Περί φαντασίας

  • Να προσέχουμε για να μην μας πλανέσει ο διάβολος με φαντασίες. Η φαντασία είναι καλή, είναι μεγάλη δύναμη, αν αξιοποιηθεί. Μερικοί άνθρωποι μπορεί λ.χ. να δουν τώρα ένα τοπίο και μετά από έναν χρόνο να το θυμούνται ακριβώς όπως είναι και να το ζωγραφίσουν. Αυτό είναι μια ικανότητα που την δίνει ο Θεός στον άνθρωπο, αλλά ο διάβολος την εκμεταλλεύεται. Εκείνοι που πλανιούνται, ό,τι βλέπουν ή διαβάζουν, το φαντάζονται όπως θέλουν και ύστερα αυτήν την φανταστική εικόνα την πιστεύουν για πραγματικότητα. Για να βοηθηθούν, χρειάζεται πολλή παρακολούθηση οι καημένοι, γιατί συνέχεια τους ξεγελάει ο διάβολος. Για αυτό, όποιος έχει εκ φύσεως φαντασία, πρέπει να προβληματίζονται, όταν του λένε ότι δεν σκέφτεται σωστά, και να βάζει ερωτηματικά στον λογισμό του. Είχα γνωρίσει μια απλή γυναίκα, που προσευχόταν συνέχεια και παρακαλούσε τον Χριστό να Τον δει εδώ σ' αυτήν την ζωή, μια που δεν θα Τον έβλεπε, καθώς έλεγε, στην άλλη ζωή. Ο Χριστός πράγματι της παρουσιάσθηκε την ώρα της Θείας Κοινωνίας μέσα στο Άγιο Ποτήριο ως βρέφος, με ματωμένα μαλλάκια, και ύστερα χάθηκε, και έτσι μπόρεσε να Κοινωνήσει. Μετά από αυτό το γεγονός άρχισε να την δουλεύει ο εχθρός με τον λογισμό ότι κάτι είναι. Από εκεί και πέρα την δούλευε με την φαντασία και της παρουσίαζε συνέχεια κινηματογραφικές ταινίες. Όταν βγήκα μια φορά στον κόσμο, την είχα βρει σε ένα σπίτι και άκουσα τις φαντασίες που έλεγε σε άνδρες και γυναίκες που είχαν συγκεντρωθεί εκεί. Τρόμαξα να την φέρω σε λογαριασμό. Η μόνη λύση ήταν να της δώσω ένα γερό ξεσκόνισμα μπροστά σε όλους, για να γίνουν γνωστές οι πλάνες της και να ταπεινωθεί... (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Φανατασία είναι το ''χαρτί'' (πίνακας) εκείνο του νου, πάνω στο οποίο αποτυπώθηκαν όλες οι εικόνες που αντιληφτήκαμε στη ζωή μας διαμέσου των αισθητηρίων οργάνων μας και εισήλθαν μέσα μας, διαμέσου αυτών. (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης)
  • Να χρησιμοποιείς την φαντασία, είτε για την συντριβή και πένθος και ταπείνωση της καρδιάς σου, φανταζόμενος και σχηματίζοντας το θάνατο, την μέλλουσα κρίση και τις αιώνιες κολάσεις, είτε για την μελέτη και τη θεωρία της δημιουργίας και της ένσαρκης οικονομίας του Κυρίου, φανταζόμενος τα θαύματα που φαίνονται μέσω της δημιουργίας και τα μυστήρια της ενσάρκου οικονομίας του Κυρίου (γέννηση, βάπτιση, Σταύρωση, Ανάσταση, ταφή κ.ά.) ή ακόμα και για να πολεμήσεις κάποτε τις απρεπείς και άτοπες φαντασίες, με τις οποίες προβάλλει ο εχθρός, μέσω άλλων ευπρεπών και καλών φαντασιών. (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης)
  • Η φαντασία μας δόθηκε μετά την παράβαση (των Πρωτοπλάστων), για να την μεταχειριστούμε, όταν οι εξωτερικές μας αισθήσεις ησυχάζουν και όταν δεν έχουμε μπροστά μας παρόντα, τα αισθητά εκείνα πράγματα, που πέρασαν από τις αισθήσεις μας και τυπώθηκαν σ' αυτήν. Για παράδειγμα: Εσύ πήγες μια φορά και είδες την Σμύρνη, έπειτα έφυγες από εκεί και πλέον δεν την βλέπεις με την εξωτερική αίσθηση των ματιών, αλλά όμως με την εσωτερική αίσθηση δηλαδή, με την φαντασία και ενθύμηση και όταν θέλεις, φέρνεις την Σμύρνη μπροστά σου και την βλέπεις, σαν να ήταν μπροστά σου. Ο διάβολος όμως, ως εφευρέτης της ''παράλογης'' φαντασίας, δια μέσω της οποίας φαντάστηκε ισοθεϊα και ξέπεσε, χρησιμοποιεί την φαντασία ως γέφυρα, μέσα από την οποία οι δολοφόνοι δαίμονες, ενώνονται με την ψυχή του ανθρώπου και την κάνουν κατοικητήριο βλάσφημων και πονηρών λογισμών καθώς και ψυχικών και σωματικών παθών. Χωρίς την φαντασία κανένα πάθος (σωματικό ή ψυχικό), δεν μπορεί να πλησιάσει τον νου. (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης)
  • Ο διάβολος έχει μεγάλη συγγένεια και εξοικείωση με την φαντασία και από όλες σχεδόν τις δυνάμεις της ψυχής, αυτήν χρησιμοποιεί ως το πιο κατάλληλο όργανο για να πλανά τους ανθρώπους και να ενεργεί τα πάθη και τις κακίες του. Και τον Αδάμ ο διάβολος, μέσω της φαντασίας τον παραπλάνησε, βάζοντας στο νου του, την φαντασία της ισοθεϊας. (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης)
  • Χωρίς την φαντασία, κανένα πάθος, σωματικό ή ψυχικό, δεν μπορεί να πλησιάσει τον νου σου. (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης)
  • Η φαντασία της ψυχής στό λογικό ον, είναι στο σύνορο μεταξύ νου και αισθήσεως. Αυτές λοιπόν τις εικόνες που παραλαμβάνει η φαντασία από τις αισθήσεις, ως χωρισμένες πια από τα σώματα και ήδη ασώματες, τις βλέπει και τις στριφογυρίζει ο νους και παράγει διαφόρων ειδών λογισμούς, καθώς διαλογίζεται και αναλογίζεται και συλλογίζεται με πολλούς τρόπους, με εμπάθεια ή με απάθεια ή με μια μέση κατάσταση, με πλάνη ή χωρίς πλάνη. Και απ' αυτό γεννιούνται οι περισσότερες αρετές και κακίες, ορθές απόψεις και κακοδοξίες. (Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς)
  • Η φαντασία είναι μία από τις 5 αισθήσεις της ψυχής. (Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός)
  • Φαντασία είναι μία εξαπάτηση των οφθαλμών, όταν το μυαλό κοιμάται. Φαντασία είναι μια παρασάλευση του νου, ενώ το σώμα είναι ξύπνιο. Φαντασία είναι ένα θέαμα, που δεν υπάρχει στην πραγματικότητα. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
  • Κοίταξε, πως με την φαντασία, το ψεύδος και κούφιες υποσχέσεις, μας κατανικούν οι εχθροί της σωτηρίας μας. Και αυτός ο σατανάς, με τον ίδιο τρόπο κατακρημνίστηκε από το ουράνιο ύψος ως αστραπή, επειδή έβαλε στη φαντασία του, να γίνει ίσος με τον Θεό. Και τον Αδάμ τον χώρισε ο σατανάς από το Θεό, παρουσιάζοντάς του τη φαντασία, ότι θα γινόταν ίσος με τον Θεό. Και έτσι συνηθίζει να εξαπατά όλους όσοι αμαρτάνουν, ο ψεύτης και δόλιος εχθρός. (Άγιος Ησύχιος ο Πρεσβύτερος)
  • Με μια ψεύτικη φαντασία πάντοτε οι δαίμονες μας οδηγούν στο να αμαρτάνουμε. Με μια φαντασία σχετική με την φιλαργυρία και το κέρδος οδήγησαν τον άθλιο Ιούδα να παραδώσει τον Κύριο. Και με το ψεύδος μιας τιποτένιας αναπαύσεως και τιμής και κέρδους και δόξας, τον οδήγησαν στην αγχόνη και του προξένησαν αιώνιο θάνατο, ανταμείβοντάς τον οι άθλιοι, με τα αντίθετα απ' όσα του είχαν παρουσιάσει με την ψεύτικη φαντασία τους, μέσω των πονηρών λογισμών που του σπείρανε. (Άγιος Ησύχιος ο Πρεσβύτερος)
  • Δεν μπορεί ο νους με μόνες τις δικές του δυνάμεις, να νικήσει μια δαιμονική φαντασία. Ας μην πάρει το θάρρος, να το επιχειρήσει αυτό ποτέ του, γιατί επειδή οι δαίμονες είναι πανούργοι, υποκρίνονται πως νικιούνται και ρίχνουν κάτω τον αγωνιστή, από την άλλη μεριά με την κενοδοξία. Όταν όμως επικαλείσαι τον Ιησού, δεν αντέχουν ούτε για λίγο να σταθούν και να σου φερθούν δόλια. (Άγιος Ησύχιος ο Πρεσβύτερος)
  • Η φαντασία καθιστά τους ανθρώπους που την ακολουθούν, όχι λάτρεις του Θεού, αλλά ειδωλολάτρες. Γιατί υποβάλλει στους ''οπαδούς'' της, να λατρεύουν τις εικόνες που αυτή κατασκευάζει. (Άγιος Νεκτάριος)
  • Η φαντασία είναι η όραση της καρδιάς, ή της ψυχής, που δημιουργεί ή αναπλάθει κάποια αντικείμενα. Γι' αυτό και το όραμα που παράγει είναι γρήγορο, στιγμιαίο, και έχει πνευματικό χαρακτήρα. Είναι σαν μια εικόνα. Ο νους είναι ο καλλιτέχνης που πλάθει την εικόνα αυτή. (Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης)
  • Όποιος προσέχει τον εαυτόν του πρέπει ν' απαρνηθεί γενικά κάθε φαντασίωση, όσο ελκυστική και εύσχημη και αν φαίνεται αυτή. Κάθε φαντασίωση είναι περιπλάνηση του νου, όχι στην περιοχή της αλήθειας αλλά στη χώρα των φαντασμάτων, που δεν υπάρχουν ούτε πρόκειται να υπάρξουν και που πλανούν το νουν, εμπαίζοντάς τον. Συνέπειες των φαντασιώσεων είναι η απώλεια της προσοχής, ο σκορπισμός του νου και η σκληρότητα της καρδιάς την ώρα της προσευχής. Έτσι αρχίζει η διαταραχή της ψυχής. (Άγιος Ιγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
  • Πολύ να προσέχουμε την φαντασία μας! Γιατί δεν υπάρχει αμαρτία και πάθος που να μην ξεκινάει από την αντίστοιχη φαντασία. Εάν ο άνθρωπος αγωνιστεί και προσέξει την φαντασία του, διώχνοντας τις αμαρτωλές εικόνες στο μυαλό του, λέγοντας ταυτόχρονα την ευχή, θα στεφθεί νικητής. Έτσι εάν ο άνθρωπος γίνει κύριος της φαντασίας του, δεν μπορεί να σταθεί αμάρτημα και πάθος στον άνθρωπο. Μεγάλη υπόθεση ο έλεγχος της φαντασίας στον άνθρωπο!!! Γιατί με λίγο κόπο θα μπορέσει να βάλει τον εαυτόν του στο δρόμο της σωτηρίας. (Γέροντας Εφραίμ της Αριζόνας)
  • Πρέπει να προσέχει κανείς, να μην αφήνει τον πειρασμό να σχηματίζει φαντασία, διότι πρώτον η φαντασία γίνεται και μετά ο λογισμός και μετά η αισχρά ηδονή. Όταν λοιπόν με την νήψη, δεν αφήσουμε να σχηματίσει κακή φαντασία και λέγουμε συγχρόνως και την ευχή, τότε απαλλασσόμαστε από την ενόχληση και συνάμα στεφανούμαστε και από τον Θεό, για την καλή μας προαίρεση, που θέλουμε να ευαρεστήσωμεν εις Αυτόν. (Γέροντας Εφραίμ της Αριζόνας)
  • Η φαντασία έιναι το λίπασμα που τρέφει τον λογισμό και τον καθιστά πολύ ζωηρό κσι εκφραστικό, μια πλήρη ζωγραφιά, την οποία βλέπω και απολαμβάνω. Είναι ένα φρικτό πράγμα, μια ένοχη κατάσταση, διότι δεν είναι όραση Θεού, αλλά αδολόσχεση, απόλαυση μιας άλλης εικόνας μέσα στην ψυχή μου. (ΓέρονταςΑιμιλιανόςοΣιμωνοπετρίτης)
  • Υπάρχουν 4 είδη φαντασίας: α) στο πρώτο είδος ανήκουν οι εικόνες από τα διάφορα πάθη β) στο δεύτερο είδος ανήκει η ονειροπόληση, ο ρεμβασμός, η αφηρημάδα, ο απλός μετεωρισμός (π.χ. να φαντάζεται κάποιος ότι είναι Πατριάρχης και να το πιστεύει) γ) στο τρίτο είδος η καλλιτεχνική, η πολιτιστική δημιουργία. Είναι κάποιος αρχιτέκτονας και σκέπτεται πως θα χτίσει ένα σπίτι. Δηλ. αναζητεί ο νους με την νόηση και την φανταστική εικόνα, την έμπρακτη πραγματοποίηση της ιδέας του και δ) στο τέταρτο είδος ανήκει η λεγόμενη θεολογική δημιουργία. Εδώ έχουμε απόπειρες του νου, που με τη βοήθεια της φαντασίας προσπαθεί να διεισδύσει στα υπερφυή και ακατάληπτα μυστήρια της Θεότητας (της Αγίας Τριάδος, της ενσάρκου Οικονομίας κ.α.) (π. Στέφανος Αναγνωστόπουλος)
  • Από τους λογισμούς και από την φαντασία ξεκινάει το κακό της αμαρτίας. (π. Στέφανος Αναγνωστόπουλος)
  • Μας συγχύζει περισσότερο η φαντασία, παρά τα ίδια τα πράγματα. (Είπε Γέρων)
  • Συχνά ο άνθρωπος με την φαντασία του, μεγαλώνει τα δεινά του. (Ευγένιος Βούλγαρης)
  • Η λογική θα σε πάει από το Α στο Β. Η φαντασία θα σε πάει παντού... (Αϊνστάϊν)
  • Υποφέρουμε περισσότερο από την φαντασία μας, παρά από την πραγματικότητα. (Σενέκας)