Περί ταπείνωσης "2"

• Όταν λέω ταπεινοφροσύνη δεν εννοώ αυτήν στα λόγια που την προφέρει η γλώσσα, αλλά αυτήν που βρίσκεται στην σκέψη, στην ψυχή, στην συνείδηση, που μόνο ο Θεός μπορεί να την δει. Αρκεί αυτή και μόνο η αρετή, έστω και αν καμμία άλλη δεν υπάρχει, για να κάνει σπλαχνικό τον Κύριο. (Ιερός Χρυσόστομος)
• Για να καταλάβεις τι υπέροχο πράγμα είναι η ταπεινοφροσύνη, φτιάξε με την φαντασία σου, 2 άμαξες. Ζεύξε στο ένα την ηθικότητα και την υπερηφάνεια. Ζεύξε στο άλλο την αμαρτωλότητα και την ταπεινοφροσύνη. Άφησε τώρα τα αμάξια αυτά να τρέξουν προς τον παράδεισο. Το 1ο θα τρέξει λίγο και θα τσακιστεί. Το 2ο θα φθάσει αίσια στον προορισμό του. Και αυτό διότι το ζεύγος της αμαρτωλότητας θα ξεπεράσει το ζεύγος της ηθικότητας, όχι χάρη στην ικανότητα της αμαρτωλότητας, αλλά χάρη στην ικανότητα του ομόζυγού της, της ταπεινοφροσύνης. Το άλλο ζεύγος θα τσακιστεί όχι εξαιτίας της ηθικότητας αλλά της υπερηφανείας. Η ταπεινοφροσύνη θα τραβήξει ψηλά την αμαρτωλότητα και η υπερηφάνεια θα σύρει εις την απώλεια την ηθικότητα. Δεν τα λέω αυτό, για να σας συστήσω να αμαρτάνετε, αλλά για να είστε ταπεινόφρονες. (Ιερός Χρυσόστομος)
• Τίποτα δεν κάνει κάποιον τόσο ταπεινό, όσο η αγάπη. (Ιερός Χρυσόστομος)
• Χωρίς την ταπεινοφροσύνη, είμαστε βδελυροί και ακάθαρτοι. (Ιερός Χρυσόστομος)
• Όποιος είναι ταπεινός, θα διατηρήσει την ψυχή του καθαρή από φθόνο, από οργή, από ζήλεια, από ανοησία, από κενοδοξία, από πονηρή εποθυμία και από κάθε αμαρτωλό έρωτα της ψυχής. Διότι όπως στον εαυτόν του ο ταπεινός δεν κάνει κακό, έτσι και δεν κάνει κακό και στους άλλους... (Ιερός Χρυσόστομος)
• Ο ταπεινός είναι χαριτωμένος. Αγαπητός!... Έχει πάντοτε ειρήνη και ηρεμία... Τίποτε δεν κάνει τον Χριστιανό τόσο αξιοθαύμαστο, όσο η ταπεινοφροσύνη. (Ιερός Χρυσόστομος)
• Ας επιδιώκουμε την ταπεινοφροσύνη με μεγάλη προθυμία και όταν υβριζόμαστε και μας φτύνουν και υποφέρουμε το πιο χειρότερο από όλα και ατιμαζόμαστε και περιφρονούμαστε, όλα να τα υποφέρουμε με ευχαρίστηση. Γιατί τίποτα συνήθως δεν μας υψώνει τόσο πολύ και δεν μας χαρίζει δόξα και τιμή και δεν μας καθιστά μεγάλους, όσο η αρετή της ταπεινοφροσύνης. (Ιερός Χρυσόστομος)
• Μην γελάτε γι' αυτό που ακούτε, ότι δηλαδή μπορεί η ταπεινοφροσύνη να δίνει υπερηφάνεια. Μην απορείτε... Δίνει υπερηφάνεια, όταν δεν είναι γνήσια, όταν υπάρχει για ανθρώπινο έπαινο και όχι για τον Θεό και τούτο είναι διαβολικό τέχνασμα. (ΙερόςΧρυσόστομος)
• Ταπεινοφροσύ­νη είναι όταν κάποιος έχει αφορμές να υπερηφανεύεται, αλλά συγκρατεί τον εαυτό του και τον ταπει­νώνει και τον κάνει μετριόφρονα. Ταπεινοφροσύνη είναι η κατά­σταση εκείνη, κατά την οποία, ενώ κάποιος έχει συνείδηση των πολλών και μεγάλων χαρισμάτων και επιτυχιών του, δεν έχει καμμιά μεγάλη ι­δέα για τον εαυτόν του... Ταπεινοφροσύνη είναι τούτο: ενώ κάποιος είναι φορτωμένος από κατορθώμα­τα και αρετές, εν τούτοις διατηρεί το ταπεινό του φρόνημα... Τόσο μεγά­λο καλό είναι η ταπεινοφροσύνη, τόσο μεγάλο κέρδος, εφόσον και ό­ταν κατηγορείται από τους άλλους, δεν πληγώνεται ο ταπεινόφρων και όταν βρίζεται, δεν εξαγριώνεται. Γιατί μπορεί κανείς και από αυτά να κερδίσει κάποιο μεγάλο και σπου­δαίο αγαθό, όπως ακριβώς συνέβη και στην περίπτωση του τελώνη. Γιατί, όταν δέχτηκε τις προσβολές που του έκανε ο Φαρισαίος, απαλ­λάχτηκε από τα αμαρτήματα. (Ιερός Χρυσόστομος)
• Η ταπεινοφροσύνη έβαλε τον τελώνη πάνω από τον Φαρισαίο. Η υπερηφάνεια νίκησε και τις ασώματες δυνάμεις και τις έκανε διαβολικές. Η ταπεινοφροσύνη και η αναγνώριση των αμαρτημάτων, έβαλε στον παράδεισο τον ληστή πιο μπροστά από τους Αποστόλους! Αν λοιπόν αυτοί που ομολογούν τα αμαρτήματά τους, αποκτούν τόση παρρησία, οι άλλοι που βλέπουν στον εαυτόν τους τόσα αγαθά και παρ' όλα αυτά διατηρούν ταπεινή την ψυχή τους, πόσα στεφάνια θα πετύχουν; (Ιερός Χρυσόστομος)
• Ο Θεός δεν οργίζεται τόσους με όσους αμαρτάνουν, όσο οργίζεται με εκείνους που δεν δείχνουν ταπείνωση μετά την αμαρτία. (Ιερός Χρυσόστομος)
• Ας ταπεινώσουμε τις ψυχές μας με την ελεημοσύνη, με το να συγχωρούμε τις αμαρτίες των συνανθρώπων μας, με το να μην μνησικακούμε και με το να μην εκδικούμαστε. Ας θυμόμαστε συνέχεια τα σφάλματά μας και δεν θα μπορέσει κανένα από τα έξω πράγματα να μας οδηγήσει σε αλαζονεία, ούτε τα πλούτη, ούτε η δύναμη, ούτε η εξουσία, ούτε η τιμή, αλλά και αν ακόμη καθίσουμε στο βασιλικό όχημα, θα στενάξουμε πικρά. (Ιερός Χρυσόστομος)
• Δεν υπάρχει στον Θεό τίποτε τόσο αγαπητό, όσο το να θεωρεί κάποιος τον εαυτόν του, ως τον χειρότερο από όλους. (Ιερός Χρυσόστομος)
• Όταν σκεφτείς να θαυμάσεις τον εαυτόν σου για την ταπεινοφροσύνη σου, σκέψου που κατέβει ο Δεσπότης σου και τότε όχι μόνο δεν θα θαυμάσεις τον εαυτόν σου, αλλά θα γελάσεις εις βάρος σου, διότι δεν έκανες τίποτε το σπουδαίο. Είσαι ταπεινός, ίσως ταπεινότερος από όλους τους ανθρώπους, μην υπερηφανεύεσαι γι' αυτό, ούτε να περιπαίζεις τους άλλους επειδή δεν είναι ταπεινοί, διότι τότε θα χάσεις την αξία, για την οποία καυχάσαι. (Ιερός Χρυσόστομος)
• Είχε μύριες αφορμές ο Προφήτης Δανιήλ για να υπερηφανεύεται. Γνώριζε όμως, ότι όλες του οι δόξες προέρχονταν από το ότι δεν υπερηφανεύοταν. Ήταν θαυμαστός περισσότερο από όλους τους ανθρώπους και σε όλη την οικουμένη. Όχι απλώς τον θαύμαζαν, αλλά ο βασιλιάς τον θεωρούσε ότι είναι θεός! Παρόλα αυτά, ήταν τόσο ταπεινός, ώστε ήταν έτοιμος μύριες φορές να θυσιαστεί για τον Κύριο. (Ιερός Χρυσόστομος)
• Μίλησε ο Δαβίδ όχι απλώς για ταπεινωμένη καρδιά, αλλά και για συντετριμμένη (Ψαλμ. 50,19). Δεν μπορεί δηλ. μια θρυμματισμένη καρδιά, όσο και αν θέλει να υπερηφανευτεί. Συντρίβεται κανείς, όταν συνεχώς θυμάται τα δικά του αμαρτήματα. (Ιερός Χρυσόστομος)
• Ανέβαλλε ο Χριστός προς στιγμήν το θαύμα στην Χαναναία μητέρα. Διότι αυτά τα καταπληκτικά που είπε η Χαναναία, τα ήξερε ο Χριστός και γι' αυτό ήθελε να εισακουστούν. Αρνιόταν για λίγο την δωρεά, για να δέιξει τη μεγάλη της πίστη. Αν στην πραγματικότητα, δεν επρόκειτο να της δώσει ό,τι ζητούσε, τότε ούτε αργότερα θα της το έδινε (όπως τελικά της έδωσε αυτό που ζητούσε). Δεν ήθελε ο Χριστός να μείνει κρυμμένη, η τόσο μεγάλη αρετή εκείνης της γυναίκας. Άρα όσα έλεγε, δεν τα έλεγε για να την προσβάλλει, αλλά τα έλεγε για να προκαλέσει και να αποκαλυφτεί ο θησαυρός, που κρυβόταν μέσα της. Και εσύ παρακαλώ, μαζί με την πίστη της, να θαυμάσεις και την ταπεινοφροσύνη της. (Ιερός Χρυσόστομος)
• Αν εμείς οι ίδιοι λέμε για τον εαυτόν μας, ότι διαπράξαμε μύρια κακά, αλλά όταν ακούμε από τους άλλους να μας κατηγορούν, αγανακτούμε, αυτό δεν είναι ταπεινοφροσύνη, ούτε εξομολόγηση, αλλά είναι επίδειξη (ταπεινολογία) και κενοδοξία. (Ιερός Χρυσόστομος)
• Η ταπείνωση έρχεται στον άνθρωπο, από την πίστη και το φόβο του Θεού, από την πραότητα και την τέλεια ακτημοσύνη. (Άγιος Κασσιανός ο Ρωμαίος)
• Τα σημάδια απο τα οποία αναγνωρίζεται η προκοπή μας στην ταπείνωση, είναι τα εξής: α) το να έχουμε νεκρώσει κάθε δικό μας θέλημα β) το αν έχουμε φανερώσει καθετί που έχει σχέση με τον εαυτον μας στον Γέροντά μας. Να του έχουμε αποκαλύψει όχι μόνο τις πράξεις μας, αλλά και τις διαθέσεις και τους λογισμούς μας γ) το αν δεν στηριζόμαστε στην δική μας διάκριση, αλλά υποβάλλουμε κάθετι ατην κρίση του Γέροντά μας και αν διψάμε να ακούμε την διδασκαλία και τις παραινέσεις του δ) το να υπακούουμε αγογγυστα σε όλους και για όλα και αν ασκούμαστε συνεχώς στην υπομονή ε) το αν δεν αδικούμε κανέναν και αν παραμένουμε ειρηνικοί στις προσβολές που δεχόμαστε από τους άλλους στ) το αν δεν τολμάμε να κάνουμε κάτι διαφορετικό από αυτό που συνιστούν οι Πατέρες της Εκκλησίας ζ) το αν είμαστε ευχαριστημένοι, όταν έχουμε τα πιο ευτελή πράγματα και αν θεωρούμε τον εαυτόν μας σαν αχρείο δούλο, ο οποίος δεν είναι άξιος αυτού που του προσφέρεται η) το αν θεωρούμε, ότι είμαστε έσχατοι όλων των ανθρώπων. Και αυτό βέβαια, όχι μόνο με τα λόγια, αλλά αν αυτό υπάρχει μέσα μας, ως βαθύ και συνειδητό βίωμά μας θ) το αν συγκρατούμε την γλώσσα μας και δεν υψώνουμε την φωνή μας και ι) το αν δεν παρασυρόμαστε σε ευτράπελα και μάταια λόγια. Έται αν αποκτήσεις την ειλικρινή ταπείνωση, θα κινείσαι από αγάπη για το ίδιο το καλό, για να ζήσεις τη χαρά που προσφέρει στον άνθρωπο η απόκτηση της αρετής. (Άγιος Κασσιανός ο Ρωμαίος)
• Έχουμε ανάγκη από πολλή ταπείνωση, εφ' όσον με την Χάρη του Κυρίου φροντίζουμε για τη φύλαξη του νου. Ταπείνωση πρώτα απέναντι στο Θεό και έπειτα απέναντι στους ανθρώπους. Με κάθε τρόπο και από παντού οφείλουμε να συντρίβουμε την καρδιά μας, μεταχειριζόμενοι κάθε τι που ταπεινώνει. Συντρίβει και ταπεινώνει την καρδιά η ανάμνηση της παλιάς μας ζωής στον κόσμο, αν τη θυμόμαστε λεπτομερώς. Επίσης, η θύμηση όλων των αμαρτημάτων μας από τη νηπιακή ηλικία, που τα αναλογίζεται ο νους ένα-ένα (εκτός από τα σαρκικά, που η ενθύμησή τους είναι επιζήμια) και ταπείνωση προξενεί και δάκρυα γεννά και μας παρακινεί σε ολοκάρδια ευχαριστία του Θεού, όπως και η ακατάπαυστη και ζωηρή μνήμη του θανάτου. Η ίδια γεννά και πένθος ακακατωμένο με κάποια γλυκύτητα και χαρά, όπως επίσης και νήψη του νου. Ταπεινώνει πολύ το φρόνημά μας, το να κρατούμε το βλέμμα μας προς τη γη και η μνήμη των παθών του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, όταν αναλογιζόμαστε και τα θυμόμαστε ένα- ένα. Τα πάθη αυτά φέρνουν επίσης και δάκρυα. Ακόμα ταπεινώνουν την ψυχή και οι πολλές ευεργεσίες του Θεού σ' εμάς, όταν τις μετρούμε μία-μία και τις ξαναφέρνομε στο νου μας. (Όσιος Θεόγνωστος)
• Να θεωρείς συνειδητά τον εαυτό σου μυρμήγκι και σκουλήκι, για να γίνεις θεόπλαστος. Γιατί αν δε συμβεί το πρώτο, δεν θα ακολουθήσει το δεύτερο. Και όσο κατεβαίνεις, τόσο και θα ανεβείς. Όταν λογαριάζεις τον εαυτό σου σαν ένα τίποτε ενώπιον του Κυρίου, κατά τον Ψαλμωδό, τότε γίνεσαι μέγας από μικρός χωρίς να το καταλάβεις. Και όταν νομίζεις, ότι δεν έχεις και δεν γνωρίζεις τίποτε, τότε γίνεσαι πλούσιος σε πράξη και γνώση επαινετή από τον Κύριο. (Όσιος Θεόγνωστος)
• Ο ταπεινός ποτέ δεν πέφτει. Γιατί από που να πέσει, αφού στέκει πιο χαμηλά από όλους; (Άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος)
• Οι Χριστιανοί αισθάνονται να είναι εντελώς τιποτένιοι μπροστά στο Θεό και θεωρούν τους εαυτούς τους δούλους όλων των ανθρώπων. Πολύ χαίρεται ο Θεός και αναπαύεται με αυτή την ψυχή, για την ταπείνωσή της. Αν λοιπόν έχει κανείς κάποιο καλό ή και είναι πνευματικά πλούσιος, να μη νομίζει γι' αυτό, ότι είναι κάτι ή ότι έχει κάτι. Γιατί ο Κύριος σιχαίνεται την οίηση, και αυτή ευθύς από την αρχή έχει διώξει από τον Παράδεισο τον άνθρωπο. Ακόμη και για κάτι καλό που έλαβες από το Θεό, να λές: «Αυτό δεν είναι δικό μου, αλλά από Άλλον το πήρα· και αν Αυτός το κρίνει σκόπιμο, θα μου το πάρει πίσω». Έτσι κάθε καλό να το αποδίδεις στον Κύριο, κάθε κακό στον εαυτό σου... (ΆγιοςΜακάριοςοΑιγύπτιος)
• «Πτωχή τω πνεύματι» (Ματθ. 5,2) είναι εκείνη η ψυχή, η οποία γνωρίζει καλά τα τραύματά της, όπως επίσης και το σκοτάδι των παθών, που την περικυκλώνει και ζητά συνεχώς την λύτρωση από τον Κύριο. Η ψυχή αυτή υπομένει τους κόπους και δεν χαίρεται με κανένα γήινο αγαθό, αλλά αναζητά μόνο τον καλό Γιατρό και έχει πεποίθηση στη θεραπεία Του. (ΆγιοςΜακάριοςοΑιγύπτιος)
• Όπως είναι αδύνατο να φτιάξουμε βάρκα χωρίς καρφιά, έτσι είναι αδύνατο να σωθεί κανείς, χωρίς ταπεινοφροσύνη. (Μέγας Αθανάσιος)
• Επειδή η ταπείνωση είναι από την φύση της υψοποιός και την αγαπάει ο Θεός και καταστρέφει σχεδόν όλα τα κακά που υπάρχουν μέσα μας, είναι δυσκολοαπόκτητη. Και εύκολα θα μπορούσες να βρεις σε έναν άνθρωπο κάποια εργασία για πολλές αρετές. Είνα όμως πολύ δύσκολα να βρεις έστω και έναν, που να έχει μυρωδιά ταπείνωσης. Γι' αυτό χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια, για να αποκτηθεί αυτή η αρετή. (ΆγιοςΗσύχιοςοΠρεσβύτερος)
• Η μνήμη των αμαρτιών μας, όσες κάναμε με λόγια, με έργα και με το νου μας, μας βοηθούν να αποκτήσομε την ταπεινοφροσύνη. Ταπείνωση αληθινή προξενεί και το να θυμόμαστε πάντοτε τα κατορθώματα της αρετής των άλλων και να μεγαλοποιούμε τα άλλα φυσικά πλεονεκτήματά τους και να συγκρίνουμε τα δικά μας έργα, με τα δικά τους, για να βλέπουμε ότι είμαστε κατώτεροι από αυτούς. (ΆγιοςΗσύχιοςοΠρεσβύτερος)
• Όπως όταν δεν υπάρχει φως είναι όλα σκοτεινά και ζοφερά, έτσι και όταν δεν υπάρχει ταπεινοφροσύνη, όλα μας τα κατά Θεόν έργα, είναι μάταια και άχρηστα. (ΆγιοςΗσύχιοςοΠρεσβύτερος)
• Ταπεινοφροσύνη είναι αδιάκοπη προσευχή με πόνο και δάκρυα. Αυτή γυρεύει πάντοτε ενίσχυση από τον Θεό και δεν αφήνει τον άνθρωπο να θαρρέψει απερίσκεπτα στη δική του δύναμη και σοφία, ούτε να εξυψώνει τον εαυτόν του και να τον θεωρεί καλύτερο από τους άλλους, γιατί όλα αυτά είναι αρρώστιες της ψυχής, που αιτία τους έχουν την καταραμένη υπερηφάνεια. (Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής)
• Η ταπείνωση δεν κατορθώνεται από το πολύ σκύψιμο του αυχένα ή από τα άπλυτα μαλλιά, ή από το ατημέλητο και τραχύ και ρυπαρό ένδυμα, από τα οποία οι περισσότεροι εξαρτούν το παν της αρετής, αλλά από την συντετριμμένη καρδιά και πνεύμα ταπεινώσεως σύμφωνα με τα λόγια του Δαβίδ: «Ο Θεός δε θα απορρίψει όποιον έχει πνεύμα συντετριμμένο και καρδιά συντετριμμένη και ταπεινωμένη». (Άγιος Νικήτας ο Στηθάτος)
• Όλα τα ατιμωτικά που μας συμβαίνουν, είτε από ανθρώπους, είτε από δαίμονες, συμβαίνουν κατά οικονομία του Θεού, για να ταπεινωθεί το μάταιο φρόνημα των ψυχών μας. Γιατί ο σκοπός του Θεού, είναι να είμαστε ταπεινοί πάντοτε και να μην έχουμε φρόνημα υψηλότερο από ό,τι πρέπει, αλλά να μας διακρίνει η μετριοφροσύνη· ούτε να έχουμε μεγάλη ιδέα για τον εαυτό μας, αλλά να αποβλέπουμε σ' Αυτόν και να μιμούμαστε, κατά δύναμη την ταπείνωσή Του. Γιατί ήταν πράος και ταπεινός στην καρδιά και τέτοιοι θέλει να γίνουμε και εμείς, Αυτός που υπέμεινε για μας θάνατο άδικο και ατιμωτικό. Κανένα άλλο δεν του είναι τόσο αγαπητό και οικείο μέσα σε κάθε αρετή και το οποίο μπορεί να μας ανυψώνει από την κοπριά των παθών, όσο η πραότητα, η ταπείνωση και η αγάπη προς τον πλησίον. Αν αυτά μας λείπουν, όταν εργαζόμαστε την αρετή, τότε όλη η εργασία είναι μάταιη και όλος ο κόπος της ασκήσεως είναι ανώφελος και απαράδεκτος από το Θεό. (Άγιος Νικήτας ο Στηθάτος)
• Γνώρισε τον εαυτό σου. Αυτό είναι η όντως αληθινή ταπείνωση, που διδάσκει την ταπεινοφροσύνη και συντρίβει την καρδιά. Και να εργάζεσαι γι' αυτό το πράγμα και να το φυλάγεις. Αν όμως δε γνώρισες ακόμη τον εαυτό σου, τότε ούτε τι είναι ταπείνωση γνωρίζεις, ούτε άρχισες την αληθινή πνευματική εργασία και φύλαξη. Γιατί το να γνωρίσεις καλά τον εαυτό σου είναι ο σκοπός της εργασίας των αρετών. (Άγιος Νικήτας ο Στηθάτος)
• Χωρίς χρυσό ο έμπορος δεν είναι έμπορος και ας είναι πολύ επιτήδειος για το εμπόριο. Έτσι και ο πιστός χωρίς ταπεινοφροσύνη, δεν μπορεί να αποκτήσει τα καλά της αρετής, ακόμη και αν έχει πάρα πολύ μεγάλη πεποίθηση στη φρόνησή του. (Άγιος Ηλίας ο Πρεσβύτερος)
• Ούτε ο υπερήφανος έχει επίγνωση των ελαττωμάτων του, ούτε ο ταπεινός των αρετών του. Τον πρώτο τον καλύπτει κακή ανοησία, ενώ τον άλλον θεάρεστη άγνοια. (Άγιος Ηλίας ο Πρεσβύτερος)
• Η ταπείνωση είναι η βάση της τελειότητας. (Άγιος Κυπριανός)
• Ο Θεός περισσότερο απ' όλες τις άλλες αρετές, ζητάει τούτο: να ταπεινώνεται κανείς και να υποτάσσεται στον πλησίον σε όλα. (Άγιος Ησαϊας ο Αναχωρητής)
• Ταπείνωση είναι, το να θεωρεί κανείς τον εαυτόν του αμαρτωλό και ότι δεν κάνει κανένα καλό μπροστά στον Θεό. (Άγιος Ησαϊας ο Αναχωρητής)
• Αυτός που έχει ταπείνωση δεν έχει γλώσσα να πει σε κάποιον ότι είναι αμελής ή να αντιμιλήσει σ΄εκείνον ο οποίος τον ταλαιπωρεί, ούτε έχει μάτια να δει ή να αντιληφθεί άλλου ανθρώπου ελαττώματα, ούτε αυτιά ν΄ακούσει πράγματα που δεν ωφελούν την ψυχή του. Στόμα δεν έχει να φανερώσει ελαττώματα κάποιου ή να θλίψει κάποιον με τα λόγια του, ούτε έχει ενδιαφέροντα με κάποιον εκτός των δικών του αμαρτημάτων. Αντίθετα, είναι ειρηνικός προς όλους τους ανθρώπους, γιατί αυτό είναι εντολή του Κυρίου και όχι γιατί χαρίζεται κάποια άλλη αδυναμία. (Άγιος Ησαϊας ο Αναχωρητής)
• Εκείνος που αποκτά ταπεινοφροσύνη, παίρνει πάνω του το σφάλμα του συνανθρώπου του, λέγοντας: ''Εγώ έσφαλλα''. Ενώ εκείνος που καταφρονεί τον άλλον, πιστεύει ότι ο ίδιος είναι σοφός και κατηγορεί και ελέγχει τον πλησίον του. (Άγιος Ησαϊας ο Αναχωρητής)
• Τίποτε άλλο δεν δίνει συντριβή στην καρδιά και ταπείνωση στην ψυχή, όσο το να παραμένει κανείς σε μόνωση με γνώση και σιωπή για όλα τα πράγματα. (Άγιος Γρηγόριος ο Σιναϊτης)
• Ο Θεός δεν συνηθίζει να δίνει την αρετή της ταπείνωσης, χωρίς τις περιφρονήσεις και τις ατιμίες. Γι' αυτό πρέπει να αγωνιστείς και να κοπιάσεις, στο να αγκαλιάσεις όλες τις θλίψεις και τις εναντιότητες, ως αγαπητές σου αδελφές, στο να αποφεύγεις κάθε δόξα και τιμή, επιθυμώντας να καταφρονείσαι από τον καθένα και να μην υπάρχει κανένας, που να σε υπερασπίζεται και να σε παρηγορεί παρά μόνο ο Θεός σου. Βεβαίωσε και στήριξε το λογισμό αυτό στην καρδιά σου, ότι δηλαδή μόνο ο Θεός σου είναι το καλό σου, το μόνο σου καταφύγιο και ότι όλα τα άλλα πράγματα, είναι για σένα αγκάθια, που αν τα βάλεις στην καρδιά σου, θα σε ζημιώσουν με τον θάνατο. Αν σε ντροπιάσει κάποιος, δεν πρέπει να λυπηθείς, αλλά να υποφέρεις με χαρά την ντροπή, όντας βέββαιος, ότι τότε ο Θεός είναι μαζί σου... (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης)
• Μάθε από μόνος σου να ταπεινώνεσαι και να μην αυτοεπαινείσαι, γνωρίζοντας τον εαυτό σου και όλα τα έργα σου, πως είναι μηδέν! (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης)
• Η ταπεινή γνώση του εαυτού μας, πρέπει να τιμάται περισσότερο, από το ύψος όλων των επιστημών. (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης)
• Πρέπει να καταλάβουμε, ότι για έναν Χριστιανό, δεν υπάρχει σωτηρία χωρίς ταπείνωση. Τόσο απαραίτητη είναι για την σωτηρία μας η ταπείνωση, όσο απαραίτητο είναι το Βάπτισμα και η μετάνοια. Η ταπεινοφροσύνη είναι θησαυροφυλάκιο όλων των αρετών και χωρίς αυτήν, δεν κατορθώνεται κανένα αγαθό. Όπως με τον πηλό συγκολλούνται οι πέτρες, έτσι και με την ταπείνωση συγκολλούνται και συγκρατούνται όλες οι αρετές. (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης)
• Τίποτα δεν σώζει τόσο σίγουρα τον άνθρωπο, όσο η βαθειά ταπεινοφροσύνη. Αυτή είναι ο θρόνος της αγάπης και όλων των αρετών. (Άγιος Ισίδωρος ο Πηλουσιώτης)
• Ταπεινοφροσύνη είναι, όταν κάποιος που έχει τη συνείδηση, ότι έκανε πολλά και μεγάλα κατορθώματα, δεν φαντάζεται για τον εαυτόν του, ότι έκανε κάτι σπουδαίο. (Άγιος Εφραίμ ο Σύρος)
• Σημάδια και γνωρίσματα εκείνου που έχει την αληθινή ταπείνωση είναι αυτά: Το να θεωρεί τον εαυτό του, ότι είναι αμαρτωλότερος απ' όλους τους αμαρτωλούς και δεν έκανε κανένα καλό μπροστά στο Θεό. Το να μέμφεται τον εαυτό του σε κάθε ευκαιρία και σε κάθε τόπο και σε κάθε πράξη. Το να μην κατηγορήσει κάποιον, ούτε να νομίζει ότι υπάρχει πάνω στη γη κάποιος αισχρότερος απ' αυτόν ή ...αμελέστερος, αλλά να τους επαινεί και να τους δοξάζει όλους πάντοτε. Το να μην κατακρίνει ή να εξευτελίσει ή να κακολογήσει ποτέ κάποιον. Το να σιωπά πάντοτε και να μη λέει κάτι χωρίς εντολή ή επιτακτική ανάγκη, να μιλά ή να απαντά ατάραχα και ήσυχα και σπάνια σαν να εξαναγκάζεται και να ντρέπεται να μιλήσει. Το να μη μετρά τον εαυτό του σε κάτι. Το να μη φιλονικήσει με κάποιον, αλλά αν λέει σωστά να λέει και ο ίδιος, ναι. Αν όμως λέει λαθεμένα, να λέει εσύ ξέρεις! Το να έχει υπακοή και να απεχθάνεται το θέλημά του, σαν καταστρεπτικό πράγμα. Το να έχει πάντοτε το βλέμμα του στραμμένο κάτω. Το να έχει μπροστά στα μάτια του το θάνατο. Το να μη λέει λόγια ανώφελα ή να μιλά ανόητα ή να λέει ψέματα. Το να μην αντιμιλά στον μεγαλύτερο. Το να υπομένει με χαρά τις προσβολές, τους εξευτελισμούς, τις τιμωρίες. Το να μισήσει την ανάπαυση και να αγαπήσει τον κόπο. Και το να μην παροργίσει κάποιον ή να πληγώσει τη συνείδηση κάποιου. ...Είναι μακάριος εκείνος που τα έχει, διότι από εδώ έγινε σπίτι και ναός του Θεού! Και ο Θεός κατοίκησε μέσα του και έγινε κληρονόμος της Βασιλείας των Ουρανών! (Άγιος Εφραίμ ο Σύρος)
• Όταν είμαστε ανίκανοι να αναρριχηθούμε στις βουνοκορφές της αρετής, εκείνο που πρέπει να κάνουμε είναι να κατεβούμε τουλάχιστον στο φαράγγι της ταπεινώσεως. (Άγιος Εφραίμ ο Σύρος)
• Ας είναι παρούσα μαζί σου η ταπείνωση σε κάθε τόπο και σε όλα τα έργα που κάνεις˙ διότι, όπως το σώμα χρειάζεται το ένδυμα, είτε υπάρχει καύσωνας είτε παρουσιάστηκε υπερβολικό κρύο, έτσι η ψυχή χρειάζεται διαρκώς την ενδυμασία της ταπεινοφροσύνης. Η ταπεινοφροσύνη είναι απόκτημα καλό και εκλεκτό˙ και αυτό το ξέρουν όλοι όσοι έσυραν ανεπαίσχυντα τον ζυγό της. Προτίμησε, καλύτερα, να βαδίζεις γυμνός και ξυπόλητος, παρά να είσαι απογυμνωμένος από αυτή˙ διότι αυτούς που την αγαπούν, τους σκεπάζει με την προστασία τους ο Κύριος. (Άγιος Εφραίμ ο Σύρος)
• Αρχή της καρποφορίας είναι το άνθος και αρχή της ταπεινοφροσύνης είναι η υπακοή εν Κυρίω. (Άγιος Εφραίμ ο Σύρος)
• Καρπός του φόβου του Κυρίου είναι η ταπείνωση. (Άγιος Εφραίμ ο Σύρος)
• Γίνε ταπεινόφρονας, για να μην χάσεις κανένα από τα καλά που έκανες· αν όμως αποβάλλεις την ταπεινοφροσύνη, θα καταταχθείς με αυτούς, που καταβάλλουν μάταιους κόπους. (ΆγιοςΕφραίμοΣύρος)
• Όπως το υπόδημα ποδοπατιέται, έτσι και εκείνος που έχει αποκτήσει την ταπεινοφροσύνη, είναι πρόθυμος να ποδοπατιέται από όλους. (Άγιος Εφραίμ ο Σύρος)
• Ο υπερήφανος άνθρωπος θα δοκιμάσει πολλές λύπες, ενώ ο ταπεινος, θα χαίρεται σε όλη του τη ζωή εν Κυρίω... (Άγιος Εφραίμ ο Σύρος)
• Αν αγαπήσεις την υπερηφάνεια, θα γίνεις μερίδα των δαιμόνων. Αν αγαπήσεις την ταπεινοφροσύνη, θα γίνεις μερίδα του Δεσπότη Χριστού. (Άγιος Εφραίμ ο Σύρος)
• Όταν έφευγε ο Δαβίδ μακριά από το γιό του Αβεσσαλώμ, δεν βγήκε ο Σεμεϊ και μίλησε άπρεπα στον Δαβίδ, μπροστά σε όλους εκείνους, που τον ακολουθούσαν; Και όχι μόνο μίλησε άπρεπα, αλλά και καταριόταν και λιθοβολούσε τον Δαβίδ, σε σημείο, που να πει κάποιος ακόλουθός του: ''Πώς τολμά και καταριέται αυτό το ψόφιο σκυλί τον κύριό μου, τον Βασιλιά; Θα πάω και θα του κόψω το κεφάλι!'' Ο Δαβίδ όμως, είπε σ' αυτόν: ''Γιατί ανακατεύεστε στις υποθέσεις μου; Αφήστε τον να με καταριέται, διότι ο Κύριος του είπε, να καταριέται τον Δαβίδ. Μήπως και ο Κύριος προσέξει τον εξευτελισμό μου και μου ανταποδώσει αγαθά, αντί για την κατάρα, που αυτός ξεστόμισε''. Βλέπεις αγαπητέ, ότι με ταπεινοφροσύνη υπηρέτησαν οι δίκαιοι τον Κύριο; Και αν ο Δαβίδ, παρόλο που ήταν βασιλιάς και Προφήτης, έδειξε τόσο μεγάλη προθυμία και ταπεινοφροσύνη, τι λογής πρέπει να είμαστε εμείς οι φτωχοί και αμαρτωλοί;... (Άγιος Εφραίμ ο Σύρος)
• Η ταπεινοφροσύνη είναι τόσο μεγάλη αρετή, ώστε ο διάβολος, ενώ μπορεί όλες σχεδόν τις αρετές να τις μιμείται, αυτήν ούτε που ξέρει καν τι είναι. Και όπως ακριβώς, είναι αδύνατον να κατασκευαστεί πλοίο χωρίς καρφιά, έτσι είναι ακατόρθωτο, να σωθεί κάποιος, χωρίς ταπεινοφροσύνη. (Αγία Συγκλητική)
• Αν θέλεις να είσαι πραγματικά ταπεινός, μάθε να σηκώνεις με γενναιότητα όσα σου προξενούν οι άλλοι και να μη λες παχιά λόγια... (Όσιος Σεραπίωνας)
• Ταπεινοφροσύνη είναι το να φρονείς λιγότερο από ό,τι αξίζεις. (Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος)
• Για να σωθείς, είναι ανάγκη να ταπεινωθείς. Για τον υπερήφανο και με τη βία να τον βάλεις στον παράδεισο και εκεί δεν θα βρει ανάπαυση, γιατί δεν θα είναι ικανοποιημένος και θα λέγει: Γιατί δεν είμαι εγώ στην πρώτη θέση; Αντίθετα, η ταπεινή ψυχή είναι γεμάτη αγάπη και δεν επιδιώκει πρωτεία, αλλά επιθυμεί για όλους το καλό και ευχαριστιέται με όλα. (ΆγιοςΣιλουανόςοΑθωνίτης)
• Η ταπεινή ψυχή έχει μεγάλη ανάπαυση, ενώ η υπερήφανη βασανίζει η ίδια τον εαυτό της. Ο υπερήφανος δεν γνωρίζει την αγάπη του Θεού και βρίσκεται μακριά Του. Υπερηφανεύεται πως είναι πλούσιος ή επιστήμων ή ένδοξος, μα δεν ξέρει την τραγικότητα της φτώχειας και της απώλειάς του, αφού δεν γνώρισε το Θεό. Απεναντίας, εκείνον που αγωνίζεται εναντίον της υπερηφάνειας, τον βοηθάει ο Κύριος να νικήσει αυτό το πάθος. (ΆγιοςΣιλουανόςοΑθωνίτης)
• Υπάρχουν πολλά είδη ταπεινώσεως. Ο ένας είναι υπάκουος και για όλα μέμφεται τον εαυτό του και αυτό είναι ταπείνωση. Ο άλλος μετανοεί για τις αμαρτίες του και θεωρεί τον εαυτόν του βδέλυγμα ενώπιον του Κυρίου. Και αυτό είναι ταπείνωση. Όμως άλλη ταπείνωση έχει εκείνος, που γνώρισε με το Πνεύμα το Άγιο τον Κύριο. Εκείνος έχει άλλη γνώση και άλλη γεύση. Όταν η ψυχή δει με το Άγιο Πνεύμα τον Κύριο, πόσο πράος και ταπεινός είναι, τότε ταπεινώνεται και η ίδια πλήρως. Η ταπείνωση αυτή, είναι εντελώς ιδιαίτερη και κανένας δεν μπορεί να την περιγράψει. Γνωρίζεται μόνο με το Άγιο Πνεύμα. Και αν οι άνθρωποι γνώριζαν με το Άγιο Πνεύμα, ποιός είναι ο Κύριος μας, τότε θα άλλαζαν οι πάντες: οι πλούσιοι θα εγκατέλειπαν τα πλούτη τους, οι επιστήμονες τις επιστήμες τους, οι κυβερνήτες τη δόξα και την εξουσία τους και θα γινόταν όλοι ταπεινοί, θα ζούσαν με μεγάλη ειρήνη και αγάπη και θα βασίλευε στη γη χαρά μεγάλη. (Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης)
• Η ψυχή του ταπεινού μοιάζει με πέλαγος. Ρίξε μια πέτρα στο πέλαγος... Θα ταράξει για λίγο την επιφάνεια και μετά καταδύεται αμέσως στα βάθη. Έτσι κα­ταβυθίζονται στην καρδιά του ταπεινού οι θλίψεις, γιατί η δύναμη του Κυρίου είναι μαζί του. (Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης)
• Πρέπει να υποµείνεις πολλούς κόπους και να χύσεις πολλά δάκρυα, για να διατηρήσεις το πνεύµα ταπεινωµένο κατά Χριστόν. Χωρίς αυτό σβήνει το φως της ζωής στην ψυχή και αυτή πεθαίνει. Μπορείς σε σύντοµο χρονικό διάστηµα να αποξηράνεις το σώµα µε τη νηστεία. Να ταπεινώσεις όµως την ψυχή, έτσι που να µένει συνεχώς ταπεινή, αυτό ούτε εύκολο είναι, ούτε γίνεται σύντοµα. Η Αγία Μαρία η Αιγύπτια, πάλευε δεκαεπτά έτη µε τα πάθη, σαν να ήταν άγρια θηρία και µόνο τότε βρήκε ανάπαυση. Και όµως το σώµα της µαράθηκε σε λίγο χρόνο, γιατί στην έρηµο, δεν υπάρχει πολλή τροφή. (ΆγιοςΣιλουανόςοΑθωνίτης)
• Ο Κύριος µας αγαπά πολύ. Και όµως εµείς πέφτουµε σε αµαρτίες, γιατί δεν έχουµε ταπείνωση. Για να διαφυλάξεις την ταπείνωση, πρέπει να νεκρώσεις τη σάρκα και να δεχτείς το Πνεύµα του Χριστού. Οι Άγιοι είχαν ισχυρό πόλεµο µε τους δαίµονες και νίκησαν µε την ταπείνωση, την προσευχή και την νηστεία... (ΆγιοςΣιλουανόςοΑθωνίτης)
• Όταν χάσει την ταπείνωση η ψυχή, χάνει συγχρόνως και τη Χάρη και την αγάπη για το Θεό και τότε σβήνει η φλογερή προσευχή. Ας ταπεινώσουμε τον εαυτόν μας και ο Κύριος θα δώσει να γνωρίσουμε την δύναμη της προσευχής του Ιησού. (ΆγιοςΣιλουανόςοΑθωνίτης)
• Ω άνθρωπε, μάθε την κατά Χριστόν ταπείνωση και ο Κύριος θα σου χαρίσει να γευθείς τη γλυκύτητα της προσευχής. Και αν θέλεις να προσεύχεσαι καθαρά, γίνε ταπεινός, γίνε εγκρατής, εξομολογήσου ειλικρινά και θα σε αγαπήσει η προσευχή. Γίνε υπάκουος, υποτάξου ευσυνείδητα στις αρχές, μείνε ευχαριστημένος με όλα και τότε ο νους σου θα καθαριστεί από μάταιους λογισμούς. Να θυμάσαι πως σε βλέπει ο Κύριος, γι' αυτό πρόσεχε, μήπως λυπήσεις με κάτι τον αδελφό, μην τον κατακρίνεις και μην τον στενοχωρήσεις ούτε μ' ένα βλέμμα και το Πνεύμα το Άγιο, θα σε αγαπήσει και θα σε βοηθήσει σε όλα. (Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης)
• Οι άνθρωποι αγνοούν τη δύναμη της Θεϊκής ταπεινώσεως του Χριστού και γι' αυτό ελκύονται από τα γήινα. Αλλά δεν μπορεί να γνωρίσει ο άνθρωπος την δύναμη αυτών των λόγων, χωρίς το Άγιο Πνεύμα. Και όποιος την γνώρισε, αυτός δεν θα εγκαταλείψει την επιστήμη αυτή, έστω και αν του χάριζαν όλα τα βασίλεια του κόσμου. (Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης)
• Η υπερηφάνεια καίει σαν την φωτιά κάθε καλό, ενώ η κατά Χριστόν ταπείνωση είναι γλυκειά και δεν περιγράφεται. Και αν το ήξεραν αυτό οι άνθρωποι, τότε όλη η οικουμένη θα σπούδαζε αυτήν την επιστήμη. (Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης)
• Όπως οι επιθυμίες και οι οργές πληθαίνουν τις αμαρτίες, έτσι η εγκράτεια και η ταπείνωση τις εξαλείφουν. (Όσιος Θαλάσσιος)
• Ας μη νομίσει κανείς, πως η ταπεινοφροσύνη πετυχαίνεται με ευκολία και χωρίς κόπο. Είναι η πιο κουραστική αρετή, από οποιαδήποτε άλλη που επιδιώκουμε. Και αυτό γιατί; Διότι ενώ κοιμάται ο άνθρωπος, που έχει δεχθεί τα σπέρματα του καλού, δέχεται το σπόρο της αντίθετης σποράς από τον εχθρό της ζωής μας και ριζώνει το ζιζάνιο της υπερηφάνειας. Γιατί με όποιο τρόπο έριξε τον εαυτό του στη γη, εκείνος, δηλ. ο διάβολος, με τον ίδιο τρόπο συμπαρέσυρε μαζί του στην κοινή πτώση και το ταλαίπωρο γένος των ανθρώπων. (Άγιος Γρηγόριος ο Νύσσης)
• Σημάδια της ταπεινοφροσύνης είναι ότι, ενώ έχει κανείς κάθε σωματική και ψυχική αρετή, νομίζει ότι χρωστά περισσότερα στον Θεό, γιατί με την Χάρη Του έλαβε πολλά όντας ανάξιος. Και αν του έρθει κάποιος πειρασμός, είτε από δαίμονες, είτε από ανθρώπους, θεωρεί τον εαυτόν του ανάξιο γι' αυτόν και για άλλους ακόμη περισσοτέρους πειρασμούς, ώστε να εξοφληθεί λίγο έστω από το χρέος του και να βρει ελάφρυνση κατά την Κρίση, στις Κολάσεις που περιμένει... (Άγιος Πέτρος ο Δαμασκηνός)
• Μόνο ο ταπεινός ασχολείται με τον εαυτόν του. Ο υπερήφανος ασχολείται με τους άλλους. (Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς)
• Έχουμε ανάγκη από πολλή ταπείνωση, εφόσον με τη Χάρη του Θεού φροντίζουμε για την φύλαξη του νου. Ταπείνωση πρώτα απέναντι στον Θεό και έπειτα απέναντι στους ανθρώπους. Με κάθε τρόπο και από παντού οφείλουμε να συντρίβουμε την καρδιά μας, μεταχειριζόμενοι καθετί που μας ταπεινώνει. Ταπεινώνουν την ψυχή μας οι πολλές ευεργεσίες του Θεού σε εμάς, όταν τις μετρούμε μία - μία και τις φέρνουμε στον νου μας. (ΌσιοςΦιλόθεοςοΣιναΐτης)
• Όσο ταπεινώνεται η ψυχή, τόσο πιο πολύ δέχεται τη Θεία Χάρη και τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος. (ΆγιοςΑμβρόσιοςΜεδιολάνων)
• Ο πιστός πρέπει να είναι ταπεινός απέναντι σε όλους, γιατί το να είναι ταπεινός μόνο απέναντι σε μερικούς ανθρώπους, αυτό σημαίνει ότι η ταπείνωσή του είναι ψευδής. (Όσιοι Κάλλιστος και Ιγνάτιος οι Ξανθόπουλοι)
• Η ψυχή με τίποτα δεν ταπεινώνεται, αν δεν της λιγοστέψεις το ψωμί, αν δηλαδή δεν την περιορίσεις μόνο στην απόλυτα αναγκαία τροφή. (Όσιος Ποιμήν)
• Η ταπεινοφροσύνη του πνεύματος, είναι η ζωή της ψυχής. (Όσιος Ποιμήν)
• Χωρίς μετάνοια, αυτομεμψία και φόβο Θεού στην καρδιά μας, δεν μπορούμε να γίνουμε ταπεινοί. (Άγιος Συμεών ο Θεολόγος)
• Ό,τι δεν γίνεται με ταπεινοφροσύνη και πνευματική γνώση, όσο καλό και αν φαίνεται, σε τίποτα δεν ωφελεί εκείνον που το πράττει. (ΆγιοςΣυμεώνοΝέοςΘεολόγος)
• Ο Θεός δεν βλέπει τις κραυγές μας, αλλά την συντρετριμμένη και ταπεινωμένη καρδιά... (Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος)
• Ο Θεός δεν χαίρεται τόσο πολλή, ούτε στην νηστεία και αγρυπνία, ούτε σε κανένα άλλο σωματικό κόπο και καλό έργο, όσο χαίρεται την ταπεινή, απερίεργη και αγαθή ψυχή και καρδιά. (Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος)
• Στον Θεό αρέσει περισσότερο η ταπείνωση στον κακό άνθρωπο, παρά η υπερηφάνεια στον ενάρετο. (ΙερόςΑυγουστίνος)
• Δεν είναι σπουδαίο το να βρίσκεται ο λογισμός σου στον Θεό. Σπουδαίο είναι, το να βλέπεις τον εαυτόν σου κατώτερο από όλη την κτίση. Γιατί αυτό, μαζί με τον σωματικό κόπο, οδηγεί στον τρόπο της ταπεινοφροσύνης. (Όσιος Σισώης)
• Η οδός που οδηγεί στην ταπεινοφροσύνη είναι: η εγκράτεια, η προσευχή στον Θεό και ο αγώνας να έχει κανείς τον εαυτόν του κατώτερο από οποιονδήποτε άνθρωπο. (Όσιος Σισώης)
• Ταπείνωση είναι, το να μην θεωρείς πως είσαι κάτι σε καμμία περίπτωση, να κόβεις το θέλημά σου σε όλα και να υπομένεις ατάραχα, όλα όσα προέρχονται από το περιβάλλον σου. (Όσιοι Βαρσανούφιος και Ιωάννης)
• Όταν ο άνθρωπος είναι ταπεινός, δεν χάνει τίποτε. Δηλαδή η ταπείνωση είναι όπως μία γλάστρα. Εφόσον τα φυτά είναι μέσα σ' αυτήν την καλή γλάστρα με το καλό χώμα, τα φυτά δεν θα πάθουν τίποτε. Εάν σπάσει η γλάστρα, αυτό θα έχει επιπτώσεις και στα φυτά. Τα φυτά είναι οι αρετές οι οποίες διατηρούνται μέσα στην ταπείνωση, μέσα στην γλάστρα. Αν έχει ταπείνωση, δεν πρόκειται να πάθει τίποτε η αρετή της αγάπης, η αρετή της υπομονής, της προσευχής, της καλοσύνης, της χρηστότητος και όποια άλλη αρετή. Η ταπείνωση ασφαλίζει την αρετή, τη ταπείνωση τρέφει την οποιαδήποτε αρετή, την συντηρεί και την αυξάνει. Αν λείψει η ταπείνωση, όλα χάνονται. Είπαμε: Έσπασε η γλάστρα; Ξεχύθηκε από εδώ και από εκεί το χώμα; Θα ζήσουν ίσως μερικές μέρες τα φυτά, αλλά, καθώς θα ξεγυμνωθούν οι ρίζες τους, όσο εύρωστα και αν ήταν, όσο περιποιημένα και αν ήταν, όσο ζωή και αν είχαν, θα ξεραθούν. Κάτι ανάλογο λοιπόν συμβαίνει και στην ψυχή, αν λείπει η ταπείνωση. (Άγιος Βαρσανούφιος)
• Καλό είναι να πιέζεις τον εαυτόν για να πλύνεις π.χ. τα πόδια του πλησίον σου. Αληθινή όμως ταπείνωση είναι όταν αγαπάς πολύ τον άνθρωπο και γεννιέται από μόνη της η επιθυμία να πλύνεις τα πόδια του. Ταπείνωση και αγάπη πάνε πάντα μαζί! (Άγιος Γαβριήλ ο δια Χριστόν Σαλός)
• Η μετάνοια, η συντριβή και το πένθος για τις αμαρτίες, είναι η αρχή της ταπεινώσεως. Και όταν βάλεις αρχή στην ταπείνωση, τη γνήσια και ειλικρινή, το πρώτο πράγμα που θα αισθανθείς, θα είναι το μίσος προς κάθε έπαινο και κάθε ανθρώπινη δόξα. Έπειτα θα εξορισθούν σταδιακά από μέσα σου, ο θυμός, η οργή, η μνησικακία, ο φθόνος και όλα τα κακά. Ύστερα θα αρχίσεις να θεωρείς τον εαυτό σου ως τον αμαρτωλότερο όλων των ανθρώπων και άξιο της κολάσεως. Αυτή η συνείδηση όμως, θα αυξάνει και θα τρέφει την ταπείνωση και έτσι όλο και περισσότερο θα προχωρείς προς την κατάκτηση της κορυφής, αυτής της Θείας αρετής. (Άγιος Δημήτριος του Ροστώφ)
• Για να είσαι ταπεινός, κατανόησε την αδυναμία σου. Όλα είναι του Θεού. Όλα έγιναν από τον Θεό. Όλα ξεκινούν και όλα τελειώνουν στον Θεό. Όλοι οι κόποι σου χωρίς τη βοήθεια της χάριτος του Θεού είναι ιστός αράχνης. Και εσύ, σε σύγκριση με το μεγαλείο του Θεού, μια μικρή αράχνη. Ένα πλάσμα ασήμαντο. Αν μάλιστα δεν έχεις ταπείνωση, είσαι ακόμη πιο ασήμαντος, ένα μηδέν. Να θυμάσαι: Από την προκοπή σου στην ταπείνωση εξαρτάται η πρόοδός σου σε κάθε άλλη αρετή και η επιτυχία κάθε καλού έργου σου. (Άγιος Δημήτριος του Ροστώφ)
• Όποιος γνώρισε πραγματικά τον εαυτόν του, έκανε την αρχή για την απόκτηση της ταπεινώσεως, γιατί είδε το μέγεθος της αδυναμίας του αλλά και τον βόρβορο που κρύβει μέσα της η ψυχή του. Απελπισμένος τότε από τον εαυτό του, στράφηκε «συντετριμμένος και τεταπεινωμένος» προς τον Θεό, ζητώντας ακατάπαυστα το έλεός Του. (Άγιος Δημήτριος του Ροστώφ)
• Τί είναι λοιπόν η ταπείνωση; Είναι, όπως είπε κάποιος Άγιος, η γνώση του εαυτού σου και της μηδαμινότητάς σου. Λένε επίσης οι Πατέρες, ότι θα διαπιστώσεις αν άρχισες ν' αποκτάς τη μακαρία ταπείνωση: αν άρχισες να κυριεύεσαι, από μόνιμο και φλογερό έρωτα της προσευχής. (Άγιος Δημήτριος του Ροστώφ)
• Η φύση της ταπεινώσεως, είναι Θεϊκή και ακατάληπτη. Γι' αυτό και κανείς δεν μπορεί να σε διδάξει με λόγια το πως δημιουργείται και αναπτύσσεται στην ψυχή, αν δεν το διδαχθείς νοερά από τον Κύριο και από την πείρα του πνευματικού σου αγώνα. (Άγιος Δημήτριος του Ροστώφ)
• Πουθενά δεν θα βρεις τόση ανάπαυση, όση μέσα στην ταπείνωση. Πουθενά δεν θα βρεις τόση ταραχή, όση μέσα στην υπερηφάνεια. Ταπεινώσου μπροστά σε όλους και θα υψωθείς από τον Κύριο. (Άγιος Δημήτριος του Ροστώφ)
• Ο δρόμος που οδηγεί στην ταπείνωση είναι οι σωματικοί κόποι, που γίνονται με επίγνωση του σκοπού τους, το να θεωρείς ειλικρινά τον εαυτό σου χειρότερο απ' όλους τους ανθρώπους και περισσότερο ακόμη κάτω απ' όλη την κτίση καθώς και η αδιάλειπτη προσευχή. Γιατί οι σωματικοί κόποι οδηγούν στην ταπείνωση; Διότι οι κόποι ταπεινώνουν το σώμα. Και όταν ταπεινώνεται με επίγνωση το σώμα, ταπεινώνεται και η ψυχή. Γιατί, το να θεωρεί κανείς τον εαυτό του κάτω από όλη την κτίση, οδηγεί στην ταπείνωση; Διότι όταν τοποθετηθείς εσωτερικά έτσι, είναι αδύνατο να θεωρήσεις τον εαυτό σου καλύτερο από τον αδελφό σου ή να υπερηφανευθείς για κάτι ή να κατακρίνεις ή να εξουθενώσεις κάποιον. Και γιατί η αδιάλειπτη προσευχή οδηγεί στην ταπείνωση; Διότι, αν κοιτάξεις στα βάθη της ψυχής σου, θα δεις, ότι κανένα καλό δεν έχεις και ότι τίποτε δεν μπορείς να κατορθώσεις, χωρίς τη βοήθεια και τη Χάρη του Θεού. Και τότε δεν θα κουραστείς, να Τον ικετεύεις να σ' ελεήσει και να σε σώσει. Και αν κατορθώσεις κάτι, γνωρίζεις καλά, ότι στη δύναμη του Θεού το οφείλεις και όχι στη δική σου δύναμη. Και ταπεινώνεσαι βαθιά, τρέμοντας μήπως χάσεις τη βοήθεια και τη Χάρη του Θεού. Και έτσι με ταπείνωση προσεύχεσαι και με την προσευχή ταπεινώνεσαι και προοδεύεις πνευματικά. Τέτοια τέλεια ταπείνωση είχαν οι Άγιοι και όπως μας διδάσκει ο αββάς Δωρόθεος, αυτή αναπτύσσεται στην ψυχή μας, σαν αποτέλεσμα της ακριβούς τηρήσεως των εντολών του Κυρίου. (Άγιος Δημήτριος του Ροστώφ)
• Μπορεί να θεωρεί κάποιος ταπεινό τον εαυτό του και να μην έχει ίχνος ταπείνωσης. Ο μοναδικός δρόμος για την ταπείνωση είναι η υπακοή και η απάρνηση του ιδίου θελήματος. Χωρίς αυτά, είναι δυνατόν ν' αναπτύξει κανείς εσωτερικά εωσφορικό εγωισμό, παρά την εξωτερική ταπεινή συμπεριφορά και τις ταπεινολογίες. Σταθείτε λοιπόν και αναρωτηθείτε, αν έχετε υποκοή και απάρνηση του ιδίου θελήματος. (Άγιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος)
• Αγωνιστείτε να αποκτήσετε την ταπείνωση. Είναι ευωδία και ένδυμα Χριστού. Για χάρη της, όλα θα τα συγχωρήσει ο Θεός. Δεν θα εξετάσει τις ελλείψεις που έχει ο αγώνας μας, ενώ χωρίς ταπείνωση καμμία άσκηση δεν θα μας βοηθήσει. Με το ταπεινό φρόνημα μπορεί ο άνθρωπος να σωθεί και να μπει στον παράδεισο, που είναι γεμάτος από ταπεινούς. (Άγιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος)
• Πολλά καλά αισθήματα υπάρχουν. Το αίσθημα της αναξιότητος και αμαρτωλότητος είναι βασικό. Εάν δεν υπάρχει αυτό, μάταια είναι όλα τα άλλα... (Άγιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος)
• Ταπείνωση! Η βάση κάθε αρετής και η προϋπόθεση της πνευματικής καρποφορίας! Έχετε ταπείνωση; Έχετε τον Θεό! Τα έχετε όλα! Δεν έχετε ταπείνωση; Τα χάνεται όλα! (Άγιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος)
• Ταπεινωθείτε και θυμηθείτε τις θλιβερές πτώσεις του παρελθόντος σας. Έτσι θα απαλλαγείτε από τον λογισμό, ότι κάτι αξίζετε και ότι κάνετε καλή εντύπωση στους άλλους. (ΆγιοςΘεοφάνηςοΈγκλειστος)
• Έχετε σαν σκοπό, να αποκτήσετε "πνεύμα συντετριμμένον και καρδίαν συντετριμμένην και τεταπεινωμένην (Ψαλμ. 50,19). Όταν υπάρχουν αυτά, σημαίνει ότι βρίσκεστε σε καλή κατάσταση. Τότε έχετε την σκέπη και την ευλογία του Θεού. Τότε η προσήλωση στον Θεό είναι σταθερή και η ενθύμησή Του αδιάλειπτη. (Άγιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος)