Εάν γαρ αφήτε τοις
ανθρώποις τα παραπτώματα αυτών, αφήσει και
υμίν ο πατήρ υμών ο ουράνιος· εάν δε μη αφήτε τοις ανθρώποις τα παραπτώματα
αυτών, ουδέ ο πατήρ υμών αφήσει τα παραπτώματα υμών. [Γιατί αν συγχωρήσετε τους ανθρώπους, για τα παραπτώματά τους, θα σας
συγχωρήσει και εσάς ο Ουράνιος Πατέρας. Αν όμως δεν συγχωρήσετε, τους ανθρώπους
για τα παραπτώματά τους, ούτε και ο Πατέρας σας, θα συγχωρήσει, τα δικά σας
παραπτώματα.] (Κατά Ματθαίον 6,14-15)
Καιδώσωσοιταςκλειςτηςβασιλείαςτωνουρανών, καιοεάνδήσηςεπίτηςγης, έσταιδεδεμένονεντοιςουρανοίς, καιοεάνλύσηςεπίτηςγης, έσταιλελυμένονεντοιςουρανοίς. [Και θα σου δώσω (Πέτρε) τα κλειδιά της Βασιλείας των Ουρανών, θα σου δώσω δηλαδή την εξουσία (δια της εξομολογήσεως), ώστε όποιο αμάρτημα δεν θα συγχωρήσεις εσύ στην γη, θα είναι ασυγχώρητο και στους Ουρανούς· και αμάρτημα το οποίο εσύ θα συγχωρήσεις πάνω στην γη, θα είναι συγχωρημένο στους Ουρανούς.]
(ΚατάΜατθαίον 16,19)
Αμήνλέγωυμίν, όσαεάνδήσητεεπίτηςγης, έσταιδεδεμέναεντωουρανώ, καιόσαεάνλύσητεεπίτηςγης, έσταιλελυμέναεντωουρανώ. [Σας διαβεβαιώνω, ότι όσα αμαρτήματα αφήσετε δεμένα και ασυγχώρητα στη γη, θα μείνουν δεμένα και ασυγχώρητα στον Ουρανό. Και όσα συγχωρήσετε στη γη, θα είναι συγχωρημένα και λυμένα στον Ουρανό.[
(ΚατάΜατθαίον 18,18)
Αντινωναφήτεταςαμαρτίας, αφίενταιαυτοίς, αντινώνκρατήτε, κεκράτηνται. [Σε όποιους συγχωρείτε τις αμαρτίες, θα είναι συγχωρημένες και από τον Θεό. Σε όποιους όμως τις κρατείτε άλυτες και ασυγχώρητες, θα μείνουν αιωνίως ασυγχώρητες.]
(ΚατάΙωάννην 20,23)
Νίψονανομήματα, μημόνανόψιν. [Πλύνε τις αμαρτίες σου, όχι μόνο το πρόσωπό σου] (ΕπιγραφήστηνΑγίαΣοφία)
Η εξομολόγηση είναι αναγκαία για τους εξής λόγους: α) διότι είναι εντολή του Θεού, β) διότι επαναφέρει και αποκαθιστά την ειρήνη μεταξύ Θεού και ανθρώπων και γ) διότι ωφελεί τον άνθρωπο από ηθική και πνευματική άποψη. (Άγιος Νεκτάριος)
Η νηστεία και η προσευχή είναι ο μοναδικός τρόπος
προετοιμασίας για την αληθινή εξομολόγηση. (Άγιος Νεκτάριος)
Η εξομολόγηση είναι θεληματική και ειλικρινής, των αμαρτημάτων που διαπράχθηκαν, χωρίς ντροπή και δισταγμό, αλλά με αυτομεμψία και συντριβή καρδιάς, ενώπιον του προσώπου που η Εκκλησία έχει ορίσει για την συγχώρεση των αμαρτιών. Για να είναι αληθινή και αποτελεσματική, πρέπει να είναι εκούσια και ειλικρινής, γιατί η βεβιασμένη και ανειλικρινής εξομολόγηση είναι άκαρπη, καθώς δεν αποτελεί γνήσια υπαγόρευση της καρδιάς, έκφραση μεταμέλειας και φανέρωση του πόθου για θεραπεία. Η εξομολόγηση πρέπει να γίνεται χωρίς ντροπή και δισταγμό, αλλά με θάρρος και αυτοκατάκριση, γιατί το θάρρος είναι εκδήλωση αποστροφής προς την αμαρτία, ενώ η ντροπή δείχνει την έλλειψη θάρρους. (ΆγιοςΝεκτάριος)
Αυτός που δεν εξομολογείται τις αμαρτίες του
βρίσκεται διαρκώς κάτω από το βάρος της ενοχής και μακριά από τον Θεό, γι' αυτό και η ψυχή του θλίβεται και πονά. Η ανώμαλη
ηθική κατάσταση που επικρατεί στον αμαρτωλό, ο αδιάκοπος
έλεγχος, προξενείται από τη συναίσθηση της ψυχής, που αναγνωρίζει την αμαρτία
της και ζητά ανακούφιση. Η ψυχή αναζητά την εξομολόγηση, γιατί γνωρίζει τη Θεία εντολή, γιατί κατάλαβε, ότι αυτή
είναι το μόνο μέσο συμφιλιώσεως και συνδιαλλαγής με τον Θεό. (ΆγιοςΝεκτάριος)
Για να νιώσει κανείς ανάπαυση, πρέπει να πετάξει τα σκουπίδια από μέσα του, με την εξομολόγηση. Ανοίγοντας ο άνθρωπος την καρδιά του στον Πνευματικό, λέγοντας τα αμαρτήματά του, ταπεινώνεται και έτσι ανοίγει την πύλη του ουρανού, έρχεται πλούσια η Χάρις του Θεού και ελευθερώνεται. Αν όμως βλέπεις ότι δεν έχεις γαλήνη, αλλά στεναχώρια, να ξέρεις ότι υπάρχει μέσα σου κάτι ατακτοποίητο και πρέπει να το βρεις, για να το διορθώσεις. Κάνεις ας υποθέσουμε ένα σφάλμα, στεναχωριέσαι, αλλά δεν το εξομολογείσαι. Σου συμβαίνει μετά ένα ευχάριστο γεγονός και νιώθεις χαρά. Αυτή η χαρά σκεπάζει τη στεναχώρια για το σφάλμα σου και σιγά-σιγά το ξεχνάς, δεν το βλέπεις επειδή καπακώθηκε από τη χαρά. Αλλά εκείνο εσωτερικά δουλεύει... (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
Οι άνθρωποι που δεν ξέρουν τι να πουν στην εξομολόγηση, είναι εκείνοι, που δεν κάνουν λεπτή εργασία στον εαυτόν τους. Αν δεν κάνουμε λεπτή εργασία στον εαυτόν μας, τότε και τα χοντρά μας ξεφεύγουν. Πρέπει να καθαρίσουμε τα μάτια της ψυχής μας. Ένας τυφλός δεν βλέπει τίποτε. Ένας που έχει ένα μάτι, ε, αυτός βλέπει αλλά πιο καλά βλέπει αυτός που έχει και τα 2 μάτια γερά. Και αν έχει και τηλεσκόπιο και μικροσκόπιο, θα βλέπει και τα μακρινά και τα κοντινά πολύ καθαρά. Ένα ξυλόγλυπτο εικονάκι λ.χ. μπορώ να το τελειώσω σε τρεις ώρες. Αν όμως το αφήσω λίγες μέρες και το ξαναδώ, βρίσκω αρκετές ελλείψεις. Το ίδιο μπορεί να το δουλέψω και μια εβδομάδα και έναν μήνα και δύο χρόνια. Το ίδιο μπορώ να το δουλεύω και πέντε χρόνια, αν θέλω. Αλλά μετά πρέπει να δουλεύω με φακό. Θέλω να πω, ότι και η πνευματική εργασία δεν έχει τελειωμό. Όσο προχωράει κανείς πνευματικά, καθαρίζουν τα μάτια της ψυχής του πιο πολύ - πιο πολύ, και βλέπει τα σφάλματα του όλο και μεγαλύτερα και έτσι ταπεινώνεται και έρχεται η Χάρις του Θεού. Οι Άγιοι που έλεγαν:
«είμαι αμαρτωλός, ελεεινός», το πίστευαν, γιατί τα μάτια της ψυχής τους είχαν γίνει μικροσκόπια. Όσο προχωρούσαν, αποκτούσαν ισχυρότερο μικροσκόπιο και έβλεπαν ότι είναι πιο αμαρτωλοί. Να, τώρα βλέπω με γυμνό μάτι το χέρι μου και μου φαίνεται όμορφο. Αν όμως το δώ με φακό, θα δω αυτές τις τρίχες, που καλά-καλά τώρα δεν τις βλέπω, σαν κυπαρισσάκια! «Βρέ παιδάκι μου, τί είμαι; άγριάνθρωπος;», θα πω. Αν δουλεύετε έτσι πνευματικά, θα σιχαθείτε τον παλαιό εαυτό σας. Ο παλαιός μας άνθρωπος είναι ένας κακός ενοικιαστής μέσα μας και για να φύγει, πρέπει να γκρεμίσουμε το σπίτι και να αρχίσουμε να χτίζουμε την νέα οικοδομή, τον καινό άνθρωπο.
(ΆγιοςΠαϊσιοςοΑγιορείτης)
Πριν από την εξομολόγηση, ο νους του είναι σκοτισμένος από τις αμαρτίες, δεν βλέπει καθαρά. Με την εξομολόγηση, φεύγει η ομίχλη και καθαρίζει ο ορίζοντας. Γι' αυτό, όσους έρχονται να συζητήσουμε ένα θέμα, αν δεν έχουν εξομολογηθεί ποτέ, τους στέλνω πρώτα να εξομολογηθούν και μετά να έρθουν να μιλήσουμε. Μερικοί μου λένε: «Γέροντα, αφού εσύ μπορείς να καταλάβεις τί πρέπει να κάνω γι' αυτό το θέμα, πες μου». «Και να καταλάβω εγώ τί πρέπει να κάνεις, τους λέω, δεν θα καταλάβεις εσύ τί θα σου πω. Γι' αυτό πήγαινε πρώτα να εξομολογηθείς και ύστερα έλα να συζητήσουμε». Γιατί, πώς να επικοινωνήσεις και να συνεννοηθείς με έναν άνθρωπο, όταν βρίσκεται σε άλλη συχνότητα; Με την εξομολόγηση πετάει ο άνθρωπος από μέσα του ό,τι άχρηστο έχει και καρποφορεί πνευματικά. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
Αν ο άνθρωπος δεν ομολογεί (στην εξομολόγηση) την αλήθεια στον πνευματικό, δεν του αποκαλύπτει το σφάλμα του, για να μπορέσει να τον βοηθήσει, παθαίνει ζημιά, όπως ακριβώς και ο άρρωστος κάνει μεγάλο κακό στην υγεία του, όταν κρύβει την πάθησή του από τον γιατρό. Ενώ, όταν εκθέτει τον εαυτόν του, όπως ακριβώς είναι, τότε ο πνευματικός μπορεί να τον γνωρίσει καλύτερα και να τον βοηθήσει πιο θετικά. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
Όταν κανείς αδικήσει ή πληγώσει με την συμπεριφορά του έναν άνθρωπο, πρέπει πρώτα να πάει να του ζητήσει ταπεινά συγχώρηση, να συμφιλιωθεί μαζί του και έπειτα να εξομολογηθεί την πτώση του στον πνευματικό για να λάβει την άφεση. Έτσι έρχεται η Χάρη του Θεού. Αν πει το σφάλμα του στον πνευματικό, χωρίς προηγουμένως να ζητήσει συγχώρηση από τον άνθρωπο που πλήγωσε, δεν είναι δυνατόν να ειρηνεύσει η ψυχή του, γιατί δεν ταπεινώνεται. Εκτός αν ο άνθρωπος που πλήγωσε έχει πεθάνει ή δεν μπορεί να τον βρει, γιατί άλλαξε κατοικία και δεν έχει την διεύθυνσή του, για να του ζητήσει, έστω και γραπτώς, συγγνώμη, αλλά έχει διάθεση να το κάνει, τότε ο Θεός τον συγχωρεί, γιατί βλέπει την διάθεσή του. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
Βλέπω και μια καινούργια τέχνη του διαβόλου.
Βάζει στους ανθρώπους τον λογισμό, ότι αν κάνουν κάποιο τάμα και το
εκπληρώσουν, αν πάνε και κανένα προσκύνημα, είναι εντάξει πνευματικά. Και
βλέπεις πολλούς να πηγαίνουν με λαμπάδες και με τάματα στα μοναστήρια, στα
προσκυνήματα, να τα κρεμάνε εκεί, να κάνουν και μεγάλους σταυρούς, να κλαίνε και
λιγάκι, και να αρκούνται σ' αυτά. Δεν μετανοούν, δεν εξομολογούνται, δεν διορθώνονται και χαίρεται
το ταγκαλάκι (διάβολος). (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
Όχι αποχή από την εξομολόγηση με την δικαιολογία, ότι ''αφού θα ξαναπέσω τί να πάω;''. Όμως κανείς δεν λέει: ''Αφού θα ξαναπεινάσω, γιατί να φάω;''. ''Αφού θα ξαναλερωθώ γιατί να πλυθώ;'', έτσι κανείς δεν πρέπει να αναβάλλει την εξομολόγηση με την σκέψη: ''Αφού θα ξαναπέσω, γιατί να πάω να εξομολογηθώ;''... (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
Είναι μερικοί που επειδή έχουν την εντύπωση ότι θα ξαναπέσουν στα ίδια αμαρτήματα, δεν εξομολογούνται. Αυτό δεν είναι σωστό! Είναι σαν να λέει ένας στρατιώτης, όταν τραυματίζεται: «Αφού ο πόλεμος δεν τέλειωσε και μπορεί πάλι να τραυματιστώ, γιατί να δέσω το τραύμα μου;». Αλλά, αν δεν το δέσει, θα πάθει αιμορραγία και θα πεθάνει. Μπορεί από φιλότιμο να μην πηγαίνουν να εξομολογηθούν, τελικά όμως αχρηστεύονται. Ο διάβολος, βλέπεις, εκμεταλλεύεται και τα χαρίσματα. Αν δεν καθαρίζουμε με την εξομολόγηση την ψυχή μας, όταν πέφτουμε και λερωνόμαστε, με τον λογισμό ότι πάλι θα πέσουμε και θα λερωθούμε, προσθέτουμε λάσπες πάνω στις παλιές λάσπες και είναι δύσκολο μετά να καθαρίσουν. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
Όταν κάποιος κάνει μια βαριά αμαρτία, γιατί να
αφήσει να περάσουν ένα - δύο μήνες, για να πάει στον πνευματικό για να
εξομολογηθεί; Να πάει το συντομότερο. Αν έχει μια πληγή ανοιχτή, θα αφήσει να
περάσει ένας μήνας, για να την θεραπεύσει; (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
Τα ψυχιατρεία θα ήταν άδεια, αν οι Χριστιανοί εξομολογούνταν Ορθόδοξα. (ΆγιοςΠαϊσιος ο Αγιορείτης)
Ο άνθρωπος το σφάλμα του, να πονέσει, να ζητήσει συγχώρεση από τον Θεό και μετά να εξομολογηθεί. Έτσι θα έρθει η Θεία παρηγοριά. Γι' αυτό πάντα συνιστώ μετάνοια και εξομολόγηση. Μόνο εξομολόγηση ποτέ δεν συνιστώ.
(ΆγιοςΠαϊσιος ο Αγιορείτης)
Όποιος πάει να εξομολογηθεί, να προσέξει, να μην δικαιολογεί τον εαυτόν του, κατά την εξομολόγηση. Όποιος εξομολογείται και δικαιολογεί τον εαυτό του, δεν έχει ανάπαυση εσωτερική, όσο ασυνείδητος και αν είναι. Τα ελαφρυντικά που χρησιμοποιεί στην εξομολόγησή του γίνονται επιβαρυντικά για την συνείδησή του. Ενώ, όποιος υπερβάλλει τα σφάλματά του, γιατί έχει λεπτή συνείδηση και δέχεται και μεγάλο κανόνα από τον πνευματικό, αυτός νιώθει ανέκφραστη αγαλλίαση. Υπάρχουν άνθρωποι, που, αν κλέψουν λ.χ. μια ρώγα, νιώθουν σαν να πήραν πολλά καλάθια σταφύλια και σκέφτονται συνέχεια το σφάλμα τους. Δεν κοιμούνται όλη την νύχτα, μέχρι να το εξομολογηθούν. Και άλλοι, ενώ έχουν κλέψει ολόκληρα καλάθια σταφύλια, δικαιολογούν τον εαυτό τους και λένε πως πήραν ένα τσαμπί. Αυτοί όμως, που όχι μόνο δεν δικαιολογούν τον εαυτό τους, αλλά μεγαλοποιούν το παραμικρό σφάλμα τους και στενοχωριούνται και υποφέρουν πολύ για μια μικρή τους αταξία, ξέρετε τί Θεία παρηγοριά νιώθουν; Εδώ βλέπεις την Θεία δικαιοσύνη, πώς ο Καλός Θεός ανταμείβει. Έχω παρατηρήσει, ότι όσοι εκθέτουν τα σφάλματά τους ταπεινά στον πνευματικό και εξευτελίζονται, λάμπουν, γιατί δέχονται την Χάρη του Θεού. Και αυτό είναι τόσο αισθητό, ακόμη και εξωτερικά, που λέω σε μερικούς να φωτογραφηθούν πριν από την εξομολόγηση και μετά την εξομολόγηση, για να διαπιστώσουν και οι ίδιοι την καλή αλλοίωση, γιατί στο πρόσωπο ζωγραφίζεται η εσωτερική πνευματική κατάσταση.
(ΆγιοςΠαϊσιοςοΑγιορείτης)
Όταν ο άνθρωπος μετανοήσει και πει στον πνευματικό ό,τι θυμόταν, χωρίς να έχει την πρόθεση να κρύψει κάτι, τελείωσε· τα ταγκαλάκια δεν έχουν καμμία εξουσία πάνω του. Όταν όμως δεν εξομολογηθεί εν γνώσει του μερικές αμαρτίες του, θα βασανίζεται στην άλλη ζωή γι' αυτές. (ΆγιοςΠαϊσιοςοΑγιορείτης)
Εφόσον κάποιος κάνει καθαρή εξομολόγηση δεν θα
πρέπει να σκαλίζει τα παλιά αμαρτήματα, ιδίως τα σαρκικά
αμαρτήματα, γιατί μπορεί να πάθει ζημιά. Στον πόλεμο π.χ. πέφτει μια χειροβομβίδα δίπλα σε έναν στρατιώτη, αλλά τον φυλάει ο Θεός και δεν σκάζει. Όταν τελειώσει
ο πόλεμος, βρίσκει ο στρατιώτης την χειροβομβίδα που δεν έσκασε και αρχίζει να
την περιεργάζεται και τελικά ανατινάζεται στον αέρα, σε καιρό ειρήνης. (ΆγιοςΠαϊσιοςοΑγιορείτης)
Η εξομολόγηση κόβει τα δικαιώματα του διαβόλου.
Επειδή όμως οι άνθρωποι απομακρύνθηκαν από το μυστήριο της Εξομολόγησης, γι'
αυτό και πνίγονται από τους λογισμούς και τα πάθη και δέχονται
δαιμονικές επιδράσεις, έχουν έναν δαιμονικό μαγνητισμό, γιατί ο
διάβολος έχει εξουσία πάνω τους. Πόσοι έρχονται και ζητούν να τους βοηθήσω σε
κάποιο πρόβλημά τους και ούτε εξομολογούνται, ούτε εκκλησιάζονται! «Εκκλησιάζεσαι
καθόλου;», τους ρωτάω.
«Όχι», μου λένε. «Εξομολογήθηκες
καμμιά φορά;». «Όχι. Ήρθα να με κάνεις καλά». «Μα πως; Πρέπει να μετανοήσεις για τα σφάλματά σου, να εξομολογείσαι, να εκκλησιάζεσαι, να Κοινωνάς, όταν έχεις
ευλογία από τον πνευματικό σου και εγώ θα κάνω προσευχή να γίνεις καλά. Ξεχνάς ότι
υπάρχει και άλλη ζωή και πρέπει να ετοιμαστούμε για εκεί;». «Κοίταξε, πάτερ, αυτά που λες, Εκκλησίες, άλλη ζωή κ.λπ., εμένα δεν με απασχολούν. Αυτά είναι παραμύθια. Έχω πάει σε
μάγους, σε μέντιουμ και δεν μπόρεσαν να με κάνουν καλά. Έμαθα ότι εσύ
μπορείς να με κάνης καλά». Άντε τώρα! Τους μιλάς για
εξομολόγηση, για την μέλλουσα ζωή, και σου λένε «αυτά είναι
παραμύθια», και από την άλλη μεριά: «Βοήθησέ με, παίρνω χάπια». Εμ πως, με μαγικό τρόπο θα γίνουν καλά;... (Άγιος
Παϊσιος ο Αγιορείτης)
Μετά την εξομολόγηση χρειάζεται η φιλότιμη
αναγνώριση. Να νιώθεις όπως αυτός που του χαρίζεται ένα χρέος που έχει και από
φιλότιμο αισθάνεται ευγνωμοσύνη και υποχρέωση προς τον ευεργέτη του. Να ευχαριστείς τον Θεό, αλλά συγχρόνως να ζεις και το ψαλμικό: «την ανομίαν μου εγώ γινώσκω και η αμαρτία μου ενώπιόν μου εστί
διαπαντός», για να μην ξεθαρρεύεις και επαναλαμβάνεις τα ίδια σφάλματα. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
2 σκοπούς έχει η εξομολόγηση. Ο ένας είναι να
ευχαριστήσουμε τον Θεό για τα αγαθά που μας έχει χαρίσει. Ο άλλος γίνεται για
έλεγχο και εξέταση εκείνων που κακώς πράξαμε. Γιατί εξομολόγηση λέγεται και η
απαρίθμηση των Θείων ευεργεσιών μ' ευχαριστία απ' όσους ευεργετήθηκαν, αλλά και
η φανέρωση των σφαλμάτων τους από τους ενόχους. Και οι 2 τρόποι φέρνουν
ταπείνωση. Γιατί και εκείνος που ευχαριστεί για τα καλά και εκείνος που
εξετάζει τον εαυτό του για τα κακά που έπραξε, ταπεινώνονται. Ο πρώτος κρίνει
τον εαυτό του ανάξιο για τα καλά που του έδωσε ο Θεός· ο δεύτερος παρακαλεί να
λάβει την άφεση των αμαρτιών του. (Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής)
Η ντροπή στην Εξομολόγηση έρχεται από τον σατανά, που παρακολουθεί άγρυπνος τι θα κάνουμε. Ντρέπεσαι να ομολογήσεις το αμαρτήματά σου; Να ντρέπεσαι
(τότε) και να τα διαπράξεις. (ΙερόςΧρυσόστομος)
Πολλοί αμαρτωλοί λένε: Ντρέπομαι ολότελα, πως να πλησιάσω στο Θεό και να Τον παρακαλέσω να με συγχωρήσει. Αυτή είναι διαβολική ευλάβεια. Δεν έχεις θάρρος με το Θεό καθόλου; Πλησίασε για να το αποκτήσεις. Ο Θεός θέλει περισσότερο από κάθε άλλον, να σε απαλλάξει από τις αμαρτίες. Δεν επιθυμείς εσύ τόσο την ασφάλειά σου, όσο Εκείνος την σωτηρία σου. (ΙερόςΧρυσόστομος)
Η εξομολόγηση αφαιρεί το αμάρτημα και το κάνει,
σαν να μην έχει γίνει ποτέ... (ΙερόςΧρυσόστομος)
Πώς έχεις την απαίτηση ο Θεός να σου συγχωρέσει τις αμαρτίες σου, όταν εσύ ο ίδιος, ποτέ δεν τις ομολόγησες; Μόνο όποιος παραδέχτηκε και αναγνώρισε τα λάθη του, αξίζει το έλεος και την φιλανθρωπία του Θεού. (ΙερόςΧρυσόστομος)
Ας μην απελπιζόμαστε, ακόμη και αν αμαρτάνουμε
καθημερινά και ας προσερχόμαστε παρακαλώντας, ζητώντας τη συγχώρεση των
αμαρτημάτων μας. Γιατί έτσι θα γίνουμε πιο οκνηροί στο να αμαρτάνουμε και τον
διάβολο θα διώξουμε, αλλά και την φιλανθρωπία του Θεού θα αποκτήσουμε. (Ιερός
Χρυσόστομος)
Αν στην παρούσα ζωή, πριν από την είσοδό μας στο δικαστήριο, ομολογήσουμε τις πράξεις μας και αρπάξουμε τον λόγο πρώτοι και γίνουμε οι ίδιοι κατήγοροι του εαυτού μας με την εξομολόγηση και επιδείξουμε στο μέλλον σταθερότητα, θα προσκαλέσουμε τον Θεό σε τόσο μεγάλη φιλανθρωπία, ώστε όχι μόνο να μας χαρίσει την άφεση των αμαρτημάτων, αλλά και να μας λογαριάσει αμέσως στον κατάλογο των δικαίων.
(ΙερόςΧρυσόστομος)
Δεν είναι δυνατόν να μεταπείσεις τον δικαστή,
όταν βρίσκεται στο βήμα. Είναι όμως δυνατόν να παρακαλέσεις τον δικαστή, πριν
από την στιγμή της Κρίσεως. Γι' αυτό και ο Δαβίδ έλεγε: ''Ας προλάβουμε, να Τον
συναντήσουμε με εξομολόγηση'' (Ψαλμοί 94,2). Στο κριτήριο, τίποτε δεν επηρεάζει
την κρίση του Θεού. Ούτε τα χρήματα, ούτε δυναστείες, ούτε εξουσίες, ούτε
ρητορείες. Είναι φοβερή και σκληρή εκείνη η δικαιοκρισία. (Ιερός Χρυσόστομος)
Τίποτα δεν κάνει το Θεό τόσο ευσπλαχνικό, όσο το
να ομολογεί κάποιος τα αμαρτήματά του. (Ιερός Χρυσόστομος)
Δεν απομακρύνει την αμαρτία ο χρόνος. Ο τρόπος
εκείνου που μετανοεί, σβήνει την αμαρτία. Είναι δυνατόν να περάσει πολύς χρόνος
και να μην πετύχει κανείς τη σωτηρία. Και άλλος πάλι, μέσα σε λίγο χρόνο, αφού
εξομολογήθηκε ειλικρινά, να απαλλαγεί από την αμαρτία. (Ιερός Χρυσόστομος)
Όποιος γνωρίζει την αρρώστιά του, αυτός και τον γιατρό ζητάει, οπωσδήποτε και τα φάρμακα τα υποφέρει. Όποιος όμως δεν έχει συναίσθηση της αρρώστιάς του, αυτός δεν μπορεί να σωθεί απ' αυτήν. (ΙερόςΧρυσόστομος)
Όταν θέλεις να Κοινωνήσεις, βρες μια Εκκλησία που να τελεί την Θεία Ευχαριστία και είσελθε να
Κοινωνήσεις. Όταν όμως θες να μιλήσεις για την καρδιά σου (να εξομολογηθείς), πρόσεχε που και σε ποιόν θα πας. (Ιερός Χρυσόστομος)
Είπε ο ληστής: ''Kαι εμείς βέβαια δίκαια τιμωρηθήκαμε, γιατί άξια παθαίνουμε γι' αυτά που κάναμε''. Eίδες τέλεια εξομολόγηση;
Eίδες πώς απαλλάχθηκε απ' τις αμαρτίες του πάνω στο σταυρό; Γιατί λέει ο Προφήτης: ''Nα λες πρώτος εσύ τις αμαρτίες σου, για να συγχωρηθείς'' (Hσ. 43,26). Kανείς δεν τον ανάγκασε, κανείς δεν τον πίεσε, αλλά ο ίδιος κατηγόρησε τον εαυτό του λέγοντας: ''Kαι εμείς βέβαια δίκαια τιμωρηθήκαμε, γιατί παθαίνουμε άξια γι' αυτά που κάναμε. Aυτός όμως δεν έκανε κανένα κακό''. Kαι ύστερα λέει: ''Θυμήσου με, Kύριε, στη Βασιλεία σου'', ώσπου με την εξομολόγηση πέταξε από πάνω του το φορτίο των αμαρτιών του. Bλέπεις πόσο μεγάλο πράγμα είναι η εξομολόγηση;
Eξομολογήθηκε και άνοιξε τον παράδεισο. Eξομολογήθηκε και απέκτησε τόσο θάρρος, ώστε από ληστής που ήταν, να ζητήσει τη Βασιλεία των Ουρανών. Και εσύ αγαπητέ ακούγοντας αυτά, να μην απελπιστείς ποτέ για τον
εαυτόν σου, αλλά πιστεύοντας στο ανέκφραστο μέγεθος της φιλανθρωπίας του Θεού,
τρέξε να διορθώσεις τα σφάλματά μου. Αν τον ληστή, όντας πάνω στο σταυρό, τον
θεώρησε άξιο μιας τόσο μεγάλης τιμής, φαντάσου πόσο θα θεωρήσει άξιους της
φιλανθρωπίας Του εμάς, αν βέβαια εξομολογηθούμε τα αμαρτήματά μας. Για να
απολαύσουμε λοιπόν και εμείς της φιλανθρωπίας Του, ας μην ντρεπόμαστε να
εξομολογούμαστε τα αμαρτήματά μας, αφού είναι μεγάλη η δύναμη της
εξομολογήσεως. (Ιερός Χρυσόστομος)
Να εξομολογείσαι τακτικά και καλά, γιατί και
Πατριάρχης να είσαι, αν δεν εξομολογείσαι δεν σώζεσαι... (Όσιος Πορφύριος ο
Καυσοκαλυβίτης)
Όσο πιο μακριά από το Θεό είναι ο άνθρωπος, τόσο πιο πολύ στενοχωριέται και ταλαιπωρείται από διάφορα πράγματα. Πρέπει να πηγαίνουμε στον πνευματικό μας όταν έχουμε κάτι που μας βασανίζει. Η εξομολόγηση είναι ένας τρόπος, για να έλθει ο άνθρωπος στο Θεό. Είναι προσφορά της αγάπης του Θεού στον άνθρωπο.
(ΌσιοςΠορφύριοςοΚαυσοκαλυβίτης)
Όταν εξομολογείται ο άνθρωπος, η Χάρη τον ελευθερώνει από τα ψυχικά τραύματα. Δεν ευθύνεται μονάχα ο άνθρωπος για τα παραπτώματά του. Τα λάθη, οι αμαρτίες και τα πάθη δεν είναι μόνο προσωπικά βιώματα του εξομολογούμενου. Ο κάθε άνθρωπος έχει πάρει μέσα του και τα βιώματα των γονέων του και ειδικά της μητέρας, δηλαδή το πως ζούσε η μητέρα, όταν τον κυοφορούσε, αν στενοχωριόταν, τι έκανε, αν κουραζόταν το νευρικό της σύστημα, αν είχε χαρά, αν είχε θλίψη, αν είχε μελαγχολία. Ε, όλο το νευρικό σύστημα το δικό της, επηρέασε το νευρικό σύστημα του εμβρύου της. Οπότε, όταν γεννηθεί το παιδί και μεγαλώσει, παίρνει μέσα του και τα βιώματα της μητέρας του, δηλαδή άλλου ανθρώπου. Δημιουργείται μια κατάσταση στην ψυχή του ανθρώπου εξαιτίας των γονέων του, που την παίρνει μαζί του σ' όλη του τη ζωή, αφήνει ίχνη μέσα του και πολλά πράγματα που συμβαίνουν στη ζωή του, είναι απόρροια της καταστάσεως αυτής. Τα φερσίματά του, έχουν άμεση σχέση με την κατάσταση των γονέων του. Μεγαλώνει, μορφώνεται, αλλά δεν διορθώνεται. Εδώ βρίσκεται μεγάλο μέρος από την ευθύνη για την πνευματική κατάσταση του ανθρώπου. Υπάρχει, όμως, ένα μυστικό. Υπάρχει κάποιος τρόπος ν' απαλλαγεί ο άνθρωπος απ' αυτό το κακό. Ο τρόπος αυτός είναι η γενική εξομολόγηση, η οποία γίνεται με την Χάρη του Θεού. Όλα όσα απαρτίζουν (ευχάριστα και δυσάρεστα, επιτυχίες και αποτυχίες) τη ζωή σου. Πολλές φορές έχω μεταχειριστεί αυτή την γενική εξομολόγηση και είδα θαύματα πάνω σ' αυτό. Την ώρα που τα λες στον εξομολόγο, έρχεται η Θεία Χάρη και σε απαλλάσσει από όλα τα άσχημα βιώματα και τις πληγές και τα ψυχικά τραύματα και τις ενοχές, διότι, την ώρα που τα λες, ο εξομολόγος εύχεται θερμά στον Κύριο για την απαλλαγή σου. (ΌσιοςΠορφύριοςοΚαυσοκαλυβίτης)
Την ώρα που μπαίνει κάποιος να εξομολογηθεί, τον
κοιτάζω. Όταν φεύγει, τον συνοδεύω με προσευχή, του στέλνω την αγάπη μου ως
έξω. Είναι καλύτερα να στέλνεις σιωπηλά την αγάπη σου, παρά να λες λόγια... (ΌσιοςΠορφύριοςοΚαυσοκαλυβίτης)
Εξομολόγηση σημαίνει ουσιαστική μετάνοια, αποστροφή για την αμαρτία, επιστροφή στο Θεό. Και είναι βέβαια αναγκαία η εξωτερική φανέρωση των αμαρτιών μας με το στόμα, για να συγχωρηθούμε από το Θεό διαμέσου του πνευματικού, αλλά πέρα απ' αυτή χρειάζεται και εσωτερκή αλλοίωση, συντριβή, πόνος - πόνος τόσο δυνατός και δραστικός, που να κυριεύει την καρδιά και να μην την αφήνει να νικιέται από την επιθυμία της αμαρτίας. Όποιος όμως αρκείται σε μια τυπική εξωτερική εξομολόγηση, δεν κάνει τίποτα περισσότερο, από το να καθαρίζει την επιφάνεια, θα λέγαμε της καρδιάς του, ενώ το εσωτερικό της μένει γεμάτο ακαθαρσία. Αυτό όμως έκαναν και οι Φαρισαίοι, τους οποίους ο Κύριος καυτηρίασε αλληγορικά: «Φαρισαίε τυφλέ, καθάρισον πρώτον το εντός του ποτηρίου και της παροψίδος, ίνα γένηται και το εκτός αυτών καθαρόν». (Άγιος
Νικόδημος ο Αγιορείτης)
Ένα από τα πιο παράξενα στους τωρινούς Χριστιανούς είναι, το να εξομολογούνται τόσες φορές και έπειτα να πέφτουν πάλι στις τόσες αμαρτίες. Στο μυστήριο της μετανοίας αν είμαστε καλώς διαθετειμένοι και ετοιμασμένοι, όχι μόνον λαμβάνομε εξ αυτού την αγιαστική και καθαρτικήν Χάρη, αλλά ακόμη λαμβάνουμε και ενεργητική Χάρη και δύναμη και βοήθεια δγια να νικάμε. Εκείνες τις αμαρτίες που εξομολογούμεθα με αληθινόν πόνο και συντριβή της καρδίας μας. Τώρα αν οι Χριστιανοί δεν λαμβάνουν καμμίαν ωφέλεια από το μυστήριον της μετανοίας και εξομολογήσεως, τούτο αυμβαίνει, διότι αυτοί είναι πολύ ελλειπείς από μια τέτοια διάθεση και ετοιμασία... (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης)
Πρόφτασε να εξομολογηθείς όλες σου τις αμαρτίες
και να μετανοήσεις όπως πρέπει, για να γλυτώσεις από εκείνη την ανώφελη
εξομολόγηση και μετάνοια των κολασμένων. (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης)
Αν θέλεις να νικήσεις τον διάβολο τότε που σου
φέρνει την ντροπή, όταν πηγαίνεις να εξομολογηθείς, λέγε πρώτη από όλες τις
αμαρτία εκείνη, που ντρέπεσαι περισσότερο. (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης)
Τα 5 καλά της συνεχής εξομολόγησης: 1) Όπως τα δέντρα, όπου μεταφυτεύονται συνεχώς, δεν μπορούν να πιάσουν βαθιές ρίζες στην γη, έτσι και τις
κακές συνήθειες και έξεις της αμαρτίας δεν τις αφήνει η συχνή εξομολόγηση να
πιάσουν ρίζες βαθιές στην καρδιά εκείνου, που συνεχώς εξομολογείται 2) Όποιος συνεχώς εξομολογείται, έχει μεγάλη ευκολία στο να
εξετάζει με ακρίβεια την συνείδησή του και να βρίσκει τον αριθμό των αμαρτιών του,
επειδή με το να ξελαφρώνεται συνεχώς από το πλήθος των αμαρτιών του με την
συχνή εξομολόγηση, μένουν πάντα αυτές λιγότερες. Γι' αυτό και ευκολότερα
μπορεί να τις βρει και να τις θυμάται 3) Όποιος
εξομολογείται συνεχώς, ακόμα και αν θανάσιμα αμάρτησε, λαμβάνει αμέσως την Χάρη
του Θεού και όσα καλά έργα κάνει, του γίνονται πλέον άξια ζωής αιωνίου. Εκείνος όμως, που δεν εξομολογείται συνεχώς, αν πράξει και αυτός
θανάσιμη αμαρτία και δεν τρέξει παρευθής να το εξομολογηθεί, όσο καιρό
είναι ανεξομολόγητος, όχι μόνο στερείται την Χάρη του Θεού, αλλά και όσα
καλά έργα κάνει, δεν του γίνονται άξια μισθού και ζωής αιωνίου, γιατί είναι
στερημένα από την Χάρη του Θεού 4) Εκείνος που
συνεχώς εξομολογείται, είναι πλέον βέβαιος και να πεθάνει, ο θάνατος θα
τον βρει στην Χάρη του Θεού και επομένως θα σωθεί, διότι έχει καθαρά τα κατάστιχά του, με την
συνεχή εξομολόγηση και 5) η συνεχής
εξομολόγηση εμποδίζει τους ανθρώπους να αμαρτήσουν· γιατί ο συνεχώς
εξομολογούμενος, όταν ενθυμηθεί, πως έχει εξομολογηθεί πριν λίγες μέρες και
σκέφτεται να αμαρτήσει, εμποδίζεται, συλλογιζόμενος την ντροπή που έχει να λάβει, όταν την
εξομολογηθεί. (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης)
Ας δούμε όμως τις ζημιές που προξενούν στον εαυτό τους, εκείνοι που αμαρτάνουν με την ελπίδα της κατοπινής εξομολογήσεως. Πρώτη ζημιά είναι το πλήθος των αμαρτιών που κάνουν. Γιατί έχοντας εύκολη την εξομολόγηση και νομίζοντας πως σ᾿ αυτό συνίσταται όλη και όλη η μετάνοια, πέφτουν οι ταλαίπωροι στα πάθη, αφήνοντας ελεύθερο το χαλινάρι του λογικού και της προσοχής και τρέχοντας σαν τα άλογα ζώα στη στράτα της απώλειας. Θεραπεύτηκες, αλλά δεν ωφελήθηκες. Πολλές φορές εξομολογήθηκες. Μα μολονότι η εξομολόγηση δόθηκε για να θανατώνει τις αμαρτίες σου, εξαιτίας της δικής σου πονηρίας συνετέλεσε στην αύξησή τους. Γιατρεύτηκες, αλλά δεν πήρες καμμιά ωφέλεια. Αυτό που παίρνεις από τόσες εξομολογήσεις, είναι το να προσσθέτεις και νέες αμαρτίες στις παλιές. Η δεύτερη ζημιά που προξενούν στον εαυτό τους όσοι αμαρτάνουν με την ελπίδα της εξομολογήσεως, είναι η βαρύτητα των αμαρτιών που κάνουν. Γιατί με τον πλανερό λογισμό, ''Θα εξομολογηθώ μετά'', αμαρτάνουν χωρίς συστολή. Και έτσι βυθίζονται στο βρωμερότερο βούρκο της αμαρτίας, εκεί όπου δεν κυλιούνται ούτε άπιστοι. Η τρίτη ζημιά που προξενούν στον εαυτό τους, είναι η καταφρόνηση που σιγά-σιγά δείχνουν για τη σωτηρία τους και για τις εντολές του Κυρίου. Γιατί όπως σοφά λέει ο Σολομών: ''όταν έλθη ασεβής εις βάθος κακών, καταφρονεί'' (Παροιμίες 18,3). Όταν λοιπόν φτάσουν στα έσχατα της ανομίας, τότε πωρώνεται ο νούς τους, σκληραίνει η καρδιά τους και δεν υπολογίζουν πιά την αμαρτία για τίποτα. Γιατί «η συγχωρήσεως ευχέρεια, ενδόσιμον παρέχει του αμαρτάνειν», όπως λέει ο άγιος Αμβρόσιος. Μερικοί μάλιστα όχι μόνο καταφρονούν το νόμο του Θεού, αλλά και καυχιώνται για τις ανομίες τους σα να είναι μεγάλα κατορθώματα, όπως λέει πάλι ο Σολομών: ''Ω, οι ευφραινόμενοι επί κακοίς και χαίροντες επί διαστροφή κακή'' (Παροιμίες 2,14). Και αυτοί που έλεγαν πρώτα: ''Ας αμαρτήσω και θα εξομολογηθώ· ας πέσω, και θα μετανοήσω'', φτάνουν μετά στο σημείο να μην θέλουν, ούτε να εξομολογηθούν, ούτε να μετανοήσουν. Μα και αν καμιά φορά θελήσουν, δεν μπορούν. Γιατί η συνήθεια έγινε έξη και η έξη έγινε δεύτερη φύση και σκλύρυνε σαν πέτρα την καρδιά τους και την έκανε αναίσθητη, ανίκανη να μετανοήσει και να διορθωθεί. Μερικοί μάλιστα απ' αυτούς φτάνουν και στην άρνηση της πίστεως... (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης)
Αν ο άνθρωπος δεν τα λέει όλα στον πνευματικό του, τότε είναι ο δρόμος του στραβός και δεν οδηγεί στην σωτηρία. (Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης)
Όποιος είναι άρρωστος και ξέρει ποιά είναι η
αρρώστιά του, οφείλει να ζητάει την κατάλληλη θεραπεία. Αν λέει στο γιατρό από
τι πόνο υποφέρει, θα τη βρει εύκολα την θεραπεία του. Αν όμως είναι πεισματάρης
και δε λέει τίποτε, τότε δυναμώνουν οι πόνοι και, όσο αντιστέκεται στο γιατρό,
τόσο περισσότερο τυραννιέται. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τον πόνο της
αμαρτίας. (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
Οι διάφοροι πειρασμοί μας παραχωρούνται, για να
ταπεινωθούμε και να συγχωρεθούν οι αμαρτίες μας με την εξομολόγηση. (Άγιος
Ισαάκ ο Σύρος)
Με προθυμία, με ταπείνωση
και ειλικρίνεια να εξομολογείσαι τις αμαρτίες σου στον Ιερέα, για να
συγχωρεθείς από τον Κύριό μας. (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
Την ώρα που εξομολογείσαι, να είσαι και στην συμπεριφορά και την όψη και τον λογισμό σκυφτός σαν κατάδικος και αν μπορείς βρέξε με δάκρυα τα πόδια του πνευματικού ιατρού, σαν να είναι του Χριστού.
(ΆγιοςΙωάννηςτηςΚλίμακος)
Την ψυχή που συνηθίζει να εξομολογείται, η σκέψη
της εξομολογήσεως, την συγκρατεί σαν χαλινάρι και δεν την αφήνει να αμαρτήσει.
Αντίθετα οι αμαρτίες που δεν σκέφτεται κάποιος να τις εξομολογηθεί, συνεχώς σαν
σε σκοτάδι, τις διαπράττει άφοβα. (ΆγιοςΙωάννηςτηςΚλίμακος)
Πληγές που φανερώνονται δεν χειροτερεύουν, αλλά θεραπεύονται. (ΆγιοςΙωάννηςτηςΚλίμακος)
Όπως καθαρίζετε κάθε γωνία του σπιτιού σας και
βγάζετε απ' αυτό έξω τα σκουπίδια, έτσι να καθαρίζετε και την ψυχής σας με την
εξομολόγηση. (Οσία Σοφία εν Κλεισούρα)
Ο ανεξομολόγητος άνθρωπος είναι όμοιος με έναν
αβάπτιστον και είναι αδύνατον να σωθεί. Και ένας που πέθανε, αλλά
πρόφθασε να εξομολογηθεί και ας μην έχει Κοινωνήσει, έχει ελπίδα σωτηρίας. Εάν όμως που
δεν έχει εξομολογηθεί, όσες φορές και αν Κοινωνήσει, τίποτε δεν ωφελείται, μάλιστα βλάπτεται, επειδή και
Κοινωνεί ανάξια και αλίμονο σ' αυτόν. Πρώτα πρέπει να γίνεται η
εξομολόγηση, έπειτα η Αγία Κοινωνία. Πρώτα να πλύνουμε και να καθαρίσουμεν το δοχείο
και ύστερα να βάλουμε το πολύτιμο πράγμα μέσα. (Άγιος
Κοσμάς ο Αιτωλός)
Θέλετε να ιατρεύσετε την ψυχή σας; Τέσσερα πράγματα σας χρειάζονται! Αυτά είναι 4
τρίχες-ιατρικά και είναι οι εξής: Πρώτη τρίχα: Όταν θελήσετε να εξομολογηθείτε, το πρώτο θεμέλιο είναι, να συγχωράτε τους εχθρούς σας. Το κάνετε; Πήρατε την πρώτη τρίχα!... Δεύτερη τρίχα: Να βρείτε καλό πνευματικό, γραμματισμένο, ενάρετο, για να εξομολογηθείτε τις αμαρτίες σας. Όταν κάνεις την αμαρτία, τότε πρέπει να ντρέπεσαι. Όταν εξομολογείσαι, πρέπει να μην έχεις καμμία ντροπή. Όταν εξομολογείστε, να λέτε όλα σας τα αμαρτήματα καθαρά. Και πρώτα να πεις του πνευματικού σου: -«Πνευματικέ μου, θα κολασθώ διότι δεν αγαπώ τον Θεό και τους αδελφούς μου, με όλη μου την καρδιά, όπως τον εαυτόν μου». Το έκανες; Εσήκωσες και την δευτέραν τρίχα. Η τρίτη τρίχα: Να μην κατηγορήσεις κανέναν άλλον για τα αμαρτήματά σου! Τον εαυτόν σου μόνον να κατηγορήσεις! Και να πεις: Τα έκανα από την κακή μου προαίρεσι. Εγώ φταίω! Είναι βαρύ να κατηγορήσεις τον εαυτόν σου; Όχι; Λοιπόν, τότε πήρες και την τρίτη τρίχα. Έχουμε και την τετάρτη τρίχα. Όταν ο πνευματικός, σου δώσει ευλογία και αναχωρήσεις από την εξομολόγηση, να αποφασίσεις με απόφαση, καλύτερα να πεθάνεις, καλύτερα να χύσεις το αίμα σου σε μαρτύριο, παρά να ξαναπέσεις σε αμαρτία. Το κάνεις και αυτό; Αν ναι, τότε σήκωσες και την τέταρτη τρίχα. Αυτά είναι τα ιατρικά σου, αδελφέ. Τόσο ελαφριά, σαν να σηκώνεις τέσσερες τρίχες! (Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός)
Να ντρέπεσαι όταν πας να κάνεις την αμαρτία και
όχι όταν την εξομολογείσαι. Όταν φύγεις από τον πνευματικό συγχωρεμένος, να
έχεις πάρει την εξής απόφαση: καλύτερα να πεθάνεις παρά να ξανακάνεις την
αμαρτία. (Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός)
Όταν εξομολογείστε, να λέτε όλα σας τα αμαρτήματα παστρικά και καλά. Και πρώτον να πεις του πνευματικού σου: «Πνευματικέ μου, εγώ θε να κολαστώ, γιατί δεν αγαπώ τον Θεόν και τους αδελφούς μου με όλη μου την καρδιά και με όλη μου την ψυχή σαν τον εαυτόν μου.» Και να πεις εκείνο που σε τύπτει τη συνείδησή σου και όλα τα κακά που έκανες. (Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός)
Ο κάθε άνθρωπος εξαγνίζεται όταν εξομολογείται τα
αμαρτήματά του και μετανοιώνει. Πρέπει όμως να απέχει από αυτά και από
οποιοδήποτε άλλο κακό στο μέλλον. (Άγιος Συμεών Θεσσαλονίκης)
Το να φανερώνει κανείς με την θέλησή του τα
σφάλματά του σε πνευματικούς ανθρώπους, δείχνει διόρθωση του τρόπου ζωής. Το να
κρύβει όμως τα σφάλματά του, φανερώνει ψυχή κυριευμένη από τα πάθη. Γιατί, ποτέ
κανείς άνθρωπος, που συμπράττει με τους κλέφτες και συμμερίζεται τις πράξεις
των μοιχών, δεν τους ξεσκεπάζει, επειδή έχει φιλική διάθεση, απέναντι στο πάθος
τους. (Άγιος Εφραίμ ο Σύρος)
Η εξομολόγηση είναι το ιαματικό βότανο, που
σβήνει το δηλητήριο της αμαρτίας. Χωρίς αυτήν, κανείς δεν θα σωζόταν. (Όσιος
Άνθιμος της Χίου)
Η εξομολόγηση είναι το δεύτερο βάπτισμα. Όπως γίνεται καθαρός ο άνθρωπος, όταν βαπτισθεί, έτσι και η καθαρά εξομολόγηση ξαναβαπτίζει την ψυχήν, η δε χείρα του πνευματικού, την οποία θέτει στην
κεφαλή του εξομολογουμένου γίνεται, για να του μεταδώσει την
Θείαν Χάρη, για να τον φωτίζει, να τον αγιάζει και να τον στηρίζει και να τον
ενδυναμώνει. (Όσιος Άνθιμος της Χίου)
Τί ωφέλεια έχουμε, όταν πάμε στον ιατρό και δεν
ακολουθούμε έπειτα τις οδηγίες του; Τί το όφελος, ότι πήγες στον ιατρό και αυτά
που σου λέει, δεν θέλεις να τα φυλάξεις; (Όσιος Άνθιμος της Χίου)
Να τρέχουμε στην εξομολόγηση, όχι με δικαιολογίες, για να πείσουμε τον πνευματικό, ότι δεν φταίμε ή ότι ο άλλος μας παρακίνησε και σφάλλαμε. Αλλά να τρέχουμε με μετάνοια, με συντριβή, με ταπείνωση. Κάθε φορά που πέφτουμε, να τρέχουμε στην εξομολόγηση. (Όσιος Άνθιμος της Χίου)
Η άφεση των αμαρτιών κάθε ανθρώπου, δεν παρέχεται
σαν μισθός για τα έργα του, αλλά προσφέρεται δωρεάν, από την φιλανθρωπία και
την αγάπη του Θεού. (Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος)
Είναι καλό να φανερώνουμε τις σκέψεις μας στους
Πατέρες, αλλά όχι στους τυχόντες· να εξομολογούμαστε σε γέροντες πνευματικούς που
έχουν το χάρισμα της διακρίσεως, όχι σε εκείνους που απλώς άσπρισαν από την ηλικία. Επειδή πολλοί αδελφοί που έδιναν σημασία μόνο στην ηλικία πλανήθηκαν
και όταν εξομολογήθηκαν, αντί να βρούνε γιατρειά, ήρθαν σε απόγνωση από
την απειρία των γερόντων. (Άγιος Μωϋσής ο Αιθίοπας)
Έσφαλλε ο Δαβίδ. Καθώς σηκώθηκε το δειλινό από το κρεβάτι και βημάτιζε στο δωμάτιο, κοίταζε απρόσεκτα και έπεσε στην αμαρτία. Δεν νεκρώθηκε όμως η καλή του διάθεση να αναγνωρίσει το σφάλμα του. Ήρθε ο Προφήτης Νάθαν για να τον ελέγξει και να θεραπεύσει το τραύμα. Ο υπήκοος, είπε στον βασιλιά:
«Αμάρτησες και οργίστηκε ο Θεός εναντίον σου». Ο πορφυροφόρος Δαβίδ, δεν αγανάκτησε. Δεν έδωσε προσοχή στο πρόσωπο του Προφήτου, αλλά ύψωσε την σκέψη σ' Αυτόν που τον έστειλε. Δεν τον σκλήρυνε ο εγωισμός της εξουσίας σε τόσο πλήθος στρατιωτών που είχε γύρω του, διότι έφερε στον νου του, τον αγγελικό στρατό του Κυρίου. Δοκίμασε αγωνία νοιώθοντας σαν ορατό τον Αόρατο. Και απάντησε στον Προφήτη, μάλλον όμως στον Θεό, που τον έστειλε:
«Αμάρτησα ενώπιον του Κυρίου». Βλέπεις την ταπεινοφροσύνη του βασιλέως; Βλέπεις την εξομολόγηση του; Μήπως είχε προηγουμένως ελεγχθεί από κανένα; Μήπως είχαν μάθει την αμαρτία του πολλοί; Σε σύντομο χρονικό διάστημα αμάρτησε και αμέσως ο Προφήτης παρουσιάστηκε. Μόλις του απηύθυνε την κατηγορία, ο φταίχτης ομολόγησε το σφάλμα. Και επειδή το ομολόγησε με ειλικρινή μετάνοια, γρήγορα εκδηλώθηκε και η θεραπεία, η συγχώρησης. Ο Προφήτης Νόθαν παρηγόρησε τον Δαβίδ με την αναγγελία της συγχωρήσεως του Θεού. Εκείνος όμως δεν εγκατέλειψε την μετάνοια. Αντί βασιλική πορφύρα, ντύθηκε πένθιμο δουλικό σάκκο. Αντί σε χρυσοστόλιστο θρόνο, κάθησε σε χώμα και στάχτη. Και δεν κάθησε μόνο πάνω σε στάκτη, αλλά και έφαγε στάκτη, καθώς ο ίδιος λέει: «Σποδόν ώσει άρτον έφαγον και το πόμα μου μετά κλαυθμού εκίρνων» (Ψαλμοί 110,10). Έλιωσε με τα δάκρυα τα μάτια, που έγιναν αφορμή να συλλάβει την αισχρή επιθυμία: «Λούσω καθ' εκάστην νύκτα την κλίνην μου εν δάκρυσί μου την στρωμνήν μου βρέξω» (Ψαλμοί 6,7). Άρχοντες τον παρακαλούσαν να διακόψει την νηστεία. Αυτός όμως δεν υποχωρούσε. Ολόκληρη εβδομάδα νήστεψε από κάθε τροφή. Εάν λοιπόν ένας βασιλιάς με τέτοιο τρόπο εκδήλωσε την μετάνοια του, εσύ ο απλός άνθρωπος δεν θα εξομολογηθείς; (Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων)
Ο σκοπός της εξομολογήσεως είναι διπλός, ή γίνεται προς ευχαριστία για τα αγαθά που έχουν δοθεί ως τώρα, ή γίνεται για έλεγχο και εξέταση των κακών πράξεων.
(ΆγιοςΜάξιμοςοΟμολογητής)
Η καλή - καθαρή εξομολόγηση είναι η βάση της τελειότητας.
(ΆγιοςΒικέντιος)
Ποτέ από κτίσεως κόσμου δεν ακούστηκε ούτε συνέβη, να δίνει ο Θεός την εξουσία του στους ανθρώπους (πνευματικούς), για να
συγχωρούν αμαρτίες. Αυτή είναι δωρεά μεγαλύτερη και από την θαυματουργία... (Άγιος
Νικόλαος Βελιμίροβιτς)
Η μακροθυμία του Θεού μας περιμένει, μας ανέχεται και μας συγχωρεί, αρκεί να αναγνωρίσουμε τις
αμαρτίες μας, να μετανοήσουμε και εξομολογηθούμε. Χωρίς
συγχώρεση οι άνθρωποι δεν μπορούν ούτε να κατανοήσουν το Ευαγγέλιο και ούτε να
το εφαρμόσουν. (Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς)
Όποιος συχνά προδίδει τους φίλους του, τους
κάνεις εχθρούς του και τους διώχνει μακριά του. Έτσι και όποιος συχνά εξομολογείται
τις αμαρτίες του, τις διώχνει μακριά του. Γιατί οι αμαρτίες δεν αντέχουν τον
έλεγχο και τον διασυρμό. Με την εξομολόγηση, διαλύεται η φιλία με τις αμαρτίες.
(Άγιος Ιγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
Πρέπει να εξομολογούμαστε συχνότερα τις αμαρτίες
μας. Με την ανοιχτή παραδοχή και ομολογία τους, τις μαστιγώνουμε και νοιώθουμε
μεγαλύτερη απέχθεια και μίσος για αυτές. (Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης)
Μετά την εξομολόγηση, ο πιστός στέκεται ενώπιον του Θεού ακατάκριτος. Γνωρίζοντας ο διάβολος, ότι το μυστήριο της εξομολογήσεως, καταστρέφει τους κόπους του, για την οριστική απώλεια αμαρτωλών, προσπαθεί με κάθε τρόπο, να ανακόψει την καρποφορία του, είτε απομακρύνοντάς μας τελείως από το Μυστήριο αυτό, είτε σπείροντας αμφιβολίες για την δύναμή του και απελπισία για την άφεση των αμαρτιών.
(ΆγιοςΘεοφάνηςοΈγκλειστος)
Αστειότητες δεν επιτρέπονται την ώρα της
εξομολογήσεως. Να είστε βέβαια εγκάρδιος και πρόσχαρος, με τα λόγια, με το
ύφος, με την όλη συμπεριφορά, όχι όμως ευτράπελος. Διαφορετικά, η ιερότητα του
μυστηρίου προσβάλλεται και οι Χριστιανοί υποτιμούν την βαρύτητα των
παραπτωμάτων τους. (ΆγιοςΘεοφάνηςοΈγκλειστος)
''Εάν είπωμεν ότι ουχ ημαρτήκαμεν, ψεύστην ποιούμεν αυτόν, και ο λόγος αυτού ουκ έστιν εν ημίν'' (Ιωάν. Α' 1,10). Ο Σωτήρας ήρθε στον κόσμο μας, για να μας
σώσει από την αμαρτία. Ο ίδιος ασταμάτητα το τονίζει αυτό στο Ευαγγέλιό
Του. Εάν όμως εμείς αρχίσουμε να ισχυριζόμαστε ότι δεν έχουμε αμαρτία (για
να εξομολογηθούμε), τότε τον Σωτήρα «ψεύστην ποιούμεν». Διότι λέει
ότι ήρθε, για να μας σώσει από την αμαρτία, ενώ εμείς δεν
έχουμε αμαρτίες... Εκείνος ήρθε στον κόσμο, επειδή είμαστε αμαρτωλοί, σκλάβοι της
αμαρτίας και του θανάτου. Αναγνωρίζοντας την αμαρτωλότητά μας, αναγνωρίζουμε την ανάγκη για τον Σωτήρα και την σωτηρία. Τότε «ο λόγος αυτού έστιν εν ημίν». Και ο λόγος Αυτού είναι το
Ευαγγέλιό Του, το Ευαγγέλιο της σωτηρίας. Οι ανθρωπολάτρες λένε: ''εμείς δεν έχουμε αμαρτίες, τι χρειαζόμαστε τον Σωτήρα; Δεν χρειαζόμαστε τον Σωτήρα, επειδή δεν έχει από τι να
μας σώσει. Εάν έχουμε κάποιες ελλείψεις, εμείς θα τις διορθώσουμε
με την παιδεία, τον πολιτισμό, την επιστήμη, την τεχνική. Δεν χρειαζόμαστε τον Θεό καθόλου...''. Έτσι οι ανθρωπολάτρες
ανακηρύττουν τον Σωτήρα αυτοαναγνωρισμένο ψεύτη και ως εκ τούτου εχθρό της
ανθρωπότητας. (Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς)
Ο φόβος μήπως ντροπιαστείς κατά την εξομολόγηση
και αυτός από την υπερηφάνεια πηγάζει. Οι στρατεύοντες εαυτόν ενώπιον του Θεού
και ενώπιον μάρτυρος, ηρεμούν και λαμβάνουν άφεση αμαρτιών. (Άγιος Μακάριος
της Όπτινα)
Οι Άγιοι Πατέρες συνιστούν, να μην εκθέτουμε στην
εξομολόγηση, λεπτομερώς τις αισθησιακές αμαρτίες, ούτως ώστε η ενθύμηση των
λεπτομερειών, να μην εκχυδαϊζει τα αισθήματα, αλλά να λέμε απλώς την εικόνα της
αμαρτίας. Τις άλλες όμως αμαρτίες, αυτές οι οποίες ντροπιάζουν τον εγωισμό μας,
πρέπει να τις εκθέτουμε λεπτομερέστερα, κατηγορώντας τον εαυτόν μας. (Άγιος
Μακάριος της Όπτινα)
