Και μη φοβηθήτε από των
αποκτεννόντων το σώμα, την δε ψυχήν μη δυναμένων αποκτείναι. Φοβήθητε δε μάλλον
τον δυνάμενον και ψυχήν και σώμα απολέσαι εν γεένη. [Και μην φοβηθείτε απ' αυτούς που σκοτώνουν το σώμα και την ψυχή δεν
μπορούν να σκοτώσουν. Φοβηθείτε περισσότερο αυτόν, που μπορεί να σκοτώσει την
ψυχή και να την ρίξει μαζί με το σώμα στην κόλαση.] (Κατά Ματθαίον 10,28)
Μη φοβηθήτε από των αποκτεινόντων
το σώμα, και μετά ταύτα μη εχόντων περισσότερον τι ποιήσαι. Υποδείξω δε υμίν τίνα
φοβηθήτε· φοβήθητε τον μετά το αποκτείναι έχοντα εξουσίαν εμβαλείν εις την γέενναν·
ναί, λέγω υμίν, τούτον φοβήθητε. [Μη φοβηθείτε από
εκείνους που θανατώνουν το σώμα και ύστερα δεν έχουν την δύναμη τίποτε περισσότερο
να κάνουν. Θα σας υποδείξω όμως ποιό να φοβηθείτε: να φοβηθείτε εκείνον, ο οποίος
αφού σας αφαιρέσει την παρούσα ζωή, έχει την εξουσία να σας ρίξει στο αιώνιον πυρ
της κολάσεως. Ναι σας λέω, αυτόν πρέπει να φοβηθείτε!...] (ΚατάΛουκάν 12,4-5)
Ει ο Θεός υπέρ ημών, τις
καθ' ημών; [Εάν ο Θεός είναι μαζί μας, ποιός μπορεί να είναι
εναντίον μας;] (Προς Ρωμαίους 8,31)
Αυτός γαρ είρηκεν· ου μη
σε ανῶ ουδ' ου μη σε εγκαταλίπω· ώστε θαρρούντας ημάς λέγειν· Κύριος εμοί
βοηθός, και ου φοβηθήσομαι· τί ποιήσει μοι άνθρωπος; [Διότι αυτός (ο Θεός) είπε· ''δεν θα σε αφήσω ποτέ και δεν θα σε
εγκαταλείψω''. Ώστε έχοντες πίστη στην Πρόνοια του Κυρίου, να λέγε με θάρρος:
''ο Κύριος είναι βοηθός μου και δεν θα φοβηθώ τίποτε. Τί θα μου κάνει ο
οποιοσδήποτε άνθρωπος;] (Προς Εβραίους 13,5-6)
Φεύγει ασεβής μηδενός διώκοντος,
δίκαιος δε ώσπερ λέων πέποιθε. Δι' αμαρτίας ασεβών κρίσεις εγείρονται. [Φεύγει πανικόβλητος ο ασεβής, χωρίς να υπάρχει κανείς, που να τον
καταδιώκει (τον καταδιώκει όμως η συνείδηση). Ενώ ο δίκαιος, σαν λέων απτόητος,
μένει ακλόνητος σε ώρα κινδύνου έχοντας πεποίθηση στο δίκαιό του και την
συμπαράσταση του Θεού. Εξαιτίας των αμαρτιών και παρανομιών, που διαπράττουν οι
ασεβείς, συγκροτούνται δικαστήρια και γίνονται δίκες.] (Παροιμίες 28,1)
Ου φοβηθήσομαι από μυριάδων
λαού των κύκλω συνεπιτιθεμένων μοι. Ανάστα, Κύριε, σώσον με, ο Θεός μου, ότι συ
επάταξας πάντας τους εχθραίνοντάς μοι ματαίως, οδόντας αμαρτωλών συνέτριψας. [Δεν θα φοβηθώ από αναρίθμητα πλήθη εχθρικού λαού, που με έχουν περικυκλώσει
από όλα τα σημεία και επιτίθενται όλοι μαζί εναντίον μου. Σήκω πάνω, Κύριε, σώσε
με από τους εχθρούς μου, εσύ ο Θεός μου. Διότι είμαι βέβαιος πλέον, ότι έχεις συντρίψει
όλους αυτούς, που με εχθρεύονται χωρίς λόγο και αιτία. Θεωρώ ως τετελεσμένο γεγονός,
ότι συνέτριψες τα δόντια των αμαρτωλών, που σαν άγρια θηρία έρχονται να με κατασπαράξουν.]
(Ψαλμοί 3,7-8)
Επί τω Θεώ ήλπισα, ου
φοβηθήσομαι τί ποιήσει μοι άνθρωπος. [Επειδή ελπίζω
στο Θεό, δεν φοβάμαι τι θα μου κάνει ο άνθρωπος.] (Ψαλμ. 55,12)
Ουθέν γαρ έστι φόβος ει μη
προδοσία των από λογισμού βοηθημάτων. Ένδοθεν δε ούσα ήττων ή προσδοκία, πλείονα
λογίζεται την άγνοιαν της παρεχούσης την βάσανον αιτίας. [Διότι ο φόβος δεν είναι τίποτε άλλο, παρά μια κατάσταση, κατά την οποία
μας εγκαταλείπει και αυτή η βοήθεια της διάνοιάς μας. Και όταν μειωθεί μέσα μας
η ελπίδα, τότε ο φόβος εξαιτίας της αγνοίας μας, μας κάνει να θεωρούμε χειρότερα
τα κακά, από ότι είναι στην πραγματικότητα.] (ΣοφίαΣολομώντος 17,11-12)
Τι να φοβηθείς σαν κλείσεις μέσα σου το Θεό; (Άγιος
Γρηγόριος ο Θεολόγος)
Ένα πράγμα να φοβηθούμε μόνο. Το να φοβηθούμε
κάτι άλλο περισσότερο από τον Θεό και να προσβάλλουμε την εικόνα Του με την
κακία μας. (Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος)
Εκείνο που φοβάται κανείς ότι θα πάθει, αυτά και
παθαίνει και αν δεν τα πάθει, ίσως τιμωρείται περισσότερο από τον εαυτόν του,
παρά από τους δράστες. (Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος)
Ο Θεός μας αγαπάει πολύ, μας έχει στο νου Του
κάθε στιγμή και μας προστατεύει. Πρέπει να το καταλάβουμε αυτό και να μη
φοβούμαστε τίποτε. (Όσιος Πορφύριος ο Κασοκαλυβίτης)
Σου έρχονται φοβίες μερικές φορές, όπως μου λες, γιατί
δεν αγαπάς πολύ το Χριστό. Θέλω να αγαπήσεις το Χριστό, που είναι το παν και
τότε, όπου και να είσαι, δεν θα φοβάσαι τίποτα... (Όσιος Πορφύριος ο
Καυσοκαλυβίτης)
Ο φόβος είναι η μεγαλοποίηση αναμενόμενων
συμφορών, που συνδέονται με ένοχη συνείδηση. (Ιερός Χρυσόστομος)
Πολλές φορές, δεν θα μπορέσουν τα λόγια να πετύχουν τόσο μεγάλα αποτελέσματα, όσα θα πετύχει ο φόβος. Ο φόβος δηλ. της κολάσεως, θα μας χαρίσει το στεφάνι της Ουράνιας Βασιλείας.
(ΙερόςΧρυσόστομος)
Κανείς και τίποτα να μην σε φοβίζει. Και αν ακόμη είναι αναρίθμητοι οι εχθροί, δαίμονες και ασεβείς άνθρωποι, ο δικός μας Υπερασπιστής είναι Ισχυρότερος. (ΙερόςΧρυσόστομος)
Όποιος φοβάται την αμαρτία, τίποτε άλλο δεν θα
φοβηθεί ποτέ, αλλά θα περιφρονήσει τα αγαθά της παρούσης ζωής, θα παραβλέψει τα
λυπηρά και τα δυσάρεστα. Μόνο ο φόβος της αμαρτίας θα συνταράσσει τη σκέψη του.
Τίποτε από τα άλλα δεν είναι φοβερά, για όποιον έχει τον φόβο της αμαρτίας,
ακόμα ούτε το αποκορύφωμα των φόβων, που είναι ο θάνατος. (ΙερόςΧρυσόστομος)
Φοβόμαστε το θάνατο σαν παιδιά και δεν φοβόμαστε
την αμαρτία. Τα μικρά παιδιά φοβούνται τις μάσκες και δεν φοβούνται την φωτιά.
Και εμείς φοβόμαστε το θάνατο, που μοιάζει με μάσκα γελοία και δεν φοβόμαστε
την αμαρτία, που είναι όντως φοβερό πράγμα και ως φωτιά κατατρώει την συνείδησή
μας. (Ιερός Χρυσόστομος)
Φοβόμαστε το θάνατο, όχι επειδή εκείνος είναι
φοβερός, αλλά επειδή ούτε η αγάπη προς τη Βασιλεία των Ουρανών μας θέρμανε,
ούτε ο φόβος της γέενας (καλάσεως) μας κατέλαβε και επιπλέον δεν έχουμε και
συνείδηση αγαθή. Θέλετε να σας αναφέρω και μια τέταρτη αιτία; Δεν ζούμε βίο
σκληραγωγίας, όπως αρμόζει στους Χριστιανούς, αλλά τον μαλθακό και νωθρό βίο
ζηλέψαμε. Γι' αυτό είναι φυσικό, να μας αρέσει να μένουμε στα πράγματα του
παρόντος κόσμου. (Ιερός Χρυσόστομος)
Όποιος δεν φοβάται τον θάνατο, είναι έξω από την
τυραννική εξουσία του διαβόλου. Κανέναν δεν φοβάται, κανέναν δεν τρέμει. Είναι
από όλα ανώτερος και από όλους πιο ελεύθερος. Όποιος θυσιάζει το ύψιστο, τη ζωή
του, πολύ περισσότερο θυσιάζει όλα τα άλλα. Όταν ο διάβολος βρει μια τέτοια
ψυχή, τίποτε δεν μπορεί να της κάνει. Για πες μου: Θα την φοβερίσει με απώλεια
χρημάτων ή με βάσανα και εξορία από τον τόπο της; Αυτά είναι ασήμαντα, για
όποιον είναι έτοιμος να θυσιάσει τη ζωή του, όπως λέει ο Μακάριος Παύλος
(Πράξεις 20,24). (Ιερός Χρυσόστομος)
Και ο Απόστολος Παύλος φοβόταν τους κινδύνους;
Φοβόταν και μάλιστα πάρα πολύ. Ήταν βέβαια Παύλος, αλλά ήταν και άνθρωπος. Αυτό
δεν ήταν κατηγορία για τον Παύλο. Ήταν αδυναμία μεν της φύσεώς του, εγκώμιο
όμως της βουλήσεώς του. Αν και φοβόταν το θάνατο και τις πληγές, τίποτε το
ανάξιο δεν έκανε. (Ιερός Χρυσόστομος)
Ο άνθρωπος που δεν γνωρίζει πόσο ανήμπορος είναι,
βρίσκεται μακριά από την ταπείνωση. Και όποιος δεν έχει ταπείνωση, βρίσκεται
μακριά από την Αλήθεια. Και όποιος δεν κατέχει την Αλήθεια, ολοένα είναι
φοβισμένος. (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
Όσο ο πόθος της σάρκας είναι πιο δυνατός μέσα σου, δεν θα μπορέσεις να γίνεις θαρραλέος και άφοβος.
(ΆγιοςΙσαάκοΣύρος)
Όσο προκόβει κανείς στα συστήματα της γνώσης,
τόσο περισσότερο τον περιτυλίγει ο φόβος. (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
Η ανθρώπινη φύση, έχει ανάγκη από φόβο. (Άγιος
Ισαάκ ο Σύρος)
Οικονόμησε ο Θεός και ο λύκος να φοβάται από ένα
κουταβάκι, γιατί αυτό έχει δικαιώματα στο σπίτι του νοικοκύρη του, - πόσο μάλλον ο άνθρωπος που πάει να κάνει κακό μπροστά στον άνθρωπο που
έχει Χριστό μέσα! Γι' αυτό μόνον τον Θεό να φοβόμαστε, όχι τους
ανθρώπους, όσο κακοί και να είναι. Ο φόβος του Θεού και τον πιο δειλό τον κάνει
παλληκάρι. Όσο ενώνεται κανείς με τον Θεό, τόσο δεν
φοβάται τίποτε. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
Στην πνευματική ζωή και ο πιο δειλός μπορεί να
αποκτήσει πολύ ανδρισμό, αν εμπιστευτεί τον εαυτόν του στον Χριστό, στην Θεία βοήθεια. Μπορεί να πάει στην πρώτη γραμμή να πολεμήσει και
να νικήσει. Ενώ οι καημένοι οι άνθρωποι που θέλουν να κάνουν το κακό και παλληκαριά
να έχουν, φοβούνται, διότι αισθάνονται την ενοχή τους και μόνο στην βαρβαρότητά τους
στηρίζονται. Ο άνθρωπος του Θεού, έχει Θεϊκές δυνάμεις, έχει και το
δίκαιο με το μέρος του. Βλέπεις, ένα κουταβάκι κάνει «γαβ-γαβ» και φεύγει ο λύκος, γιατί αισθάνεται ενοχή. Οικονόμησε ο Θεός και ο λύκος να φοβάται από ένα κουταβάκι, γιατί αυτό έχει δικαιώματα στο σπίτι του νοικοκύρη του, πόσο μάλλον ο άνθρωπος που πάει να κάνει κακό μπροστά στον άνθρωπο που
έχει Χριστό μέσα! Γι' αυτό μόνο τον Θεό να φοβόμαστε, όχι τους
ανθρώπους, όσο κακοί και να είναι. Ο φόβος του Θεού και τον πιο δειλό τον κάνει
παλληκάρι. Όσο ενώνεται κανείς με τον Θεό, τόσο δεν
φοβάται τίποτε. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
Με την παλληκαριά φεύγει ο φόβος! Όσο φοβάται κανείς, τόσο πιο πολύ έρχεται ο πειρασμός. Αυτός που έχει δειλία πρέπει να προσπαθήσει να την διώξει. Εγώ, όταν ήμουν μικρός, φοβόμουν να περάσω στην Κόνιτσα έξω από το κοιμητήρι. Γι' αυτό κοιμήθηκα τρία βράδυα στο κοιμητήρι και έφυγε ο φόβος. Έκανα τον σταυρό μου και έμπαινα μέσα - ούτε φακό άναβα, μην πάθει κανείς καμμιά λαχτάρα. Αν δεν αγωνιστεί κανείς να ανδρωθεί και αν δεν αποκτήσει την πραγματική αγάπη, σε μια δύσκολη περίσταση θα τον κλαίνε και οι κουκουβάγιες. (ΆγιοςΠαϊσιοςοΑγιορείτης)
Βλέπεις στα θερμά μέρη που είναι άγριοι άνθρωποι,
εκεί υπάρχουν τα άγρια ζώα, τα μεγάλη θηρία, οι βόες κ.λπ., για να αναγκαστούν
(από τον φόβο τους) οι άνθρωποι να ζητήσουν βοήθεια από τον Θεό, να καταφύγουν
στον Θεό και να βρουν τον προσανατολοσισμό τους. Αλλιώς τί θα μπορούσε να
φρενάρει αυτούς τους ανθρώπους; Όλα όσα έχει κάνει ο Θεός, έχουν κάποιο
νόημα... (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
Όσο ποσό αγάπης λείπει, τόσο ποσό φόβου υπάρχει.
(Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
Όλοι όσοι φοβούνται είναι κενόδοξοι, αλλά όμως, όλοι όσοι δεν φοβούνται, δεν σημαίνει ότι είναι ταπεινόφρονες, αφού και οι ληστές, δεν υποκύπτουν εύκολα στην δειλία. Όποιος δεν έχει φόβο, ή είναι γεμάτος από αγάπη, ή είναι νεκρωμένος
ψυχικά. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
Aς μην κυριευόμαστε λοιπόν από εκείνον τον φόβο
που έχει σχέση με τα πράγματα και τις καταστάσεις του ματαίου αυτού κόσμου. Να μην φοβόμαστε δηλαδή εκεί που δεν υπάρχει φόβος (Α' Ιωάν. 4,18). Γιατί ποιός ανθρώπινος φόβος μπορεί να συγκριθεί με την Θείο φόβο; Και ποιά φθαρτή ανθρώπινη δόξα μπορεί να συγκριθεί με τη μεγαλοσύνη, την ανέκφραστη δύναμη και την φθαρτη δόξα του Θεού; (Άγιος Εφραίμ ο Σύρος)
Όποιος έχει μέσα του αγάπη, τίποτα δεν φοβάται,
γιατί η αληθινή αγάπη αποδιώχνει τον φόβο. (Άγιος Εφραίμ ο Σύρος)
Ο φόβος διαιρείται σε 6 είδη: στον δισταγμό, στην ντροπή, στην αισχύνη, στην κατάπληξη, στην έκπληξη
και στην αγωνία. Δισταγμός είναι φόβος που έχουμε για κάτι που πρόκειται να κάνουμε. Ντροπή είναι ο φόβος στην περίπτωση που αναμένουμε κάποια κατηγορία, αισχύνη είναι ο φόβος για κάποιο κακό που έχουμε πράξει, κατάπληξη είναι ο φόβος που προκαλείται από μεγάλη φανταστική εντύπωση, έκπληξη είναι ο φόβος που προκαλείται από ασυνήθιστη φανταστική εντύπωση και αγωνία είναι ο
φόβος αποτυχίας που αισθανόμαστε σε κάποια ενέργειά μας. (Άγιος Ιωάννης ο
Δαμασκηνός)
Αλίμονο στη ψυχή, που θα φτάσει
στην αναίδεια να πει:
«Τίποτα δεν φοβάμαι!». Αυτή η
εγωιστική αφοβία, είναι η αρχή της πτώσεως και της καταστροφής της. (ΆγιοςΘεοφάνης ο Έγκλειστος)
Ο άνθρωπος πρέπει να φοβάται την Κόλαση και όχι τον θάνατο.
(ΆγιοςΓαβριήλοδιαΧριστόνΣαλός)
Ο φόβος και η ταραχή προέρχονται από την απιστία.
(ΆγιοςΙωάννηςτηςΚροστάνδης)
Όταν κάποια κατάσταση σου εμπνέει φόβο, ασφάλιζε
τον εαυτόν σου με το σημείο του Σταυρού. Σφράγιζε μ' αυτό και κάθε μέρος, από
το οποίο περνάς. Μπαίνοντας λ.χ. σε ένα δωμάτιο, κάνε το σταυρό σου και αφού
πεις την ''ευχή'' και το ''Αμήν'', πέρασε μέσα άφοβα. Όταν οι δαίμονες βλέπουν
πως είμαστε σταθερά προσκολλημένοι στον Κύριο, καταισχύνονται και δεν μας ενοχλούν.
(Όσιος Παϊσιος Βελιτσκόφσκυ)
Καταστάσεις φόβου, δημιουργούμε εμείς οι ίδιοι με
τον λιπόψυχο λογισμό μας, όταν λέμε λ.χ.: ''Τί θα κάνω, αν ο δαίμονας έρθει και
με χτυπήσει ή αν πεταχτεί και με τρομάξει;''. Ας μην σκεφτόμαστε καθόλου, μια
τέτοια τέτοια πιθανότητα. Ας μην γινόμαστε εχθροί του εαυτού μας, με το να
φοβόμαστε κάτι το ανεπάντεχο. Τούτο πάντα να συλλογίζεται ο καθένας μας: 'Ο
Θεός ''εκ δεξιών μου έστιν, ίνα μη σαλευθώ'' (Ψαλμ. 15,8). (Όσιος Παϊσιος
Βελιτσκόφσκυ)
Αν φοβάσαι, έχεις θέλημα
μέσα σου... (Γέροντας Εφραίμ ο Κατουνακιώτης)
Αν ποτέ νοιώσεις φόβο, κλείσε τ' αυτιά και λέγε την Ευχή. (Γερόντισσα Γαβριηλία Παπαγιάννη)
Ποτές δεν φοβότανε τόσο πολύ ο άνθρωπος την φτώχεια, την αρρώστια και το θάνατο, όσο τα φοβάται τώρα, που δεν φοβάται το Θεό. (Φώτης Κόντογλου)
Καλύτερα να πεθάνεις μια φορά, παρά να τρέμεις από το φόβο σου μια ζωή. (Αίσωπος)
Μερικοί άνθρωποι, φοβούμενοι μικρούς κινδύνους,
παθαίνουν πολύ μεγαλύτερες συμφορές. (Αίσωπος)
Υπάρχουν περιπτώσεις, που ο φόβος είναι καλό πράγμα.
(Αισχύλος)
Όποιος φοβάται τους άλλους, γίνεται δούλος χωρίς να το έχει αντιληφθεί. (Αντισθένης)
Φόβος είναι η ψυχική ταραχή που προκαλείται, από
την αναμονή του κακού. (Πλάτωνας)
Το μόνο πράγμα που έχουμε να φοβηθούμε, είναι ο
ίδιος ο φόβος. (Ρούζβελτ)
Η αιτία του φόβου είναι η άγνοια. (Σενέκας)
Ο φόβος πάντα ξεκινάει από την άγνοια.
(Έμερσον)
Ο καλός ο φόβος (Θείος φόβος), έρχεται από την
πίστη και ο κακός ο φόβος έρχεται από την απιστία. Ο καλός ο φόβος φέρνει την
ελπίδα, γιατί η ελπίδα γεννιέται από την πίστη και ο άνθρωπος ελπίζει στον Θεό
που πιστεύει, ενώ ο κακός ο φόβος, ρίχνει τον άνθρωπο στην απελπισία, γιατί
φοβάται τον Θεό που δεν τον πιστεύει. Οι πρώτοι έχουνε τον φόβο μήπως Τον
χάσουνε και οι άλλοι, μήπως Τον βρούνε. (Πασκάλ)
Όποιος νίκησε τον εαυτόν του, δεν φοβάται τους
άλλους. (Μωρουά)
Αυτός που φοβάται να πλησιάσει την κυψέλη, δεν είναι άξιος της κηρύθρας. (Σαίξπηρ)
Καλύτερα να σκοτωθείς, παρά να πεθάνεις από τον φόβο σου. (Σούρτες)
Η σπηλιά που φοβάσαι να μπεις, κρύβει το θησαυρό που ψάχνεις. (Κάμπελ)
Μπορείς να καταλάβεις τι είναι αυτό που ο εχθρός σου φοβάται περισσότερο, από τα μέσα που χρησιμοποιεί, για να σε κάνει να φοβηθείς.
(Χόφερ)
Όποιος φοβάται να υποφέρει, υποφέρει ήδη απ' αυτό που φοβάται. (Μονταίν)
Στην Αγία Γραφή υπάρχουν 365 ''μη φόβου''. Αρκούν
για όλες τις ημέρες του χρόνου!
Για να ελευθερωθούμε από κάθε άλλο φόβο, πρέπει
να έχουμε μονάχα ένα φόβο, τον φόβο του Θεού.
Κάνε τα πράματα που σε φοβίζουν και δεν θα σε
φοβίζουν πια...
Ο φόβος και η πίστη δεν συγκατοικούν στο ίδιο
σπίτι. Όταν η μία μπαίνει από την μία πόρτα, ο άλλος βγαίνει από την άλλη.
Ο φόβος του Θεού, κάνει τον άνθρωπο ήρωα. Ο φόβος
των ανθρώπων, κάνει τον άνθρωπο δειλό.
Εάν θέλουμε να ζούμε στον κόσμο αυτό χωρίς φόβο,
θα πρέπει να εμπιστευτούμε τον Κύριο, να βλέψουμε σε Αυτόν και
να ζήσουμε σύμφωνα με το θέλημά Του.
Ο φόβος του κακού μας θλίβει με περισσότερη δύναμη, παρά το ίδιο το κακό.
Εκείνος που φοβάται να κάνει το πάρα πολύ, πάντοτε κάνει το πάρα πολύ λίγο.
Όποιος φοβάται να μην πέσει, είναι καταδικασμένος να σέρνεται.
Όποιος σε φοβάται, όταν είσαι
μπροστά, σε μισεί όταν λείπεις.
Φοβάται ο Γιάννης το θεριό και το θεριό τον
Γιάννη.
Φοβερίζει, όποιος φοβάται περισσότερο.
Ο φόβος μεγαλώνει το κακό.
Ο φόβος φυλάει τα έρημα.
Φοβάται και την σκιά του.
Μούγγα στη στρούγκα.
Τον έπιασε τεταρταίος πυρετός.
Το φοβάται όπως ο διάβολος το λιβάνι.
Ο φόβος κάνει τον λύκο να φαίνεται μεγαλύτερος. (Γερμανική
παροιμία)
Αν φοβάσαι τον λύκο, μην πηγαίνεις στο δάσος. (Ρωσική
παροιμία)
