Περί υπερηφανείας

  • Πας ο υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται, ο δε ταπεινών εαυτόν υψωθήσεται.[Καθένας που υψώνει τον ευατόν του, θα ταπεινωθεί από τον Θεό και θα καταδικαστεί, ενώ εξ αντιθέτου εκείνος που ταπεινώνει τον ευατόν του, θα υψωθεί και θα δοξαστεί από τον Θεό.] (Κατά Λουκάν 18,14 και 14,11)
  • Ο Θεός υπερηφάνοις αντιτάσσεται, ταπεινοίς δε δίδωσι χάριν. [Ο Θεός είναι αντίθετος στους υπερήφανους, στους ταπεινούς όμως, δίνει τη Χάρη Του. (Α' Πέτρου 5,5)
  • ΟκαυχώμενοςενΚυρίωκαυχάσθω. [Όποιος καυχάται για τα καλά που έχει, ας καυχάται δοξάζοντας τον Θεό και αποδίδοντας αυτά σε Εκείνον και όχι στον εαυτόν του.] (Προς ΚορινθίουςΑ' 1,31)
  • Τίδεέχειςοουκέλαβες; ειδεκαιέλαβες, τίκαυχάσαιωςμηλαβών; [Ποιό χάρισμα έχεις, που δεν το έλαβες από τον Θεό; Εάν, όλα όσα έχεις, τα έλαβες από τον Θεό, τί καυχάσαι, σαν να μην έλαβες τίποτε;] (Προς Κορινθίους Α' 4,7 και Προς Κορινθίους Β' 10,17)
  • Εικαυχάσθαιδει, τατηςασθενείαςμουκαυχήσομαι. [Εάν όμως πρέπει να καυχηθώ, θα καυχηθώ για την ασθένεια και αδυναμίαν μου, μέσα στους πειρασμούς και τους διωγμούς.] (ΠροςΚορινθίουςΒ' 11,30)
  • Τίυπερηφανεύεταιγηκαισποδός; [Γιατί υπερηφανεύεται ο άνθρωπος, που είναι χώμα και στάχτη;] (ΣοφίαΣειράχ 10,9)
  • Αρχή υπερηφανίας ανθρώπου αφισταμένου από Κυρίου, και από του ποιήσαντος αυτόν απέστη η καρδία αυτού. [Η αρχή και πρώτη αιτία της απομακρύνσεως του ανθρώπου από τον Κύριον είναι η υπερηφάνεια. Η καρδία του υπερηφάνου, έχει απομακρυνθεί από τον Δημιουργόν του.] (Σοφία Σειράχ 10,12)
  • Κύριοςυπερηφάνοιςαντιτάσσεται, ταπεινοίςδεδίδωσινχάριν. [Ο Κύριος αντιτάσσεται εναντίον των υπερηφάνων, ενώ στους ταπεινούς δίνει την ευμένεια και προστασία του.] (Παροιμίες 3,34)
  • Ουαίοισυνετοίενεαυτοίςκαιενώπιοναυτώνεπιστήμονες. [Αλίμονο σε εκείνους, οι οποίοι φρονούν ότι είναι σοφοί και συνετοί και θεωρούν το εαυτόν τους έξυπνο, πως τάχα γνωρίζουν τα πάντα!] (Ησαϊας 5,21)
  • Εκ φύσεως υπάρχει στην ψυχή μας, το να υπερηφανεύομαστε, αλλά κατά των δαιμόνων. (ΆγιοςΙωάννηςτηςΚλίμακος)
  • Η υπερηφάνεια είναι: Άρνηση του Θεού, εφεύρεση των δαιμόνων, εξουδένωση των ανθρώπων, μητέρα της κατακρίσεως, απόγονος των επαίνων, απόδειξη ακαρπίας, φυγαδευτήριο της βοήθειας του Θεού, πρόδρομος της παραφροσύνης, φτώχεια της ψυχής, πρόξενος πτώσεων, αιτία της επιληψίας, πηγή του θυμού, θύρα της υποκρίσεως, στήριγμα των δαιμόνων, φύλακας των αμαρτημάτων, δημιουργός της ασπλαχνίας, άγνοια της συμπάθειας, πικρός κριτής, απάνθρωπος δικαστής, αντίπαλος του Θεού, ρίζα της βλασφημίας, η αιτία των παθών! (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
  • Τέκνα της υπερηφανείας είναι: οι πτώσεις των πνευματικών ανθρώπων, η οργή, η καταλαλιά, η πικρία, ο θυμός, η κραυγή, η βλασφημία, η υποκρισία, το μίσος, ο φθόνος, η αντιλογία, η ιδιορρυθμία, η ανυπακοή. Η υπερηφάνεια καταπολεμείται με την ταπείνωση και με το να κατηγορείς διαρκώς τον εαυτόν σου ενώπιον του Κυρίου (αυτομεμψία). (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
  • Και ποιά καλύτερη απόδειξη θα μας έδινες του πάθους σου, από αυτό που είπες, το: «δεν είμαι υπερήφανος»; (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
  • Όπως ο κλέφτης μισεί τον ήλιο, έτσι και ο υπερήφανος μισεί τον ταπεινό και δίκαιο άνθρωπο. (ΆγιοςΙωάννηςτηςΚλίμακος)
  • Υπερηφάνεια σημαίνει έσχατη φτώχεια μια ψυχής. (ΆγιοςΙωάννηςτηςΚλίμακος)
  • Είναι ντροπή να καμαρώνει κάποιος για τον ξένο στολισμό. Ομοίως είναι εσχάτη ανοησία να υπερηφανεύεται κανείς, για τα χαρίσματα του Θεού. Όσα κατορθώματα πέτυχες πριν γεννηθείς, γι΄αυτά και μόνο να υπερηφανεύεσαι, διότι τα μετά την γέννηση σου τα εχάρισε ο Θεός, καθώς επίσης και αυτή την γέννηση. (ΆγιοςΙωάννηςτηςΚλίμακος)
  • Την εξωτερική και ορατή υπερηφάνεια την θεράπευσαν η φτώχεια, η θλίψη και οι παρόμοιες καταστάσεις. Την εσωτερική όμως και αόρατη υπερηφάνεια, την θεραπεύει Εκείνος, που είναι προαιωνίως Αόρατος. (ΆγιοςΙωάννηςτηςΚλίμακος)
  • Άλλο πράγμα είναι το να υπερηφανεύεται κανείς και άλλο το να μην υπερηφανεύεται, και άλλο το να ταπεινώνεται. Ο πρώτος καθημερινώς κρίνει τους άλλους∙ ο δεύτερος δεν κρίνει τους άλλους, πλήν όμως δεν κατακρίνει και τον εαυτόν του∙ ο δε τρίτος, αν και απηλλαγμένος από την καταδίκη, καταδικάζει ο ίδιος συνεχώς τον εαυτόν του. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
  • Την υπερηφάνεια την αφανίζει, το να αποδίδει ο αγωνιστής στο Θεό τα κατορθώματά του. (Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής)
  • Καθένας που υπερηφανεύτηκε για τα χαρίσματα που έλαβε και υψηλοφρόνησε σαν να μην τα έλαβε από το Θεό, δέχεται δίκαια πάνω του την οργή, με το να παραχωρεί ο Θεός στο διάβολο να τον πολεμήσει νοερά και να ταράξει κατά την πράξη τους τρόπους της αρετής και να θολώσει κατά τη θεωρία τους διαυγείς λόγους της γνώσεως. Έτσι θα μάθει την ασθένειά του και θα αναγνωρίσει τη μόνη δύναμη που καταπολεμεί μέσα μας τα πάθη. Και αφού μετανοήσει και ταπεινωθεί, απορρίπτοντας την υπερηφάνεια και το Θεό θα εξιλεώσει και την οργή που έρχεται στους αμετανόητους θ' αποφύγει, η οποία αφαιρεί τη Χάρη που φρουρεί την ψυχή και αφήνει έρημο τον αχάριστο νου. (Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής)
  • Ο κλέφτης αποφεύγει τον ήλιο και ο υπερήφανος καταφρονεί την ταπείνωση. (ΆγιοςΝικόδημοςοΑγιορείτης)
  • Η υπερηφάνεια είναι η πιο θανάσιμη αμαρτία, γιατί εύκολα οδηγεί τον ανθρωπο, να πέσει σε κάθε άλλη αμαρτία. (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης)
  • Τόσο πολύ πολεμά ο Θεός την υπερηφάνεια, ώστε πρέπει περισσότερο να φοβάται ένας δίκαιος υπερήφανος, παρά ένας αμαρτωλός ταπεινός. (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης)
  • Όπως απ' όλες τις αρρώστιες του σώματος πιο επικίνδυνη είναι η κρυφή και άγνωστη στον άρρωστο, έτσι και απ' όλες τις κακίες, που είναι αρρώστιες της ψυχής, η πιο επικίνδυνη είναι η υπερηφάνεια. Γιατί όσο καταστρεπτική είναι, άλλο τόσο είναι απόκρυφη στον άρρωστο. Και μάλιστα πολλοί άνθρωποι του κόσμου, όχι μόνο δεν ελέγχονται από την συνείδησή τους που είναι υπερήφανοι, αλλά κυριολεκτικά μεθάνε από την υπερηφάνεια, σε σημείο που καταντάνε να την έχουν για στόλισμα και στεφάνωμα! Γι' αυτό και ο Προφήτης Ησαϊας (28,1) τους ελεεινολογεί, λέγοντας: «Ουαί τω στεφάνω της υπερηφανείας... οι μεθύοντες άνευ οίνου». (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης)
  • Η υπερηφάνεια του νου, είναι πολύ περισσότερο επικίνδυνη, από την υπερηφάνεια εκείνη της θελήσεως. Η μεν υπερηφάνεια της θελήσεως κάποιου, όντας φανερή στο νου του, εύκολα θα μπορέσει κάποτε να ιατρευτεί. Αντίθετα ο νους εκείνου, που έχει σταθερή γνώμη, ότι η κρίση του είναι καλύτερη από την κρίση των άλλων, από ποιόν θα ιατρευτεί και πώς θα μπορέσει να υποταχθεί στην κρίση των άλλων, αυτός που δεν την θεωρεί τόση καλή σαν την δική του; Επομένως, ρέπει να αντιστέκεσαι γρήγορα και ακραία, στην επικίνδυνη υπερηφάνεια του μυαλού, πριν αυτή διαπεράσει τον μυελό των οστών σου. (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης)
  • Η υπερηφάνεια είναι μια άτακτη επιθυμία υπεροχής του ανθρώπου, με την οποία μετράει τον εαυτό του περισσότερο απ' όσο αξίζει στην πραγματικότητα και θέλει οι άλλοι άνθρωποι να τον υπολογίζουν έτσι. Γι' αυτό ένας υπερήφανος δεν λογαριάζει κανέναν άλλον εκτός από τον ίδιο. Κέντρο σε όλα του τα πράγματα βάζει τον εαυτόν του, όπως η αράχνη βάζει τον εαυτό της κέντρο στον ιστό της. Και όπως εκείνη πλέκει τις κλωστές του ιστού με κέντρο τον εαυτό της, έτσι και ο υπερήφανος σκέπτεται και ενεργεί με κέντρο τον εαυτόν του. Τους κατωτέρους, τους μεταχειρίζεται σαν ζώα. Τους ανωτέρους τους αντιμετωπίζει σαν δούλους. Στους συγγενείς του φέρεται σαν να μην τους γνώριζε ποτέ. Στους άλλους συμπολίτες του, σαν να ήταν ξένοι... (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης)
  • Όση μεγαλύτερη ιδέα και τιμή έχουμε για τον εαυτόν μας, τόσο περισσότερο παρακινούμαστε να κατακρίνουμε και να καταφρονούμε τους άλλους, νομίζοντας ότι εμείς είμαστε μακριά από εκείνες τις ατέλειες και ελαττώματα που νομίζουμε, ότι έχουν εκείνοι. Και ο διάβολος, βλέποντας μέσα μας μια τόσο κακή διάθεση, μας κρατά ξάγρυπνους, ώστε να βλέπουμε και να εξετάζουμε και να μεγαλοποιούμε τα ελαττώματα των άλλων. (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης)
  • Την παθαίνει ο υπερήφανος σαν το περιστέρι, που κάθεται στον ήλιο και χαίρεται την καθαρότητά του και την ποικιλία των φτερών του και ξαφνικά έρχεται από πάνω του το γεράκι και το αρπάζει. Εκείνος που καυχιέται για τις αρετές του, αρπάζεται ξαφνικά από το νοητό γεράκι, τον διάβολο. Γι' αυτό η σωτηρία του ανθρώπου, είναι συνάμα και εύκολη και δύσκολη. Γιατί τη μια στιγμή ο άνθρωπος ανεβαίνει στον παράδεισο, με την ταπείνωση και την άλλη κατεβαίνει στην κόλαση, με την υπερηφάνεια. (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης)
  • Σκέψου, ότι ο Κύριός σου Σταυρώθηκε και θανατώθηκε, με τον πιο άτιμο και καταραμένο τρόπο, προδώθηκε από τον μαθητή Του, ενώ ο άλλος Τον αρνήθηκε και οι υπόλοιποι μαθητές Του τον εγκατέλειψαν μόνο Του κατά την Σταύρωσή Του. Περιπαίχτηκε από τον Ηρώδη, αφού Τον έντυσε λαμπρό φόρεμα... Περιπαίχτηκε από τον Πιλάτο, με το ντύσιμο της πορφύρας, με το ακάνθινο στεφάνι και με το καλάμι στο δεξί χέρι και προσκυνήθηκε δήθεν ως ψεύτικος βασιλιάς! Δέχτηκε χτυπήματα, φτυσίματα, χαστουκίστηκε... Σήκωσε μόνος του το Σταυρό για τον Γολγοθά, ξεγυμνώθηκε και Σταυρώθηκε... Χλευάστηκε πάνω στον Σταυρό, θεατρίστηκε και ποτίστηκε στην δίψα Του με ξύδι. Και όταν ξεψύχησε, λογχεύτηκε στην πλευρά... Σκέψου όλα αυτά και ας ντραπείς αδελφέ και από εδώ και πέρα, να μην υπερηφανεύεσαι πλέον και να μην αφήνεις, ούτε ψιλός λογισμός υπερηφανείας, να μπαίνει στην ψυχή σου, σκεπτόμενος, την τόση μεγάλη ταπείνωση του Θεού σου. (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης)
  • Ο άνθρωπος, εξαιτίας της κακής κλίσεως, της διεφθαρμένης του φύσεως, είναι υπερήφανος, φιλόδοξος, στο έπακρο δοκησίσοφος και υπερασπιστής της δικής του γνώμης και θέλει πάντοτε να τον υπολογίζουν όλοι, περισσότερο από εκείνο που είναι στην πραγματικότητα. Αυτή όμως η υπόληψη είναι τόσο επικίνδυνη για την πνευματική του πρόοδο, ώστε και αυτό μόνο η οσμή της να είναι αρκετή, να εμποδίσει τον άνθρωπο, ώστε να φθάσει στην αληθινή τελειότητα... (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης)
  • Ο υπερήφανος μοιάζει με άκαρπο και άριζο δέντρο, που δεν μπορεί να αντισταθεί στο παραμκρό φύσημα του ανέμου. Όσο η προσευχή του ταπεινού ευχαριστεί τον Θεό, τόσο τον παροργίζει, η δέηση του περηφάνου. (Άγιος Αντίοχος του Πανδέκτη)
  • Αιτία της υπερηφανείας, ως επί το πλείστον, είναι η αρχομανία και η σχετική με αυτήν εξουσία. (Άγιος Γρηγόριος ο Νύσσης)
  • Η υπερηφάνεια του νου είναι η σατανική υπερηφάνεια, η οποία αρνείται το Θεό και βλασφημεί το Άγιο Πνεύμα, γι' αυτό και πολύ δύσκολα θεραπεύεται. Είναι ένα βαθύ σκοτάδι, το οποίο εμποδίζει τα μάτια της ψυχής να δουν το φως που υπάρχει μέσα της και που οδηγεί στο Θεό, στην ταπείνωση, στην επιθυμία του αγαθού. Αντίθετα η υπερηφάνεια της καρδιάς δεν είναι γέννημα της σατανικής υπερηφάνειας, αλλά δημιουργείται από διάφορες καταστάσεις και γεγονότα: πλούτο, δόξα, τιμές, πνευματικά ή σωματικά χαρίσματα π.χ. ευφυΐα, ομορφιά, δύναμη, δεξιοτεχνία. Όλα αυτά σηκώνουν ψηλά το μυαλό των ανόητων ανθρώπων, που γίνονται έτσι ματαιόφρονες, χωρίς όμως να είναι και άθεοι. Αυτοί πολλές φορές ελεούνται από το Θεό, παιδαγωγούνται και σωφρονίζονται. Η καρδιά τους συντρίβεται, παύει να επιζητεί δόξες και ματαιότητες και έτσι θεραπεύονται. (Άγιος Νεκτάριος)
  • Η υπερηφάνεια είναι όμοια με την καταφρόνηση του Θεού. Διότι, όταν κανείς εργάζεται για το αγαθό και δεν το αποδίδει στον Θεό, αλλά στη δική του δύναμη, καταφρονεί τον ίδιο τον Θεό. Η υπερηφάνεια είναι παραγκωνισμός του Θεού, γιατί αυτός καταλογίζει στον εαυτόν του τα κατορθώματα, αρνείται τον Θεό και είναι αντίθεος. (Άγιος Νεκτάριος)
  • Ταπείνωσε τον λογισμό της υπερηφανείας, πριν η υπερηφάνεια σε ταπεινώσει. (ΆγιοςΕφραίμοΣύρος)
  • Μην επιτρέψεις να μπει μέσα σου η αρρώστια της υπερηφάνειας, μήπως κάποια στιγμή αρπάξει ξαφνικά ο Εχθρός τα μυαλά σου. Ας σε διδάξει το παράδειγμα αυτού που σκουπίζει το σπίτι του, με το να σκύβει πάνω στο έδαφος και να το καθαρίζει. Πόσο περισσότερο πρέπει να σκύβουμε με προθυμία και να ταπεινοφρονούμε για τον καθαρισμό της ψυχής και να μην αφήνουμε μέσα της, αυτά που μισεί ο Θεός. (Άγιος Εφραίμ ο Σύρος)
  • Η υπερηφάνεια μοιάζει με πανύψηλο δέντρο που έχει σαπίσει και που έχει όλα τα κλαδιά του σάπια. Και όταν κανείς ανεβεί σ' αυτό, αμέσως γκρεμίζεται. (ΆγιοςΕφραίμοΣύρος)
  • Εκείνος που υπερηφανεύεται εναντίον του αδελφού του, περιπαίζεται από τους δαίμονες. (ΆγιοςΕφραίμοΣύρος)
  • Όλα τα πάθη χωρίς εξαίρεση βρίσκουν την θεραπεία τους, το πάθος όμως της υπερηφανείας είναι δυσκολοθεράπευτο, διότι περιφρονεί το φάρμακο της θεραπείας και κατασκευάζει για τον εαυτόν του φάρμακο που φέρνει το θάνατο. (Άγιος Εφραίμ ο Σύρος)
  • Ο υπερήφανος άνθρωπος θα δοκιμάσει πολλές λύπες, ενώ ο ταπεινος, θα χαίρεται σε όλη του τη ζωή εν Κυρίω... (Άγιος Εφραίμ ο Σύρος)
  • Αν αγαπήσεις την υπερηφάνεια, θα γίνεις μερίδα των δαιμόνων. Αν αγαπήσεις την ταπεινοφροσύνη, θα γίνεις μερίδα του Δεσπότη Χριστού. (Άγιος Εφραίμ ο Σύρος)
  • Όταν αρχίσει κάποιος να θεωρεί τον εαυτόν του σοφό και φρόνιμο, τότε πέφτει στους εξής πειρασμούς, ανάλογα με το βαθμό της υπερηφανείας του: α) στέρηση της σοφίας β) δριμεία αίσθηση λογισμών πορνείας γ) ταχύ θυμό και φιλονικία δ) βλασφημίες κατά του Θεού ε) πολυλογίες και φλυαρίες και στ) στέρηση της παρηγοριάς της καρδιάς καθώς και της ελπίδας και της πίστεως. (ΆγιοςΙσαάκοΣύρος)
  • Ο σκύλος όταν γλείφει τη λίμα, ματώνει τη γλώσσα του, πίνει το ίδιο του το αίμα και χωρίς να το αισθάνεται, προξενεί βλάβη στον εαυτό του. Έτσι και ο υπερήφανος, αισθάνεται για λίγο γλυκύτητα, αλλά μετά νιώθει τα αποτελέσματα της ψυχικής φθοράς. (ΆγιοςΙσαάκοΣύρος)
  • Όταν αρχίσει να υψηλοφρονεί ο άνθρωπος, παραχωρεί ο Θεός να έρθουν ισχυρότεροι πειρασμοί και να τον νικήσουν, για να ταπεινωθεί και να ζητήσει έτσι και πάλι την Θεία βοήθεια. Για ό,τι καυχιόμαστε, θα παραχωρήσει ο Θεός να το χάσουμε, προκειμένου να ταπεινωθούμε. (ΆγιοςΙσαάκοΣύρος)
  • Η απομάκρυνση από τα καλά έργα και την προσευχή, μας οδηγεί στην υπερηφάνεια, οπότε φεύγει ο φύλακας άγγελός μας και μας κυριεύει ο σατανάς! (ΆγιοςΙσαάκοΣύρος)
  • Την υπερηφάνεια ακολουθεί η πορνεία και την έπαρση, ακολουθεί η πλάνη των λογισμών. (ΆγιοςΙσαάκοΣύρος)
  • Ο υπερήφανος περπατάει στο σκοτάδι και νομίζει ότι είναι ανώτερος από όλους τους άλλους ανθρώπους, ενώ είναι ο χειρότερός τους, διότι δεν θέλησε να περιπατήσει την οδό του Θεού, που είναι η ταπείνωση!... (ΆγιοςΙσαάκοΣύρος)
  • Τι υπερηφανεύεσαι, άνθρωπε, αφού είσαι πηλός και φθαρτός; Τι σηκώνεις τον αυχένα σου που θα σαπίσει σε λίγο; (ΆγιοςΙσαάκοΣύρος)
  • Υπερήφανο ονομάζουμε αυτόν, που μεγαλοφρονεί για όσα πλεονεκτήματα έχει, περιφρονώντας τους άλλους. (Άγιος Ισίδωρος ο Πηλουσιώτης)
  • Ο διάβολος χρησιμοποιεί την υπερηφάνεια, ως το τελευταίο και μεγαλύτερο όπλο που διαθέτει, προκειμένου να πολεμήσει τον άνθρωπο. Όπως οι έμπειροι πολεμιστές όταν βλέπουν ότι ηττώνται, χρησιμοποιούν και επιστρατεύουν στο τέλος το καλύτερό τους όπλο, έτσι και ο διάβολος αφού χρησιμοποιήσει όλα του τα όπλα κατά του ανθρώπου χωρίς αποτέλεσμα, τότε κάνει χρήση και του ισχυροτέρου όπλου του, που είναι η υπερηφάνεια. (Αγία Συγκλητική)
  • Η υπερηφάνεια είναι το μεγαλύτερο καταστρεπτικό δηλητήριο, με το οποίο, ποτίζει την ψυχή μας ο διάβολος. Την κάνει να φαντάζεται, ότι γνωρίζει εκείνα, που δε ξέρουν οι άλλοι και να πιστεύει, ότι ξεπερνά τους άλλους στις νηστείες και ότι έχει περισσότερες αρετές. Το χειρότερο δε, την κάνει να ξεχνά, τις δικές της αμαρτίες. Η αιτία της υπερηφάνειας είναι η παρακοή και το γιατρικό της είναι η υπακοή. (Αγία Συγκλητική)
  • Όπως το κοφτερό μαχαίρι εύκολα καταστρέφεται από μία πέτρα, έτσι και μία ψυχή καλλιεργημένη μπορεί να χάσει τον εαυτό της από την υπερηφάνεια. (Αγία Συγκλητική)
  • Η υπερηφάνεια απομακρύνει από τη βοήθεια του Θεού, κάνει τον άνθρωπο να έχει πεποίθηση στον εαυτό του και να υπερηφανεύεται απέναντι στους άλλους. Εναντίον της υπερηφάνειας δύο πράγματα υπάρχουν (για την καταπολέμησή της), τα οποία όποιος δεν τα αποδέχεται, θα του έρθει τρίτο, πάρα πολύ οδυνηρό. Την υπερηφάνεια εξαφανίζει η προσευχή με δάκρυα, το να μην εξευτελίζει ο άνθρωπος κανένα και οι αθέλητες συμφορές. (Όσιος Θαλάσσιος)
  • Το να εξευτελίζεις τους άλλους είναι ιδίωμα της υπερηφανείας. (Όσιος Θαλάσσιος)
  • Ο υπερήφανος, ή αποδίδει τα κατορθώματά του στον εαυτόν του και όχι στον Θεό, ή ταπεινώνει εκείνους που δεν έχουν κατορθώσει τίποτε. Γιατί η κακία της υπερηφάνειας είναι διπλή. (Άγιος Νείλος ο Ασκητής)
  • Και ο Θεός ταπεινώθηκε, αλλά ο άνθρωπος παραμένει ακόμη υπερήφανος. (Ιερός Αυγουστίνος)
  • Υπάρχει και κάτι χειρότερο από την αμαρτία: Η αλαζονεία της αρετής. (ΙερόςΑυγουστίνος)
  • Στο Θεό αρέσει περισσότερο η ταπείνωση για το κακό που κάναμε, παρά η υπερηφάνεια για το καλό που κατορθώσαμε. (ΙερόςΧρυσόστομος)
  • Για ένα και μόνο πράγμα να υπερηφανεύεται κανείς: το ότι έχει Κύριο τον Θεό. (Ιερός Χρυσόστομος)
  • Η υπερηφάνεια δεν είναι, παρά διαστροφή της ψυχής και νόσος βαρύτατη, που γεννιέται από την μωρία. Γιατί άνθρωπε υπερηφανεύεσαι και καυχιέσαι, ενώ είσαι άνθρωπος συγγενής με το χώμα, όμοιος κατά την ουσία με την στάχτη. Σήμερα είσαι πλούσιος και αύριο φτωχός, σήμερα υγιής και αύριο άρρωστος, σήμερα χαρούμενος και αύριο λυπημένος, σήμερα δοξασμένος και αύριο ατιμασμένος, σήμερα νέος και αύριο γέρος. Μήπως κάποιο από τα ανθρώπινα, είναι σταθερό και μόνιμο, που να μην μιμείται τα ρεύματα των ποταμών; Γιατί λοιπόν παριστάνεις τον σπουδαίο άνθρωπο, αφού μοιάζεις με τον καπνό, που γρήγορα εξαφανίζεται...; (Ιερός Χρυσόστομος)
  • Για ποιό λόγο τεντώνεις τον λαιμό σου από υπερηφάνεια; Και γιατί βαδίζεις πάνω στα νύχια των ποδιών σου; Γιατί ανυψώνεις τα φρύδια σου; Γιατί φουσκώνεις φαντασμένα στο στήθος σου; Μία τρίχα δεν μπορείς να κάνεις άσπρη ή μαύρη και αεροβατείς, σαν να είσαι ο κυρίαρχος του κόσμου; Ίσως θα ήθελες, να αποκτήσεις και φτερά, για να μην βαδίζεις πάνω στη γη. Τί να σε ονομάσω, για να περιορίσω την ανοησία σου; Να σε πω τέφρα και σκόνη και καπνό και κονιορτό; Αλλά ουδέποτε μέχρι σήμερα, συνέλαβες την πραγματική σου εικόνα... (Ιερός Χρυσόστομος)
  • Αν θέλεις να συνετίσεις τον υπερήφανο άνθρωπο, μην μεταχειρίζεσαι πολλά λόγια. Υπενθύμισέ τον την ανθρώπινη φύση και κάνε του αυστηρές παρατηρήσεις, λέγοντάς τον: "Τι υπερηφανεύεται γη και σποδός;" (Σοφία Σειράχ 10,9). Για ποιό λόγο δηλ. υπερηφανεύεται το χώμα και η στάχτη;... (Ιερός Χρυσόστομος)
  • Κανένα κακό δεν είναι ίσο με την υπερηφάνεια. Μετατρέπει τον άνθρωπο σε δαίμονα, υβριστή, βλάσφημο, επίορκο. Ο υπερήφανος είναι πάντοτε μέσα στη λύπη, πάντα αγανακτεί, πάντα ταράζεται... Τίποτα δεν υπάρχει, ώστε να του ικανοποιεί αυτό το πάθος. Ακόμη και αν δει τον βασιλιά να σκύβει και να τον προσκυνάει, δεν θα ικανοποιηθεί, αλλά περισσότερο θα κορδώνεται από υπερηφάνεια. Διότι, όπως ακριβώς οι φιλάργυροι, όσα και αν αποκτήσουν, τόσο περισσότερα επιθυμούν, έτσι απεγνωσμένα και οι υπερήφανοι, όση τιμή και αν λάβουν, τόση περισσότερη επιθυμούν, γιατί με τον τρόπο αυτό, αυξάνεται και το πάθος τους. Διότι πρόκειται περί πάθους, που δεν έχει όρια και τότε μόνο σταματάει, όταν εξοντώσει αυτόν, που έχει κυριεύσει. (Ιερός Χρυσόστομος)
  • Όταν ο διάβολος δει, ότι δεν δεχόμαστε εύκολα γυμνή την κακία, αλλά αποφεύγουμε την αισχρότητα και ασπαζομαστε την εγκράτεια και ότι αποστρεφόμαστε την πλεονεξία και μισούμε την αδικία και ότι περιφρονούμε την τρυφηλότητα και αγωνιζόμαστε για την νηστεία και την προσευχή, ότι φροντίζουμε για την ελεημοσύνη, όταν λοιπόν, δει όλα αυτά, τότε μηχανεύεται και μεθοδεύει, άλλα τεχνάσματα. Μ' αυτά, είναι δυνατόν να καταστρέψει όλο τον πνευματικό μας πλούτο και να καταστήσει άχρηστες, όλες τις αρετές. Πώς; Τους πιστούς, που με μεγάλο κόπο τελικά υπερνικούν τα τεχνάσματά του, τους κάνει να υπερηφανεύονται για τα κατορθώματά τους και να αποβλέπουν προς την ανθρώπινη δόξα, για να τους κάνει έτσι να χάσουν την αληθινή δόξα. Γιατί; Διότι όποιος πράττει κάτι πνευματικό, αλλά αποβλέπει στην αθρώπινη δόξα, ήδη από την αρχή χάνει τον μισθό του και ο Θεός δεν του οφείλει πλέον τίποτε... (Ιερός Χρυσόστομος)
  • Αφού όταν υπερηφανεύεσαι για την αρετή, χάνεις την αρετή σου, πόσο μάλλον μεγαλύτερη ζημιά παθαίνεις, όταν υπερηφανεύεσαι για τις αμαρτίες σου. Και αυτό το κακό, είναι πολύ βαρύτερο από τις ίδιες τις αμαρτίες. (Ιερός Χρυσόστομος)
  • Εάν εκείνος που υπερηφανεύεται για κάποια καλή πράξη του, χάνει το παν, εκείνος που υπερηφανεύεται, για την αμαρτία του, ποιάς τιμωρίας είναι άξιος; (ΙερόςΧρυσόστομος)
  • Η υπερηφάνεια είναι απόδειξη, ότι δεν έχουμε μυαλό. Για ποιό πράγμα έχεις μεγάλη ιδέα για τον εαυτόν σου; Η υπερηφάνεια λοιπόν γεννιέται από την άγνοια και την ανοησία. Ο πλούτος και η πλεονεξία την επαυξάνουν. Τίποτε δεν αποστρέφεται τόσο πολύ ο Θεός, όσο την υπερηφάνεια... (Ιερός Χρυσόστομος)
  • Τίποτα συνήθως δεν οδηγεί τόσο στην υπερηφάνεια, όσο η γεμάτη από κατορθώματα ψυχή που έχει αυτοπεποίθηση. (Ιερός Χρυσόστομος)
  • Τίποτα δεν αποξενώνει τόσο πολύ τον άνθρωπο από τη φιλανθρωπία του Θεού και τον παραδίδει στο πυρ της κολάσεως, όσο η τυραννία της αρρωστημένης υπερηφανείας. Όταν αυτή υπάρχει μέσα μας, είμαστε ρυπαροί, έστω και αν έχουμε άλλες αρετές, όπως αγνεία, νηστεία, ελεημοσύνη, προσευχή. Γιατί λέει η Γραφή: ''είναι ακάθαρτος στα μάτια του Κυρίου κάθε υπερήφανος'' (Παροιμ. 16,5). (Ιερός Χρυσόστομος)
  • Τίποτα δεν οδηγεί τόσο πολύ στην έπαρση και στην υπερηφάνεια και δεν αποχωρίζει τον άνθρωπο από τους άλλους, όσο το να νομίζει, ότι είναι αυτάρκης και ότι δεν έχει ανάγκη από κανέναν! (ΙερόςΧρυσόστομος)
  • Εκείνοι που υπερηφανεύονται για τα καλά τους έργα και αγνοούν την πίστη στον Θεό, μοιάζουν με λείψανα νεκρών, που είναι μεν ντυμένα με ωραία ρούχα, αλλά δεν έχουν την αίσθηση των ωραίων αυτών ρούχων. (Ιερός Χρυσόστομος)
  • Ας μην υπερηφανευόμαστε, αλλά ας θεωρούμε άχρηστους τους εαυτούς μας, για να γίνουμε χρήσιμοι... Γιατί αν χαρακτηρίσεις τον εαυτόν σου άξιο τιμής, χάνεις αμέσως τον ηθικό σου χαρακτήρα, έστω και αν είσαι πράγματι αξιότιμος. Για τούτο επιβάλλεται, να λησμονείς τα κατορθώματά σου. (Ιερός Χρυσόστομος)
  • Πώς είναι δυνατόν να σβήσεις την υπερηφάνεια; Με το να γνωρίσεις καλά τον Θεό. Με το να σκέπτεσαι την κόλαση. Με το να σκέπτεσαι αυτούς, που είναι καλύτεροί σου. Με το να λογαριάζεις, πόσα χρωστάς στον Θεό... (Ιερός Χρυσόστομος)
  • Όσοι από χαμηλές τάξεις πάρουν υψηλά αξιώματα, ευκολότερα φουσκώνουν από υπερηφάνεια. (Ιερός Χρυσόστομος)
  • Περισσότερο οφείλει ο δίκαιος να φοβάται την υπερηφάνεια, παρά ο αμαρτωλός. Διότι ο αμαρτωλός αναγκαστικά έχει τη συνείδησή του ταπεινή, ενώ ο δίκαιος καυχιέται για τα κατορθώματά του. Όπως, ακριβώς, και στα πλοία. Εκείνοι που έχουν άδειο πλοίο, δεν φοβούνται την επίθεση των πειρατών, διότι εκείνοι δεν έρχονται να διαρρήξουν το πλοίο που δεν έχει τίποτα. Ενώ εκείνοι που έχουν πλοίο γεμάτο με φορτίο, φοβούνται τους πειρατές, διότι ο πειρατής πηγαίνει εκεί που υπάρχει χρυσάφι, που υπάρχει ασήμι, που υπάρχουν πολύτιμα πετράδια. Έτσι και ο διάβολος, δεν απειλεί εύκολα τον αμαρτωλό, αλλά τον δίκαιο, όπου υπάρχει πλούτος πολύς. Επειδή πολλές φορές η υπερηφάνεια προέρχεται από την εχθρότητα του διαβόλου, είναι απαραίτητο να είμαστε προσεκτικοί. (Ιερός Χρυσόστομος)
  • Η υπερηφάνεια, φουσκώνει με κούφιο αέρα την ψυχή και την βαραίνει· σέρνει τον άνθρωπο εύκολα κάτω στη γη. Θυμήσου τον Φαρισαίο και τον τελώνη. Ο πρώτος, φορτωμένος με δικαιοσύνη και υπερηφάνεια, προσευχόταν με τα εξής λόγια: «Θεέ μου σ' ευχαριστώ, γιατί δεν είμαι όπως οι άλλοι άνθρωποι, που είναι άρπαγες, άδικοι, μοιχοί, ή και όπως αυτός ο τελώνης. Εγώ νηστεύω δύο φορές την εβδομάδα και δίνω το δέκα τοις εκατό από όσα αποκτώ». Πώ, πώ μέγεθος μανίας! Δεν του έφτασαν όλοι οι άνθρωποι, για να χορτάσει την υπερηφάνειά του· όρμησε με μεγάλη παραφροσύνη και εναντίον του τελώνη, που στεκόταν δίπλα του. (Ιερός Χρυσόστομος)
  • Ο βασιλιάς Ηρώδης μιλούσε στο λαό. Και το πλήθος φώναζε: ''Αυτή η φωνή είναι του Θεού, όχι ανθρώπινη''. Και αμέσως άγγελος Κυρίου τον πάταξε. Άρχισαν να τον τρώνε τα σκουλήκια και ξεψύχησε. Αμέσως η Θεία τιμωρία, τον επισκέφτηκε. Γιατί; Για την υπερηφάνειά του. Μα γιατί; Τί έφταιγε εκείνος, επειδή ο λαός φώναζε και τον επευφημούσε; Διότι αποδέχτηκε μέσα του την επευφημία και θεώρησε τον εαυτόν του άξιο, μια τέτοιας κολακείας. Απ' αυτό διδάσκονται κυρίως, όσοι κολακεύουν ανόητα. (Ιερός Χρυσόστομος)
  • Η μεγαλύτερη πνευματική αρρώστια είναι η υπερηφάνεια, η οποία μας μετέφερε από τον παράδεισο στη γη και από τη γη προσπαθεί να μας πάει στην κόλαση. Η υπερηφάνεια ρουφάει όλο το εσωτερικό του ανθρώπου. Φέρνει και πνευματική ασφυξία, γιατί καταναλώνει όλο το πνευματικό οξυγόνο της ψυχής. Κοίταξε να πετάξεις τον εαυτό σου, γιατί αν δεν πετάξεις τον εαυτό σου, θα σε πετάξει ο εαυτός σου. Αν πετάξεις τον εαυτό σου, μετά θα πετάς. Τι τον κρατάς τον εαυτό σου για τον εαυτό σου; Το κομμάτι της αγάπης που κρατάς για τον εαυτό σου, το αφαιρείς από την ολοκληρωτική αγάπη που πρέπει να έχεις για τους άλλους. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Η υπερηφάνεια είναι το Γενικό επιτελείο όλων των παθών. Αν λοιπόν χτυπήσεις την υπερηφάνεια, χτυπάς όλα τα πάθη και έρχεται μέσα σου η ταπείνωση και η αγάπη. Γι' αυτό νομίζω, να ανοίξεις μέτωπο μάχης με την υπερηφάνεια· να στρέψεις όλα τα πυρά, προς το κάστρο της υπερηφανείας, το οποίο μας χωρίζει από τον Θεό. Βλέπεις, όταν ο εχθρός πολεμάει ένα κράτος, τις περισσότερες δυνάμεις θα τις στείλει να χτυπήσουν την πρωτεύουσα. Μια βόμβα αν ρίξει στην πρωτεύουσα και την καταστρέψει, πάει μετά, κατέστρεψε όλο το κράτος. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Ο υπερήφανος είναι χωρισμένος από τον Θεό, γιατί η υπερηφάνεια είναι κακός αγωγός, μονωτικό, που δεν αφήνει την Χάρη του Θεού να περάσει και μας απομονώνει από τον Θεό. Η υπερηφάνεια είναι κατά βάθος, έλλειψη αγάπης, είναι φιλαυτία. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Με την υπερηφάνεια κάνουμε τον εαυτόν μας δυστυχισμένο, επειδή τον απογυμνώνουμε από τα χαρίσματα που μας δίνει ο Θεός, αλλά στενοχωρούμε και τον Θεό, που πονάει, γιατί μας βλέπει δυστυχισμένους. Γιατί, ενώ έχει άφθονα πλούτη να μας δωρίσει, δεν μας τα δίνει, για να μην μας βλάψει. Γιατί τί γίνεται; Αν μας δώσει κάποιο χάρισμα, βλέπουμε τους άλλους σαν μυρμήγκια και τους πληγώνουμε με την υπερήφανη συμπεριφορά μας. Αν δεν μας δώσει, απελπιζόμαστε. Οπότε και ο Θεός λέει: «Αν τους δώσω κάποιο χάρισμα, υπερηφανεύονται, βλάπτουν τον εαυτόν τους και στους άλλους φέρονται με αναίδεια. Αν δεν τους δώσω, είναι ταλαίπωροι, βασανισμένοι. Και εγώ δεν ξέρω τι να κάνω». (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Όπως μια τρυπούλα στην κονσέρβα, είναι σε θέση να την βρωμίσει, γιατί παίρνει αέρα, έτσι και ένας υπερήφανος λογισμός, εάν περάσει στο κεφάλι μας, παίρνει αέρα και αχρηστεύονται οι αρετές μας. Μία μόνο ιδέα για τον εαυτόν μας, εμποδίζει όλες τις Θείες ιδέες του Θεού, να μας πλησιάσουν. Ο πολύ υπερήφανος, όταν είναι ιδίως και θυμώδης, όχι μόνο δεν ωφελείται από τον ταπεινό, αλλά γίνεται τις περισσότερες φορές πιο αναιδείς ενώ ο διάβολος μπροστά στον ταπεινό εξαφανίζεται. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Η εξωτερική υπερηφάνεια φαίνεται και θεραπεύεται εύκολα. Ο άνθρωπος που έχει εξωτερική υπερηφάνεια φαίνεται και από τα ρούχα του και από το περπάτημά του και από την ομιλία του και έτσι μπορεί κανείς να του πει καμμιά κουβέντα και να βοηθηθεί. Ενώ η κρυφή υπερηφάνεια είναι πολύ ύπουλη και γι' αυτό δύσκολα θεραπεύεται. Κρύβεται και δεν την βλέπουν οι άλλοι· μόνον ένας πεπειραμένος μπορεί να την καταλάβει. Αλλά όταν δίνεις στους άλλους το δικαίωμα να σου κάνουν παρατηρήσεις, αυτό βοηθάει πολύ! Η κρυφή υπερηφάνεια, συνήθως υπάρχει στους πνευματικούς ανθρώπους. Και τότε, ενώ έχουν εξωτερικά σχήματα ταπεινά, σχήματα ευλαβείας, μέσα τους κρύβουν του κόσμου την υπερηφάνεια! Αυτούς που έχουν εξωτερική υπερηφάνεια, τους σιχαίνονται οι άλλοι και έτσι μπορούν να διορθωθούν· ενώ, όσοι έχουν εσωτερική, κρυφή, υπερηφάνεια, πρέπει οι ίδιοι να σιχαθούν τον εαυτό τους, για να απαλλαγούν από αυτήν. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Την υπερηφάνεια την τσακίζεις με την βοήθεια του αδελφού, όταν του δίνεις το δικαίωμα να σου κάνει παρατηρήσεις και δέχεσαι μια κουβέντα που θα σου πει. Έτσι λαμπικάρεται η ψυχή. Γι' αυτό και επειδή το υψηλό φρόνημα δύσκολα το αντιλαμβάνεται κανείς μόνος του, πρέπει να δέχεται τους άλλους σαν γιατρούς του και να παίρνει όλα τα φάρμακα που του δίνουν, για να απαλλαγεί από αυτό. Και όλοι οι άνθρωποι έχουν στην τσέπη τους φάρμακα για τους άλλους: οι μεν καλοί συμβουλεύουν με πόνο και αγάπη τον άρρωστο, οι δε κακοί τον ελέγχουν με κακία και πάθος - αυτοί μάλιστα πολλές φορές γίνονται καλύτεροι χειρουργοί από τους πρώτους, γιατί προχωρούν το νυστέρι πιο βαθιά... (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Ενώ σφάλλεις και σου κάνουν παρατήρηση, πας να δικαιολογηθείς. Πώς να φτάσεις σε κατάσταση να παίρνεις πάνω σου το σφάλμα, όταν δεν σφάλλεις και σε κατηγορούν; Ο άνθρωπος που δικαιολογεί τον εαυτό του, όταν του κάνουν μια παρατήρηση, εξοντώνει συνέχεια την ταπείνωση. Ενώ ο άνθρωπος που ρίχνει όλο το βάρος πάνω του για κάποιο σφάλμα του, ταπεινώνεται και τον λούζει η Χάρη του Θεού. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Ευκολότερα κάμπτεται ο διάβολος παρά ο υπερήφανος. Γιατί τον δαίμονα τον κάμπτεις, αν ταπεινωθείς, ενώ τον υπερήφανο, ακόμη και να ταπεινωθείς και να του ζητήσεις συγγνώμη, δεν τον κάμπτεις· θα σου πει: Υποκρίνεσαι! (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Οι ταπεινοί μοιάζουν και με τα αηδόνια, που κρύβονται και αυτά στις λαγκαδιές και σκορπάνε αγαλλίαση στις ψυχές των ανθρώπων, με τα γλυκοκελαηδήματά τους, δοξολογώντας τον Δημιουργό του κόσμου μέρα-νύχτα, ενώ οι υπερήφανοι κάνουν όπως μερικές φλύαρες κότες, που ξεκουφαίνουν τον κόσμο με τα κακαρίσματα, λες και το αυγό τους είναι ίσια με τον πλανήτη μας μεγάλο... (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Με την υπερηφάνεια, τον εγωισμό, είναι εύκολο να πάθει κάποιος ζημιά. Αυτό μπορεί να το δει κανείς, ακόμη και στα φίδια. Την οχιά εύκολα την σκοτώνεις. Επειδή έχει δηλητήριο, κάθεται εκεί, σηκώνει το κεφάλι, κουνά τη γλώσσα σαν ψαλίδι και προκαλεί. Έχει αυτοπεποίθηση, είναι σίγουρη για τον εαυτόν της και προλαβαίνεις, πας παίρνεις πέτρα και την σκοτώνεις, ενώ με τα άλλα φίδια, μόλις τα δεις, γλυστρούν και φεύγουν. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Αν εξετάσεις, θα δεις, ότι τις περισσότερες φορές, οι ζημιές στην υπερηφάνεια οφείλονται. Αν σε μια νοικοκυρά περάσει ο λογισμός, ότι καμμιά άλλη δεν πλένει τα πιάτα τόσο καλά όσο αυτή, μπορεί να ρίξει όλο το ράφι με τα πιάτα και να σπάσουν όλα. Μια φορά κάποια που εργαζόταν σε ένα υαλοπωλείο σκέφθηκε: «Τί εύκολα κατεβάζω τα κουτιά με τα ποτήρια!». Μόλις έβαλε αυτόν τον λογισμό, της έφυγαν τα κουτιά από τα χέρια και έσπασαν όλα τα ποτήρια. Ή, ας πούμε, ένας οδηγός βλέπει ένα γεροντάκι ανήμπορο και το παίρνει να το πάει στον προορισμό του. Αν του περάσει ο λογισμός: «για δες, άλλος θα το έκανε αυτό; τί καλά λόγια θα λέει τώρα το γεροντάκι για μένα!», θα τον εγκαταλείψη η Χάρις του Θεού και μπορεί να πέσει πάνω σε καμμιά κολόνα ή να ανεβεί πάνω στο πεζοδρόμιο, να χτυπήσει και κανέναν! Ο υπερήφανος δεν έχει πνευματικές πτήσεις αλλά πτώσεις. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Για να υπερηφανεύεσαι εύκολα, σημαίνει ότι έχεις μεγάλη ιδέα για τον εαυτό σου. Πιστεύεις, ότι κάτι είσαι. Δεν μπορεί να υπερηφανευτεί κάποιος, αν δεν πιστεύει ότι κάτι είναι. Αφού λοιπόν πιστεύεις ότι είσαι σπουδαίος, μετά με το παραμικρό υπερηφανεύεσαι. Γίνεσαι σαν τους υπερτασικούς, που μόλις λίγο στενοχωρηθούν, αμέσως ανεβάζουν πίεση. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Ο άνθρωπος που έχει υπερηφάνεια, δεν έχει γνωρίσει τον εαυτόν του. Αν γνωρίσει τον εαυτόν του, θα φύγει η υπερηφάνεια. Η αναγνώριση είναι το παν. Λείπει η αναγνώριση, γι' αυτό λείπει η ταπείνωση. Και όταν ο άνθρωπος αναγνωρίζει ταπεινά τον εαυτόν του, αναγνωρίζεται και από τους ανθρώπους. (ΆγιοςΠαϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Όποιος έχει πολλή υπερηφάνεια είναι σκοτισμένος. Το μυαλό του είναι ανταριασμένο, είναι σαν να έχει καυσαέρια. Κάνει χοντρά σφάλματα και δεν το καταλαβαίνει. Είναι και συνέχεια εσωτερικά και εξωτερικά ταραγμένος από την ελαφρότητα του εγωισμού του, στέκεται πάντα στην επιφάνεια των πραγμάτων και δεν μπορεί να προχωρήσει στο βάθος, όπου βρίσκονται τα Θεία μαργαριτάρια, για να πλουτίσει πνευματικά. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Όταν ένας άνθρωπος έχει αμαρτίες και δεν έχει ταπείνωση, τότε έχει τις αμαρτίες του Τελώνη και την υπερηφάνεια του Φαρισαίου. Διπλά... χαρίσματα! ''Εμ ψωριάρης, εμ κασσιδιάρης'', όπως λένε στην Ήπειρο. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Να ζητήσεις προκαταβολικώς συγχώρηση από τον Θεό. Να πεις: ''Θεέ μου, έχω υπερηφάνεια και εμποδίζω την βοήθειά Σου, αλλά Σε παρακαλώ, φώτισέ με να καταλάβω τι πρέπει να κάνω, για να ξεπεράσω την αδυναμία μου''. Από την στιγμή που θα παραδεχτείς ότι έχεις υπερηφάνεια και γι' αυτό δεν υποχωρεί η συγκεκριμένη αδυναμία, θα σε πληροφορήσει ο Θεός και από που ξεκινάει, για να αγωνιστείς και να κόψεις τα αίτια. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Εάν παρατηρήσετε τα στάχυα, θα δείτε, ότι όποιο στέκεται ψηλά, όρθιο, δεν έχει τίποτε μέσα. Ενώ το ψωμωμένο στάχυ, γέρνει προς τα κάτω... (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Οι άνθρωποι που έχουν υπερηφάνεια δεν βοηθήθηκαν μικροί από το σπίτι. Το κοσμικό φρόνημα βασανίζει τον άνθρωπο. Και αν δεν προσεχθεί αυτό και οι γονείς δεν βοηθήσουν τα παιδιά, όταν είναι μικρά, γίνεται μετά κατάσταση αυτό. Άλλο είναι ένα παιδί να το επαινέσεις λίγο, για να μην απογοητευθεί και άλλο να του φουσκώνεις τον εγωισμό. Π.χ. είπε ένα ποίημα και δεν το είπε καλά και απογοητεύεται. Τότε θα του πει η μάνα: «Έ, καλά το είπες». Αν το πει όμως καλά το ποίημα και αρχίσει η μάνα μπροστά στους άλλους «μπράβο, εσύ το είπες από όλα τα παιδιά καλύτερα! το δικό μου παιδί είναι το καλύτερο!», εκείνο είναι κακό. Και έτσι οι γονείς καλλιεργούν πολλές φορές στα παιδιά την υπερηφάνεια. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Τον υπερήφανο κανείς δεν τον αγαπάει, ακόμη και ο Θεός τον αποστρέφεται. Βλέπεις, και τα μικρά παιδιά, αν δουν κανένα παιδί λίγο υπερήφανο, το κοροϊδεύουν! Ή, αν δουν κανέναν να περπατάει καμαρωτός - καμαρωτός, τον παίρνουν μυρωδιά και τον κοροϊδεύουν. Θυμάμαι κάποιον στην Κόνιτσα που, ενώ πέθαινε από την πείνα, φορούσε κάθε μέρα κοστούμι, γραβάτα και ρεπούμπλικο και έβγαινε στην πλατεία καμαρωτός. Τα παιδάκια, μόλις τον έβλεπαν, πήγαιναν από πίσω του και παρίσταναν πως περπατούσε. Μικρούτσικα παιδάκια τώρα! Πόσο μάλλον οι μεγάλοι καταλαβαίνουν τον υπερήφανο άνθρωπο! Μην βλέπεις που δεν μιλούν, για να μην τον εκθέσουν από μέσα τους όμως αηδιάζουν. Όποιος θέλει να προβάλλη τον εαυτό του, τελικά γελοιοποιείται. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Η υπερηφάνεια, γελοποιεί τελικά τον άνθρωπο. Θυμάμαι, όταν ήμουν στο Σινά, είχε έρθει ένας παπάς που τον έλεγαν Σάββα. Ήταν λίγο κενόδοξος, είχε και μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του. Μια μέρα οι Βεδουΐνοι ανέβαζαν στο μοναστήρι ένα βαρύ πράγμα με το βίντσι και καθώς το σήκωναν, φώναζαν, για να συγχρονισθούν, «σάουα-σάουα», δηλ. «όλοι μαζί». Τους άκουσε ο παπα Σάββας και έτρεξε αμέσως έξω. «Βρε, ακόμη δεν ήρθα, λέει, και "Σάββα" φωνάζουν! Και εδώ όλοι με έμαθαν!». Νόμιζε, ότι οι Βεδουΐνοι φώναζαν «Σάββα, Σάββα»! Μόλις το άκουσα, με έπιασαν τα γέλια! Είναι να μη γελάσεις; Όπως δουλεύει το μυαλό του ανθρώπου, έτσι τα ερμηνεύει όλα... Άμα ο άνθρωπος είναι λίγο φαντασμένος, όλα φαντασμένα τα ερμηνεύει. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Η διαφορά του εγωιστή από τον υπερήφανο είναι ότι, ο εγωιστής έχει θέλημα, πείσμα, ενώ ο υπερήφανος μπορεί να μην έχει ούτε θέλημα, ούτε πείσμα. Ας πούμε ένα παράδειγμα: Στην Εκκλησία προσκυνάτε τις εικόνες με μια σειρά· η καθεμιά ξέρει την σειρά της. Μια αδελφή, αν έχει εγωισμό και της πάρει κάποια άλλη την σειρά, θα κατεβάσει τα μούτρα και μπορεί να μην πάει ούτε να προσκυνήσει. «Αφού προσκύνησε εκείνη πριν από μένα, θα πει, δεν πάω να προσκυνήσω». Ενώ, αν έχει υπερηφάνεια, πάλι θα πειραχτεί, αλλά δεν θα αντιδράσει έτσι· μπορεί μάλιστα να πει και στις επόμενες, δήθεν με ευγένεια: «Περάστε! πέρνα και εσύ, πέρνα και εσύ!». (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Οι υπερήφανοι έχουν μέσα τους και πολύ εγωισμό, γι' αυτό δεν βγαίνουν από τον εαυτό τους. Επειδή στερούνται και τον Θείο φωτισμό, όλους τους ανθρώπους τους βλέπουν για μυρμήγκια και γι' αυτό και δεν τους υπολογίζουν. Εάν καμμιά φορά ζητήσουν ανθρώπους για το καταστρωμένο τους σχέδιο, τους ζητάνε στην - ουσία για εργάτες και όχι για συνεργάτες. Τους θέλουν δηλαδή, για να αξιοποιήσουν του καθενός τις δυνατότητες για τον σκοπό τους. Θύματα είναι οι καλοκάγαθοι, οι οποίοι είναι και οι πιο κερδισμένοι, διότι αποταμιεύουν την καλοσύνη τους στο Ταμιευτήριο του Θεού. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Αυτοί που έχουν εωσφορική υπερηφάνεια, ο Θεός τους αφήνει, δεν τους δίνει σκαμπίλι. Μπορεί να φαίνεται ότι κάνουν προκοπή, αλλά τι προκοπή είναι αυτή; Μαύρη προκοπή! Και μετά δεν πέφτουν απλώς κάτω, αλλά πέφτουν κατευθείαν στο βάραθρο (στην κόλαση). Ο Θεός να φυλάει!... (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Ενώ ο Θεός με τα σκουπίδια και την κοπριά τρέφει τα δέντρα και μας κάνουν ωραίους αρωματισμένους καρπούς και μας προσφέρει πλούσια την ευλογία Του, εμείς οι ταλαίπωροι άνθρωποι με την αχαριστία μας, ενώ τρεφόμαστε από τους ωραίους καρπούς και τους κάνουμε κοπριά, έχουμε δυστυχώς και την υπερηφάνειά μας! (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Γιατί να υπερηφανεύεσαι; Εσύ «εποίησας τον ουρανόν και την γην»; Πρόσεξε, μην κάνεις δικό σου ό,τι σου έδωσε ο Θεός και ό,τι σου λείπει, μην προσπαθείς να δείχνεις ότι το έχεις. Να λες στον εαυτό σου: «Ο Θεός, επειδή ήμουν αδύνατος, μου έδωσε μερικά χαρίσματα, γιατί αλλιώς θα στεναχωριόμουν και θα ήμουν κακορρίζικος. Εκείνο που πρέπει να κάνω τώρα είναι, να τα αξιοποιήσω, για να πλουτίσω πνευματικά. Δόξα σοι, Θεέ μου! Σ ευχαριστώ, που με λυπήθηκες και με βοήθησες». Δίνει λ.χ. ο Θεός σε κάποιον λίγο παραπάνω μυαλό και μπορεί να έχει μια μεγάλη επιχείρηση και να ζει άνετα. Να υπερηφανευτεί, ότι τα καταφέρνει; Λίγο να τον εγκαταλείψει ο Θεός, μπορεί να χρεωκοπήσει και να πάει φυλακή. Πάντως, όποιος έχει χαρίσματα, αλλά δεν έχει ταπείνωση και πληγώνει με την προκλητική συμπεριφορά του τον πλησίον του, αναγκάζει τον Χριστό να πάρει το κατσαβιδάκι και να του λασκάρει λίγο την βίδα, για να ταπεινωθεί ακουσίως. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Αν κάποιος έχει ικανότητες, γνώσεις και να υπερηφανευτεί λίγο, έχει ελαφρυντικά. Όχι βέβαια πως είναι καλή και αυτή η υπερηφάνεια, αλλά δικαιολογείται κατά κάποιον τρόπο. Ένας όμως που δεν έχει ούτε ικανότητες, ούτε γνώσεις, δεν δικαιολογείται να υπερηφανεύεται· επιβάλλεται να είναι ταπεινός. Αν υπερηφανεύεται, είναι τελείως χαμένος. Βλέπεις, μια νοσοκόμα που κάνει μια ένεση πενικιλίνης στον άρρωστο και τού πέφτει ο πυρετός, μπορεί να έχει υπερήφανο λογισμό, ενώ ο Φλέμινγκ που ανακάλυψε την πενικιλίνη και βοήθησε τόσο κόσμο, πόση ταπείνωση είχε! Ο Φλέμινγκ μετά την ανακάλυψη της πενικιλίνης είχε πάει στην Αμερική. Εκεί τον χειροκροτούσαν οι άλλοι, χειροκροτούσε και αυτός. Κάποια στιγμή ρώτησε: ''Τι συμβαίνει; Για ποιόν χειροκροτούν;''. ''Για σένα χειροκροτούν'' του είπαν. Τάχασε! Δεν είχε καταλάβει για ποιόν χειροκροτούσαν! Θέλω να πω, εκείνος που βρήκε την πενικιλίνη δεν υπερηφανεύτηκε και η νοσοκόμα που κάνει την ένεση και πέφτει ο πυρετός καμαρώνει. Γι' αυτό ο Μέγας Βασίλειος λέει: ''Το σπουδαιότερο είναι να έχει ο άνθρωπος υψηλή θέση και ταπεινό φρόνημα''. Αυτό έχει μεγάλη αξία και ανταμείβεται από τον Θεό. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)