκαλο (εξομολόγο) που να ανέχεται τα πάθη σου, διότι οδηγείσαι από αυτόν σε πνευματικό λάκκο. (Μέγας Βασίλειος)
  • Ο δεσμείν και λύειν εξουσίαν λαβών, ουτινοσούν των ημαρτηκότων, μεγάλην ορών συντριβήν, ελαττώσει τον χρόνον των επιτιμίων. Μη χρόνω κρίνε, αλλά τρόπω τα επιτίμια. (Μέγας Βασίλειος) [Ο εξομολόγος έχει την εξουσία, όταν δει ότι κάποιος έχει συντριβή και μεγάλη μετάνοια, για μία αμαρτία που έχει διαπράξει, να του μικραίνει το χρόνο του επιτιμίου που θα του επιβάλλει. Γιατί το επιτίμιο, πρέπει να είναι ανάλογο του τρόπου (μετανοίας) και όχι του χρόνου.]
  • Ορισμένοι πνευματικοί κατά την εξομολόγηση, είτε από υπερβάλλοντα ζήλο, είτε από άγνοια, εξαντλούν τα όρια της τιμωρίας και επιβάλλουν μεγάλες τιμωρίες (επιτίμια) στον εξομολογούμενο, χωρίς να αντιλαμβάνονται, ότι με τον τρόπο αυτό, αντί να κάνουν καλό, διαπράττουν έγκλημα. Εγώ, πάντα τους φωνάζω και τους συμβουλεύω: Όχι μεγάλες τιμωρίες. Αλλά σωστές συμβουλές. Γιατί, οι μεγάλες τιμωρίες, τροφοδοτούν τον άλλο (τον διάβολο) με πλούσια πελατεία. Και αυτός, αυτό περιμένει. Αυτό καραδοκεί και έχει πάντα ανοιχτές τις αγκάλες του για να τους δεχτεί! Και τους τάζει, μάλιστα, λαγούς με πετραχήλια... Γι' αυτό, απαιτείται μεγάλη προσοχή στην επιλογή του πνευματικού. Όπως αναζητάτε τον καλύτερο γιατρό, το ίδιο να κάνετε και για τον πνευματικό. Και οι δύο γιατροί είναι. Ο ένας του σώματος και ο άλλος της ψυχής! (ΌσιοςΠορφύριοςοΚαυσοκαλυβίτης)
  • Αν ο άνθρωπος δεν τα λέει όλα στον πνευματικό του, τότε είναι ο δρόμος του στραβός και δεν οδηγεί στην σωτηρία. (Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης)
  • Έχουν μεγάλη δύναμη οι προσευχές του πνευματικού. Εγώ έπαθα πολλά εξαιτίας της υπερηφάνειάς μου από τους δαίμονες, αλλά ο Κύριος με ταπείνωσε και με ελέησε με τις προσευχές του πνευματικού, και τώρα ο Κύριος μου φανέρωσε, ότι σε αυτούς αναπαύεται το Άγιο Πνεύμα και γι' αυτό έχω βαθύ σεβασμό για τους πνευματικούς. (Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης)
  • Σήμερα το πιο απαραίτητο είναι να βρουν οι άνθρωποι έναν πνευματικό, να εξομολογούνται, να του έχουν εμπιστοσύνη και να τον συμβουλεύονται. Αν έχουν πνευματικό και βάλουν ένα πρόγραμμα με προσευχή και λίγη μελέτη, Εκκλησιάζονται, Κοινωνούν, τότε δεν έχουν τίποτε να φοβηθούν σ' αυτήν την ζωή. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Όποιος δεν έχει πνευματικό, για να τον συμβουλεύεται στην πνευματική του πορεία, μπερδεύεται, κουράζεται, καθυστερεί και δύσκολα θα φθάσει στον προορισμό του. Αν δίνει μόνος του λύση στα προβλήματά του, όσο σοφός και αν είναι, επειδή κινείται με αυτοπεποίθηση και υπερηφάνεια, μένει σκοτισμένος. Ενώ, όποιος ταπεινώνεται και πηγαίνει με εμπιστοσύνη και αυταπάρνηση στον πνευματικό και ζητά την γνώμη του, βοηθιέται. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Αν κανείς δεν έχει πνευματικό οδηγό, μπορεί να δίνει δικές του ερμηνείες σ' αυτά που διαβάζει και να πλανηθεί. Βλέπεις και όταν κάποιος πάει κάπου με το αυτοκίνητό του και δεν γνωρίζει καλά τον δρόμο, μπορεί να συμβουλεύεται τον χάρτη, αλλά σταματάει κιόλας και ρωτάει, για να μην πάρει λάθος δρόμο. Το ίδιο πρέπει να γίνεται και στην πνευματική ζωή. Είναι απαραίτητο ο πιστός να έχει πνευματικό που θα τον καθοδηγεί με τις συμβουλές του και θα τον βοηθάει δια του μυστηρίου της εξομολογήσεως. Έτσι μόνο μπορεί να ζήσει Ορθόδοξη πνευματική ζωή και να είναι σίγουρος, ότι βρίσκεται στον σωστό δρόμο. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Δεν υπάρχει ανώτερος γιατρός από τον έμπειρο πνευματικό, που εμπνέει εμπιστοσύνη με την αγιότητά του, πετάει από τα ευαίσθητα πλάσματα του Θεού, τους λογισμούς που φέρνει το ταγκαλάκι και θεραπεύει ψυχές και σώματα δίχως φάρμακα, με την Χάρη του Θεού. Ο πνευματικός, όταν έχει Θείο φωτισμό, πνεύμα Θεού, καταλαβαίνει και διακρίνει καταστάσεις και μπορεί να δίνει σωστές κατευθύνσεις στις ψυχές. Καλά είναι να μην έχει πολλές απασχολήσεις, για να μπορεί να διαθέτει τον απαιτούμενο χρόνο για την κάθε ψυχή και να κάνει σωστά την δουλειά του. Διαφορετικά, παθαίνει ό,τι και ένας καλός χειρουργός, που όταν κάθε μέρα έχει να κάνει πολλές εγχειρήσεις, κουράζεται και είναι φυσικό να μην αποδίδει όσο μπορεί. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Οι υποτακτικοί να κάνουν υπακοή στον Γέροντά τους. Αν είναι αυστηρός και αδικούνται, θα λάβουν άφθονη τη Χάρη. Να μην τον κατακρίνουν. Ο υποτακτικός να είναι όλο προθυμία και αυταπάρνηση και ο Γέροντας να του βάζει μόνο φρένο. Ο Γέροντας κλαδεύει διακριτικά και όχι να κουτσουρεύει. Να έχει περάσει ο ίδιος από την υπακοή και όχι να κάνει πειράματα στον υποτακτικό του. Οι Γέροντες που απαιτούν τυφλή υπακοή, πρέπει να βλέπουν πολύ καλά. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Δεν είναι καλό να αλλάζει κανείς εύκολα πνευματικό. Μια οικοδομή δεν θα γίνει ποτέ σωστή, αν αλλάζουν συνέχεια οι μηχανικοί και οι οικοδόμοι. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Είναι πολλοί, που όταν κάνουν ένα σφάλμα, δεν πάνε να το πουν στον πνευματικό τους, αλλά πάνε και το λένε σε άλλο πνευματικό, για να μην χάσουν την αξιοπρέπειά τους. Μετά από λίγο καιρό κάνουν το ίδιο σφάλμα και το λένε σε άλλο, ύστερα σε άλλο και τελικά παρουσιάζονται στον έναν πνευματικό, ότι το έκαναν μια φορά, στον άλλο μια φορά και έτσι συνεχίζουν να σφάλλουν και μένουν αδιόρθωτοι. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Η μεγαλύτερη επιτυχία του πονηρού είναι, πως να χαλάσει τον λογισμό του υποτακτικού προς τον Γέροντά του. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Ο υποτακτικός που δέχεται πονηρό λογισμό για τον Γέροντά του και αφαιρείται η εμπιστοσύνη του, σωριάζεται πια μόνος του, όπως γκρεμίζεται και ο τρούλος, όταν αφαιρεθεί το κεντρικό τούβλο. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Καλό είναι η οικογένεια να έχει τον ίδιο πνευματικό. Ο άντρας, η γυναίκα και τα παιδιά. Αυτό βοηθά πολύ! Όχι άλλον πνευματικό ο άνδρας και άλλον η γυναίκα. Δύο ξύλα, αν τα πελεκήσουν δύο μαραγκοί, όπως νομίζει ο καθένας, δεν θα μπορέσουν ποτέ να εφαρμόσουν. Ενώ, όταν έχουν τον ίδιο πνευματικό, ο πνευματικός πελεκάει τα εξογκώματα - τα ελαττώματα - του ενός, πελεκάει και τα εξογκώματα του άλλου και έτσι εξομαλύνονται οι δυσκολίες. Αλλά σήμερα, ακόμη και ανδρόγυνα που ζουν πνευματικά, έχουν διαφορετικό πνευματικό. Σπάνια έχουν και οι δύο τον ίδιο πνευματικό, γι' αυτό και δεν βοηθιούνται. Έχω υπ' όψιν μου ανδρόγυνα που ταίριαζαν, αλλά δεν είχαν τον ίδιο πνευματικό, για να τους βοηθήσει και χώρισαν. Και άλλο, που ενώ δεν ταίριαζαν, επειδή είχαν τον ίδιο πνευματικό, έζησαν αρμονικά. (ΆγιοςΠαϊσιοςοΑγιορείτης)
  • Τον πνευματικό οδηγό, φυσικά θα τον διαλέξει κανείς. Δεν θα εμπιστευθεί στον οποιονδήποτε την ψυχή του. Όπως για την υγεία του σώματος ψάχνει να βρη καλό γιατρό, έτσι και για την υγεία της ψυχής του θα ψάξει να βρει κάποιον καλό πνευματικό και θα πηγαίνει σ' αυτόν, τον γιατρό της ψυχής, τακτικά. Και όπως κανείς, φροντίζει ο οικογενειακός γιατρός να βρίσκεται, όσο το δυνατόν κοντά του, έτσι πρέπει να φροντίσει και ο πνευματικός να βρίσκεται κοντά του. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Όσοι βιάζονται να κάνουν τον Πνευματκό Πατέρα, ενώ έχουν ακόμη πολλές πνευματικές τοξίνες, μοιάζουν με τα άγουρα στυφά κυδώνια, που όση ζάχαρη και εάν ρίξουμε, πάλι γλυκό της προκοπής δεν γίνεται, αλλά και να γίνει, γρήγορα ξινίζει. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Άλλο είναι να πει ταπεινά σαν λογισμό στον πνευματικό του κάποιος τι νομίζει, ότι θα τον βοηθήσει - αυτό επιβάλλεται - και άλλο είναι να επιμένει, ότι ο λογισμός του αυτός είναι σωστός. Τότε είναι που δεν κάνει ο άνθρωπος προκοπή. Είναι σαν να πηγαίνει στον γιατρό και να του λέει: «Αυτό το φάρμακο να μου δώσεις». Ο άρρωστος οφείλει να κάνει υπακοή στον γιατρό· δεν θα του υποδείξει τι είδους φάρμακα θα του δώσει. Δεν είναι εδώ θέμα ορέξεως, όπως με τα φαγητά και τα γλυκά, για να πει κανείς: «Θέλω μπακλαβά ή θέλω κανταϊφι». Ανάλογα με την πάθηση ο γιατρός δίνει και το φάρμακο. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Ένας πνευματικός, που δεν είναι αποφασισμένος να πάει ακόμη και στην κόλαση για την αγάπη των πνευματικών παιδιών του, δεν είναι πνευματικός. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Ο πνευματικός πρέπει να έρχεται στη θέση κάθε εξομολογουμένου και να ζει τον πόνο του, ώστε ο εξομολογούμενος να βλέπει στο πρόσωπό του ζωγραφισμένο το δικό του πόνο. Στην εποχή μας οι άνθρωποι έχουν ανάγκη από λίγο δροσερό νερό και όχι από δυνατό ξύδι. Γι' αυτό να φέρεται με επιείκεια και να μιλάει στους ανθρώπους με αγάπη για την μεγάλη αγάπη του Θεού, ώστε μόνοι τους να φιλοτιμηθούν, να αισθανθούν τα λάθη τους και να αλλάξουν συνήθειες. (ΆγιοςΠαϊσιοςοΑγιορείτης)
  • Ο πνευματικός, όταν έχει Θείο φωτισμό, πνεύμα Θεού, καταλαβαίνει και διακρίνει καταστάσεις και μπορεί να δίνει σωστές κατευθύνσεις στις ψυχές. Καλά είναι να μην έχει πολλές απασχολήσεις, για να μπορεί να διαθέτει τον απαιτούμενο χρόνο για την κάθε ψυχή και να κάνει σωστά την δουλειά του. Διαφορετικά, παθαίνει ό,τι και ένας καλός χειρουργός που, όταν κάθε μέρα έχει να κάνει πολλές εγχειρήσεις, κουράζεται και είναι φυσικό να μην αποδίδει όσο μπορεί. (ΆγιοςΠαϊσιοςοΑγιορείτης)
  • Αν ο πνευματικός χρησιμοποιεί τους κανόνες σαν... κανόνια, και όχι με διάκριση, ανάλογα με τον άνθρωπο, με την μετάνοια που έχει κ.λπ., αντί να θεραπεύη ψυχές, θα εγκληματεί... (με τα επιτίμια που θα επιβάλλει στον εξομολογούμενο) (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Αν συγκατοικήσεις με πνευματικό πατέρα και βρεις ωφέλεια απ' αυτόν, κανείς να μην σε χωρίζει από την αγάπη του και την συμβίωση. Μην τον κρίνεις για κανένα πράγμα, μην τον κακολογήσεις αν σε ελέγχει ή σε χτυπά, μη δώσεις προσοχή αν τον κατηγορεί κανένας, μην συμφωνήσεις μ' εκείνον που τον υβρίζει, για να μην οργιστεί ο Κύριος εναντίον σου και σε διαγράψει από το βιβλίο της ζωής. (Άγιος Θεόδωρος Εδέσσης)
  • Να μην είσαι δικαστής των έργων του πνευματικού σου πατέρα, αλλά εκπληρωτής των εντολών του. Γιατί οι δαίμονες έχουν συνήθεια να σου επιδεικνύουν τις ελλείψεις του, για να σε κάνουν να παρακούσεις τις εντολές του και ή να σε αποτραβήξουν από το γυμναστήριο ως άνανδρο και δειλό στρατιώτη, ή μόνο με τους λογισμούς της απιστίας, να σε παραλύσουν και να σε αποχαυνώσουν από κάθε ιδέα αρετής. (Άγιος Θεόδωρος Εδέσσης)
  • Σε τίποτε δεν ωφελούμαστε από την υπακοή που κάνουμε στον πνευματικό μας Πατέρα, εάν τον εξετάζουμε και τον κρίνουμε. Αυτός που άλλοτε υπακούει και άλλοτε παρακούει στον πνευματικό του Πατέρα, μοιάζει με άνθρωπο, που βάζει στα μάτια του άλλοτε κολλύριο και άλλοτε ασβέστη. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
  • Ανάλογα με τα πάθη που υπάρχουν μέσα μας, πρέπει να κοιτάξουμε και να εκλέξουμε τους Γέροντες, όπου θα υποταγούμε. Δηλαδή: αν είσαι επιρρεπής στην λαγνεία, διάλεξε ως γυμναστή σου έναν ασκητική και αυστηρότατο στην νηστεία Γέροντα. Εάν πάλι είσαι υπερήφανος, διάλεξε Γέροντα απότομο και ανυποχώρητο και όχι κανέναν πράο και φιλεύσπλαχνο. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
  • Εκείνοι που στηρίχθηκαν στις δικές τους δυνάμεις (στον πνευματικό τους αγώνα) και νόμισαν πως δεν έχουν ανάγκη από κανέναν (πνευματικό) οδηγό, οπωσδήποτε απατήθηκαν. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
  • Δείχνε νοερώς ενώπιον του Θεού την ειλικρινή πίστη και αγάπη που τρέφεις προς τον πνευματικό σου πατέρα και ο Θεός με μυστικό τρόπο θα τον πληροφορήσει, ώστε και εκείνος να τρέφει απέναντί σου ανάλογη εύνοια και οικειότητα. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
  • Όπως αυτός που δεν έχει οδηγό χάνει εύκολα τον δρόμο, έστω και εάν είναι πολύ έξυπνος, έτσι και εκείνος που προχωρεί αυτοκυβέρνητος την μοναχική (και την έγγαμη) οδό, εύκολα χάνεται, έστω και εάν κατέχει όλη την σοφία του κόσμου. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
  • Το να μην υποταχθεί κανείς σε πνευματικό πατέρα κατά μίμηση του Χριστού που υποτάχθηκε μέχρι Σταυρικού θανάτου στον Πατέρα Του, σημαίνει και ότι δεν θα αναγεννηθεί. Εκείνος τώρα που δεν έγινε αγαπητός υιός αγαθού πατέρα, και έτσι δεν αναγεννήθηκε από το Λόγο και το Πνεύμα, πώς θα γίνει ο ίδιος αγαθός πατέρας αγαθών υιών και πώς θα γεννήσει αγαθά πνευματικά τέκνα, όμοια στην αγαθότητα με τον πατέρα τους; Διαφορετικά, κατά το δένδρο θα είναι οπωσδήποτε και ο καρπός του. (Άγιος Νικήτας ο Στηθάτος)
  • Να πείθεστε και να υπακούετε στους πνευματικούς σας πατέρες, διότι αυτοί αγρυπνούν για τις ψυχές σας, σαν άνθρωποι που θα δώσουν λόγο για εσάς. Να συμβουλεύεσαι και να υπακούς μέχρι τέλους στους πνευματικούς σου πατέρες, για να σωθεί η ψυχή σου και να γίνεις κληρονόμος των αιωνίων και αφθάρτων αγαθών. Γι' αυτό θα υπακούσεις σ αυτούς, χωρίς καμιά αντιλογία, για να μην χαθεί η ψυχή σου. (ΆγιοςΓρηγόριοςοΠαλαμάς)
  • Μην δέχεσαι κατηγορίες κατά του πνευματικού σου πατέρα, μήτε να διευκολύνεις εκείνον που τον προσβάλλει, για να μην οργιστεί ο Κύριος για τα έργα σου και σε εξολοθρεύσει από τη χώρα της ζωής. (Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής)
  • Με αυτόν που αντιλέγει στον πνευματικό του πατέρα, χαίρονται οι δαίμονες. Εκείνον που ταπεινώνεται μέχρι θανάτου, τον θαυμάζουν οι Άγγελοι. Γιατί αυτός εργάζεται Θεϊκό έργο, καθώς εξομοιώνεται με τον Υιό του Θεού, που έκανε υπακοή στον Πατέρα Του μέχρι θανάτου και μάλιστα σταυρικού. (Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος)
  • Με όλη την δύναμη της ψυχής σου τίμα τον πνευματικό σου πατέρα και μην παραβείς τα παραγγέλματα εκείνου που σε γέννησε εν Κυρίω, διότι με αυτόν τον τρόπο, οι πονηροί δαίμονες δεν θα νικήσουν. (Άγιος Εφραίμ ο Σύρος)
  • Αν καθίσεις κοντά σε μεγάλον γέροντα, να μην διηγείσαι μόνο τις αρετές του, αλλά να μιμείσαι και τη ζωή του, γιατί αυτό θα σε ωφελήσει. Δείξε την οικειότητά σου προς εκείνον όχι μόνο με τα λόγια, αλλά και με τα έργα. (Άγιος Εφραίμ ο Σύρος)
  • Είναι αδύνατο, εκείνος που ρυθμίζει την ζωή του σύμφωνα με την κρίση και την γνώμη των πνευματικών πατέρων, να πέσει σε απάτη δαιμόνων. Επειδή, ακόμη και αν δεν έχει ο πνευματικός αξιωθεί χαρίσματος διακρίσεως και μόνο η φανέρωση των πονηρών λογισμών του σ' αυτόν, τους μαραίνει και τους εξασθενίζει. (Άγιος Κασσιανός ο Ρωμαίος)
  • Ποιός λοιπόν είναι τόσο αλαζονικός και υπερήφανος, ώστε να ακολουθεί την δική του γνώμη και το δικό του θέλημα στην πνευματική ζωή; Διότι και ο Κύριος σε κανέναν δεν φανερώνει τον δρόμο της τελειότητος, εκτός αν κάποιος οδηγηθεί σ' αυτόν από πνευματικούς πατέρες, όπως μας προστάζει και με τα λόγια του Προφήτη: ''Ρώτησε τον πατέρα σου και θα σου εξηγήσει, τους γεροντότερους και θά σου πουν''. (ΆγιοςΚασσιανός ο Ρωμαίος)
  • Αν τις σωματικές τέχνες και επιστήμες δεν μπορούμε να τις μάθουμε μόνοι μας και έχουμε ανάγκη από κάποιον να μας τις διδάξει σωστά και να μας λύσει κάθε απορία, πως δεν θα είναι κουτό να νομίζουμε, ότι θα μάθουμε χωρίς δάσκαλο την πνευματική τέχνη, που είναι πιο δύσκολη και πιό κοπιαστική από κάθε άλλη τέχνη και επιστήμη; Η τέχνη αυτή δεν είναι σωματική και ορατή, όπως οι άλλες τέχνες που καταγίνονται μόνο με τα σωματικά, αλλά είναι κρυμμένη και αόρατη, αφού αποβλέπει μόνο στην ψυχή και έχει σκοπό να την κάνει όμοια με τον Θεό. Και η αποτυχία σε αυτή την τέχνη δεν κάνει πρόσκαιρη ζημιά, αλλά προξενεί απώλεια ψυχής και αιώνιο θάνατο και κόλαση. (ΆγιοςΚασσιανός ο Ρωμαίος)
  • Όσο ενάρετος και να είσαι, δεν μπορείς μόνος σου να πορευτείς στην Βασιλεία των Ουρανών. Διότι στο δρόμο που πηγαίνεις, ο διάβολος σου έχει κρυμμένη παγίδα. Γι' αυτό χρειάζεσαι έναν πνευματικό οδηγό. Ο οδηγός θα σου πει, που είναι ο ανήφορος, που είναι ο κατήφορος, που είναι βάθος ή ύψωμα. Αυτός θα σου φέγγει, για να μην πηγαίνεις στα σκοτεινά και πέσεις. Αλλά και αν πέσεις, θα σε σηκώσει και θα σε δυναμώσει, για να μην αποκάμεις καθ' οδόν και δεν μπορέσεις να φτάσεις, εκεί που θέλεις να πας... (Όσιος Άνθιμος της Χίου)
  • Η στοργή του πνευματικού πατρός είναι πολύ ανωτέρα απ' αυτήν του σαρκικού. Διότι ο σαρκικός πατέρας μπορεί να σε παραδώσει πολλές φορές στην Κόλαση, ενώ ο πνευματικός πατέρας έχει να σε πάει στην αιώνια ζωή. (Όσιος Άνθιμος της Χίου)
  • Εκείνος που έχει τέλεια υπακοή και αγάπη ατον πνευματικό πατέρα, δεν χάνεται ποτέ. (Όσιος Άνθιμος της Χίου)
  • Εσύ Πάτερ, που πρόκειται να γίνεις Πνευματικός, πρέπει να έχεις μια εξαίρετη και διαφορετική αρετή και αγιότητα από τους άλλους ανθρώπους και να έχεις γιατρεμένα και νικημένα τα πάθη σου και να ζεις μια ζωή πνευματική, κυβερνόμενος με την Χάρη και την διάκριση του Αγίου Πνεύματος, για να μπορέσεις να κυβερνήσεις και τους άλλους. (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης)
  • Ως πνευματικός στην εξομολόγηση, θα ακούσεις τόσες αισχρές αμαρτίες από τους ανθρώπους, που χρειάζεται να είσαι απαθής (από τις αμαρτίες που ακούς) και να ομοιάσεις εκείνη την καθαρα περιστερά του Νώε, η οποία περνώντας τόσο βρωμισμένα σώματα των πνιγμένων ανθρώπων απο τον κατακλυσμό, δεν κάθισε πάνω σε κανένα από αυτά. Ή να είσαι σαν ένας νιπτήρας αργυρός ή χρυσός, ο οποίος πλένοντας και καθαρίζοντας τις βρωμιές των άλλων, ο ίδιος δεν λερώνεται καθόλου. (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης)
  • Όπως ακριβώς το λιοντάρι, δεν μπορεί να βόσκει τα πρόβατα και όπως δεν είναι σωστό η όρνιθα να ποιμαίνει την Κερδώ, έτσι δεν πρέπει οι εμπαθείς (πνευματικοί) να ηγούνται των ψυχών, τις οποίες πρέπει να τις οδηγήαουν στο Θεό, λυτρωμένες από τα πάθη. (ΆγιοςΜελέτιοςοΟμιλογητής)
  • Είναι καλύτερα να σε αγαπούν οι υποτακτικοί σου, παρά να σε φοβούνται, διότι ο φόβος γεννάει το ψέμα και την υποκρισία, ενώ η αγάπη γεννάει την αλήθεια και την επιμέλεια. (Άγιος Δημήτριος του Ροστώφ)
  • Ποτέ από κτίσεως κόσμου δεν ακούστηκε ούτε συνέβη, να δίνει ο Θεός την εξουσία του στους ανθρώπους (πνευματικούς), για να συγχωρούν αμαρτίες. Αυτή είναι δωρεά μεγαλύτερη και από την θαυματουργία... (Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς)
  • Μην επιβάλλετε στους εαυτούς σας όρκους και κανόνες, χωρίς την έγκριση του πνευματικού σας πατέρα, με την συμβουλή του οποίου μια μετάνοια θα σας επιφέρει μεγαλύτερο όφελος, από ότι χίλιες αυθαίρετες μετάνοιες. Αυτό πιστέψτε το, χωρίς καμμία αμφιβολία. (Όσιος Αντώνιος της Όπτινα)
  • Αν κάποιος βασιζόμενος στην λογική του, θαρρεί ότι δεν έχει ανάγκη από καθοδηγητή, αυτός σύντομα θα παρεκκλίνει της ορθού οδού. (Όσιος Αντώνιος της Όπτινα)
  • Όπως οι γιατροί στον τομέα της ιατρικής, έτσι και οι γιατροί του πνεύματος (πνευματικοί πατέρες), δεν ενεργούν όλοι με τον ίδιο τρόπο. Άλλοι επιτρέπουν στον άρρωστο να τρώει και να πίνει τα πάντα, ενώ άλλοι τον διατάσσουν να ακολουθήσει αυστηρή δίαιτα. Έτσι και οι πνευματικοί πατέρες: άλλοι συγχωρούν και επιτρέπουν τα πάντα και άλλοι, για τα πάντα επιβάλλουν ταλαιπωρίες και δεσμεύσεις. Σκοπός όμως όλων είναι ένας: η θεραπεία. (Όσιος Αντώνιος της Όπτινα)
  • Γιατί είναι απαραίτητος ο πνευματικός πατέρας; Για να κάνεις με ασφάλεια το ταξίδι και να φτάσεις στην Βασιλεία των Ουρανών και να μην χαθείς στο δρόμο. Για το λόγο αυτό είναι αναγκαίο ν' ακολουθείς έμπρακτα τις οδηγίες και τις συμβουλές, που σου δίνει ο πνευματικός σου πατέρας. Και βέβαια πρέπει να ζεις με συνέπεια και ευλάβεια. Υπάρχουν παραδείγματα ανθρώπων που μπορούσαν να επισκέπτονται το γέροντα τους και να τον ακούνε πολύ λίγο, αλλά πρόκοψαν. Έτσι, για να μην μείνεις άκαρπος, δεν φτάνει να επισκέπτεσαι συχνά το γέροντά σου, αλλά να τηρείς τις εντολές και οδηγίες του. Ο Θεός ευαρεστείται όταν οι άνθρωποι καθοδηγούνται από άλλους ανθρώπους. Η τέλεια ανακούφιση και ανάπαυση προέρχεται, από την απόλυτη υπακοή και εμπιστοσύνη στον πνευματικό μας πατέρα. (ΌσιοςΝίκων της Όπτινα)
  • Ο Χριστός προσευχόμενος στον κήπο της Γεσθημανής, αποτελεί σε κάποιο βαθμό την εικόνα κάθε πνευματικού πατρός, σε σχέση με τα πνευματικά του τέκνα, επειδή και ο ίδιος αναλαμβάνει να φέρει τις αμαρτίες αυτών. Πόσο μεγάλο είναι το έργο και τι θα πρέπει αυτός να υποστεί!... (ΌσιοςΝίκων της Όπτινα)
  • Ο Απόστολος Παύλος κλήθηκε από τον ίδιο τον Χριστό στον Χριστιανισμό. Δεν θα μπορούσε ο Κύριος μιας και του αποκαλύφτηκε, να τον έδειχνε, για το πως έπρεπε να τελειωθεί στην πίστη; Θα μπορούσε, αλλά ο Κύριος τον απέστειλε στον Ανανία, για να αφήσει έτσι παράδειγμα σε εμάς, ότι όλοι έχουν ανάγκη από υποταγή σε κάποιον πνευματικό πατέρα. (Αββάς Μωϋσής)
  • Πολλοί εγκαταλείπουν τον πνευματικό τους και προστρέχουν σε άλλο, ο οποίος όπως λέγουν, τους «αναπαύει» καλύτερα. Χρειάζεται όμως πολλή προσοχή στο θέμα αυτό, διότι όπως δυστυχώς υπάρχει «καλή ανάπαυση», υπάρχει και «κακή ανάπαυση». Αν κάποιος πνευματικός εξασθενίζει στη συνείδηση του εξομολογουμένου, τη σοβαρότητα κάποιων πτώσεων του ή του επιτρέπει να κοινωνεί των Αχράντων Μυστηρίων, παρότι πέφτει σε σοβαρά αμαρτήματα, τέτοιου είδους «ανάπαυση καταποντίζει, όχι μόνο τον εξομολογούμενο, αλλά και τον πνευματικό. (Γέροντας Γερμανός ο Σταυροβουνιώτης)
  • Η τελεία υπακοή σε έναν πνευματικό πατέρα, είναι η εφαρμογή όλων των εντολών του Χριστού. Ανέπαυσες τον γέροντα σου, κάνοντας υπακοή σε αυτόν, κόβοντας το δικό σου θέλημα, ανέπαυσες το Θεό. Δεν ανέπαυσες το γέροντά σου με την υπακοή, δεν ανέπαυσες το Θεό! Είναι φύση αδύνατον κάποιος που αναπαύει τον γέροντα του με τη ζωή του, να μην προοδεύει στην πνευματική του ζωή. Με την τέλεια υπακοή στον γέροντά του, πηγαίνει κανείς στον Ουρανό με το εξπρές, χωρίς να γίνεται ο τελωνισμός της ψυχής του. (ΓέρονταςΕφραίμτης Αριζόνας)
  • Εάν στενοχωρέσουμε το Θεό, υπάρχει ο πνευματικός μας που θα μεσολαβήσει για να μας συγχωρέσει ο Θεός τις αμαρτίες μας. Αλλά άμα στενοχωρέσουμε τον πνευματικό μας, ποιός θα μεσολαβήσει για να συγχωρεθούμε από το Θεό γι΄αυτές; (ΓέρονταςΕφραίμτης Αριζόνας)
  • Η υπακοή στον γέροντα έχει σκοπό την ασφάλεια της ψυχής και αποβλέπει στην καταστροφή των παγίδων του διαβόλου. Όταν όμως δεν εκτελούμε τις εντολές του γέροντά μας, τότε δίνουμε το δικαίωμα στον διάβολο, να κάνει πολύ καλά την δουλειά του σε εμάς. (ΓέρονταςΕφραίμτης Αριζόνας)
  • Όταν ήμουν μικρός στον κόσμο, είχα δει μια ταινία, που μου έμεινε στη μνήμη και με βοήθησε στο ξεκίνημα της μοναχικής μου ζωής, όταν έβαζα θεμέλιο. Ήταν μια ταινία με δύο πυγμάχους, που θα έκαναν μια πάλη μεταξύ τους. Ο προπονητής τπου νεότερου, πριν τον αγώνα, έλεγε στον αθλητή του: ''Αυτή η τέχνη (της πυγμαχίας), προβλέπει θυσίες. Δεν θα πίνεις, δεν θα καπνίζεις, δεν θα ξενυχτάς, δεν θα πηγαίνεις με το άλλο φύλο, για να έχεις υγεία, η οποία θα σε βοηθήσει στην πάλη και στην νίκη! Αν δεν τα φυλάξεις αυτά, θα έχεις αποτυχία...''. Στη συνέχεια, ο πυγμάχος αυτός, δεν τήρησε κάποια απ' αυτά που του είπε ο προπονητής του. Και ο προπονητής του τον είδε και τον έλεγξε: ''Δεν πας καλά! Δεν πρόκειται να προχωρήσουμε έτσι!... Και εσύ χάνεις τους κόπους σου και εγώ...''. Εκείνος αντέδρασε και όπως ήταν μποξαδόρος, δίνει μία στον προπονητή του και τον ρίχνει κάτω! Αλλά μετά από λίγες μέρες, έφτασε η ώρα για τον αγώνα! Προχωρεί στην μάχη, δίχως τον προπονητή δίπλα του. Ο άλλος αντίπαλος, είχε βοηθό και καθοδηγητή τον προπονητή του, να τον συμβουλεύει, να τον τονώνει, να τον δυναμώνει, να του δίνει αέρα. Άρχισε πάλη. Ο νεότερος έχανε, έχανε έδαφος συνεχώς και νικούσε ο άλλος. Ο προπονητής του, που καθόταν ψηλά στο αμφιθέατρο και παρακολουθούσε, στενοχωριόταν που έβλεπε τον δικό του μαθητή να χάνει και ας τον είχε χτυπήσει εκείνος... Ήξερε πως το ηθικό του έπεσε και δεν θα μπορούσε να κερδίσει. Προβλέποντας ότι πλησίαζε το τέλος, τρέχει κάτω στο ρίνγκ, τον πλησίαζει σε μια διακοπή, που γίνεται διάλειμμα για ανάπαυση, του μιλάει στο αυτί, τον συμβουλεύει και του δίνει θάρρος. Αυτό ήταν!... Σηκώνεται ο μαθητής του, αγωνίζεται σωστά και στον τελευταίο γύρο, βγάζει τον αντίπαλό του νοκ άουτ και κέρδισε τον αγώνα! Αυτό με βοήθησε και εμένα και κράτησα μέσα μου γερά, ότι χωρίς δάσκαλο, χωρίς πνευματικό πατέρα, χωρίς οδηγό δεν γίνεται τίποτα στην πνευματική ζωή. Και είχα έτσι μεγάλη ωφέλεια... (ΓέρονταςΕφραίμτης Αριζόνας)
  • Η σχέση υποτακτικού και πνευματικού πατέρα, ομοιάζει μ΄αυτήν των Αποστόλων με το Χριστό. (Γέροντας Εφραίμ Σκήτης Αγίου Ανδρέα)
  • Χωρίς πνευματικό πατέρα, ακόμα και να βρίσκεσαι στην πιο θεωμένη κατάσταση, υπάρχει κίνδυνος να πλανηθείς. (Γέροντας Εφραίμ Σκήτης Αγίου Ανδρέα)
  • Αν κάνεις διάκριση σ' ό,τι σου λέει ο Γέροντάς σου, δεν είσαι υποτακτικός, είσαι ελεγκτής του Γέροντος. (ΓέρονταςΕφραίμο Κατουνακιώτης)
  • Όση ευλάβεια έχετε, όση αυταπάρνηση έχετε, όση πίστη έχετε στον Γέροντά σας, τόσο και περισσότερο λαμβάνετε. Στον κόσμο αποθνήσκοντας ένας πατέρας έχει μία περιουσία, ας υποθέσουμε τώρα, εκατό δραχμές. Αφήνει τέσσερα παιδιά. Στα τέσσερα παιδιά θα διανείμει είκοσι πέντε, είκοσι πέντε, και είκοσι πέντε. Όλοι θα πάρουν από είκοσι πέντε δραχμές. Η κληρονομία του πατέρα τους. Στα πνευματικά δεν ισχύει αυτό, όχι. Ένας έχει πίστη, ευλάβεια αυταπάρνηση, σεβασμό στον Γέροντά του είκοσι βαθμούς, είκοσι βαθμούς θα πάρει πνευματική δύναμη. Ο άλλος έχει δύο, δύο θα πάρει άλλος έχει ογδόντα, ογδόντα θα πάρει. (ΓέρονταςΕφραίμο Κατουνακιώτης)
  • Αυτή την μετάνοια, την οποία βάζεις εις τον Γέροντά σου, «ευλόγησον, Γέροντα», ξέρετε πόση δύναμη έχει; Δεν μπορείτε να την φαντασθείτε εσείς. Αυτός που την πέρασε, αυτός γνωρίζει. (ΓέρονταςΕφραίμο Κατουνακιώτης)
  • Ανέπαυσες τον Γέροντά σου; Ανέπαυσες τον Θεό σου. Κατέκρινες τον Γέροντά σου; Κατέκρινες τον ίδιο τον Θεό! Δεν πρέπει να ανέχεσαι να κατηγορεί κανείς τον Γέροντά σου! Αυτό είναι το σωστό και πρέπον να γίνεται. Να αντιδράς, όταν ακούς να λένε κάτι του Γέροντός σου. (ΓέρονταςΕφραίμο Κατουνακιώτης)
  • Δεν έχεις ευλογία να πας ένα βήμα, αν δεν πάρεις ευλογία από τον Γέροντά σου. Μην πηγαίνετε πουθενά χωρίς ευλογία, για να είναι μαζί σας ο Θεός. Όταν πάρεις ευλογία από τον Γέροντα, μην φοβάσαι τίποτα! Βάλε μετάνοια, φίλησε το χέρι του Γέροντά σου και πήγαινε και γίνε αστροναύτης πάνω στη σελήνη μην φοβάσαι, διότι σε σκεπάζει η ευχή, η υπακοή σε σκεπάζει. (ΓέρονταςΕφραίμο Κατουνακιώτης)
  • Ο Γέροντας έχει θέση ορατού Θεού. Ό,τι λέει ο Γέροντας είναι όπως το στόμα του Θεού. Ως τύπο Θεού να έχεις τον Γέροντα. Τον Γέροντά σου να τον βλέπεις σαν τον Χριστό. Να μην τον λυπείς. Λύπησες τον Γέροντά σου; Λύπησες τον Χριστό; (ΓέρονταςΕφραίμο Κατουνακιώτης)
  • Όταν ζητάτε κάτι από τον Γέροντα και βλέπετε ότι διστάζει να εκφραστεί, μην επιχειρήσετε να το εφαρμόσετε, γιατί οπωσδήποτε θα αποτύχετε. Όταν βιάζετε τον Γέροντα σε κάτι (προκειμένου να πάρετε την ευλογία του σε αυτό το πράγμα), τολμώ να πω, ότι αντιγράφετε το πνεύμα του Ιούδα. (ΓέρονταςΕφραίμο Κατουνακιώτης)
  • Πολλές φορές και εμείς ως Γέροντες και πνευματικοί Πατέρες, μπορεί να κάνουμε και ένα λάθος. Εσύ όμως που θα κάνεις υπακοή, θα σου βγει σε καλό, δεν θα σου βγει σε κακό! Ποτές η υπακοή δεν βγαίνει σε κακό, διότι είναι μίμηση Χριστού. (ΓέρονταςΕφραίμο Κατουνακιώτης)
  • Στην Αγία Άννα, ζούσε ένας Γέροντας με τον υποτακτικό του, ο οποίος έκανε συχνά παρακοές. Ήτανε παραμονή μιας εορτής της Παναγίας. «Γέροντα», λέει ο υποτακτικός, «θα πάω να ψαρέψω κανένα ψάρι, διότι της Παναγίας εορτή είναι αύριο. Τί θα φάμε;» «Παιδί μου», του λέει ο Γέροντας, «εδώ οι γείτονές μας ψαράδες είναι. Ώρες ψάρευαν και δεν πιάσανε ψάρια. Αν ήθελε η Παναγία να τρώγαμε ψάρια, θα έπιαναν, θα έφερναν και σε εμάς. Να μην πας για ψάρεμα». «Όχι, Γέροντα», ξαναλέει ο υποτακτικός, «εγώ θα πάω να ψαρέψω». «Μην πηγαίνεις», επαναλαμβάνει ο Γέροντας. «Όχι, θα πάω», λέει ο υποτακτικός και φεύγει... Ο Γέροντας τότε σκέπτεται, ότι ο υποτακτικός του ευρίσκεται σε παρακοή· αν του τύχει κανένας μεγάλος πειρασμός του υποτακτικού του; Μήπως γλυστρήσει στην θάλασσα; Γι' αυτό μπαίνει στο κελλί του και κάνει προσευχή, κάνει κομποσχοίνι για τον υποτακτικό του. Ο υποτακτικός πηγαίνει στη θάλασσα· πετάει την πετονιά· κάτι έπιασε τ' αγκίστρι· τραβάει δυνατά. Βγαίνει τότε ξαφνικά ένας αράπης μαύρος-κατάμαυρος, με αγριωπά μάτια, έτοιμος να ορμήσει πάνω στον μοναχό! Αλλά μια αόρατη δύναμιη τον κρατούσε. Αυτός τρομοκρατημένος φεύγει· ο διάβολος ακολουθεί από πίσω, μέχρι την Αγία Άννα, μέχρι το κελλί του... Του λέει τότε ο διάβολος: «Ρε, καλόγερε, τι να σου κάνω, που από την ώρα που έφυγες, ο Γέροντας κάνει κομποσχοίνι για σένα; Ειδάλλως θα σε έπνιγα μέσα στη θάλασσα!». Να τι κάνει η παρακοή στον πνευματικό πατέρα! (ΓέρονταςΕφραίμο Κατουνακιώτης)
  • Ο πνευματικός έχει μία αχίλλειος πτέρνα. Εάν δεν είναι εχέμυθος και θέλει να δημοσιεύσει μια αμαρτία ενός ανθρώπου, που εξομολογήθηκε σ΄αυτόν, τότε η Χάρη του Αγίου Πνεύματος, καθίσταται ανενεργή σ΄αυτόν. Αμέσως τιμωρείται από τον ίδιο το Θεό! Κόβεται το καλώδιο, κόβεται ο ομφάλιος λώρος με το Άγιο Πνεύμα. Όχι επειδή είπε την αμαρτία, αλλά διότι δεν έχει τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος, να τιμήσει το Μυστήριο της εξομολογήσεως, που τον υποχρεώνει να είναι εχέμυθος έως θανάτου. Ο άνθρωπος μπορεί να πει την αμαρτία σε όλο τον κόσμο, χωρίς να πάθει τίποτα, αλλά ο εξομολόγος εάν το πει, χάνει τη Χάρη και μετά πώς θα γίνει η επανόρθωση και η μετάνοια; (Γέροντας Εφραίμ Σκήτης Αγίου Ανδρέα)
  • Ο πνευματικός πατέρας, εάν δεν είναι εχέμυθος και δημοσιεύσει μια αμαρτία ενός ανθρώπου, που εξομολογήθηκε σ΄αυτόν, τότε η Χάρη του Αγίου Πνεύματος, καθίσταται ανενεργή σ΄αυτόν. Αμέσως τιμωρείται από τον ίδιο το Θεό! Κόβεται το καλώδιο, κόβεται ο ομφάλιος λώρος με το Άγιο Πνεύμα, διότι δεν έχει τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος, να τιμήσει το Μυστήριο της εξομολογήσεως, που τον υποχρεώνει να είναι εχέμυθος έως θανάτου. Ο άνθρωπος μπορεί να πει την αμαρτία σε όλο τον κόσμο, χωρίς να πάθει τίποτα, αλλά ο εξομολόγος εάν το πει, χάνει τη Χάρη και μετά πώς θα γίνει η επανόρθωση και η μετάνοια; (Γέροντας Εφραίμ Σκήτης Αγίου Ανδρέα)
  • Ό,τι σκεφτόμαστε για τον εξομολόγο μας, τον πνευματικό μας πατέρα και ό,τι συνομιλούμε μαζί του, αναφέρονται 100% στον Χριστό μας. Η σχέση υποτακτικού και πνευματικού πατέρα, ομοιάζει μ' αυτήν των Αποστόλων με το Χριστό. (Γέροντας Εφραίμ Σκήτης Αγίου Ανδρέα)
  • Πολλοί γίνονται πνευματικοί χωρίς να έχουν την ανάλογη εμπειρία. Δίχως να εφαρμόσουν, οι ίδιοι διδάσκουν και καθοδηγούν άλλους. Και αυτό είναι επικίνδυνο. Όταν με έκαναν πνευματικό, μου έδωσαν ένα βιβλίο, την Εξομολογητική, για να διαβάσω. Εκεί είδα αμαρτίες, που ούτε φανταζόμουν ότι υπάρχουν. Μόλις διάβασα λίγες σελίδες το έκλεισα και το έδωσα σε έναν ηλικιωμένο ιερέα. ''Πάρτο'', του είπα, ''εγώ δεν το χρειάζομαι, δεν θέλω να εξομολογώ...''. (Γέροντας Ιερώνυμος της Αιγίνης)
  • Μακάριος είναι εκείνος, που δεν άφησε την πίστη προς τον γέροντά του να ελαττωθεί. (ΓέρονταςΙωσήφ ο Βατοπαιδινός)
  • Οφείλουμε υπακοή στους Δεσποτάδες μας, στους πνευματικούς μας, όταν ορθοτομούν τον λόγο της αληθείας. Όταν όμως δεν ορθοτομούν το λόγο της αληθείας και λένε αιρετικά πράγματα, όχι μόνο σ' αυτούς δεν πρέπει να κάνουμε υπακοή, αλλά και σε ένα άγγελο από τον ουρανό αν κατέβει και μας πει αντίθετα με αυτά που διδάσκει η Εκκλησία, δεν πρέπει να κάνουμε υπακοή. Έχουμε καθήκοντα προς τους πνευματικούς μας Πατέρες και καθήκοντα προς τον Θεό. Τα καθήκοντα προς τον Θεό είναι υπέρτερα των καθηκόντων προς τους πνευματικούς μας Πατέρες. Αν ένα καθήκον προς τους πνευματικούς μας Πατέρες συγκρούεται με το καθήκον μας προς τον Θεόν, τότε παύει να ισχύει, καταργείται. Παράδειγμα έχουμε την Αγία Γραφή. Τί διαβάζουμε στις Πράξεις των Αποστόλων; Οι Γραμματείς και οι Φαρισαίοι, οι Ιουδαίοι Αρχιερείς ήτανε οι πνευματικοί ηγέτες στην εποχή του Κυρίου μας. Πιάσαν τους Αποστόλους, τους βάλαν φυλακή και τους είπαν να μην κηρύττουν. Πήγε Άγγελος Κυρίου και τους έβγαλε και τους είπε να κηρύξουν. Τους ξαναπιάσαν και τους είπαν: Τί σας είπαμε; Γιατί δεν κάνετε υπακοή; Εμείς είμαστε οι πνευματικοί ηγέτες! Τότε απολογήθηκε ο Απόστολος Πέτρος: «Πειθαρχείν δει Θεώ μάλλον η ανθρώποις» (Πράξ. 5, 29). (Γέροντας Γαβριήλ ο Αγιορείτης)
  • Μου γράφεις, παιδί μου, για τον λογισμό εναντίον του γέροντός σου. Αυτόν τον λογισμό σου, πολύ να τον φοβάσαι· να τον αποφεύγεις ως φίδι φαρμακερό, καθότι έχει τρομερή ισχύ στη γενιά μας. Αυτή είναι η τέχνη του πονηρού: Φέρνει λογισμούς εναντίον του Γέροντος, για να σε αποστήσει από την Χάριν που σε σκεπάζει, να σε κάνει υπεύθυνο και κατόπιν να σε μαστίζει ασπλάγχνως... Λοιπόν, μην αφήσεις ποτέ οποιονδήποτε λογισμό εναντίον του πνευματικού σου να εμφωλεύσει στην καρδιά σου. Να τον αποβάλεις ευθύς, ως φίδι φαρμακερό! (Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής)
  • Ο κακομήχανος διάβολος ως τεχνίτης μας σπέρνει λογισμούς μίσους και αποστροφής προς τον Γέροντά μας, ώστε κάνοντας εμείς συγκατάθεση σ'αυτούς, καθιστούμε ανενέργητες τις προσευχές του, οπότε και ευκολότερα ο διάβολος μας κυριεύει και μας κάνει υποχείριό του. Είναι μία από τις μεθοδείες του... (Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής)
  • Κάνε αδιάκριτα και τυφλά ό, τι σε προστάζει ο πνευματικός σου, που έχει την ευθύνη, για να μην έχεις εσύ ευθύνη για τις πράξεις σου. Όποιος προστάζει θα απολογηθεί, εάν καλώς ή κακώς πρόσταξε. Εσύ θα απολογηθείς, εάν καλώς ή κακώς υπάκουσες. (Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής)
  • Όταν τον πιέζουμε τον Γέροντά μας, να μας δώσει μια ευλογία να κάνουμε κάτι και μας την δίνει, χωρίς να θέλει, παθαίνουμε (ζημιά) και ύστερα λέμε: ''πώς το έπαθα εγώ αυτό το πράγμα;''. Να γιατί, διότι δεν έδωσε με όλη την ψυχή του την ευλογία ο Γέροντας. (Γερόντισσα Μακρίνα Βασσοπούλου)
  • Αυτός που αποκαλύπτει στον πνευματικό του τα φίδια των πειρασμών, αυτός αποδεικνύει την αληθινή του πίστη, ενώ αυτός που τα κρύβει, ακολουθεί το δρόμο της απώλειάς του. (Γέροντας Αρσένιος Μπόκα)
  • Αν υπακούετε και έχετε εμπιστοσύνη στον πνευματικό σας πατέρα, μην φοβάστε ότι θα οδηγηθείτε λανθασμένα. Ο Θεός θα βρίσκει πάντοτε τον τρόπο να σας αποκαλύπτει την αλήθεια. Δεν έχει μεγάλη σημασία αν η θεωρία του πνευματικού μας πατέρα είναι ατελής. Ο Θεός θα διορθώσει τις πράξεις μας κατά το μέτρο που τελούνται στην υπακοή και την πίστη στο Χριστό. Αυτό που φαινόταν λανθασμένο θα γίνει σωστό ενώ αυτό που φαινόταν τέλειο στη λογική μας πολλές φορές δεν είναι παρά η αντανάκλαση της αμαρτωλής θελήσεώς μας και ο Θεός δεν θα είναι μαζί μας. (Γέροντας Σωφρόνιος του Έσσεξ)
  • Για να βρεις καλό πνευματικό, πρέπει να κάνεις τρεις μέρες προσευχή και κατόπιν, ό,τι ο Θεός θα φωτίσει. Και στο δρόμο που θα πηγαίνεις, να κάνεις προσευχή να τον φωτίσει ο Θεός, για να σου πει λόγους καλούς. (π. Τύχωνας ο Αγιορείτης)
  • Οι κλέφτες παλιά, πεταλώνανε τα άλογά τους ανάποδα, ώστε να παραπλανούν τους διώκτες τους, που έψαχναν τα χνάρια τους. Το ίδιο κάνει και ο σατανάς: Φοράει τα παπούτσια του ανάποδα και μας μπερδεύει. Και όταν μπαίνει στην καρδιά μας και όταν προσποιείται, ότι τάχα φεύγει. Γι' αυτό χρειάζεται καλό λαγωνικό, για να τον πιάσεις. Το καλό λαγωνικό, είναι ο καλός εξομολόγος. (π. Γερβάσιος Παρασκευόπουλος)
  • Μπορεί 1000 άνθρωποι να εξομολογούνται σε έναν πνευματικό πατέρα, εσείς πιστεύετε ότι όλοι τους είναι πνευματικά του παιδιά; Λάθος! Πνευματικά του τέκνα είναι μόνο εκείνα, που του κάνουν υπακοή. (π. Αθανάσιος Μυτιληναίος)
  • Όταν ταπεινωθείς ενώπιον του Πνευματικού σου, θα υψωθείς από τον Θεό ενώπιον των ανθρώπων. (π. ΙωήλΓιαννακόπουλος)
  • Άλλο πράγμα είναι η υπακοή στον πνευματικό μας πατέρα και άλλο η προσωπική μας ευθύνη. Είναι λάθος να ρωτάμε τον πνευματικό, τι να κάνουμε σε κάθε ζητημα, που προκύπτει στην καθημερινότητά μας. (π. Βάρναβας Γιάγκου)
  • Αλίμονο σ' εκείνον, που δεν έχει Πνευματικό Πατέρα. Είναι πλοίο χωρίς πυξίδα, είναι οδοιπόρος σε ξένο τόπο χωρίς χάρτη, είναι παιδί χωρίς προστάτη. Υπακούει στο θέλημά του, συμπεριφέρεται εγωιστικά, χάνει τον προσανατολισμό του, οδηγείται στο βάραθρο. Αν όλοι είχαμε Πνευματικό Πατέρα, η γη μας θα έμοιαζε παραδεισένια... (Είπε Γέρων)
  • Στον δρόμο της ζωής σου, έχεις ανάγκη και από έναν συμπαραστάτη συγκεκριμένο. Από έναν γέροντα. Από έναν πνευματικό. Από έναν εξομολόγο. Έχεις ανάγκη!.. Έχεις ανάγκη από έναν πνευματικό. Γιατί κάποτε θα δυσκολευτείς. Κάπου μπορεί να χαθείς. Μπορεί να μπερδευτείς... Και θα έχεις τον πνευματικό σου να σε βοηθάει... Θα έχεις τον πνευματικό σου, που όταν θα ματώσουν τα γόνατά σου, επειδή κάπου χτύπησες, κάπου έπεσες, κάπου μάτωσες, θα σου λέει: «Έλα δω, μη φοβάσαι, δεν θα σε πονέσω. Να σε καθαρίσω θέλω. Να σβήσω την πληγή σου, να καθαρίσω την καρδιά σου, να σου διαβάσω την συγχωρητική ευχή, να Κοινωνήσεις...». Και έτσι πάλι να βγεις στο δρόμο της ζωής... (Είπε Γέρων)
  • ...Τι χάνει ο άνθρωπος όταν δεν έχει πνευματικό οδηγό! Τον εξουθενώνει ο σατανάς. Ενώ όταν αναθέσει τα προβλήματά του στον Πνευματικό του, τα πάντα διορθώνονται, όσο δύσκολα και αν φαίνονται. Καλύτερα να μας λείψει το οξυγόνο, παρά ο Πνευματικός... (Παναγόπουλος)
  • Οι άνθρωποι έχουν τον οικογενειακό τους ιατρό, τον δικηγόρο τους, τον κουρέα τους, τον μπακάλη τους, αλλά μόνο Πνευματικό δεν έχουν, για να εξομολογηθούν. Καλά ποιός είναι ο προορισμός του ανθρώπου; Να τραφούν τα σκουλίκια όταν πεθάνει; Ή ήρθε στη γη, για να φάει τις μπάμιες και τα φασολάκια; Έχουμε ανάγκη από Πνευματικό! Και μία αμαρτία να έχουμε διαπράξει στη ζωή μας, πρέπει να έχουμε Πνευματικό, για να την εξομολογηθούμε. Εξάλλου ο διάβολος πόσες αμαρτίες έκανε και έπεσε από τον ουρανό και ο Αδάμ και η Έυα πόσες αμαρτίες έκαναν και υπέστησαν έξωση από τον παράδεισο; (Παναγόπουλος)
  • Πολλοί φροντίζουν να κάνουν συμβιβασμούς και πάνε και βρίσκουνε πνευματικούς που τους βοηθάνε να ''καλύψουν'' τα αμαρτήματά τους. Να το προσέξουν πολύ αυτό το πράγμα, γιατί θα βρεθούν μπερδεμένοι, αυτοί και οι πνευματικοί τους, την ώρα της κρίσεως. Είναι αυτό που λέει η Γραφή, ότι αν τυφλός οδηγεί τυφλό, και οι δύο θα πέσουν σε λάκκο (Ματθ. 15,14). (Παναγόπουλος)
  • Όταν πας στον πνευματικό σου, είναι σαν να πηγαίνεις στο Θεό, εφόσον είναι το όργανο δια του οποίου ο Θεός ενεργεί. (Παναγόπουλος)
  • Κάποτε βρέθηκα στην Αίγινα και πήγα να εξομολογηθώ στον γέροντα Ιερώνυμο, έναν πολύ φωτισμένο άνθρωπο. Και όταν του είπα να εξομολογηθώ με είπε: Όχι Δημήτρη, δεν θα σε εξομολογήσω! Γιατί τον ιατρό πρέπει να τον έχεις στην γειτονιά σου. Άμα αρρωστήσεις, πώς θα έρθεις από την Αθήνα στην Αίγινα, για να εξομολογηθείς; Να εξομολογηθείς στην Αθήνα. Βέβαια εγώ είχα εξομολόγο στην Αθήνα, αλλά σκέφτηκα ότι επειδή ήταν πνευματικός άνθρωπος κάτι παράνω θα με έλεγε και θα είχα κάποια ωφέλεια. Είχε δίκαιο ο γέροντας και είναι καλό ο πνευματικός μας, να είναι κοντά στην περιοχή που διαμένουμε. (Παναγόπουλος)
  • Το πνευματικό μου πατέρα, τον τιμώ περισσότερο από τον σαρκικό πατέρα μου, διότι ο σαρκικός πατέρας μου φέροντάς μου στη ζωή, με έκανε να κατέβω από τον ουρανό στη γη. Ενώ ο πνευματικός μου πατέρας, με τις συμβουλές του και το άγιο παράδειγμά του, με κάνει να ανεβαίνω από τη γη στον Ουρανό. (Θεοδώρα - Βασίλισσα του Βυζαντίου)
  • Αν έχουμε καλούς πνευματικούς πατέρες, δεν θα χρειαζόμαστε ούτε ψυχίατρους, ούτε και ψυχαναλυτές. (Καρλ Γιούνγκ - Ελβετός ιατρός και ψυχολόγος)
  • Καλύτερα να λυπήσουμε τον Θεό, παρά τον πνευματικό μας. Καλύτερα να τα χαλάσεις με τον Θεό, παρά με τον Γέροντά σου.
  • Όποιος αναπαύει τον Γέροντά του, αναπαύει τον ίδιο τον Θεό.
  • Ο καλός υποτακτικός, γίνεται και καλός Γέροντας.
  • Στην Σκήτη της Αγία Άννης στο Άγιο Όρος, ζούσε ένας Γέροντας με τον υποτακτικό του, ο οποίος έκανε συχνά παρακοές. Ήτανε παραμονή μιας εορτής της Παναγίας. «Γέροντα», λέει ο υποτακτικός, «θα πάω να ψαρέψω κανένα ψάρι, διότι της Παναγίας εορτή είναι αύριο. Τί θα φάμε;». «Παιδί μου», του λέει ο Γέροντας, «εδώ οι γείτονές μας ψαράδες είναι. Ώρες ψάρευαν και δεν πιάσανε ψάρια. Αν ήθελε η Παναγία να τρώγαμε ψάρια, θα έπιαναν, θα έφερναν και σε εμάς. Να μην πας για ψάρεμα». «Όχι, Γέροντα», ξαναλέει ο υποτακτικός, «εγώ θα πάω να ψαρέψω». «Μην πηγαίνεις», επαναλαμβάνει ο Γέροντας. «Όχι, θα πάω», λέει ο υποτακτικός και φεύγει... Ο Γέροντας τότε σκέπτεται, ότι ο υποτακτικός του ευρίσκεται σε παρακοή· αν του τύχει κανένας μεγάλος πειρασμός του υποτακτικού του; Μήπως γλυστρήσει στην θάλασσα; Γι' αυτό μπαίνει στο κελλί του και κάνει προσευχή, κάνει κομποσχοίνι για τον υποτακτικό του. Ο υποτακτικός πηγαίνει στη θάλασσα· πετάει την πετονιά· κάτι έπιασε τ' αγκίστρι· τραβάει δυνατά. Βγαίνει τότε ξαφνικά ένας αράπης μαύρος-κατάμαυρος, με αγριωπά μάτια, έτοιμος να ορμήσει πάνω στον μοναχό! Αλλά μια αόρατη δύναμιη τον κρατούσε. Αυτός τρομοκρατημένος φεύγει· ο διάβολος ακολουθεί από πίσω, μέχρι την Αγία Άννα, μέχρι το κελλί του... Του λέει τότε ο διάβολος: «Ρε, καλόγερε, τι να σου κάνω, που από την ώρα που έφυγες, ο Γέροντας κάνει κομποσχοίνι για σένα; Ειδάλλως θα σε έπνιγα μέσα στη θάλασσα!». Να ποιά είναι η δύναμη του πνευματικού πατέρα, αλλά και τι αποτελέσματα φέρνει η παρακοή μας σ' αυτόν!