Περί συμβουλής

  • Τυφλόςδετυφλόνεάνοδηγή, αμφότεροιειςβόθυνονπεσούνται. [Εάν δε ένας τυφλός οδηγεί ένα άλλον τυφλό, θα πέσουν και οι δύο σε βαθύν λάκκο.] (Κατά Ματθαίον 15,14)
  • Μήτιδύναταιτυφλόςτυφλόνοδηγείν; Ουχίαμφότεροιειςβόθυνονπεσούνται; [Μήπως μπορεί ένας τυφλός να οδηγεί άλλον τυφλό; Δεν θα πέσουν και οι δύο στον λάκκο; Πώς είναι δυνατόν εσείς, αμαρτωλοί και αδύνατοι καθώς είστε, να κρίνετε άλλους και να καθοδηγείτε άλλους;] (ΚατάΛουκάν 6,39)
  • Μηγίνεσθεφρόνιμοιπαρ' εαυτοίς. [Μην αυταπατάστε και φαντάζεστε για τον εαυτόν σας ότι είστε συνετοί και φρόνημοι (ώστε να μη σας χρειάζεται συμβουλή και καθοδήγηση από τους άλλους.)] (ΠροςΡωμαίους 12,16)
  • Εν πάση σοφία διδάσκοντες και νουθετούντες εαυτούς. [Να διδάσκετε και να συμβουλεύετε ο ένας τον άλλον.] (Προς Κολασσαείς 3,16)
  • Ενπραότητιπαιδεύοντατουςαντιδιατιθεμένους, μήποτεδωαυτοίςοΘεόςμετάνοιανειςεπίγνωσιναληθείας. [Να παιδαγωγεί με πραότητα εκείνους, που αντιτίθενται στην αλήθεια, μήπως και ο Θεός τους δώσει κάποτε μετάνοια, για να γνωρίσουν έτσι καλά την αλήθεια.] (ΠροςΤιμόθεονΒ' 2,25)
  • Παρακαλούμενδευμάς, αδελφοί, νουθετείτετουςατάκτους. [Σας παρακαλούμε αδελφοί, να συβουλεύετε και να καθοδηγείτε αυτούς που συμπεριφέρονται άτακτα.] (ΠροςΘεσσαλονικείς Α' 5,14)
  • Μηβουλεύουμετάτουυποβλεπομένουσε. [Μην ζητάς συμβουλή από άνθρωπο, ο οποίος σε υποβλέπει και σε επιβουλεύεται.] (ΣοφίαΣειράχ 37,10)
  • Επερώτησοντονπατέρασου, καιαναγγελείσοι, τουςπρεσβυτέρουςσου, καιερούσισοι. [Ρώτησε τον πατέρα σου και θα σου αναγγείλει ποιός είναι ο Θεός σου, ρώτησε τους γεροντοτέρους σου και αυτοί θα σου πουν.] (Δευτερονόμιο 32,7)
  • Εκείνος που δέχεται την νουθεσία, εκείνος δέχεται τη γνώση, αλλά εκείνος που απορρίπτει την νουθεσία θα μείνει αμαθής. (Σολομώντας)
  • Άνθρωπος που δεν θέλει να ακούσει συμβουλή, παραμένει αδιόρθωτος. (Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος)
  • Αδελφοί, πρέπει να προσέχουμε από κακή συμβουλή. Γιατί με τους περισσότερους ανθρώπους συμβαίνει, ό,τι με 2 λαμπροφορεμένους, που βαδίζουν μαζί στην αγορά και ο ένας απ' αυτούς σκοντάφτει από απροσεξία, πέφτει στη λάσπη, καταλερώνει την υπέροχη στολή του και έπειτα, κινημένος από το φθόνο, επιδιώκει να ρίξει και τον άλλο στο βούρκο, ώστε να μην έχει μόνο αυτός άσχημη εμφάνιση. Έτσι και όσοι έπεσαν από την αρετή, αγωνίζονται να ρίξουν και τους άλλους, για να μη ζουν μόνο αυτοί μέσα στο βούρκο. Μιλούν μάλιστα ταπεινά και απαντούν γλυκά, για ν' απομακρύνουν σιγά-σιγά από τη σωφροσύνη αυτούς που τους ακούνε και να τούς ρίξουν σε όμοιο με τον δικό τους βόθρο, προτρέποντας (και συμβουλεύοντάς τους), να κάνουν και αυτοί τα ίδια αισχρά έργα τους. (Άγιος Εφραίμ ο Σύρος)
  • Επειδή δεν πειθαρχούμε στις συμβουλές αυτών που μας συμβουλεύουν για τον Κύριο, κάνουμε τους εαυτούς μας αντικείμενο της χαιρεκακίας των πονηρών δαιμόνων. Να δέχεσαι λοιπόν συμβουλές από κάθε άνθρωπο, που φοβάται τον Κύριο. Διότι αν δεν δεχτείς με υπομονή τις νουθεσίες αυτών που φοβούνται τον Κύριο, η ψυχή σου θα είναι σαν πόλη χωρίς τείχη και όταν θελήσει ο βάρβαρος εχθρός (διάβολος), θα μπει μέσα σ' αυτή και θα την αιχμαλωτίσει. Διότι είναι γραμμένο: ''Ρώτησε τον πατέρα σου και θα σε πληροφορήσει, ρώτησε τους μεγαλυτέρους σου και θα σου πουν'' (Δευτερονόμιο 32,7) (ΆγιοςΕφραίμοΣύρος)
  • Όποιος αποφεύγει να δέχεται συμβουλές και κατηγορεί αυτόν που τον συμβουλεύει, αυτός απορρίπτει το Χριστό και είναι μακριά από κάθε ωφέλεια. Όποιος αποφεύγει τις πνευματικές νουθεσίες, να καταλάβει, ότι η ψυχή του έχει πέσει σε φοβερή αρρώστια, διότι αυτό είναι η αρχή της αφροσύνης, από την οποία, όσοι αρρώστησαν, τρύγησαν καρπό θανάτου. (Άγιος Εφραίμ ο Σύρος)
  • Όποιος δεν ακούει τις συμβουλές των φρονίμων, πέφτει σε μεγάλες συμφορές! (ΆγιοςΙωάννηςτηςΚλίμακος)
  • Όσοι επιθυμούν να μάθουν το θέλημα του Κυρίου (γιατί δεν γνωρίζουν πως να αντιμετωπίσουν μια κατάσταση), αφού προσευχηθούν με πίστη και απονήρευτη απλότητα, ας ερωτήσουν με ταπείνωση καρδίας και αδίστακτο λογισμό τους γέροντες ή και τους αδελφούς ακόμη και ας δεχθούν τις συμβουλές τους σαν να είναι από το στόμα του Θεού, έστω και εάν είναι αντίθετες προς το θέλημά τους∙ έστω και εάν δεν είναι και τόσο πνευματικοί οι ερωτηθέντες∙ διότι δεν είναι άδικος ο Θεός να αφήσει να πλανηθούν ψυχές, που με πίστη και ακακία ταπεινώθηκαν εμπρός στην συμβουλή και στην κρίση του πλησίον. Ακόμη και ανίδεοι εάν είναι αυτοί που ερωτώνται, εκείνος που απαντά με το στόμα τους είναι ο άϋλος και αόρατος Θεός. (ΆγιοςΙωάννηςτηςΚλίμακος)
  • Άνθρωπος χωρίς συμβουλή, είναι πλοίο ακυβέρνητο, το οποίο είναι παραδομένο στις τυχαίες κατευθύνσεις των ανέμων. Άνθρωπος που δεν δέχεται συμβουλή, είναι εχθρός του εαυτού του. (ΜέγαςΒασίλειος)
  • Όπως οι ιατρικές συμβουλές αποδεικνύονται ωφέλιμες όταν τηρούνται, το ίδιο και οι πνευματικές. (ΜέγαςΒασίλειος)
  • Όταν θέλεις να συμβουλέψεις κάποιον στο καλό, πρώτα να του δείξεις την αγάπη σου και μετά με λεπτότητα και προσοχή να του κάνεις την παρατήρηση, προσέχοντας να μην τον πληγώσεις. Γιατί αυτός θα παρατηρήσει πρώτα την αγάπη που θα του δείξεις και ύστερα θα προσέξει την παρατήρηση που θα του κάνεις. Έτσι θα τον ωφελήσεις χωρίς να βλαφτεί η ψυχή του. (ΆγιοςΙσαάκοΣύρος)
  • Μην ζητήσεις ποτέ συμβουλή από κάποιον, που δεν είναι όμοιός σου στη διαγωγή, έστω και αν είναι πολύ σοφός. (ΆγιοςΙσαάκοΣύρος)
  • Ο ασθενής κατά την ψυχή που διορθώνει τους άλλους, ομοιάζει με τυφλό που δείχνει στους άλλους το δρόμο. (ΆγιοςΙσαάκοΣύρος)
  • Αν νομίσεις, ότι δεν έχεις ανάγκη συμβουλής, έγινες ο πιο ανόητος και ο πιο αδύνατος από όλους. Διότι ένας τέτοιος άνθρωπος και θα στερήσει τον εαυτόν του από κάθε βοήθεια και στα σφάλματά του κανείς δεν θα βρεθεί, ούτε να τον διορθώσει, ούτε να τον συγχωρήσει και τον Θεό θα εξοργίσει με την αλαζονεία του και πολλά αμαρτήματα θα κάνει. (ΙερόςΧρυσόστομος)
  • Ας μην περιφρονούμε όσους παρέχουν σωστές συμβουλές, έστω και αν είναι απλοί άνθρωποι και άσημοι. Και ας μην έχουμε την αξίωση, να επικρατεί πάντα η γνώμη μας. Ας επικροτούμε όλα όσα αποδεικνύονται πιο ωφέλιμα. Κάποτε πολλοί απ' αυτούς που δεν έχουν καλή όραση, βλέπουν καλύτερα από όσους έχουν καλή, διότι μελετούν και επιστρατεύουν όλες τις ικανότητές τους. Ο σύμβουλος έχει δικαίωμα απλώς να πει την γνώμη του και όχι να επιμένει σ' αυτήν, διότι διαφορετικά από σύμβουλος καταντά τύραννος. (ΙερόςΧρυσόστομος)
  • Οι συμβουλές πρέπει να συνοδεύονται και από επαίνους. Έτσι μόνο γίνονται ευπρόσδεκτες. Να δίνονται με αγάπη, γιατί μόνο τότε θα φέρουν και καρπούς. Όποιος συμβουλεύει με χολή, οργή και φορτικότητα, δεν υπηρετεί τον άνθρωπο, αλλά τον διάβολο. (ΙερόςΧρυσόστομος)
  • Όπως οι καλοί συνηθίζουν να συμβουλεύουν στους άλλους, αυτά με τα οποία και οι ίδιοι έγιναν καλοί, έτσι και οι κακοί συνηθίζουν να συνιστούν στους άλλους τα ίδια, με τα οποία και αυτοί έγιναν φαύλοι. Είναι και αυτό ένα είδος κακίας και θεωρούν την απώλεια των άλλων, παρηγοριά της δικής τους κολάσεως! (ΙερόςΧρυσόστομος)
  • Αυτός είναι ο άριστος τρόπος συμβουλής: Το να απομακρύνει κανείς από τα ανίσχυρα πράγματα και να οδηγεί προς τα ισχυρά. Το να εξαφανίζει τα μάταια και να στήνει τα αληθινά. Και το να αποδεικνύει σαν μη ορθά τα ψεύτικα πράγματα και να δείχνει αυτά που ωφελούν. (Ιερός Χρυσόστομος)
  • Εκείνος που διαρκώς χάνει όσα του δίνονται, θα έχει πάντοτε ανάγκη διδασκάλου και ποτέ δεν θα γνωρίζει τίποτα. Ενώ εκείνος που ό,τι παίρνει το φυλάσσει, γρήγορα από μαθητής θα γίνει διδάσκαλος και θα γίνει χρήσιμος όχι μόνο στον εαυτό του, αλλά και σε όλους τους άλλους. (Ιερός Χρυσόστομος)
  • Θέλω να σας παρακαταθέσω τις εξής εντολές: α) Να τηρείτε την νηστεία β) κανέναν να μην κακολογείτε γ) κανέναν να μην έχετε εχθρό και δ) να κόψετε τελείως από το στόμα σας την κακή συνήθεια των όρκων. (Ιερός Χρυσόστομος)
  • Αν συμβουλέψεις μια φορά και δεν πείσεις και αν επαναλάβεις τις συμβουλές και δεύτερη και τρίτη και πολλές φορές μην αποκάμεις να επαναλαμβάνεις τα ίδια λόγια, χωρίς όμως αποστροφή και χωρίς αγανάκτηση αλλά με ευχάριστη διάθεση. Δεν έπεισα σήμερα; Αλλά ίσως μπορέσω να πείσω αύριο. Αλλά ούτε αύριο; Ίσως μεθαύριο ή και αργότερα. Αυτός που άκουσε σήμερα και απέκρουσε τις συμβουλές, ίσως αύριο τις ακούσει και τις δεχθεί. Αν αυτός πάλι που τις καταφρόνησε σήμερα και αύριο, ίσως μετά από πολλές ημέρες προσέξει αυτά που του είπαμε. Ο ψαράς ενώ πολλές φορές την ημέρα τραβάει το δίχτυ αδειανό, το βράδυ που πρόκειται ν' αναχωρήσει, κατορθώνει να συλλάβει το μεγάλο ψάρι, που κυνηγούσε όλη την μέρα και έτσι φεύγει ικανοποιημένος. Και ο γεωργός αν εγκαταλείψει το γεωργικό επάγγελμα, επειδή δυσμενείς καιρικές συνθήκες καταστρέφουν την παραγωγή και μία και δύο και πολλές φορές, τότε θα πεθάνουμε όλοι από την πείνα. (ΙερόςΧρυσόστομος)
  • Μην πάψεις να συμβουλεύεις τον αδερφό σου, όταν τον βλέπεις να φέρεται στο δρόμο της απωλείας, έστω και αν σε εμπαίζει, έστω και αν σε βρίζει, έστω και εάν πρόκειται να γίνει εχθρός σου. Όλα να τα ανέχεσαι, για να πετύχεις την σωτηρία του. Διότι βέβαια μέγα αγαθό είναι, να ελεεί κανείς τους φτωχούς, αλλά τίποτε δεν είναι τόσο μεγάλο, όσο το να απαλλάσσει κάποιον από την πλάνη. Διότι τίποτε άλλο δεν είναι αντάξιο της ψυχής, ούτε ο κόσμος όλος. (ΙερόςΧρυσόστομος)
  • Δεν πρέπει να κοροϊδεύουμε, ούτε να ελέγχουμε, αλλα να νουθετούμε. Όχι για να κατηγορούμε, αλλά να συμβουλεύουμε. Να μην επιτιθέμεθα με ζήλεια και μανία, αλλά να διορθώνουμε με φιλοστοργία. Διότι, δεν κάνεις κακό στον άλλον, αλλά τον εαυτόν σου παραδίνεις στην χειρότερη τιμωρία, αφού δεν σπλαχνίζεσαι τον άλλον, κρίνοντάς τον για τα αμαρτήματά του. Όποιος κρίνει με σπλαχνικότητα και επιείκεια τα αμαρτήματα των άλλων, αποταμιεύει με την κρίση του αυτή, μεγάλη για τον εαυτόν του συγγνώμη. Δηλαδή στον πορνεύοντα να μην του πω, ότι είναι κακό πράγμα η πορνεία, ούτε να διορθώσω αυτόν που κάνει αισχρές πράξεις; Και βέβαια να τον διορθώσεις, όχι όμως αντίπαλος, αλλά σαν γιατρός, που παρασκευάζει φάρμακα. (ΙερόςΧρυσόστομος)
  • Βλέπεις τον αδερφό σου να σύρεται άδικα και ανόσια, όχι από τον δήμιο, αλλά από τον διάβολο, στο βάραθρο της απωλείας και δεν κάνεις τον κόπο, ούτε μια συμβουλή να του δώσεις; (ΙερόςΧρυσόστομος)
  • Βλέπεις τον αδερφό σου ότι οδηγείται στον γκρεμό, ότι ζει ζωή ακατάστατη, ότι δεν είναι σε θέση να διακρίνει το ορθό και δεν απλώνεις το χέρι σου να τον βοηθήσεις, δεν τον καλείς πλησίον σου, για να τον μαλώσεις, για να τον νουθετήσεις; Ώστε προτιμάς να μην τον πικράνεις και να μην φανείς δυσάρεστος σ' αυτόν, από την σωτητία του; Και τότε ποιά συγχώρεση θα έχεις από τον Θεό και ποιά απολογία θα δώσεις ενώπιον Του; (Ιερός Χρυσόστομος)
  • Είναι συνήθεια στους κακοπροαίρετους ανθρώπους, να δίνουν στους συνανθρώπους τους, τις ίδιες στμβουλές, για τις οποίες και αυτοί οι ίδιοι έγιναν κακοί και θεωρούν ως παρηγοριά για την δικη τους κόλαση, την καταστροφή και των άλλων. (ΙερόςΧρυσόστομος)
  • Οι άνθρωποι δεν προσέχουν σε όσα λέμε, αλλά εξετάζουν (κυρίως) τις πράξεις μας. Και λένε: ''Συ πρώτα να πείσεις τον εαυτόν σου για όσα λες και ύστερα να συμβουλεύεις τους άλλους...''. (ΙερόςΧρυσόστομος)
  • Ο μεν φονέας σκοτώνει μόνο το σώμα και το παραδίδει στο θάνατο της παρούσης ζωής. Εκείνος, ο οποίος ομιλεί για να είναι ευχάριστος στους ακροατές του και τους κάνει κατ' αυτόν τον τρόπο αμελείς, φονεύει την ψυχή τους και την παραδίδει στην αιώνια κόλαση και τιμωρία... (ΙερόςΧρυσόστομος)
  • Εκείνος που έχει νεκρωθεί από τα πάθη του, δεν αισθάνεται τη συμβουλή, ούτε ανέχεται καθόλου την πνευματική παιδαγωγία. (ΌσιοςΘαλάσσιος)
  • Εκείνος που δεν δέχεται συμβουλή, δεν βαδίζει ορθά τους δρόμους του, αλλά πάντοτε τραβάει στους γκρεμούς και τα φαράγγια. (Όσιος Θαλάσσιος)
  • Ανενδεής γνώμης και συμβουλής, είναι μόνο ο Θεός. (ΆγιοςΕπιφάνιος)
  • Όταν συμβουλεύεις αυτόν που έφταιξε, ανάμιξε τα λόγια σου με την συμπάθεια. Έτσι τα αυτιά του μαλακώνουν και η καρδιά του φωτίζεται. (Άγιος Νείλος ο Ασκητής)
  • Να συμβουλεύεις αυτόν που αμαρτάνει, αλλά να μην κατηγορείς αυτόν που πέφτει σε φταίξιμο. Γιατί το δεύτερο είναι γνώρισμα κατήγορου, ενώ το πρώτο, ανθρώπου που διορθώνει. (Άγιος Νείλος ο Ασκητής)
  • Εγώ για ένα ατομικό μου θέμα, πάντοτε θα ρωτήσω. Την δική μου λύση και σοφότερη να είναι, την θεωρώ την μεγαλύτερη βλακεία, όταν πρόκειται για προσωπικό μου θέμα. Ούτε πάω σε κάποιον που ξέρει τι με αναπαύει, αλλά σε κάποιον που δεν ξέρει. Βλέπεις και ένας γιατρός, για να είναι σίγουρος ότι έκανε καλή διάγνωση σε μια δύσκολη περίπτωση, συμβουλεύεται και άλλον γιατρό! Όσο πνευματικός άνθρωπος και αν είναι κανείς και όσο καλή τακτοποίηση και αν κάνει μόνος του στα θέματά του, δεν μπορεί να αναπαυθεί, γιατί ο Θεός θέλει ο άνθρωπος να βοηθιέται από τον άνθρωπο και να διορθώνεται δια του ανθρώπου. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Το πιο σίγουρο είναι να συμβουλεύεται ο καθένας τον Πνευματικό του. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Δεν πρέπει να αποφασίζουμε μόνοι μας, αλλά να ζητάμε συμβουλή. Ακόμη και ένα παιδί να ρωτήσουμε, ο Θεός βλέποντας την διάθεση και την ταπείνωσή μας, θα το φωτίσει να μας πει το σωστό. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Πρέπει να μην χάνει κανείς την ώρα του άσκοπα νουθετώντας πνευματικά ανθρώπους, οι οποίοι αναπαύονται στις κοσμικές συζητήσεις και στο να εκφέρουν εγωιστικά γνώμες. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Για να πει κανείς στον άλλον να κάνει κάτι, πρέπει αυτός που θα το ακούσει να είναι ταπεινός και αυτός που θα το πει να είναι δέκα φορές πιο ταπεινός και να προσπαθεί να το εφαρμόζει αυτό που θα πει. Θα κάνω ενάμισι εγώ, για να πω στον άλλον να κάνει ένα και πάλι θα σκεφθώ αν το πω. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Να όταν έρχεται κάποιος με ευλάβεια (για να με συμβουλευτεί), με τον λογισμό πως είμαι άγιος, ενώ εγώ είμαι τενεκές, έχω προσέξει, ότι νιώθω μέσα μου μιά αλλοίωση και αυτά που του λέω, δεν είναι δικά μου. Από αυτό καταλαβαίνω ξεκάθαρα, ότι ο άνθρωπος αυτός έχει έρθει με ευλάβεια και ο Θεός, για να μην τον αδικήσει, δίνει σ' εμένα αυτήν την καλή κατάσταση. Σε τέτοιες περιπτώσεις, αν πρόκειται για ένα σοβαρό θέμα, ο Θεός σε πληροφορεί και μπορείς να του πεις, θα συμβεί, πότε θα συμβεί και πως θα το αντιμετωπίσει. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Οι άνθρωποι δεν έχουν υπακοή και δεν έχουν το συνήθεια να κάνουν τι τους λένε οι άλλοι. Γι' αυτό παρακαλέστε το Χριστό, να μεταφέρει τα λόγια σας και ο Χριστός, θα του τα φέρει στους λογισμούς του και αυτός ο τρόπος γνωρίζω ότι είναι ο αποτελεσματικότερος!... (Όσιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης)
  • Ο θυμός είναι ένα τυφλό πάθος και δεν μπορεί να διακρίνει το χειρότερο από το καλύτερο. Γι' αυτό δεν υπάρχει καμμία ωφέλεια, δεν ισχύει καμμία συμβουλή (παραίνεση) σ' αυτόν που είναι οργισμένος. Όταν όμως σταματήσει να είναι οργισμένος, πρέπει να του προσφέρουμε την θεραπεία με τον έλεγχο, αφού την αναμείξουμε με επιείκεια. Γνωρίζουν οι γιατροί και δεν χορηγούν στους αρρώστους, ούτε τα πιο πικρά φάρμακα, χωρίς να τα αναμείξουν με μέλι, για τον ίδιο λόγο, ούτε η ψυχή των απαιδεύτων αντέχει ακραίους ελέγχους. (Μέγας Φώτιος)
  • Ο άνθρωπος που θέλει να συμβουλέψει τον άλλον, πρέπει να έχει αυτά τα 3: την ταπείνωση, την υπομονή και την επιμονή. Όπως το φαγητό για να είναι νόστιμο, πρέπει να έχει μέσα αλάτι, έτσι και εκείνος που θα συμβουλέψει τον άλλο, πρέπει να κρατάει αυτά τα 3 για να νοστιμίζει ο λόγος του. Εάν δεν έχει αυτά, τίποτα δεν κάνει, διότι εάν ο λόγος του δεν είναι ταπεινός, θα θυμώσει ο άλλος και θα γίνει χειρότερος. Και ίσως του πει και εκείνος κανένα λόγο και γι' αυτό πρέπει να είναι εφοδιασμένος με την υπομονή και την επιμονή. Με αυτόν τον τρόπο, μπορείτε να βοηθήσετε και να διορθώσετε τον αδερφό σας. (Όσιος Άνθιμος της Χίου)
  • 1. Να έχετε μικρές κοιλιές.
    2. Να κάνετε βραδινή ή ολονύχτια προσευχή.
    3. Να πίνετε νερό με το ζύγι.
    4. Να τρώτε λίγο ψωμί.
    5. Να υπομένετε την ντροπή της κατάκρισης.
    6. Να αντέχετε τη χλεύη και την ύβρη.
    7. Να περιορίζετε τις επιθυμίες σας.
    8. Να υπομένετε τις προσβολές αγόγγυστα.
    9. Να επιδεικνύετε καρτερικότητα στη δυστυχία και στις δοκιμασίες.
    10. Να υπομένετε τις συκοφαντίες.
    11. Μη φανερώνετε τα αμαρτήματα των άλλων.
    12. Μην παροργίζεστε όταν σας προσβάλλουν. Αν σας αδικούν, να συγχωρείτε χωρίς να λέτε τίποτα. Αν σας κατακρίνουν, μην ανησυχείτε, ούτε να στενοχωριέστε και να υπομένετε.
    13. Να συγχωρείτε, χωρίς να περιμένετε ανταπόδοση.
    14. Αν κάποιος σας κατακρίνει, να ταπεινώνεστε χωρίς να μιλάτε. (Άγιος Γαβριήλ ο δια Χριστον Σαλός)
  • Άνθρωπος που δεν δέχεται συμβουλή σημαίνει υπερήφανος άνθρωπος, που είναι καταδικασμένος σε συνεχή ταπαλιπωρία. (Άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ)
  • Αν δεν έχεις κάποιον που να μπορεί να τροφοδοτήσει ή να μπορείς να του ανοίξεις την καρδιά σου, καλύτερα να διαβάσεις βιβλία και να τραφείς μ' αυτά, επικαλούμενος την βοήθεια του Θεού. (Άγιος Μακάριος της Όπτινα)
  • Το να απευθυνόμαστε για συμβουλές, μία στον ένα, μία στον άλλο, δεν το θεωρώ ωφέλιμο. Ένα σύμβουλο ας έχουμε, εκείνον που όρισε η Εκκλησία, τον πνευματικό μας. (Άγιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος)
  • Ο άνθρωπος μπορεί να δεχτεί παραίνεση, όσο διατηρεί υγιή σκέψη και αντίληψη. Όταν την χάσει, δεν επηρεάζεται, ούτε από την πιο καλή συμβουλή, ούτε από το πιο σοφό επιχείρημα. Στους υγιείς συλλογισμούς, αντιτάσσει πάντα τις νοσηρές ιδέες του. Αυτές τον εκφράζουν, καθώς συνταιριάζουν με τα εμπαθή αισθήματά του. (Άγιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος)
  • Ποτέ δεν είδα, να γίνεται διόρθωση με θυμό, αλλά πάντοτε με αγάπη. Τότε και ο νουθετούμενος, θυσιάζεται... (Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής)
  • Είδες άνθρωπο να μην συμβουλεύεται ή να μην τηρεί τις συμβουλές; Σε λίγο καιρό περίμενε να τον δεις πλανεμένο. (ΓέρονταςΙωσήφοΗσυχαστής)
  • Άνθρωπος αυτοσύμβουλος, γίνεται εχθρός του εαυτού του. (ΓέρονταςΕφραίμτης Αριζόνας)
  • Έχω πικρή πείρα και μεγάλες εμπειρίες, ότι οι συμβουλές δεν πιάνουν. Όταν μας πιάνουν λογισμοί, δεν ακούμε τότε καμμία συμβουλή. Μόνο να παρακαλούμε η Θεία Χάρη να μας βοηθεί και να μας ετοιμάζει για το ταξίδι όλων μας προς την Βασιλεία των Ουρανών. Οι συμβουλές, αδελφέ, ομοιάζουν με τα ξερά χώματα, τα οποία δεν κολλούν στον τοίχο. Δεν μπορώ να δώσω γενικές συμβουλές, διότι οι άνθρωποι διαφέρουν στά πνευματικά τους μέτρα. Ο Θεός θα σας διδάξει και θα σας γυμνάσει με τον τρόπο που Εκείνος ξέρει. Φυλάγομαι, δεν δίνω συμβουλές, διότι δεν πιάνουν. Αυτό με έχει διδάξει η πείρα. Ο άνθρωπος ομοιάζει με τις καιρικές συνθήκες. Σήμερα είναι γαλήνη και σε λίγο έρχεται συννεφιά, θαλασσοταραχή, αστραπές και βροντές. Έτσι και ο άνθρωπος, μεταβάλλεται ξαφνικά. Από την χαρά μεταπίπτει στη λύπη και δεν θυμάται τη χαρά που έζησε χθες. (Γέροντας Αρσένιος ο Γρηγοριάτης)
  • Οι άνθρωποι καμμιά φορά μας ζητούν οδηγίες ή συμβουλές, για να κρυφτούν πίσω τους. Μετά θα «φταίς» εσύ... Αλλά είναι πολύ πιθανό να μην τα εφαρμόσουν, οπότε είναι κόπος χαμένος. (Γερόντισσα Γαβριηλία Παπαγιάννη)
  • Εδώ τα λόγια του Χριστού (Ευαγγελίου) δεν αλλάζουν τους ανθρώπους, θα αλλάξουμε εμείς τους ανθρώπους με τα λόγια μας; (ΓέρονταςΕφραίμΣκήτηςΑγίουΑνδρέα)
  • Ο άνθρωπος όσο και σοφός να είναι, να συμβουλεύεται και λιγάκι. Δεν είμαστε εμείς θεοδίδακτοι. (Γέροντας Εφραίμ ο Κατουνακιώτης)
  • Ο μεγάλος αγώνας του ανθρώπου είναι να μην πιστεύει τον λογισμό του. Ε, ο Γέροντας τώρα λείπει, ρώτησε τον αδερφό σου και ό,τι σου πει να ακούσεις. Δεν είναι μικρός αγώνας να ρίξεις τον εαυτόν σου κάτω, δεν είναι μικρός αγώνας... (Γέροντας Εφραίμ ο Κατουνακιώτης)
  • Αν θέλεις να βάλεις κάποιον στο σωστό δρόμο, να τον διδάξεις και να το συμβουλεύσεις, θα πρέπει πρώτα να ταπεινωθείς και να του μιλήσεις με πολλή αγάπη. Θα δεχτεί την συμβουλή σου, διότι θα νοιώσει, ότι του τη δίνεις με αγάπη. Αν όμως θέλεις να γίνει το δικό σου πάση θυσία, δεν θα πετύχεις τίποτα. (Γέροντας Θαδδαίος της Βιτόβνιτσας)
  • Όπως σε στομάχι που δεν αφομοιώνει την τροφή, είναι λάθος να δίνουμε και άλλη τροφή, γιατί θα την κάνει εμετό, έτσι και όταν επιμένουμε να συμβουλεύουμε κάποιον, που δεν έχει τη διάθεση να ακούσει, πηγαίνουν χαμένα τα λόγια μας και θα δώσουμε λόγο γιατί τον συμβουλεύουμε... (π. Βαρνάβας Γιάγκου)
  • Γνώρισα ανθρώπους που υποβλήθηκαν σε πολλούς πνευματικούς κόπους, αλλά κατόπιν έπεσαν και μάλιστα σάλεψε και το μυαλό τους. Και ο λόγος είναι, ότι στηρίχτηκαν στην προσωπική τους εργασία και δεν έλαβαν υπόψιν τους την εντολή Αυτού που είπε: ''Ρώτησε τον πατέρα σου να μάθεις και θα σε κατατοπίσει, ρώτησε τους μεγαλυτέρους σου και θα σου πουν'' (Δευτερονόμιο 32,7) (Είπε Γέρων)
  • Αν ζητήσεις τη γνώμη ή την συμβουλή από κάποιον συνάνθρωπο, με ταπείνωση και με πίστη, ότι μπορεί να σε βοηθήσει, τότε ο Θεός θα φωτίσει τον συνάνθρωπο που ρώτησες κατά τέτοιο τρόπο, ώστε θα σου δώσει την ιδανική απάντηση σε αυτό που ρωτάς, άσχετα αν αυτός δεν έχει γνώση περί του ζητήματος που εσύ ρωτάς. Ο Θεός θα του βάλει τα κατάλληλα λόγια στο στόμα του και χωρίς ο ίδιος να το καταλάβει, θα σε δώσει την σωστή απάντηση. (Παναγόπουλος)
  • Όταν συμβουλεύεις, χτίζεις με το ένα χέρι, αλλά όταν συμβουλεύεις αυτό που ο ίδιος κάνεις, χτίζεις με τα δύο σου χέρια. (Παναγόπουλος)
  • Όσοι συμβουλεύουν πονηρά, δεν τολμούν να πουν ξεσκέπαστη την συμβουλή. (Ωριγένης)
  • Το ευκολότερο πράγμα είναι να δίνεις συμβουλές. (ΘαλήςοΜιλήσιος)
  • Εκείνος που δίνει συμβουλές χωρίς να τις εφαρμόζει ο ίδιος, μοιάζει με τυφλό που κρατάει φανάρι, για να φέγγει στους άλλους. (Ισοκράτης)
  • Όποιος έχει το πόδι του έξω από τη φωτιά, μπορεί εύκολα να δώσει συμβουλές σ' αυτούς που καίγονται. (Αισχύλος)
  • Συμβουλεύει κανείς καλύτερα τους άλλους, παρά τον εαυτόν του. (Αισχύλος)
  • Να μην είσαι ιατρός άλλων, ενώ ο ίδιος είσαι γεμάτος από πληγές. (Ευριπίδης)
  • Όλοι είμαστε σοφοί στο να δίνουμε συμβουλές, όταν όμως οι ίδιοι σφάλλουμε, δεν το καταλαβαίνουμε. (Μένανδρος)
  • Ο καλύτερος σύμβουλος είναι ο χρόνος. (Περικλής)
  • Να συμβουλεύεις τα άριστα, όχι τα ευχάριστα. (Σόλων)
  • Το να συμβουλεύεις έναν πείσμονα γέροντα, είναι σαν να νοσηλεύεις έναν νεκρό. (Διογένης)
  • Όποιος δίνει καλή συμβουλή, χτίζει με το ένα χέρι. Όποιος δίνει καλή συμβουλή και καλό παράδειγμα, χτίζει και με τα δυο χέρια. Όποιος όμως δίνει καλή συμβουλή και κακό παράδειγμα, με το ένα χέρι χτίζει και με το άλλο γκρεμίζει. (Βάκων)
  • Οι άνθρωποι...δεν χρειάζονται πάντα συμβουλές... Μερικές φορές...το μόνο που χρειάζονται είναι... ένα χέρι για να κρατηθούν... ένα αυτί... να τους ακούσει... και μια καρδιά... που να μπορεί να τους καταλάβει... (Εξυπερύ)
  • Εκείνος που δεν ακούει συμβουλές, επιθυμεί να ακούσει επιπλήξεις. (Σααδή)
  • Όποιος δίνει συμβουλές σε ένα πεισματάρη, αυτός ο ίδιος έχει ανάγκη από συμβουλές άλλου. (Σααδή)
  • Πόσο αίμα, πόσους φόνους έκανα, επειδή ακολούθησα κακές συμβουλές. Είμαι χαμένος, το βλέπω καθαρά. (Κάρολος Θ' της Αγγλίας)
  • Κανένας δεν διδάσκει καλύτερα, από το μυρμήγκι που δεν λέει τίποτα. (Φραγκλίνος)
  • Οι συμβουλές είναι σαν τα φάρμακα: οι πιο πικρές είναι συχνά οι καλύτερες. (Ταγκόρ)
  • Ο Πλάτωνας προέτρεπε τους μαθητές του να έχουν 3 πράγματα: φρόνηση στη σκέψη, σιωπή στη γλώσσα και ντροπή στα μάτια.
  • Η συμβουλή πρέπει να δίνεται, όπως πέφτει η δροσιά πάνω στο τρυφερό χορτάρι ή όπως πέφτουν απαλά, οι νιφάδες του χιονιού. Όσο ελαφρύτερα πέφτει, τόσο περισσότερο μένει και τόσο βαθύτερα ριζώνει στο μυαλό.
  • Πολλοί δίνουν συμβουλές για να ξεφύγουν να δώσουν βοήθεια.
  • Εκείνος που νομίζει πως ξέρει τα πάντα, έχει πολλά να μάθει... και να πάθει.
  • Δίνουμε συμβουλές με τους κουβάδες, αλλά τις παίρνουμε με το σταγονόμετρο.
  • Για προσωπικά μας θέματα, πάντοτε να ρωτάμε. Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε την κρίση μας. Ο Θεός θέλει να ρωτάμε.
  • Καλό είναι να συμβουλεύεσαι τους άλλους πριν πάρεις μια απόφαση. Αλλά φρόντιζε πρώτα να συμβουκεύεσαι τον εαυτόν σου, ποιούς πρέπει να συμβουλευτείς.
  • Μην περιφρονείς και μην περιπαίζεις τις συμβουλές των απλοϊκών ανθρώπων. Ακόμα και ένα σταματημένο ρολόϊ, σου δείχνει τη σωστή ώρα, 2 φορές το εικοσιτετράωρο.
  • Ο κόσμος είναι γεμάτος από ανθρώπους που συμβουλεύουν τους άλλους, χωρίς να μπορούν οι ίδιοι τους να κυβερνήσουν τον εαυτόν τους!
  • Σε κάθε πράγμα νόμιζε ότι έχεις ανάγκη διδαχής και θα βρεθείς σοφός σε όλη σου τη ζωή.
  • Όταν δίνεις συμβουλές χτυπώντας οργισμένα το χέρι σου πάνω στο τραπέζι, είτε το τραπέζι θα σπάσει, είτε το χέρι σου. Τίποτα άλλο!
  • Κανένας δεν είναι τόσο μωρός, ώστε να μην μπορεί να δώσει καλή συμβουλή σε άλλον και κανένας δεν είναι τόσο σοφός, ώστε να μην έχει ανάγκη της συμβουλής του άλλου.
  • Τις περισσότερες φορές οι συμβουλές έχουν την ίδια επίδραση που έχει και το νερό στην πάπια: Τινάζεται και φεύγει...
  • Εκείνοι που χρειάζονται περισσότερο συμβουλή είναι συνήθως εκείνοι που λιγότερο την δέχονται.
  • Οι ευχάριστες συμβουλές, σπάνια βγαίνουν ωφέλιμες.
  • Όποιος δεν ακούει τους φίλους του, ευχαριστεί τους εχθρούς του.
  • Άκουε γέρου συμβουλή και παιδεμένου γνώμη.
  • Μήτε τυφλό οδηγό, μήτε ανόητο σύμβουλο.
  • Οι συμβουλές του γέρου, αξίζουν χίλια φλουριά η μία.
  • Γερόντου συμβουλή πάρε και κάνε ό,τι θέλεις.
  • Τρέχα γύρευε και πάντα ρώτα.
  • Μην δίνεις συμβουλή εάν δεν σου την ζητήσουν.
  • Την ξένη γνώμη αγροίκα την και τη δική σου κράτει. Και εκείνη που σε ωφελεί, με δαύτηνε περπάτει.
  • Ο ερωτών ουκ αποτυγχάνει (Βυζαντινήπαροιμία)
  • Ζήτα συμβουλή και ύστερα πάρε μόνος σου απόφαση. (Κορσικανική παροιμία)
  • Η συμβουλή είναι μισή βοήθεια. (Φινλανδική παροιμία)
  • Οι συμβουλές ακονίζουν την σκουριασμένη γνώμη. [إذا صُنْتَ المودة كان باطنها أحسن من ظاهرها] (Αραβική παροιμία)
  • Κάποτε ο Μέγας Αντώνιος, έλαβε γράμμα από τον αυτοκράτορα Μέγα Κωνσταντίνο, που τον καλούσε να αφήσει την έρημο και να τον επισκεφτεί στα ανάκτορα, για να τον φιλοξενήσει και να τον τιμήσει. Ρώτησε τότε ο Μέγας Αντώνιος τον υποτακτικό του, τον περίφημο Άγιο Παύλο τον Απλό: ''Τί λες εσύ; Να πάω ή να μην πάω;''. Και ο Άγιος Παύλος, του αποκρίθηκε: ''Αν πας, θα λέγεσαι Αντώνιος. Αν όμως δεν πας, θα λέγεσαι Αββάς Αντώνιος''. Και ο Μέγας Αντώνιος δεν πήγε. Προτίμησε το κελί του. Αν ο Μέγας Αντώνιος, που με τέτοια πνευματική κατάσταση, ρωτούσε και συμβουλευόταν, ποιοί είμαστε εμείς, που δεν έχουμε ανάγκη συμβουλής από τους άλλους; Όπως λέει και ο Άγιος Επιφάνιος: Ανενδεήςγνώμηςκαισυμβουλής, είναιμόνοοΘεός.
  • Κάποιος παρακαλούσε τον Κύριο, με νηστεία και προσευχή, να του αποκαλύψει ένα χωρίο της Αγίας Γραφής. Απάντηση όμως, δεν έπαιρνε. Δεν τον φώτιζε τον νου του ο Κύριος, για να ερμηνεύσει το συγκεκριμένο χωρίο. Βλέποντας ο ίδιος, ότι δεν γίνεται τίποτα και ύστερα από 2 μήνες εντατικής πνευματικής προσπάθειας για το συγκεκριμένο θέμα, αποφάσισε να ρωτήσει και να συμβουλευτεί κάποιον φίλο του. Μόλις ετοιμάστηκε να πάει στον φίλο του, τότε του εμφανίστηκε Άγγελος Κυρίου και του εξήγησε το χωρίο, για το οποίο είχε απορία. Μόλις ταπεινώθηκε και θέλησε να ρωτήσει και να συμβουλευτεί τον φίλο του, ο Κύριος, του το αποκάλυψε.
  • Αυτή είναι η χειρόγραφη διαθήκη μιας μητέρας, που κοιμήθηκε στα 90 της χρόνια. Η γυναίκα αυτή είχε 4 κόρες, 1 γιό και 15 εγγόνια. Πεθαίνοντας, δεν τους άφησε παρά μόνο την πνευματική διαθήκη της, με το εξής περιεχόμενο:
    - Αγαπημένα μου παιδιά, (και τους αναφέρει έναν έναν, τα παιδιά της, τους γαμπρούς, την νύφη και όλα τα εγγονάκια, 25 ονόματα). Σας φιλώ και σας αποχαιρετώ. Αυτό το γράμμα θα το ανοίξετε και θα το διαβάσετε μετά τον θάνατό μου...
    Η πρώτη σας δουλειά, μόλις σηκωθήτε το πρωί, είναι να πλυθείτε, ναανάψετετοκαντηλάκισαςκαιναθυμιάσετεόλοτοσπίτι. Κατόπινθακάνετετηνπροσευχήσας, όπως σας την έμαθα από τον Συνέκδημο. Το ίδιο θα κάμουν - αν θέλουν - και οι άνδρες σας και η νύφη μου και όλα τα εγγονάκια μου. Και ύστερα όλοι στις δουλειές σας. ΜόνοέτσιθασκεπάζεικαιθαευλογείοΘεόςκαιτηνδουλειάκαιτηνοικογένειάσας.
    ΚάθεΚυριακήπρωίόλοισαςστηνΕκκλησία, τοίδιοκαικάθεμεγάληγιορτή. Κάθεβράδυ, μικροί-μεγάλοι, πριναπότονύπνοθαδιαβάζετετοΑπόδειπνο, τουςΧαιρετισμούς, τηνΚαινήΔιαθήκη, τοΨαλτήρικαιτην «Αμαρτωλών Σωτηρία».
    Μηνξεχνάτεκαιτιςνηστείες, νατιςκρατάτεόλες, όπως σας τις βαστούσα κι εγώ, από 6 χρονών και μετά. Όλα αυτά, αγαπημένα μου παιδιά και εγγόνια, όταν θα τα κρατάτε, θα είναι σαν να μου ανάβετε κάθε μέρα ένα κεράκι. Θαείναιγιαμένατοκαλύτεροκαθημερινόμνημόσυνο.
    Να τηρείτε τα θρησκευτικά έθιμα της πατρίδας μας και να ακολουθείτε τα ουράνια, γιατί όλα τα εγκόσμια είναι πρόσκαιρα και μάταια. Τακαλάέργακαιτιςκρυφέςελεημοσύνεςθαταέχετεστηναιωνιότητα. Όλα τα άλλα σαν όνειρο θα σβήσουν.
    Μαζίσαςδενθαπάρετετίποτε, ούτεπλούτη, ούτεδόξες, ούτεσπίτια. Μόνοτακαλάσαςέργακαιτηνυπομονή.
    Να έχετε την ευχή μου και ναείστεαγαπημένοι, πρώταμεταξύσαςως αδέλφια και ύστερα με τις οικογένειές σας, αλλά και με τους συγγενείς και με τους γείτονες και με τον κόσμο όλο.
    Όσο μπορείτε καλά έργα να κάμετε και από την Εκκλησία να μη λείπετε. Και αυτούςπουθέλουντοκακόσας, νατουςσυγχωράτε. Αυτά θα μείνουν κι εδώ κάτω στην γη και στον ουρανό. Όσα χρόνια και αν ζήσουμε, θα είναι σαν χθες. Γι'αυτόέργακαλάκαικρυφά. Αδικίεςκαιψέματασεκανέναν, ούτεκαιστονεχθρόσας.
    ΤηνΕκκλησίακαιτονκαλόΠνευματικόναμηναφήσετε.
    Όλα αυτά θα τα διαβάζετε όλοι σας και μπροστά στα παιδιά σας, κάθε φορά που θα συμπληρώνεται χρόνος από τον θάνατό μου, μετά από το Τρισάγιο που θα κάνετε. Αυτόθαείναικαιτομνημόσυνόμου.
    Σας δίνω την ευχή μου, σας φιλώ, σας αποχαιρετώ και καλήν αντάμωση στον Παράδεισο.
    Η μάνα σας και η γιαγιά σας.
  • Μια μέρα, κάποιος πήγε σε ένα μικρό χωριό. Καθώς στεκόταν στη πλατεία του χωριού φώναξε δυνατά: ''Κάτοικοι αυτού του χωριού! Θέλει κάποιος από εσάς να ακούσει 3 χρήσιμες συμβουλές και να μου χαρίσει το σπίτι του για αντάλαγμα;''. Ο κόσμος εμβρόντητος γύρισε να τον κοιτάξει. Άλλοι γελούσαν και άλλοι τον κορόϊδευαν. Μέσα όμως από το πλήθος, εμφανίστηκε ένας κάτοικος του χωριού, που του είπε: ''Έλα στο σπίτι μου να σε φιλοξενήσω''. Καθώς έμπαιναν στο σπίτι, ο χωριάτης τον ξαναλέει: ''Αυτό το σπίτι είναι όλη μου η περιουσία, αλλά θα σου το δώσω, αρκεί να μου πεις τις 3 χρήσιμες συμβουλές''. Το βράδυ, αφού είχαν έφαγαν, του λέει: ''Η πρώτη χρήσιμη συμβουλή είναι: Ο μεγαλύτερος πλούτος και η μεγαλύτερη δύναμη είναι να αποκτήσει κανείς εγκράτεια. Η δεύτερη είναι: Καμμία ευτυχία δεν είναι τόσο μεγάλη όσο η γαλήνη του πνεύματος. Και η τρίτη είναι: Η έννοια που ρυθμίζει τη ζωή μας είναι η... επιείκια''. Τα λόγια αυτά καρφώθηκαν σαν βέλη στην καρδιά του χωριάτη... Σιωπηρός, έτεινε το χέρι με τα κλειδιά του σπιτιού του, δίνοντάς τα σ' αυτόν. ''Δεν θέλω το σπίτι σου, του είπε ο δερβίσης. Απλά ήθελα κάποιον να βρω, που να ήταν έτοιμος να δώσει το σπίτι του για να ακούσει αυτές τις 3 συμβουλές''. Πριν προλάβει να απαντήσει ο χωριάτης, εκείνος άνοιξε τη πόρτα και έφυγε... Πράγματι: Λίγοι θέλουν να ακούσουν μια συμβουλή και ακόμα λιγότεροι είναι εκείνοι, που προθυμοποιούνται να πληρώσουν το τίμημά της, δηλ. να την εφαρμόσουν...