Περί νοός

  • Ο λύχνος του σώματός έστιν ο οφθαλμός· εάν ουν ο οφθαλμός σου απλούς η, όλον το σώμα σου φωτεινόν έσται. Εάν δε ο οφθαλμός σου πονηρός η, όλον το σώμα σου σκοτεινόν έσται. Ει ουν το φως το εν σοι σκότος εστί, το σκότος πόσον; [Ο λύχνος, που φωτίζει και εξυπηρετεί το σώμα, είναι το μάτι Εάν λοιπόν το μάτι είναι γερό και καθαρό, όλο το σώμα θα φωτίζεται, θα είναι φωτεινό. Εάν όμως το μάτι σου είναι κατεστραμένο και ανίκανο να δει το φως, όλο το σώμα σου θα είναι βυθισμένο στο σκοτάδι. Εάν λοιπόν το φως, που σου έδωσε ο Θεός (ο νους δηλ. και η συνείδηση, εξαιτίας της προσκολλήσεως στα υλικά αγαθά), είναι σκοτάδι, τότε το ηθικό σκοτάδι της ψυχής σου, πόσο πυκνό και αδιαπέραστο θα είναι;] (ΚατάΜατθαίον 6,22-23)
  • Νους αποστάς του Θεού ή κτηνώδης γίνεται ή δαιμονιώδης. (Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς)
  • Όπως όταν τοποθετήσεις κάτι εύοσμο πάνω στους πυρωμένους άνθρακες, προσελκύεις και συγκρατείς τους διερχομένους, εάν όμως τοποθετήσεις κάτι βαρύ στην όσφρηση και δύσοσμο, τους απωθείς και τους απομακρύνεις, έτσι συμβαίνει και στην διάνοια· εάν μεν έχεις μέσα σου ιερά μελέτη και ενδιαφέρον, καθιστάς τον εαυτόν σου άξιο Θείας επισκέψεως, διότι αυτά τα οσφραίνεται ο Κύριος σαν οσμή ευωδίας. Εάν όμως τρέφεις μέσα σου πονηρούς και ρυπαρούς και γηΐνους λογισμούς, απομακρύνεσαι από την Θείαν επιστασία, αφού κατέστησες τον εαυτόν σου άξιο της αποστροφής, αλίμονο, του Θεού. (ΆγιοςΓρηγόριοςοΠαλαμάς)
  • Όταν ο νούς του ανθρώπου είναι όλος δοσμένος στο Θεό, τότε ο κόσμος λησμονείται εντελώς. (Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης)
  • Μόλις αποσκίρτησε ο νους των ανθρώπων από το Θεό, άρχισαν οι άνθρωποι να καταπίπτουν κατά τη σκέψη και την κρίση. (ΜέγαςΑθανάσιος)
  • Τα πουλιά έχουν φτερά για ν' αποφεύγουν τις παγίδες και οι άνθρωποι έχουν τον νου, για ν' αποφεύγουν τ' αμαρτήματα. (ΙερόςΧρυσόστομος)
  • Η λύπη, η αγωνία, ο θυμός και οι πολλές μέριμνες σκοτίζουν το νου και δεν τον αφήνουν να κάνει λογικές σκέψεις. (ΙερόςΧρυσόστομος)
  • Είσαι άρρωστος; Να είσαι χαρούμενος. Γιατί «εκείνον που αγαπά ο Κύριος, τον παιδαγωγεί» (Εβρ. 12,6). Είσαι φτωχός; Να ευφραίνεται η ψυχή σου, γιατί σε περιμένουν τα αγαθά του φτωχού Λαζάρου. Σε συκοφαντούν και σε κακομεταχειρίζονται για το Όνομα του Χριστού; Είσαι μακάριος, γιατί η καταισχύνη σου θα μετατραπεί σε δόξα αγγελική. Είσαι δούλος; Ευχαρίστησε τον Θεό και έτσι θα έχεις μαζί σου πάντα Εκείνον που ταπεινώθηκε περισσότερο από όλους τους ανθρώπους. Ευχαρίστησέ Τον, γιατί είσαι σε καλύτερη κατάσταση από κάποιον άλλο, γιατί ούτε σε καταναγκαστικά έργα σε έστειλαν, ούτε σε μαστιγώνουν. (Μέγας Βασίλειος)
  • Ο νους που δεν διασκορπίζεται στα εξωτερικά (πράγματα), ούτε διαχέεται εξαιτίας των αισθητηρίων στον κόσμο, επιστρέφει στον εαυτόν του και μέσω του εαυτού του, ανωψώνεται προς την έννοια του Θεού. (Μέγας Βασίλειος)
  • Επειδή εμείς, οι άνθρωποι, εύκολα αμαρτάνουμε με τις σκέψεις, ο Πλάστης μας πρόσταξε να έχουμε ως πρωταρχική φροντίδα την καθαρότητα του νου, που είναι ο ηγεμόνας του ψυχικού μας κόσμου. Οι πράξεις του σώματος, για να πραγματοποιηθούν, χρειάζονται και χρόνο και κόπους και συνεργάτες και τις κατάλληλες ευκαιρίες. Οι κινήσεις όμως του νου επιτελούνται ταχύτατα και σε κάθε καιρό, δίχως κόπους και ιδιαίτερες φροντίδες. Όπου λοιπόν η αμαρτία είναι εύκολη και γρήγορη, εκεί απαιτείται και αυξημένη επαγρύπνηση. ''Φυλάξου'', μας φωνάζει ο Θεός, ''μην αμαρτήσεις με καμμιά κρυφή σκέψη της ψυχής σου''. (ΜέγαςΒασίλειος)
  • Πρώτο πράγμα άξιο μακαρισμού, είναι η καθαρότητα της διάνοιάς μας. Γιατί ρίζα των ενεργειών του σώματός μας, είναι η διάθεση της καρδιάς. (Μέγας Βασίλειος)
  • Ο μετεωρισμός προέρχεται από την αργία του νου, ο οποίος δεν ασχολείται με τα αναγκαία. Και ο νους αργεί και αδιαφορεί, εξαιτίας της απιστίας στην (απανταχού) παρουσία του Θεού. (Μέγας Βασίλειος)
  • Εκείνο πρέπει να γνωρίζουμε ότι, όταν ο νους μας περιπλανιέται σε μάταια πράγματα, δεν μπορούμε να εφαρμόσουμε καμμία εντολή. (Μέγας Βασίλειος)
  • Τίποτε άλλο δεν σκοτίζει το νου τόσο, όσο η πονηριά και τίποτε δεν φωτίζει το νου τόσο, όσο η ανάγνωση στην ησυχία. (Μέγας Βασίλειος)
  • Ο νους του ανθρώπου, όταν περιστρέφεται συνεχώς γύρω από τις κοσμικές μέριμνες, είναι ανίκανος να διακρίνει καθαρά την αλήθεια. (Μέγας Βασίλειος)
  • Να έχεις πάντοτε το νου σου στο Θεό, είτε κοιμάσαι είτε είσαι ξυπνητός, και στο φαγητό και στη συνομιλία και στο εργόχειρο και σε κάθε άλλη πράξη, σύμφωνα με το λόγο του Προφήτη: «Έβλεπα πάντοτε τον Κύριο ενώπιόν μου». Και να θεωρείς τον εαυτό σου πιο αμαρτωλό από όλους τους ανθρώπους. Γιατί όταν πολυκαιρίζει αυτός ο λογισμός, συνήθως ακολουθεί στη διάνοια κάποια έκλαμψη σαν ακτίνα. Και όσο περισσότερο την επιζητείς με πολλή προσοχή και με απερίσπαστη διάνοια, με μεγάλο κόπο και δάκρυα, τόσο φαίνεται λαμπρότερα. Και όταν φαίνεται, αγαπιέται· καθώς αγαπιέται, προξενεί κάθαρση· καθαίροντας, κάνει τον άνθρωπο όμοιο με το Θεό και τον φωτίζει και τον διδάσκει να διακρίνει το καλό από το κακό. Αλλά, αδελφέ, χρειάζεται πολύς κόπος, μαζί με τη βοήθεια του Θεού, για να κατοικήσει μόνιμα στην ψυχή σου και να την καταφωτίσει όπως η σελήνη το σκοτάδι της νύχτας. Πρέπει ακόμη να προσέχεις και τις προσβολές των λογισμών της κενοδοξίας και της οιήσεως και να μην κατακρίνεις κανένα που θα δεις να κάνει μια απρέπεια. Γιατί οι δαίμονες παρουσιάζουν τέτοιους λογισμούς στην ψυχή, αν την δουν ότι ελευθερώθηκε από τα πάθη και τους πειρασμούς με την ενοίκηση της Χάρης και την ειρηνική κατάσταση. Όμως η βοήθεια έρχεται από το Θεό. (Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος)
  • Όπως ένα σπουργίτι δεμένο από το πόδι, όταν πάει να πετάξει, πέφτει στο χώμα, επειδή το τραβάει το σχοινί, έτσι και ο νους που δεν απόκτησε ακόμη την απάθεια και πετά προς την γνώση των επουρανίων, τραβιέται από τα πάθη στη γη. Όταν όμως ο νους ελευθερωθεί τελείως από τα πάθη, τότε πορεύεται προς την θεωρία των όντων χωρίς να γυρίζει πίσω, βαδίζοντας πλέον προς την γνώση της Αγίας Τριάδας. (Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής)
  • Η αγάπη και η εγκράτεια κρατούν το νου απαθή, τόσο απέναντι των πραγμάτων, όσο και απέναντι των νοημάτων τους. (Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής)
  • Αν ο νους στραφεί προς το Θεό, έχει το σώμα δούλο του και δεν του παρέχει τίποτε παραπάνω από ό,τι χρειάζεται για να ζήσει. Αν όμως στραφεί προς τη σάρκα, υποδουλώνεται στα πάθη και φροντίζει, πως να ικανοποιεί πάντοτε τις κακές επιθυμίες της. (Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής)
  • Καθάρισε το νου σου από την οργή, τη μνησικακία και τους αισχρούς λογισμούς και τότε θα νιώσεις, ότι ο Θεός κατοικεί μέσα σου. (Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής)
  • Όπως το μάτι το ελκύει η ομορφιά των ορατών, έτσι και τον καθαρό νου το ελκύει η γνώση των αοράτων. Και όπως ακριβώς δεν υπάρχει οφθαλμός που να αντιλαμβάνεται χωρίς το ηλιακό φως, έτσι και χωρίς πνευματικό φως, ο ανθρώπινος νους, δεν θα μπορέσει ποτέ να δεχθεί, την πνευματική θεωρία. (Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής)
  • Ποτέ η ψυχή δεν μπορεί να υψωθεί στη γνώση του Θεού, αν ο ίδιος ο Θεός, από συγκατάβαση δεν την πιάσει και την ανεβάσει προς τον εαυτό Του. Γιατί ποτέ δεν θα έχει τόση δύναμη ο ανθρώπινος νους, ώστε να δεχθεί κάποιο Θείο φωτισμό, αν ο ίδιος ο Θεός δεν τον τραβήξει πάνω, όσο αυτό είναι δυνατό σε άνθρωπο και δεν τον φωτίσει με τις Θείες λάμψεις. (Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής)
  • Ακαθαρσία του νου είναι: α) η ψευδής γνώση β) η άγνοια γ) να έχει εμπαθείς λογισμούς και δ) να συγκατατίθεται στην αμαρτία. (Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής)
  • Ο νους είναι όργανο της σοφίας, ενώ το λογικό, είναι όργανο της γνώσεως. (Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής)
  • Ώθησε και ανάγκασε τον νου να κατέβει (με την εισπνοή) στην καρδιά. Και όταν εισέλθει εκεί, τα μετέπειτα δεν θα είναι πλέον χωρίς ευφροσύνη και χαρά. Όπως δηλαδή ένας άνδρας που είχε απουσιάσει μακριά από το σπίτι του, όταν επιστρέψει, δεν ξέρει τι κάνει από τη χαρά του που αξιώθηκε να συναντήσει τα παιδιά του και την γυναίκα του, έτσι και ο νους, όταν ενωθεί με την ψυχή, γεμίζει από ανείπωτη ηδονή και ευφροσύνη. Λοιπόν, αδελφέ, συνήθισε το νου σου να μην βγαίνει γρήγορα από εκεί. Στην αρχή στενοχωρείται πάρα πολύ από το κλείσιμο μέσα και τον περιορισμό· όταν όμως συνηθίσει, δεν ανέχεται πλέον να περιφέρεται έξω. Γιατί η Βασιλεία των Ουρανών είναι μέσα μας (Λουκ. 17,21) και καθώς ο νους την παρατηρεί εκεί και με την καθαρή προσευχή την επιδιώκει, νομίζει βδελυρά και μισητά όλα τα έξω... (ΆγιοςΝικηφόροςοΜονάζων)
  • ... Και όταν κατορθώσεις τον νους σου να κατεβεί και να βρίσκεται στην καρδιά σου, οφείλεις να μην τον αφήνεις να σιωπά και να κάθεται αργός, αλλά δώσε του να έχει ως έργο και ακατάπαυστη μελέτη του το "Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με" και να μην το σταματά ποτέ. Γιατί αυτό διατηρεί το νου συγκεντρωμένο, τον αναδεικνύει ανίκητο και απρόσβλητο κατά τις επιθέσεις του εχθρού και του αυξάνει καθημερινά την αγάπη και τον πόθο του Θεού. Να τονιστεί, ότι ο νους κατερχόμενος, δεν εισέρχεται στην καρδιά, πριν παρατήσει κάθε λογισμό και γίνει ενιαίος και γυμνός, κρατώντας μόνο την επίκληση του Κυρίου μας Ιησού Χριστού και τίποτε άλλο. Πάλι δε, όταν αναχωρήσει από την καρδιά και έρθει έξω, διασκορπίζεται και χωρίς να θέλει στην πολυδιασπασμένη μνήμη... (ΆγιοςΝικηφόροςοΜονάζων)
  • Ο νους χωρίς το σώμα πολλά κάνει και καλά και κακά. Το σώμα όμως χωρίς το νου, τίποτε απ' αυτά δεν μπορεί να κάνει, γιατί πριν από την πράξη, ενεργεί ο νόμος της ελευθερίας. (Άγιος Μάρκος ο Ασκητής)
  • Ότι είναι το σπίτι για τον αέρα, έτσι είναι και ο νους για τη Θεία Χάρη. Όσο βγάζεις υλικά πράγματα μέσα από το σπίτι, τόσο έρχεται ο αέρας. Και όσο βάζεις πράγματα μέσα στο σπίτι, τόσο φεύγει ο αέρας. (Άγιος Μάρκος ο Ασκητής)
  • Τυφλώνεται ο νους με τα τρία αυτά πάθη, την φιλαργυρία, την κενοδοξία και την ηδονή. (Άγιος Μάρκος ο Ασκητής)
  • Εξέταζε τις δικές σου αμαρτίες και όχι του πλησίον σου και δεν θα διαρπαγεί από τους δαίμονες, το νοερό σου εργαστήριο. (Άγιος Μάρκος ο Ασκητής)
  • Αν ελευθερωθεί ο νους του ανθρώπου από όλους τους εχθρούς του, δηλ. από τα πάθη και αναπαυτεί, τότε βρίσκεται σε καινούργια ζωή και σκέφτεται καινούργια πράγματα, θεϊκά και άφθαρτα. (ΆγιοςΗσαϊαςοΑναχωρητής)
  • Oι αγωνιζόμενοι πρέπει να διατηρούν πάντοτε ατάραχη τη διάνοιά τους, για να μπορεί ο νους να διακρίνει τους λογισμούς που περνούν απ' αυτόν και τους καλούς που τους στέλνει ο Θεός, να τους αποθηκεύει στα ταμεία της μνήμης, ενώ τους κακούς και δαιμονικούς να τους απορρίπτει. Όταν η θάλασσα έχει γαλήνη, οι ψαράδες διακρίνουν τι κινείται ως κάτω στο βυθό και σχεδόν τίποτε δεν τους διαφεύγει από τις κινήσεις των ψαριών. Όταν όμως ταράζεται από τους ανέμους, κρύβει εξαιτίας της ταραχής όσα αφήνει να φαίνονται τον καιρό της γαλήνης και βλέπομε τότε ανίσχυρη την τέχνη των ψαράδων. Το ίδιο συμβαίνει και με το νου που ασχολείται σε θείες θεωρίες, και μάλιστα όταν ταράζεται το βάθος της ψυχής, από την άδικη οργή. (Άγιος Διάδοχος Φωτικής)
  • Μόνο το Άγιο Πνεύμα μπορεί να καθαρίσει το νου. Γιατί αν δεν μπει μέσα στο σπίτι ο δυνατός για να αφαιρέσει τα κλεμμένα και να δέσει τον κλέφτη (Λουκ. 11, 21-22), δεν ελευθερώνεται το λάφυρο. Πρέπει λοιπόν με κάθε τρόπο και προπάντων με την ειρήνη της ψυχής, να αναπαύουμε το Άγιο Πνεύμα, για να διατηρούμε το λυχνάρι της πνευματικής γνώσεως μέσα μας πάντοτε αναμμένο. Όταν αυτό αστράφτει ακατάπαυστα μέσα στα βάθη της ψυχής, τότε όχι μόνο είναι ολοφάνερες μέσα στο νου οι πικρές εκείνες και σκοτεινές προσβολές των δαιμόνων, αλλά και εξασθενούν υπερβολικά, επειδή ελέγχονται και φανερώνονται από το Άγιο εκείνο και ένδοξο Φως. Γι' αυτό ο Απόστολος λέει: «Μη σβήνετε το Πνεύμα» (Α΄ Θεσ. 5,19), αντί να πει: «Μην λυπείτε με κακά έργα ή κακούς λογισμούς την αγαθότητα του Αγίου Πνεύματος, για να μην στερηθείτε το ακατανίκητο φως Του». Επειδή το Αιώνιο και Ζωοποιό Πνεύμα δεν σβήνεται, αλλά η λύπη Του, δηλαδή η αποστροφή Του, αφήνει τον νου του ανθρώπου σκυθρωπό και αφώτιστο από τη Θεία γνώση. (Άγιος Διάδοχος Φωτικής)
  • Όταν η ψυχή ταράζεται από οργή, ή θολώνεται από μέθη, ή ενοχλείται από φοβερή λύπη, δεν μπορεί ο νους να κρατήσει τη μνήμη του Κυρίου Ιησού, ακόμη και αν κανείς τον βιάζει. Γιατί όπως είναι σκοτισμένος από την σκληρότητα των παθών, χάνει την πνευματική του αίσθηση. Γι' αυτό η επιθυμία της ευχής δεν έχει που να τυπώσει την σφραγίδα της, ώστε ο νους να διατηρεί αλησμόνητα τα λόγια της ευχής, επειδή η μνήμη της διάνοιας σκληραίνει από την ωμότητα των παθών. Αν όμως η ψυχή είναι ελεύθερη από αυτά τα πάθη, ακόμη και αν για λίγο λησμονήσει το ποθούμενο όνομα, αμέσως ο νους μεταχειρίζεται την ενεργητικότητά του και ξαναπιάνει γερά το πολυπόθητο εκείνο και σωτήριο ''θήραμα''. (Άγιος Διάδοχος Φωτικής)
  • Αίσθηση του νου είναι η ικανότητά του να διακρίνει με ακρίβεια όσα εξετάζει. Όταν έχουμε υγιή την σωματική αίσθηση της γεύσεως, διακρίνουμε χωρίς λάθος τα καλά από τα άνοστα φαγητά και ορεγόμαστε τα καλά. Έτσι και ο νους μας, όταν αρχίσει να κινείται υγιώς και χωρίς καμιά μέριμνα, τότε μπορεί να αισθάνεται πλουσιοπάροχα την Θεϊκή παρηγοριά και να μην παρασύρεται ποτέ από δαιμονικές παρηγοριές. Το σώμα, όταν γεύεται νόστιμες τροφές, διατηρεί την εμπειρία της γεύσεως χωρίς να σφάλλει. Έτσι και ο νους, όταν κατανικήσει το σαρκικό φρόνημα, μπορεί να γεύεται χωρίς κίνδυνο πλάνης, την παρηγοριά του Αγίου Πνεύματος. (Άγιος Διάδοχος Φωτικής)
  • Ο φωτισμένος νους παράγει σοφά λόγια. Και η καθαρή ψυχή καλλιεργεί Θείους λογισμούς. (Όσιος Θαλάσσιος)
  • Όπως ο κηπουρός, όταν δεν ξεριζώνει τα αγριόχορτα, πνίγονται τα λαχανικά, έτσι και ο νους, όταν δεν καθαρίζει τους λογισμούς, χάνει τους κόπους. (Όσιος Θαλάσσιος)
  • Η ησυχία, η προσευχή, η αγάπη και η εγκράτεια είναι ένα άρμα με 4 άλογα, που ανεβάζει τον νου στον ουρανό. (ΌσιοςΘαλάσσιος)
  • Η ησυχία και η προσευχή καθαρίζουν το νου και τον κάνουν διορατικό. (Όσιος Θαλάσσιος)
  • Αδύνατο ο νους να αφιερωθεί στα νοητά, αν δεν αποκόψει τη σχέση με την αίσθηση και τα αισθητά. Σημάδι ότι ο νους ασχολείται με τα νοητά, είναι να περιφρονεί όλα όσα κολακεύουν την αίσθηση. Όταν ο νους ανοιχτεί όλως διόλου στη θεωρία των νοητών, δύσκολα ξεκολλά από την ηδονή που είναι γύρω από αυτά. (ΌσιοςΘαλάσσιος)
  • Ο νους που κυριαρχείται από τα πάθη, σκέφτεται όσα δεν πρέπει. Και αυτό που σκέφτεται, φανερώνεται από τα λόγια και τα έργα. (ΌσιοςΘαλάσσιος)
  • Δεν παύει ο νους να στρέφεται γύρω από τις ηδονές, μέχρις ότου κάνεις τη σάρκα δούλο και αφιερωθείς στη θεωρία. (ΌσιοςΘαλάσσιος)
  • Όταν ελευθερώσεις το νου σου από την ηδυπάθεια των σωμάτων, των πραγμάτων και των φαγητών, τότε οποιοδήποτε δώρο κάνεις στο Θεό θα σου λογαριαστεί καθαρό. Ως ανταπόδοση θα λάβεις ν' ανοίξουν τα μάτια της καρδιάς σου για να μελετάς καθαρά τους λόγους του Θεού, που θα φανούν πιο γλυκοί από μέλι και κηρήθρα στο νοητό λάρυγγά σου, από τη γλυκύτητα που βγαίνει απ' αυτούς. (Άγιος Ηλίας ο Πρεσβύτερος)
  • Δεν είναι τόσο δύσκολο να σταματήσει κάποιος τη ροή του ποταμού για να μην κυλούν τα νερά προς τα κάτω, όσο είναι δύσκολο να συγκρατήσει τη φορά του νου του, έτσι που να μην διασκορπίζεται στα ορατά, αλλά να συμμαζεύετε και να ανυψώνεται κατά τη διάρκεια της προσευχής προς τα πάνω. (Άγιος Ηλίας ο Πρεσβύτερος)
  • Τέσσερις είναι οι γενικές δυνάμεις του νου: η σύνεση, η οξύνοια, η αντίληψη και η επιδεξιότητα. Εκείνος λοιπόν, που με τις δυνάμεις αυτές συνέδεσε τις τέσσερις γενικές αρετές της ψυχής, που ένωσε δηλαδή την σωφροσύνη της ψυχής με την σύνεση του νου, τη φρόνηση με την οξύνοια, την δικαιοσύνη με την αντίληψη, και την ανδρεία με την επιδεξιότητα, αυτός κατασκεύασε από δύο είδών υλικά ένα άρμα πύρινο και ουρανοπόρο, για τον αγώνα εναντίον των τριών γενικών αρχηγών των παθών, δηλαδή της φιλαργυρίας, της φιληδονίας και της φιλοδοξίας. (Άγιος Νικήτας ο Στηθάτος)
  • Ο νους τυφλώνεται από τα εξής τρία πάθη: την φιλαργυρία, την κενοδοξία και την ηδονή. (ΆγιοςΗσύχιοςοΠρεσβύτερος)
  • Όσο πιο πολύ προσέχεις τον νου σου, τόσο πιο πολύ θα προσεύχεσαι με πόθο στο Χριστό. Και όσο πάλι παρακολουθείς με αμέλεια την διάνοιά σου, τόσο θα απομακρύνεσαι από το Χριστό (και θα προσεύχεσαι με μετεωρισμούς). (ΆγιοςΗσύχιοςοΠρεσβύτερος)
  • Ο δαιμονικός νους συμπλέκεται και πολεμά αόρατα με τον δικό μας νου. Και γι' αυτό είναι ανάγκη κάθε στιγμή να φωνάζουμε προς τον Χριστό, να διώξει τον δαιμονικό νου και να μας δώσει τη νίκη ως φιλάνθρωπος. Γιατί δεν μπορεί ο νους μας μόνος του, να νικήσει την φαντασία των δαιμόνων. Ας μην έχει ποτέ κανείς τέτοιο θάρρος. Επειδή είναι πανούργοι, υποκρίνονται ότι νικιούνται και ανατρέπουν τον αγωνιστή με την κενοδοξία. Αν όμως επικαλείσαι τον Ιησού Χριστό, τότε δεν μπορούν ούτε μια στιγμή να σταθούν και να σε δολιευτούν. (ΆγιοςΗσύχιοςοΠρεσβύτερος)
  • Εκείνος που κάθε μέρα επιδιώκει και ζητεί την ειρήνη και την ησυχία του νου του, αυτός εύκολα θα καταφρονήσει κάθε αισθητό πράγμα, για να μην κοπιάζει μάταια. Όποιος όμως ξεγελάει τη συνείδησή του, θα κοιμηθεί πικρά τον θάνατο της λήθης. (Άγιος Ησύχιος ο Πρεσβύτερος)
  • Όπως το κάρβουνο γεννά φλόγα, έτσι πολύ περισσότερο ο Θεός, που κατοικεί στην καρδιά με το Βάπτισμα, αν βρίσκει τον αέρα της διάνοιάς μας καθαρό από τους ανέμους της πονηριάς και φρουρούμενο από την τήρηση του νου, ανάβει την διάνοιά μας για να δοθεί σε θεωρίες όπως η φλόγα το κερί. (Άγιος Ησύχιος ο Πρεσβύτερος)
  • Τότε ο νους σκοτίζεται και μένει άκαρπος, όταν ή διατυπώσει λόγους κοσμικούς, ή τους δεχτεί στη διάνοιά του και τους συζητήσει, ή ασχοληθεί μάταια με πράγματα αισθητά με το σώμα και με το νου, ή παραδώσει τον εαυτό του σε ματαιότητες. Αμέσως τότε χάνει τη θέρμη και την κατάνυξη και την παρρησία προς το Θεό και τη Θεία γνώση. Επειδή όσο προσέχουμε στο νου, φωτιζόμαστε. Και όσο δεν προσέχουμε, σκοτιζόμαστε.
    (Άγιος Ησύχιος ο Πρεσβύτερος)
  • Η αρχή της καρποφορίας είναι το άνθος. Και η αρχή της φυλάξεως του νου είναι η εγκράτεια από φαγητά και ποτά, η άρνηση και αποχή κάθε πονηρού λογισμού και η ησυχία της καρδιάς. (Άγιος Ησύχιος ο Πρεσβύτερος)
  • Η αίσθηση στον άνθρωπο, γεννιέται ταυτόχρονα με την γέννησή του, ενώ ο νους του εμφανίζεται ατελής και αναμένει την ''άνοδό'' του ανάλογα με την ηλικία. Αυτός είναι και ο λόγος, που ο νους καταδυναστεύεται αρχικά από την αίσθηση, με αποτέλεσμα να είναι δύσκολη η κατανόηση από εμάς, για το ποιό πράγμα είναι όντως αγαθό. Έτσι εξηγείται που προκαταλαμβανόμαστε από τα αισθητά κριτήρια, καθορίζοντας ότι το καλό βρίσκεται, σε ό,τι μας ευφραίνει και ευχαριστεί. (Άγιος Γρηγόριος ο Νύσσης)
  • Όσοι είναι ανακατεμένοι με τις σκέψεις και τις επιθυμίες του κόσμου, δεν μπορούν να αποκτήσουν καθαρή διάνοια, επειδή ξέρουνε καλά, όλα τα καθέκαστα της κακίας. (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
  • Ο νους όταν δεν έχει πνευματική εργασία και προσευχή σκοτίζεται, διότι στερείται τη Θεία βοήθεια και δαιμονίζεται! (ΆγιοςΙσαάκοΣύρος)
  • Την ώρα που η διάνοιά σου είναι διασκορπισμένη (μετεωρίζεται), επιδόσου περισσότερο στην ανάγνωση, παρά στην προσευχή. (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
  • Πρέπει διαρκώς ο νους μας - χωρίς περισπασμό - να χρονίζει στην αγάπη και μνήμη του Θεού, με την ευχή. Απ' αυτά γεννιούνται η προς τον πλησίον αγάπη, η απλότητα, η πραότητα, η ταπείνωση, η ακεραιότητα, η αγαθότητα και η προσευχή. Ο διάβολος αγωνίζεται να απομακρύνει το νου μας από την μνήμη του Θεού, το φόβο και την αγάπη Του, με λογής - λογής γήϊνα δολώματα. (Άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος)
  • Προσπάθησε να μην μαζεύεις στον νου σου, σαβούρα λογισμών και ύστερα παλεύεις να τους διώξεις. Να λες την ευχή και να συγκεντρώνεσαι. Και αν φεύγει ο νους σου, πάλι να τον επαναφέρεις και συνέχεια να κάνεις το ίδιο. Μην αφήνεις τον νου σου να γυρίζει. Γιατί, ακόμη και αν ο νους δεν βρίσκεται πάντοτε σε άσχημα πράγματα, αλλά σε ουδέτερα, ωστόσο και αυτά τον εξουδετερώνουν με τον περισπασμό και γίνεται σπατάλη. Οι λογισμοί μάλιστα που δημιουργεί ο περισπασμός είναι πιο ύπουλοι από τους κακούς, επειδή δεν τους καταλαβαίνουμε, για να τους πετάξουμε. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Ο νους είναι όπως το μικρό παιδί. Το παιδί όταν πάει κάπου να παίξει και του αρέσει, τότε επιμένει να πηγαίνει συνέχεια στο ίδιο μέρος. Έτσι και εμείς, όταν καταπιανόμαστε με πολλά άλλα θέματα και με μέριμνες βιοτικές, είναι φυσικό, ότι ο νους εκεί συνεχώς αρέσκεται να τρέχει. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Όταν ήμουν μικρός, τα παιδιά έπιαναν σπουργίτια, τα έδεναν από το πόδι με μια κλωστή και αυτό το είχαν σαν παιχνίδι. Τα άφηναν λίγο και πετούσαν - τα καημένα νόμιζαν ότι ήταν ελεύθερα - και ύστερα μάζευαν το κουβάρι και τα σπουργίτια έρχονταν πίσω. Και ο δικός σου νους μπορεί να τρέχει, αλλά αν το κουβάρι το κρατά ο Χριστός και να πετάξει λίγο, που θα πάει, θα μαζευτεί πίσω στον Χριστό... (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Εγώ όταν φεύγει ο νους μου σε διάφορα θέματα - αν και θέλω να είναι πάντοτε κοντά στον Θεό - λέω: ''Θεέ μου, τέτοιος νους, τι δουλειά έχει κοντά Σου; Είναι αναίδεια να θέλω να βρίσκεται κοντά Σου''. Με έναν ταπεινό λογισμό, έρχεται η Χάρη του Θεού και επανέρχεται ο νους στον Θεό. Και εσύ να λες: ''Καλά κάνεις Θεέ μου, που δεν με βοηθάς να συγκεντρωθεί ο νους μου κοντά Σου, γιατί είμαι ελεεινός''. Όταν το πιστέψεις αυτό, ο Θεός θα σε βοηθήσει αμέσως να συγκεντρωθείς. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Ένα παιδί με την φυσική καθαρότητα του νου και με την λίγη γνώση που έχει, θα σου πει σωστά πράγματα. Αντίθετα ένας με μεγάλη μόρφωση, με το μυαλό του καπνισμένο από την δαιμονική επήρεια, σου λέει τα πιο βλάσφημα πράγματα. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Ο νους για να καθαρίσει, πρέπει να είναι συνέχεια στον Θεό, να ενωθεί με τον Θεό. Για να ενωθεί ο νους με τον Θεό, χρειάζεται προσοχή, παρακολούθηση του εαυτού μας, αδιάλειπτη προσευχή. Τότε ο άνθρωπος δεν σκέφτεται τίποτα άλλο εκτός από τον Θεό και είναι καθαρός ο νους, γιατί δεν μπαίνουν παράσιτα μέσα. Έτσι περνά ο άνθρωπος από το ''κατ΄εικόνα'' στο ''καθ' ομοίωσιν''. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Αν δεις ότι ο νους σου συνέχεια φεύγει και πάει σε δουλειές κ.λ.π., πρέπει να καταλάβεις, ότι δεν πας καλά και να ανησυχήσεις, γιατί έχεις απομακρυνθεί από τον Θεό. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Πώς κατεβαίνει ο νους στην καρδιά; Όταν η καρδιά πονάει, κατεβαίνει ο νους στην καρδιά. Πώς πονάει η καρδιά; Όταν σκέφτομαι τις ευεργεσίες του Θεού και τη δική μου αχαριστία, η καρδιά κεντιέται, πονάει και ο νους πηγαίνει εκεί. Και τότε η προσευχή που γίνεται από τον άνθρωπο είναι καρδιακή. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Όταν λέμε να ''συμμαζευτεί'' ο νους στην καρδιά, εννοούμε να συμμαζευτεί στην αγάπη, στην καλοσύνη, στην λαχτάρα, σε αυτό το σκίρτημα, σε αυτό το γλυκό πράγμα... Αφού ο Θεός είναι Αγάπη και η καρδιά έχει αγάπη, αν η καρδιά είναι εξαγνισμένη, τότε ο άνθρωπος έχει μέσα του τον Θεό. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Όλη η βάση της πνευματικής ζωής είναι να καθαρίσει ο άνθρωπος την καρδιά, ώστε να δεχτεί το Χριστό και να χαλιναγωγήσει τον νου, να τον γλυκάνει μέσα στην καρδιά. Αν ο νους γλυκαθεί μέσα στην καρδιά, δεν του κάνει καρδιά να φύγει, όπως το παιδάκι όταν το αφήσεις ελεύθερο μέσα σε ένα ζαχαροπλαστείο, δεν θέλει να φύγει από εκεί. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Ο νους είναι η σπιρτάδα του μυαλού, ό,τι καλύτερο έχει ο άνθρωπος. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Το μυαλό ο Θεός δεν το έδωσε στους ανθρώπους, για να καταγίνονται συνέχεια με το πως να βρουν ταχύτερο μέσο να πηγαίνουν από την μια χώρα στην άλλη, αλλά για να καταγινόμαστε με το κυριότερο, πως να φθάσουμε στον προορισμό μας, κοντά στον Θεό, στην αληθινή χώρα, στον Παράδεισο. Το μυαλό το έδωσε ο Θεός, για να βρει ο άνθρωπος τον Δημιουργό του. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Όταν ο άνθρωπος δεν τροχίζει το μυαλό με το Θείο, αλλά το τροχίζει με την πονηριά, παραδίνει τον εαυτό του στον διάβολο. Καλύτερα να το είχε χάσει το μυαλό, για να έχει ελαφρυντικά την ημέρα της Κρίσεως. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Ο άνθρωπος πρέπει να δουλεύει το μυαλό. Όλη η βάση εκεί είναι. Γιατί αν δεν δουλεύει το μυαλό, μαθαίνει ας υποθέσουμε τώρα αυτό, θα μπερδευτεί ύστερα στο άλλο. Γι' αυτό ο σκοπός είναι να ''γεννάει'' το μυαλό του, να βρίσκει λύσεις. Αν δεν γεννάει, είναι υπανάπτυκτο. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Ο νους είναι ο πομπός και η καρδιά ο δέκτης. Όπου γυρίσει κανείς τον πομπό, σ' αυτήν την συχνότητα δουλεύει και ο δέκτης. Αν ο νους δουλεύει κοσμικά, στέλνει κοσμικά τηλεγραφήματα στην καρδιά· αν δουλεύει πνευματικά, συγκινείται και πονάει η καρδιά πνευματικά. Πώς να φας λ.χ. πολύ, όταν σκεφτείς ότι άλλοι πεθαίνουν από την πείνα ή ότι οι Βεδουΐνοι τρώνε την κοπριά από τις καμήλες; (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Σε μερικούς συμβαίνει το εξής: Επειδή δεν αξιοποιούν την δύναμη του νου εις τα άνω, τους την αξιοποιεί, ή μάλλον την εκμεταλλεύεται, ο εχθρός προς τα κάτω· στην αρχή στα γήινα και μετά πιο κάτω, στην αμαρτία, για να τους ρίξει στην κόλαση. Όταν όμως κατορθώσει ο νους να ανέβει ψηλά, τότε και όλα τα πράγματα τα βλέπει από ψηλά με τα μάτια της ψυχής, με το Θεϊκό μάτι, τον Θείο φωτισμό. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Εγώ, όταν ακούω εμβατήρια, δεν μπορώ να συγκρατηθώ· με πιάνουν τα κλάματα... Ο νους μου πηγαίνει στον πόλεμο, στον αγώνα για την απελευθέρωση, στους ήρωες που σκοτώθηκαν, που έχυσαν το αίμα τους οι καημένοι. Όταν ακούω ένα τροπάριο κατανυκτικό, συγκλονίζομαι, η καρδιά μου γίνεται συντρίμμια. Ακούω ένα δοξαστικό πασχαλινό, αγάλλομαι. Και όταν ψέλνω, ο νους μου είναι στον Θεό και φτερουγίζει η καρδιά μου. Αν ψάλλω κάτι πένθιμο, πονάω, ψάλλω με καημό, πένθιμα. Αν ψάλλω κάτι χαρούμενο, χαίρομαι. Θέλω να πω, ότι ο νους είναι όλη η βάση. Είναι ο νους στα Θεία νοήματα; Τότε αλλοιώνεται ο άνθρωπος πνευματικά, η καρδιά του φλογίζεται και - πως να πει κανείς - δέχεται αυτήν την συγκίνηση την πνευματική με την αγαλλίαση την πνευματική. Αλλά, όταν ο νους του δεν είναι εκεί που πρέπει, ούτε συγκινείται, ούτε αγάλλεται. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
  • Ο νους έχει ως φυσικό του γνώρισμα να ηρεμεί, να αναπαύεται και να ησυχάζει, όταν εισέλθει στην καρδιά και στον έσω άνθρωπο. (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης)
  • Μέχρι της ηλικίας των 15 ετών, ο νους του ανθρώπου βρίσκεται σαν ναρκωμένος και οδηγείται από τις αισθήσεις, επειδή ο νους δεν έχει τα κατάλληλα όργανα, για να χρησιμοποιήσει μέσω αυτών την δική του ενέργεια την λογική του νοός. Πρέπει λοιπόν ο άνθρωπος να προσέχει να μην αιχμαλωτιστεί στην απόλαυση της αισθητής ηδονής δεδομένου ότι ο νους του, διακρινόμενος για την απλότητα και την ατέλειά του, δέχεται και παρασύρεται εύκολα από την αίσθηση. Εάν όμως ο νους αιχμαλωτιστεί στις αισθητές ηδονές, πως θα ελευθερωθεί και πως θα κυριαρχήσει πάνω σ' αυτές; Όταν κάποιος βασιλιάς θέλει να υποτάξει εύκολα μια οχυρωμένη πόλη, στερεί τους πολίτες της από όλα τα μέσα διατροφής και μ' αυτή τη μέθοδο, τους αναγκάζει να παραδοθούν σ' αυτόν. Την ίδια μέθοδο χρησιμοποιεί και ο νους για τα αισθητήρια: κόβει λίγο από κάθε αισθητήριο, τις συνηθισμένες του σωματικές και απολαυστικές ηδονές και δεν επιτρέπει πλέον σ' αυτά, να τις απολαύσουν και έτσι τις οδηγεί στην υποταγή του εύκολα και σε σύντομο χρόνο. (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης)
  • Όπως για έναν ζωγράφο, δεν είναι αρκετό να βλέπει μια εικόνα, η οποία είναι τέλεια και ακριβής σύμφωνα με όλους τους κανόνες της τέχνης, αλλά πρέπει και να μιμείται με το χέρι του, αν θέλει να καταλάβει το σχέδιό της, με τον ίδιο τρόπο και ο νους, δεν είναι αρκετό να θεωρεί μόνο τις Θείες τελειότητες, αλλά πρέπει και να τις μιμείται με πράξεις, αν θέλει να διαμορφώσει σύμφωνα μ' αυτές τον εαυτό του. Γιατί η θεωρία από μόνη της δεν φθάνει. Η μίμηση και η πράξη είναι το παν. (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης)
  • Έξι είναι οι κυριότερες πηγές των πνευματικών ηδονών του νου: α) η εργασία των Θείων εντολών και η εκπλήρωση του Θείου θελήματος β) η απόκτηση των θεουργών αρετών γ) οι λόγοι των Θείων Γραφών δ) οι λόγοι των κτισμάτων ε) οι λόγοι της ενσάρκου οικονομίας και στ) η θεωρία των προσόντων και των τελειοτήτων του Θεού. (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης)
  • Απερίσπαστη προσευχή είναι ύψιστη νόηση του νού. (Άγιος Νείλος ο Ασκητής)
  • Πάλευε συνεχώς να συγκεντρώνεις τον νου σου, που σκορπίζεται σε ρεμβασμούς. Να μην αθυμείς, επειδή κλέπτεται ο νους σου. Αντίθετα να ευθυμείς, όταν τον επαναφέρεις. Άλλωστε, μόνο στους αγγέλους παρατηρείται το ''άσυλο'', δηλαδή το να μην κλέπτεται ο νους των. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
  • Ο νους του νηστευτή προσεύχεται καθαρά και προσεκτικά, ενώ ο νους του ακρατούς είναι γεμάτος από ακάθαρτες εικόνες. (ΆγιοςΙωάννηςτηςΚλίμακος)
  • Οι δαίμονες φοβούνται την ''σύννοια'' (συγκέντρωση του νου), όπως οι κλέπτες τους σκύλους. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
  • Όπως έχομε την όραση που μας έδωσε ο Θεός για να βλέπομε τα ορατά και να ξεχωρίζομε ποιο είναι το άσπρο και ποιο είναι το μαύρο, έτσι μας έδωσε ο Θεός και το λογικό για να διακρίνουμε εκείνα που συμφέρουν στην ψυχή μας. Η επιθυμία, όταν αποσπασθεί από το λόγο, γεννά ηδονή και δεν επιτρέπει στην ψυχή να σωθεί ή να ενωθεί με το Θεό. (ΜέγαςΑντώνιος)
  • Ο νους που ελκύει την αγάπη του Θεού, είναι ένα αόρατο αγαθό που το χαρίζει ο Θεός στους άξιους για την διαγωγή τους. Ο νους που αγαπά το Θεό, σαν πρακτικός θυρωρός απαγορεύει την είσοδο στις κακές και αισχρές ενθυμήσεις. (ΜέγαςΑντώνιος)
  • Είναι ανάγκη να φυλάμε τον νου από την πολυπραγμοσύνη. Γιατί, αφού τον γεμίσουμε με πολλούς λογισμούς μάταιους, άτακτους και βλαπτικούς, τον κάνουμε αδύνατο και δεν μπορεί να καταλάβει, εκείνο που ταιριάζει στην αληθινή απονέκρωσή μας και τελειότητα. Επομένως, αν ένας διαμοιράσει και σκορπίσει τον νου του και την καρδιά του σε πολλές φροντίδες, δεν θα μπορέσει να τον συγκεντρώσει εύκολα και να τον ανεβάσει στην έννοια του Θεού. Όσο όμως ο νους βρίσκεται μαζεμένος στην καρδιά και επιδίδεται στην αυτογνωσία, τόσο λεπτύνεται, γίνεται δυνατότερος και ανώτερος από κάθε πάθος. (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης)
  • Ν' αποφεύγεις τις αισθήσεις και θα αδρανοποιήσεις την ηδονή των αισθητών. Ν' αποφεύγεις τις φαντασίες των ευχαρίστων πραγμάτων κατά τη διάνοια και θα καταργήσεις την ηδυπάθεια των λογισμών. Και όταν ο νους μένει χωρίς φαντασίες, γιατί δεν επιτρέπει ούτε στους τρόπους της ηδονής, ούτε στους λογισμούς της επιθυμίας να του αποθέτουν το εκτύπωμα και τη σφραγίδα τους, τότε βρίσκεται στην καθαρότητα. Και αφού ανεβεί πάνω απ΄ όλα τα αισθητά και τα νοητά, ανεβάζει την έννοια στο Θεό. Και με τη συνεχή μνήμη, φωνάζει από τα βάθη της ψυχής του το όνομα του Κυρίου και τίποτε άλλο. Έτσι και αφού ο νους διαπλαστεί με τις αρετές, προφέροντας αδιάκοπα την επίκληση του Κυρίου με καθαρή διάνοια και θερμή διάθεση, υφίσταται τη Θεία αλλοίωση, καθώς ζωογονείται και θεοποιείται, επειδή γνωρίζει και αγαπά το Θεό. (Όσιος Θεόληπτος Φιλαδελφείας)
  • Αν κάποιος βρίσκεται στην Ομόνοια και έχει περιμαζωμένο το νου του, είναι σαν να βρίσκεται στο Άγιο Όρος. Και αν κάποιος βρίσκεται στο Άγιο Όρος και δεν έχει περιμαζωμένο του νου του, είναι σαν να βρίσκεται στην Ομόνοια. (Όσιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης)
  • Όπως το γάλα, όταν ρίξουμε μέσα σ' αυτό δηλητήριο, γίνεται τελείως δηλητηριώδες, έτσι και η διάνοια του ανθρώπου, όταν η ακάθαρτη αμαρτία εισέρχεται σ' αυτήν, γίνεται τελείως ακάθαρτη. Κάθε αμαρτία είναι ακάθαρτη, αμαυρώνει την ανθρώπινη διάνοια, την δηλητηριάζει. Κάθε γνώση που κατέχει μια ακάθαρτη διάνοια, είναι ακάθαρτη, σαν τη θολή και λερωμένη εικόνα ενός αντικειμένου, πάνω σε ένα λερωμένο και θολό καθρέφτη... (Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς)
  • Ο νους μας δεν είναι δυνατόν να είναι σταθερά και απόλυτα προσηλωμένος στον Θεό, αν δεν αποκτήσουμε τις εξής τρεις αρετές: την αγάπη σε Αυτόν και τους ανθρώπους, την εγκράτεια κα την αδιάλειπτη προσευχή. (Όσιος Παϊσιος Βελιτσκόφσκυ)
  • Η θόλωση και ο σκοτισμός του νου, δημιουργείται από την περιπλάνηση και σύγχυση των λογισμών και από την ακράτεια των αισθήσεων, γι' αυτό με κάθε τρόπο, πρέπει να αποφεύγουμε τους πειρασμούς του κόσμου, να συγκρατούμε τις αισθήσεις μας από βλαπτικές περιστάσεις και να μην τις αφήνουμε ούτε στιγμή ανεξέλεγκτες, επειδή φυλάγοντας τις αισθήσεις μας, αποφεύγουμε κάθε κακό έργο. (Όσιος Παϊσιος Βελιτσκόφσκυ)
  • Με την νηστεία και την προσευχή, ο νους καθαρίζεται από τους λογισμούς και τις φαντασίες. Με την κάθαρση του νου, η ψυχή ελευθερώνεται απο τα πάθη της και αρχίζει σταδιακά και αδιάκοπα να φωτίζεται, ώσπου έρχεται στην νοερά θεωρία. (Όσιος Παϊσιος Βελιτσκόφσκυ)
  • Η κάθαρση του νου γίνεται κατορθωτή με τον αδιάκοπο έλεγχο των λογισμών, με την ανάγνωση των Θείων Γραφών, με τη μελέτη των βιβλίων των θεοφόρων Πατέρων και με την εκκοπή των σωματικών ηδονών και απολαύσεων. Όλα αυτά όμως δεν θα καταλήξουν σε κάποιο θετικό αποτέλεσμα, αν δεν καλύπτονται πάντοτε από το πέπλο της ζωντανής και αδιάλειπτης προσευχής, που παρέχει την προστασία και την ενίσχυση του Θεού. (Άγιος Μακάριος της Όπτινας)
  • Ο διασκορπισμός του νου από τις πολλές μέριμνες, δεν μας επιτρέπει να γνωρίσουμε σε βάθος τον εαυτόν μας. Και έχοντσς άγνοια του εαυτού μας, είμαστε κενόδοξα ικανοποιημένοι μ' αυτόν... (ΆγιοςΙγνάτιοςΜπριαντσιανίνωφ)
  • Ο διασπασμένος νους (διασκορπισμένος στους λογισμούς) μοιάζει με το σπίτι που έχει ανοιχτά τα παράθυρα και που απουσιάζει ο νοικοκύρης. Όποιος θελει, πετάει μέσα πέτρες κσι σκουπίδια. Έτσι όταν επιστρέψει κάποτε ο νοικοκύρης, θα εκπλαγεί με την ελεεινή κατάσταση που θα αντικρύσει και θα βρει τόση ακαθαρσία από ποικίλους λογισμούς που θα τα χάσει. (ΆγιοςΘεοφάνηςοΈγκλειστος)
  • Όταν ο άνθρωπος αρχίζει να βλέπει κάτι, που πρώτα δεν το διέκρινε και άλλοι δεν το διακρίνουν ούτε τώρα, έχει ήδη αρχίσει η κάθαρση του νου του. (Στάρετς Βαρσανούφιος)
  • Μόλις η ανάμνηση των παλαιών μας αμαρτημάτων έρθει στο νου μας, θα πρέπει να την διώξουμε αμέσως. Θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε την ανάμνηση της αμαρτίας, όπως θα έκανε ένας σοβαρός άνδρας προκειμένου να διαφύγει την πρόκληση, μιας αναίσχυντης και θρασύτατης πόρνης, η οποία τον πλησιάζει στο δρόμο και ζητάει να τον δελεάσει με λόγια ή με άπρεπες χειρονομίες. Αν αυτός ο άνθρωπος, δεν αποφύγει την ατιμωτική αυτή συνάντηση και σταματήσει και μιλήσει στην πόρνη, έστω και για μια στιγμή, τότε ακόμα και αν αρνηθεί τελείως να συγκατατεθεί στην πρόκλησή της, όμως η καλή του υπόληψη, θα έχει δεχτεί οπωσδήποτε ένα σοβαρό πλήγμα, από την κριτική των περαστικών. (ΑββάςΠινούφριος)
  • Τρία πράγματα καθιστούν σταθερό το νου, που συνεχώς διασπάται: Οι αγρυπνίες, η μελέτη και η ευχή. Η συνεχής και η συνεπής ενασχόληση του ανθρώπου με αυτές τις τρεις ασκήσεις, οδηγεί τον νου σε μια ακλόνητη σταθερότητα. (Αββάς Ισαάκ)
  • Πως έχουμε ένα μικρό παιδάκι από το χέρι μας και το κρατούμε και δεν το αφήνουμε να πέσει δεξιά και αριστερά, να μη σκουντουφλήσει, να μην πνιγεί, να μην σπάσει τα μούτρα του, έτσι πρέπει να κρατούμε και τον νου μας στο Χριστό, μην αφήνοντάς τον να φεύγει στις μέριμνες και στα επίγεια. (Γερόντισσα Μακρίνα Βασσοπούλου)
  • Να προσπαθούμε να έχουμε τον νου μας πολύ καθαρό, να μην επιτρέπουμε έστω και το παραμικρό άσχημο να έρθει μέσα στην διάνοιά μας να κατοικήσει. Να λέμε: ''Χριστέ μου, καθάρισέ μου τον νου'', ώστε να νοιώθουμε την καθαρότητα και την λαμπρότητα της Θείας Χάριτος μέσα στην ψυχή μας. (Γερόντισσα Μακρίνα Βασσοπούλου)
  • Το μετεωρισμό του νου τον πολεμούμε, μόνο με μελέτες πνευματικής γνώσης και έννοιες περί Θεού και του Θείου νόμου Του. Ο νους από τη φύση του, ως αεικίνητος, δεν παραμένει σε πρόγραμμα και περιορισμό, ειδικά όταν τα πάθη των υποκινούν. Εάν δεν δεσμευτεί με την κατά Θεό σκέψη και επίκληση, δεν απαλλάσσεται από το μετεωρισμό. (ΓέρονταςΙωσήφοΒατοπαιδινός)
  • Τρεις αρετές προκαλούν στον νου Θείο φωτισμό: α) Το να μην θεωρεί κάποιος πονηρό τον συνάνθρωπό του, β) να ευεργετεί όσους τον αδικούν και τον κακοποιούν και γ) να υποφέρει χωρίς ταραχή και αγόγγυστα, όσα του συμβαίνουν. Η πρώτη αρετή γεννά την αγάπη, η δεύτερη την ειρήνη και η τρίτη την πραότητα. (Γέροντας Ιωσήφ ο Βατοπαιδινός)
  • Το παν στον μοναχό (αλλά και σε όλους τους ανθρώπους), είναι η τήρηση του νου. Από εκεί γίνονται όλα. Γι' αυτό και επιβάλλεται ο μοναχός, να έχει αυστηρή προσήλωση, τήρηση και στροφή προς τον νου του. Να τον ελέγχει, γιατί από εκεί ξεκινούν όλα τα καλά και από εκεί μπαίνει φραγμός όλων των κακών. Η χρήση και παράχρηση των νοημάτων, γεννά όλα τα υπόλοιπα. Εάν κάποιος κάνη καλή κρίση των νοημάτων, οπωσδήποτε θα κάνη και καλή χρήση των πραγμάτων, αλλιώς θα συμβαίνει το αντίθετο. Γι' αυτό να στρέψετε όλο σας το ενδιαφέρον στην προσοχή του νου. Ένας άριστος τρόπος τηρήσεως του νου είναι η συνεχής μνήμη του Θεού. Εάν η προσοχή στραφεί εις αυτόν τον στόχο, τότε ο άνθρωπος αμέσως ευρισκόμενος στην μνήμη του Θεού, δεν αμαρτάνει. (Γέροντας Ιωσήφ ο Βατοπαιδινός)
  • Ο νους, το λογιστικό μέρος της ψυχής, είναι το <<ανώτερο>> μέρος της ψυχής μας. Και ο νους πλάστηκε από το Θεό, όχι για να σκέφτεται, αλλά για να βλέπει. Κατάντησε να βλέπει, με την πτώση των Πρωτοπλάστων. Άρα ο νους είναι μάτι. Πρέπει λοιπόν να οδηγήσουμε τον νου να βλέπει και να μην σκέφτεται. Αυτό βέβαια είναι δυσκολότατο. Είναι πάρα πολύ δύσκολο, αλλά δεν είναι ακατόρθωτο...! Η διάνοια είναι μέρος του νου (ενέργεια του νου), με την βοήθεια της οποίας γίνεται η επεξεργασία των δεδομένων που παράγει ο νους. Ο νους και η διάνοια του ανθρώπου είναι αόρατα, με την διαφορά ότι η διάνοια εδράζεται στον εγκέφαλο και ο νους εδράζεται μέσα στο βάθος της ψυχής, με κέντρο την σωματική μας καρδιά. (Γέροντας Εφραίμ Σκήτης Αγίου Ανδρέα)
  • Ο νους του ανθρώπου, μετά την πτώση του Αδάμ, είναι αδρανής, νωθρός είναι φυγόπονος. Και του αρέσουν οι πάσης φύσεως ηδονές, κάθε μορφή ξεκούρασης. Και θα πρέπει κανείς να εφεύρει ένα τρόπο σωματικού και διανοητικόύ πόνου ή κόπου, ώστε ο νους (αυτός ο αντάρτης και αλήτης) λίγο να μαζεύεται από τις τόσες σκέψεις. Η νοερά προσευχή αποτελεί τον πιο ιδανικό τρόπο, αφού και τα πάθη θα θεραπεύσει, αλλά και τους λογισμούς θα μειώσει. (Γέροντας Εφραίμ Σκήτης Αγίου Ανδρέα)
  • Ο νους του ανθρώπου, το λογικό μέρος της ψυχής του, έχει 2 μάτια (πνευματικά μάτια). Το ένα πνευματικό μάτι, είναι πλασμένο μόνο για να βλέπει την Άκτιστη Δόξα της Αγίας Τριάδος. Με αυτό το μάτι είδε ο Άγιος Στέφανος το Χριστό να κάθεται στα δεξιά του Πατρός. Το άλλο μάτι της ψυχής, το μικρότερο, βλέπει την Παναγία, τους Αγίους, τους αγγέλους τους δαίμονες, αλλά και την δική του ψυχή (αυτοόραση της ψυχής). Η πρώτη εμπειρία οράσεως του ''μικρού'' ματιού του νοός, είναι τα δαιμόνια. Ο άνθρωπος στη συνέχεια πρέπει να ανέβει ακόμα περισσότερο πνευματικά, ώστε να καθαρίσει το πνευματικό του μάτι, για να βλέπει τους αγγέλους. Στη συνέχεια, καθώς ανεβαίνει πνευματικά βλέπει τους Αγίους και μετά την Παναγία. Οι άνθρωποι αυτοί, στερούμενοι Πνεύματος Αγίου, δεν μπορούν να δουν πνευματικά και θα πρέπει ο νους τους να ταπεινωθεί και να ''αγιαστεί'' για να καταστεί δυνατή αυτή η όραση. (Γέροντας Εφραίμ Σκήτης Αγίου Ανδρέα)
  • Όταν κανείς ταπεινώνει τον εαυτόν του, αμέσως η Θεία Χάρη φωτίζει τον νου του και ο νους πλατύνεται και διευρύνεται. Έχει αυτό το χάρισμα ο νους. (Γέροντας Εφραίμ Σκήτης Αγίου Ανδρέα)
  • Πρόσεχε πολύ τον νου σου. Μην τον βαρύνεις με λύπη ή με άσκοπα προβλήματα και άλλα πολλά. Το νερό, όταν είναι καθαρό και ήσυχο, βλέπεις μέσα στον βυθό του και την καρφίτσα. Έτσι είναι και ο νους... (Γέροντας Ιερώνυμος της Αιγίνης)
  • Όταν συσταλεί ο νους, επιστρέφει ξανά στην φυσιολογική του κατάσταση. Όμως, όπως όταν βουτήξεις ένα σφουγγάρι σ' ένα μυροδοχείο και μετά το στίψεις, εκείνο το άρωμα κολλά γερά και δεν βγαίνει, έτσι και ο νους γεμίζει μέσα του από το θείo μύρο. Μπορεί την ημέρα να δουλεύεις εργόχειρο, στον κήπο, στα ντουβάρια, ο νους όμως, όπως είναι ποτισμένος βαθιά με τη γλυκύτητα του θείου μύρου και χωρίς να θέλει, εύχεται αδιάλειπτα και συχνά-πυκνά ξεχειλούν γλυκύτατα δάκρυα, από μόνη την ενθύμηση του Χριστού ή της Παναγίας μας. (Γέροντας Χαράλαμπος ο Διονυσιάτης)
  • Όπως όταν ένας ισχυρός μαγνήτης κολλήσει με το σίδερο, το τραβάς με όλη σου τη δύναμη, αλλά δεν ξεκολλά, έτσι και ο νους όπου συναντά τη Βασιλεία του Χριστού μέσα στην καρδιά, έλκεται, γλυκαίνει, κολλά τόσο πολύ, ώστε αν τύχει και κάποιος σε φωνάξει, σου κτυπά την πόρτα, ακούς μεν αλλά και θέλοντας δεν μπορείς εύκολα να ξεκολλήσεις. Αυτό παραμένει όσον ο Θεός θέλει. Άλλοτε όμως συστέλλεται, άλλοτε διαστέλλεται. (ΓέρονταςΧαράλαμποςοΔιονυσιάτης)
  • Πρόσεχε το μυαλό να μην σου φεύγει εδώ και εκεί, αλλά κόλλησέ το σφιχτά στο το όνομα του Χριστού. (ΓέρονταςΕφραίμτης Αριζόνας)
  • Τον νου μας, ό,τι του δώσουμε, εκείνο και θα δουλέψει μέσα μας. Είναι σαν τον μύλο που εργάζεται. Αν ο μυλωνάς ρίξει σιτάρι, σιτάρι θα αλέσει. Αν πάει κάποιος άλλος να ρίξει σκύβαλα, σκύβαλα θα αλέσει. Γι' αυτό θα χρειαστεί να τον φρουρήσουμε με προσευχή, με φόβο Θεού και με σοφία, ώστε όταν μας προσβάλλουν οι κακοί λογισμοί, να έχουμε επιστρατεύσει όλη την προσοχή μας και να μην τους αποδεχόμαστε. Έτσι όταν τηρηθεί ο νους καθαρός και αποκλειστεί ο διάβολος και η αμαρτία, τότε το εσωτερικό σπίτι της καρδιάς και της ψυχής μας θα είναι σε καλή κατάσταση και όχι αναστατωμένο. (ΓέρονταςΕφραίμτης Αριζόνας)
  • Μην αφήνεις τον νου σου αργό, για να μην διδαχτείς τα κακά. Μην αφήνεσαι να κοιτάζεις τις ελλείψεις των άλλων, διότι χωρίς να το καταλάβεις βρίσκεσαι συνεργός του πονηρού και απρόκοπος στο αγαθό. Μην συμμαχείς εν αγνοία με τον εχθρό της ψυχής σου. Το ''Κύριε Ιησού Χριστέ ελεήσόν με'', ας είναι η αναπνοή σου. (Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής)
  • Όσο προσέχουμε τον νου, όσο τον κατευθύνουμε εμείς και δεν του επιτρέπουμε να κάνεις τις συνδιαλλαγές και τις συνθηκολογήσεις (συγκαταθέσεις στην αμαρτία), τόσο φωτιζόμαστε από τον Θεό. Η γνώση επομένως είναι Θείος φωτισμός. Ο Θεός μας ανεβάζει στη γνώση του ουρανίου και Θείου φωτός. Χρειάζεται όμως να προσέχουμε και εμείς διαρκώς τον νου, διότι αλλιώς κινδυνεύουμε να πέσουμε πάλι στο σκοτάδι. (Γέροντας Αιμιλιανός ο Σιμωνοπετρίτης)
  • Λέγουν οι Άγιοι Πατέρες, ότι ο νους του ανθρώπου, θα πρέπει γενικά με 2 έργα να ασχολείται: Με την ανάγνωση και την προσευχή. Αυτά βοηθούν πάντοτε, το ένα το άλλο. Όταν είμαστε ταραγμένοι, περισσότερο να διαβάζουμε ψυχωφελή βιβλία. Και όταν η καρδιά μας ειρηνεύσει και οι σκέψεις μας συγκεντρώνονται, τότε περισσότερο να προσευχόμαστε και λιγότερο να διαβάζουμε. (ΓέρονταςΚλέοπαΉλιε)
  • Ο νους πολύ δύσκολα μπορεί να συμμαζευτεί στον εαυτόν του (σύννοια), γι' αυτό και έχουμε πολλά κακά και πτώσεις στον άνθρωπο. (π. Στέφανος Αναγνωστόπουλος)
  • Όπως ακριβώς για να πιάσουμε ένα αναμμένο κάρβουνο χρησιμοποιούμε τη λαβίδα, κατά τον ίδιο τρόπο ο νους, χρησιμοποιεί την πίστη σαν λαβίδα, για να πιάσει τα μυστήρια του Θεού και να τα φέρει στην καρδιά του. (π. Στέφανος Αναγνωστόπουλος)
  • Το υποσυνείδητο, είναι σαν το καζάνι. Αν στο καζάνι αυτό βάλουμε να βράσει το καυτό ύδωρ του Ονόματος του Ιησού Χριστού και αν αυτό βράσει πολύ, τότε δεν θα τολμήσει ο διάβολος να βάλει μέσα το χέρι του, για να βγάλει εικόνα η φαντασία. Χρειάζεται λοιπόν, να πυκνώσουμε την μνήμη του Θεού μέσα μας. Καζάνι που βράζει είναι ο νους που κρατά το Όνομα του Χριστού και έτσι δεν μπορεί να βάλει το χέρι του ο πονηρός μέσα, γιατί θα ζεματιστεί από την ευχή και θα σηκωθεί αν φύγει. (π. Στέφανος Αναγνωστόπουλος)
  • Τον σκόρπιο νου συμμαζεύει η μελέτη, η αγρυπνία και η προσευχή. (Είπε Γέρων)
  • Νους ορά και νους ακούει. (Επίχαρμος)
  • Η καλλιέργεια του νου είναι τόσο αναγκαία, όσο η τροφή για το σώμα. (Κικέρων)
  • Όταν ο νους πιάσει της ουσία της υπόθεσης, τότε τα λόγια έρχονται από μόνα τους. (Σενέκας)
  • Ο νους του ανθρώπου δεν είναι δοχείο να το γεμίσουμε, αλλά φωτιά να την ανάψουμε. (Πλούταρχος)
  • Τα μικρά πράγματα επηρεάζουν τα μικρά μυαλά. (Ντισραέλι)
  • Όταν ο ήλιος περνά πάνω από τη γη, ανατέλλει η μέρα. Και όταν το Άγιο και σεβάσμιο όνομα του Ιησού λάμπει διαρκώς μέσα στο νου, γεννά αναρίθμητες σκέψεις φωτεινές σαν τον ήλιο.
  • Ο νους είναι στην ψυχή, ό,τι και το μάτι στο σώμα.
  • Αφού ο πόλεμος αρχίζει στο νου των ανθρώπων, πρέπει στο νου των ανθρώπων να χτιστούν τα οχυρά της ειρήνης.
  • Ο νους παράγει σκέψεις και λογισμούς, με τη βοήθεια της μνήμης και της φαντασίας, στο λογιστικό μέρος της ψυχής.
  • Πάντοτε πρέπει να μελετάμε αγαθά, για να μην βρίσκει άδεια ο νους μας, να μελετά πονηρά.
  • Εξέταζε τις δικές σου αμαρτίες και όχι του πλησίον σου, και δεν θα διαρπαγεί από τους δαίμονες το νοερό σου εργαστήριο.
  • Όποιος στα 20 δεν έχει νου, στα τριάντα μην περιμένει.
  • Αλί που τον δέρνουν δεκαοχτώ και δεν τον δέρνει ο νους του.
  • Ο νους κουράζει το κορμί και ο νους το ξεκουράζει.
  • Άσκεφτος ο νους, διπλός ο κόπος.
  • Κοντά στο νου και η γνώση.
  • Κατά τη γλώσσα και ο νους.
  • Κάποτε ρώτησα, λέει ο σεβασμιώτατος κ. Ιερόθεος Βλάχος, τον αείμνηστο Άγιο Παΐσιο τον Αγιορείτη, ποιά είναι η διαφορά μεταξύ της λογικής και του νου και εκείνος μου απάντησε με ένα καταπληκτικό παράδειγμα. Μου είπε, ότι οι αισθήσεις είναι πολύ «χονδρές», ομοιάζουν με τα σταφύλια τα οποία πατάμε και τον μούστο που δημιουργείται, η λογική ομοιάζει με το κρασί που βγαίνει από τον μούστο και ο νους είναι πολύ λεπτότερος και ομοιάζει με το απεσταγμένο κρασί που είναι το τσίπουρο. Αυτόσημαίνει, ότι οι Άγιοι που γνωρίζουν τις δύο ενέργειες, την λογική και την νοερά, έχουν εμπειρική γνώση τι είναι αυτές και πως λειτουργούν.