Περί ανθρώπου

• Ου δύναται δένδρον αγαθόν καρπούς πονηρούς ποιείν, ουδέ δένδρον σαπρόν καρπούς καλούς ποιείν. [Δεν είναι δυνατόν, χρήσιμο δέντρο να βγάλει σάπιους καρπούς, αλλά και ούτε σάπιο δέντρο να βγάλει καλούς καρπούς] (Κατά Ματθαίον 7,17-18)
• Προσέχετε δε από των ανθρώπων.[Να φυλάγεστε από τους ανθρώπους.] (Κατά Ματθαίον 10,17)
• Έκαστονγαρδένδρονεκτουιδίουκαρπούγινώσκεται. Ουγαρεξακανθώνσυλλέγουσισύκα, ουδέεκβάτουτρυγώσισταφυλήν. [Κάθε δέντρο, αν είναι καλό ή κακό, γνωρίζεται από τον καρπό του. Διότι δεν μαζεύουν από αγκάθια σύκα, ούτε και τρυγούν από βάτο σταφύλι.] (ΚατάΛουκάν 6,44)
• ΨυχικόςδεάνθρωποςουδέχεταιτατουΠνεύματοςτουΘεού·μωρίαγαραυτώέστι, καιουδύναταιγνώναι, ότιπνευματικώςανακρίνεταιοδεπνευματικώςανακρίνειμενπάντα, αυτόςδευπ' ουδενόςανακρίνεται. [Ο ψυχικός άνθρωπος, ο άνθρωπος δηλαδή που δεν έχει αναγεννηθεί, αλλά ζει την κατωτέρα ζωή των ενστίκτων και παθών, δεν δέχεται εκείνα που αποκαλύπτει το Πνεύμα του Θεού, διότι του φαίνονται ανόητα και δεν έχει την πνευματική ικανότητα να τα γνωρίσει, επειδή αυτά ερευνώνται και κατανοούνται κατά τρόπο πνευματικό, με τον φωτισμό του Αγίου Πνεύματος. Ο πνευματικός όμως άνθρωπος διακρίνει και εννοεί όλα, κάθε γεγονός και κάθε άνθρωπο, ενώ αυτός δεν είναι δυνατό να κατανοηθεί από κανένα κοσμικό και ξένο προς τον Χριστό άνθρωπο.] (Προς Κορινθίους Α' 2,14-15)
• Κακός μεθ' ύβρεως πράσσει κακά.[Ο αμετανόητος κακός άνθρωπος, διαπράττει με θρασύτητα το κακό και καυχάται γι' αυτό.] (Παροιμίες 13,10)
• Ώσπερουκόμοιαπρόσωπαπροσώποις, ούτωςουδέαιδιάνοιαιτωνανθρώπων. [Όπως δεν μοιάζουν μεταξύ τους τα πρόσωπα των ανθρώπων, έτσι δεν ομοιάζουν οι διάνοιες και οι καρδιές τους.] (Παροιμίες 27,19)
• Απόοράσεωςεπιγνωσθήσεταιανήρ, καιαπόαπαντήσεωςπροσώπουεπιγνωσθήσεταινοήμων. Στολισμόςανδρόςκαιγέλωςοδόντωνκαιβήματαανθρώπουαναγγέλλειταπερίαυτού. [Από την εξωτερική του εμφάνιση είναι δυνατόν να γίνει γνωστός ο κακός άνθρωπος και από την έκφραση του προσώπου του είναι δυνατό να γίνει γνωστός ο καλός και συνετός άνθρωπος. Η ενδυμασία του ανθρώπου, το γέλιο των χειλέων του και το βάδισμά του διαλαλούν, τι άνθρωπος είναι αυτός.] (ΣοφίαΣειράχ 19,29-30)
• Γεώργιονξύλουεκφαίνειοκαρπόςαυτού, ούτωςλόγοςενθυμήματοςκαρδίαςανθρώπου. [Την αξία και ποιότητα ενός καλλιεργημένου δένδρου φανερώνει ο καρπός· έτσι και ο λόγος, η έκφρασις των επιθυμιών της καρδίας και των σκέψεων του νου, φανερώνει τον άνθρωπο.] (ΣοφίαΣειράχ 27,6)
• ΕποίησενοΘεόςτωνάνθρωπον, κατ' εικόναΘεούεποίησεναυτόν, άρσενκαιθήλυεποίησεναυτούς. ΚαιευλόγησεναυτούςοΘεός, λέγων·αυξάνεσθεκαιπληθύνεσθεκαιπληρώσατετηνγηνκαικατακυριεύσατεαυτήςκαιάρχετετωνιχθύωντηςθαλάσσηςκαιτωνπετεινώντουουρανούκαιπάντωντωνκτηνώνκαιπάσηςτηςγηςκαιπάντωντωνερπετώντωνερπόντωνεπίτηςγης. [Δημιούργησε ο Θεός τον άνθρωπο, τον οποίον προίκισε με δικά Του χαρακτηριστικά γνωρίσματα, ώστε να είναι μ' αυτά εικόνα του Θεού. Δημιούργησεν εξαρχής άνδρα και γυναίκα. Και ευλόγησεν αυτούς ο Θεός λέγοντας: ''αυξάνεστε και πληθύνεστε, γεμίσατε όλη την γη και γίνετε κύριοι αυτής· σας δίνω την δύναμη να είστε κύριοι και εξουσιαστές των ιχθύων της θαλάσσης και των πτηνών του ουρανού, όλων των κτηνών και όλης της γης και όλων όσα, ως ερπετά, σύρονται πάνω στην επιφάνεια της γης''. ] (Γένεσις 1,27-28)
• ΚαιέπλασενοΘεόςτονάνθρωπον, χουναπότηςγης, καιενεφύσησενειςτοπρόσωποναυτούπνοήνζωής, καιεγένετοοάνθρωποςειςψυχήνζώσαν. ΚαιέλαβεΚύριοςοΘεόςτονάνθρωπον, ονέπλασε, καιέθετοαυτόνεντωπαραδείσωτηςτρυφής, εργάζεσθαιαυτόνκαιφυλάσσειν. [Και έπλασε ο Θεός τον άνθρωπο με χώμα από την γη (χοϊκόν) και εμφύσησε στο πρόσωπον αυτού πνεύμα ζωής, την αθάνατη ψυχή· έτσι έγινε ο άνθρωπος ζώσα υλικοπνευματική ύπαρξη. Και πήρε Κύριος ο Θεός τον άνθρωπο, τον οποίο έπλασε και τον έθεσε στον παράδεισο της χαράς και της τέρψεως, για να εργάζεται σ' αυτόν και να τον φυλάττει.] (Γένεσις 2,7 και 2,15)
• Άνθρωπος δεν είναι αυτός που έχει απλός χέρια και πόδια ανθρώπου, ούτε όποιος είναι μόνο λογικός. Άνθρωπος είναι όποιος ασκεί την αρετή με ευσέβεια και παρρησία. (Ιερός Χρυσόστομος)
• Μόνο στον άνθρωπο ο Θεός έκανε την διάπλασή του όρθια και τοποθέτησε τα μάτια στην κορυφή του σώματος, διδάσκοντας ότι πρέπει προς τον ουρανό να βλέπει και να μην προσκολλάται στα πράγματα της παρούσας ζωής. (Ιερός Χρυσόστομος)
• Ο Θεός πλάθοντας τον άνθρωπο, έβαλε μέσα του μεγάλες δυνάμεις και πολλές αδυναμίες. Και τούτο το έκανε, να θαυμαζεται ο Θεός δια της δυνάμεως, αλλά και για να περιορίζεται δια της αδυναμίας, η ανθρώπινη υπερηφάνεια. Έδωσε π.χ ο Θεός στον άνθρωπο τον οφθαλμό για να ενατενίζει όλη την κτίση και να δοξάζει τον Δημιουργό δια αυτής. Και για να μην υπερηφανεύεται ο άνθρωπος, ότι με ένα βλέμμα βλέπει όλο το σύμπαν, προσβάλλεται ο οφθαλμός από διάφορες παθήσεις και παράγει τσίμπλες και χύνει δάκρυα και όσα άλλα θολώνουν την όραση. Εάν λοιπόν ο άνθρωπος μολονότι σύρει μαζί του τόσες αδυναμίες, πόσο συχνά λησμονεί την αναξιότητά του, ώστε να αποθρασύνεται εναντίον του Δημιουργού του, εάν ήταν τελείως απαλλαγμένος από αδυναμίες, ποιός θα μπορούσε να υποφερει την υπερηφάνειά του; (Ιερός Χρυσόστομος)
• Η ανθρώπινη φύση (μετά την πτώση του Αδάμ) είναι ράθυμη και αφήνεται εύκολα στην άνεση και στην απολαυστική ζωή. (Ιερός Χρυσόστομος)
• Δεν υπάρχει άνθρωπος αναμάρτητος. Και αν μου πεις, ότι ο τάδε είναι δίκαιος είναι σπλαχνικός, είναι φιλάνθρωπος θα συμφωνήσω. Δεν μπορεί, όμως να μην έχει και κάποιο ελάττωμα... Ή από την κενοδοξία, θα νικιέται ή από την κακολογία ή από κάτι άλλο. Ένας κάνει ελεημοσύνες, αλλά δεν είναι αγνός. Άλλος είναι αγνός, αλλά δεν κάνει ελεημοσύνες. Ο ένας έχει τη μία αρετή και ο άλλος την άλλη. Ο Φαρισαίος νήστευε, προσευχόταν. Δεν αδικούσε κανέναν, τηρούσε το νόμο. Είχε όμως αλαζονεία. Έτσι καταδικάστηκε από τον Κύριο. Γιατί η αλαζονεία τον ζημίωσε περισσότερο, από όσο θα τον ζημίωναν όλες οι αμαρτίες μαζί. Δεν υπάρχει λοιπόν άνθρωπος απόλυτα δίκαιος, απόλυτα ενάρετος, απόλυτα καθαρός από αμαρτία. Από την άλλη μεριά, δεν υπάρχει αμαρτωλός άνθρωπος, που να μην έχει και ένα μικρό έστω καλό. Κάποιος λ.χ. κάνει αρπαγές και καταστροφές. Μερικές φορές όμως, δείχνει καλοσύνη, βοηθάει έναν άνθρωπο, λυπάται για το κακό. Ποιός ήταν σκληρότερος από τον άρπαγα βασιλιά Αχαάβ; Και όμως, ακόμα και αυτός ένιωσε κάποτε συντριβή και κατάνυξη. Ποιός ήταν χειρότερος από τον φιλάργυρο και προδότη Ιούδα; Και όμως, ακόμα και αυτός μετά την προδοσία του, είπε: ''Αμάρτησα, γιατί έστειλα στο θάνατο έναν Αθώο'' (Ματθ. 27,4). Στη ζωή αυτή εφαρμόζεται σ`όλους ο νόμος της ανταποδόσεως, γι`αυτό οι ενάρετοι δοκιμάζουν θλίψεις, γι`αυτό οι άδικοι απολαμβάνουν αγαθά. Οι πρώτοι ο τιμωρούνται εδώ για τις λίγες αμαρτίες τους και έτσι δεν θα στερηθούν τον παράδεισο. Οι δεύτεροι, αμείβονται εδώ για τις λίγες καλές τους πράξεις και θα τιμωρούνται αιώνια, για την πολλή κακία τους... (Ιερός Χρυσόστομος)
• Πώς μπορώ να σε ονομάσω άνθρωπο, όταν κλωτσάς όπως οι όνοι, όταν μνησικακείς όπως οι καμήλες, όταν δαγκώνεις όπως ο σκορπιός, όταν αρπάζεις όπως οι λύκοι, όταν κλέβεις όπως οι αλεπούδες, όταν είσαι ύπουλος όπως τα φίδια, όταν είσαι αδιάντροπος όπως ο σκύλος, όταν είσαι λαίμαργος όπως η αρκούδα και όταν παχαίνεις το σώμα σου όπως το μουλάρι; Πώς να σε ονομάσω; Θηρίο; Τα θηρία όμως έχουν ένα από τα ελαττώματα αυτά, ενώ εσύ τα έχεις συγκεντρωμένα όλα μαζί. Να σε αποκαλέσω σατανά; Αλλά ο σατανάς ούτε κοιλιόδουλος είναι και ούτε ερωτευμένος με τα χρήματα. Πώς να σε αποκαλώ άνθρωπο, όταν έχεις περισσότερα ελαττώματα από τα θηρία και από τον σατανά; (Ιερός Χρυσόστομος)
• Τί λές; Είναι αδελφοί Σου; Και πως τους αποκαλείς ελάχιστους; Γι' αυτό ακριβώς είναι αδελφοί, επειδή είναι ταπεινοί, φτωχοί και περιφρονημένοι. Αυτής της κατηγορίας τους ανθρώπους καλεί ο Χριστός να τους κάνει αδελφούς Του, τους αγνώστους και ευκολοκαταφρόνητους. (ΙερόςΧρυσόστομος)
• Ένας άνθρωπος που ζει σωστά, θα μπορέσει ολόκληρη πόλη να την σώσει από την οργή του Θεού, ενώ μια πόλη ολόκληρη, που είναι διεφθαρμένη, δεν θα μπορέσει τον έναν που ζει άγια, να τον παρασύρει στη δική της κόλαση και τιμωρία. (ΙερόςΧρυσόστομος)
• Ο άνθρωπος αξίζει περισσότερο από όλο τον κόσμο. Διότι γι' αυτόν δημιουργήθηκαν και ο ουρανός και η γη και η θάλασσα, ο ήλιος και τα άστρα. (ΙερόςΧρυσόστομος)
• Με δέντρο μοιάζει ο άνθρωπος. Τώρα μεν δείχνει σε όλους το άνθισμά του, ύστερα όμως το πως πέφτουν τα φύλλα του... (ΙερόςΧρυσόστομος)
• Όταν ευημερεί ο κακός άνθρωπος, να ξέρεις ότι ευημερεί για κακό του κεφαλιού του. Διότι απολαμβάνει τα λίγα αγαθά εδώ, για να τιμωρείται στη συνέχεια αιώνια. (ΙερόςΧρυσόστομος)
• Οι κοσμικοί άνθρωποι, κοιτάζουν η αυλή τους να είναι καθαρή. Το σπίτι μέσα, δεν τους ενδιαφέρει αν έχει σκουπίδια. Σκουπίζουν την αυλή και πετούν τα σκουπίδια μέσα στο σπίτι! Σου λέει: ''Οι άλλοι την αυλή βλέπουν, δεν βλέπουν μέσα το σπίτι''. Μέσα μου δηλαδή ας έχω σκουπίδια, όχι όμως έξω! Τους ενδιαφέρει, να τους καμαρώνουν οι άλλοι. Αντίθετα, οι πνευματικοί άνθρωποι, κοιτάζουν το σπίτι μέσα να είναι καθαρό. Δεν τους ενδιαφέρει τι θα πει ο κόσμος, γιατί ο Χριστός κατοικεί στο σπίτι, στην καρδιά, δεν κατοικεί στην αυλή... (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
• Οι καλοί άνθρωποι ωφελούνται από τις πτώσεις των άλλων. Οι κακοί δεν ωφελούνται ούτε από τις αρετές των άλλων. (ΆγιοςΠαϊσιος ο Αγιορείτης)
• Εμείς οι άνθρωποι μοιάζουμε με τις τσουκνίδες που από μακριά φαίνονται όμορφες, μα όταν τις πλησιάσεις, τότε βλέπεις την ασχήμια τους και νοιώθεις το κεντρί τους. (ΆγιοςΠαϊσιος ο Αγιορείτης)
• Γνώρισα εκ πείρας, ότι σ' αυτή τη ζωή οι άνθρωποι είναι χωρισμένοι σε δύο κατηγορίες. Τρίτη δεν υπάρχει. Ή στη μία θα είναι ή στην άλλη. Η μία κατηγορία των ανθρώπων μοιάζει με τη μύγα. Η μύγα έχει την εξής ιδιότητα: να πηγαίνει πάντα και να κάθεται σε ό,τι βρώμικο υπάρχει. Για παράδειγμα, αν ένα περιβόλι είναι γεμάτο λουλούδια, που ευωδιάζουν και σε μια άκρη του περιβολιού κάποιο ζώο έχει κάνει μια ακαθαρσία, τότε μία μύγα, πετώντας μέσα σ' αυτό το πανέμορφο περιβόλι, θα πετάξει πάνω από όλα τα άνθη και σε κανένα δεν θα καθίσει. Μόνο όταν δει την ακαθαρσία, τότε αμέσως θα κατέβει και θα καθίσει πάνω σ' αυτήν και θα αρχίσει να την ανασκαλεύει, αναπαυόμενη στη δυσωδία που προκαλείται από το ανακάτεμα αυτό και δεν θα ξεκολλά από εκεί. Αν τώρα έπιανες μια μύγα και αυτή μπορούσε να μιλήσει και τη ρωτούσες να σου πει μήπως ξέρει, αν πουθενά υπάρχουν τριαντάφυλλα, τότε εκείνη θα απαντούσε πως δε γνωρίζει καν τι είναι αυτά! Εγώ, θα σου πει, ξέρω πως υπάρχουν σκουπίδια, τουαλέτες, ακαθαρσίες ζώων, μαγειρεία, βρωμιές. Η μία λοιπόν μερίδα των ανθρώπων μοιάζει με τη μύγα. Είναι η κατηγορία των ανθρώπων που έχει μάθει πάντα να σκέφτεται και να ψάχνει να βρει ό,τι κακό υπάρχει, αγνοώντας και μη θέλοντας ποτέ να σταθεί στο καλό. Η άλλη κατηγορία των ανθρώπων μοιάζει με τη μέλισσα. Η ιδιότητα της μέλισσας είναι να βρίσκει και να κάθεται σε ό,τι καλό και γλυκό υπάρχει. Ας πούμε για παράδειγμα, πως σε μια αίθουσα, που είναι γεμάτη ακαθαρσίες έχει κάποιος τοποθετήσει σε μια γωνιά ένα λουκούμι. Αν φέρουμε εκεί μια μέλισσα, εκείνη θα πετάξει και... δεν θα καθίσει πουθενά, έως ότου βρει το λουκούμι και μόνον εκεί θα σταθεί. Αν πιάσεις τώρα τη μέλισσα και την ρωτήσεις, που υπάρχουν σκουπίδια, αυτή θα σου πει ότι δε γνωρίζει, θα σου πει εκεί υπάρχουν γαρδένιες, εκεί τριανταφυλλιές, εκεί θυμάρι, εκεί μέλι, εκεί ζάχαρη, εκεί λουκούμια και γενικά θα είναι γνωστής όλων των καλών και θά έχει παντελή άγνοια όλων των κακών. Αυτή είναι η δεύτερη ομάδα, των ανθρώπων εκείνων που έχουν καλούς λογισμούς και σκέπτονται και βλέπουν τα καλά. Όταν σ' ένα δρόμο βρεθούν νά περπατούν δύο άνθρωποι, οι οποίοι ανήκουν στις δύο αυτές κατηγορίες, τότε φτάνοντας στο σημείο εκείνο όπου ένας τρίτος έκανε την «ανάγκη» του, ο άνθρωπος της πρώτης κατηγορίας, θα πάρει ένα ξύλο και θ' αρχίσει να σκαλίζει τις ακαθαρσίες. Όταν, όμως περάσει ο άλλος, της δεύτερης κατηγορίας, που μοιάζει με τη μέλισσα, προσπαθεί να βρει τρόπο να τις σκεπάσει με χώμα και με μια πλάκα, για να μην αισθανθούν και οι άλλοι περαστικοί τη δυσωδία αυτή, που προέρχεται απο τις βρωμιές. Εγώ σε όσους έρχονται και μου κατηγορούν τους άλλους και με δυσκολεύουν, τους λέω αυτό το παράδειγμα και τους υποδεικνύω να διαλέξουν σε ποια κατηγορία θέλουν να βρίσκονται και αναλόγως να ψάξουν να βρουν και τους ανάλογους ανθρώπους της κατηγορίας τους. (ΆγιοςΠαϊσιος ο Αγιορείτης)
• Ο Χαριτωμένος άνθρωπος του Θεού, μεταδίδει Θεία Χάρη και αλλοιώνει τους σαρκικούς ανθρώπους και τους ελευθερώνει, από την σκλαβιά των παθών και τους πλησιάζει μ' αυτόν τον τρόπο στον Θεό και σώζονται. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
• Ο άνθρωπος, όταν εγκαταλείπεται από την Χάρη, γίνεται χειρότερος από τον διάβολο. Γιατί μερικά πράγματα ο διάβολος δεν τα κάνει, αλλά βάζει ανθρώπους να τα κάνουν. Δεν κάνει λ.χ. Εγκλήματα, αλλά βάζει τον άνθρωπο να κάνει εγκλήματα. Έτσι δαιμονίζονται μετά οι άνθρωποι... (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
• Οι περισσότεροι είναι σαν να έχουν ηλεκτρισμό. Όσοι μάλιστα δεν εξομολογούνται, δέχονται επιδράσεις δαιμονικές, έχουν έναν δαιμονικό μαγνητισμό, γιατί ο διάβολος έχει εξουσία πάνω τους. Λίγοι άνθρωποι, είτε αγόρια, είτε κοπέλες, είτε ηλικιωμένοι είναι, έχουν ένα βλέμμα γαλήνιο. Δαιμονισμός! Ξέρεις τι θα πει δαιμονισμός; Να μην μπορείς να συνεννοηθείς με τον κόσμο. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
• Θύματα είναι οι καλοκάγαθοι άνθρωποι (στον κόσμο αυτό), είναι όμως και οι πιο κερδισμένοι, γιατί αποταμιεύουν την καλοσύνη τους, στο Ταμιευτήριο του Θεού. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
• Το ψάρι φαίνεται ωραίο, όταν πλέει στην θάλασσα και είναι ζωντανό, ακόμη και όταν είναι στην αγορά με τα λέπια και τα εντόσθιά του, αλλά γίνεται χρήσιμο, μόνο όταν καθαριστεί - ασχημήνει εξωτερικά - και μετά ψηθεί. Έτσι και ο άνθρωπος, όταν αποβάλλει καθετί κοσμικό, ενώ εξωτερικά φαίνεται, ότι χάνει την ζωή, την κοσμική ζωντάνια - τα λέπια -, αδειάζει ό,τι άχρηστο έχει μέσα του, «ψήνεται» και τότε γίνεται χρήσιμος. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
• Οι εξωτερικοί άνθρωποι της κοσμικής μορφώσεως είναι γεμάτοι από εγωισμό και υπερηφάνεια και μοιάζουν τους δορυφόρους που γυρίζουν στον αέρα και δίνουν και την εντύπωση, ότι είναι αστέρια, ενώ εάν τους καλοπροσέξεις, θα δεις το στραβοπερπάτημά τους και θα καταλάβεις ότι είναι ανθρώπινη ψευτιά... (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
• Από τα θηρία δεν έχω παράπονο. Βλέπεις, τα ζώα δεν μπορούν να κάνουν μεγάλο κακό, γιατί δεν έχουν μυαλό, ενώ ο άνθρωπος που φεύγει μακριά από τον Θεό γίνεται χειρότερος από το μεγαλύτερο θηρίο! Κάνει μεγάλο κακό. Το δυνατό ξύδι γίνεται από το χαλασμένο κρασί. Τα άλλα τα τεχνητά ξύδια δεν είναι τόσο δυνατά. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
• Τρεις νοερές περιοχές υπάρχουν όπου μπαίνει ο άνθρωπος έπειτα από μεταβολή, το «κατά φύσιν», το «υπέρ φύσιν» και το «παρά φύσιν». Όταν βρίσκεται στο «κατά φύσιν», βρίσκει τον εαυτό του αίτιο των πονηρών λογισμών και εξομολογείται στο Θεό τις αμαρτίες του, αναγνωρίζοντας τις αιτίες των παθών. Όταν έρθει στο «παρά φύσιν», λησμονεί τη δικαιοσύνη του Θεού και φιλονεικεί με τους ανθρώπους ότι τάχα τον αδικούν. Όταν φτάσει στο «υπέρ φύσιν», βρίσκει τους καρπούς του Αγίου Πνεύματος που είπε ο Απόστολος Παύλος, αγάπη, χαρά, ειρήνη κτλ. Και ξέρει, ότι αν προτιμά τις σωματικές φροντίδες, δεν μπορεί να παραμένει εκεί. Και εκείνος που φεύγει από την περιοχή αυτή, δηλαδή από το «υπέρ φύσιν», πέφτει στην αμαρτία και στις φοβερές δοκιμασίες που επακολουθούν, αν όχι αμέσως, αλλά στον καιρό τους, καθώς γνωρίζει η δικαιοσύνη του Θεού. (Άγιος Μάρκος ο Ασκητής)
• Αδύνατος άνθρωπος είναι εκείνος, που δεν μπορεί να κρύψει τα μυστικά του. Ισχυρός είναι εκείνος που συγκρατεί την οργή του. Υπομονετικός είναι εκείνος που μπορεί να κρύψει την δυστυχία του. Και πλούσιος είναι εκείνος, που αρκείται στα αναγκαία. (ΜέγαςΒασίλειος)
• Άριστος είναι εκείνος που διακρίνει μόνος του, τα πρέποντα! Καλός είναι εκείνος, που ακολουθεί όσα ορθά του υποδεικνύουν οι άλλοι! Και αχρείος (αισχρός, φαύλος) είναι εκείνος, που είναι ανίκανος και για τα δύο! (Μέγας Βασίλειος)
• Από όλα τα ζώα, μόνο τον άνθρωπο έπλασε ο Θεός όρθιο, για να γνωρίζει από το σχήμα αυτό, ότι η ζωή του προέρχεται από την ουράνια συγγένεια. (ΜέγαςΒασίλειος)
• Ο Θεός δεν εξετάζει τον άνθρωπο μερικώς, αλλά συνολικώς, για να σου διδάξει την αμεροληψία. (ΜέγαςΒασίλειος)
• Τον ελέφαντα, αυτό το τόσο μεγάλο ζώο, ο Θεός μας το έκανε υπόδουλο, ώστε και όταν το εκπαιδεύουμε να μαθαίνει και όταν το χτυπούμε να υπομένει και μας διδάσκει έτσι ο Θεός σαφώς, ότι τα ''πάντα υπέταξεν ημίν'' (Ψαλμ. 8,7), γιατί είμαστε πλασμένοι κατά εικόνα του Δημιουργού. (Μέγας Βασίλειος)
• Οι άνθρωποι έχουν δημιουργηθεί, για να ζουν ο ένας χάρη του άλλου. (ΜέγαςΒασίλειος)
• Κάθε άνθρωπος με την ζωή του, παρομοιάζεται με έναν ζωγράφο, που ζωγραφίζει κάποια εικόνα, μέσα σε ένα απόκρυφο τόπο. Και όταν ο ζωγράφος, βγάλει την εικόνα έξω στο θέατρο, επαινείται μεν από τους θεατές, αν ζωγράφησε πάνω σ' αυτήν, χαρακτήρες Αγίων και άλλα ωραία και αξιοθέατα πράγματα, κατηγορείται όμως, αν ζωγράφισε σ' αυτήν, σιχαμερά, άσεμνα και αξιομίσητα πράγματα. Κατά τον ίδιο τρόπο και κάθε άνθρωπος, όταν μετά τον θάνατό του βρεθεί στην Κρίση του Θεού, θα επαινεθεί και θα μακαριστεί από τον Θεό, τους Αγγέλους και τους Αγίους, αν στόλισε τον νου και την φαντασία του με λαμπρά, Θεία και πνευματικά νοήματα. Και πάλι θα ντραπεί και θα κατακριθεί, αν γέμισε το νου του και την φαντασία του, με πάθη και άσεμνες-αισχρές εικόνες. (Μέγας Βασίλειος)
• Το κατ' εικόνα (του ανθρώπου) συνίσταται σε 4 στοιχεία: α) το νοερό β) το αυτεξούσιο γ) το αρχικό και δ) το κοινωνικό. Ο άνθρωπος έχει το νοερό, την σκέψη, την διάνοια, το νου. Έχει το αυτεξούσιο, δηλ. την ελευθερία της βουλήσεως και είναι ελεύθερος να πράττει το αγαθό ή το κακό. Έχει το αρχικό δηλ. όπως ο Θεός είναι άρχων, άρχει της κτίσεως, έτσι και ο άνθρωπος είναι βασιλιάς της κτίσεως. Και έχει το κοινωνικό. Όπως υπάχει κοινωνία μεταξύ των προσώπων της Αγίας Τριάδος, έτσι και ο άνθρωπος έχει κοινωνικότητα, αγαπά τον πλησίον του, έχει συναίσθημα. (Μέγας Βασίλειος)
• Ο Θεός μας έπλασε, για να γίνουμε κοινωνοί της Θείας φύσεως και μέτοχοι της αιωνιότητάς Του και να φανούμε όμοιοι με Αυτόν, θεούμενοι μέσω της Θείας Χάρης. (Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής)
• Ήταν τελείως αδύνατο η ανθρώπινη φύση που έπεσε στην κατά προαίρεση ηδονή και στην αθέλητη θλίψη να επέστρεφε πάλι στη αρχική ζωή, αν δε γινόταν άνθρωπος ο Δημιουργός και δεν δεχόταν με την προαίρεσή Του την οδύνη που είχε επινοηθεί, προς τιμωρία της κατά προαίρεση ηδονής της ανθρώπινης φύσεως. (Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής)
• Υπάρχουν τριών ειδών άνθρωποι: σαρκικοί, ψυχικοί και πνευματικοί. Ο σαρκικός άνθρωπος ζητά την ανάπαυση, αγαπά τους επαίνους, δεν θέλει να του κόψουν το θέλημά του, υπερασπίζεται τον εαυτόν του και ζητεί όσα είναι προς ανάπαυσή του. Ο ψυχικός πάλι, δεν θέλει να αδικήσει, αλλά ούτε και να τον αδικήσουν. Δεν κατηγορεί, αλλά δεν θέλει και να τον κατηγορήσουν, εάν του συμβεί μια αδικία, δεν ομιλεί, αλλά θλίβεται και λυπάται, πως του το έκαναν. Ο πνευματικός άνθρωπος, αν αδικηθεί χαίρεται, αν του κόψουν το θέλημά του ευφραίνεται και ό,τι και αν του συμβεί, θεωρεί τον εαυτόν του υπαίτιο... (Όσιος Άνθιμος της Χίου)
• Κάθε άνθρωπος λέγεται ''κατ΄ εικόνα Θεού'', για το αξίωμα του νου και της ψυχής, δηλαδή το ακατάληπτο, το αόρατο, το αθάνατο, το αυτεξούσιο. Και ακόμη για την ικανότητα να άρχει, να τεκνοποιεί και να οικοδομεί. ''Καθ΄ ομοίωσιν'' λέγεται για την αρετή και τις πράξεις με τις οποίες μιμείται τον Θεό και έχουν το όνομα του Θεού. Δηλαδή το να δείχνει φιλανθρωπία προς τους συνανθρώπους του, να οικτείρει, να ελεεί και να αγαπά τους συνδούλους του και να δείχνει στους άλλους κάθε ευσπλαχνία και συμπάθεια. ''Να γίνεστε, λέει ο Χριστός, σπλαχνικοί, όπως είναι σπλαχνικός και ο ουράνιος Πατέρας σας''. (Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός)
• Εκείνος που ξέρει να διαλέγει τα ώριμα σταφύλια για να χορτάσει, δεν ενδιαφέρεται καθόλου για τις αγουρίδες. Έτσι και ο ευγνώμων και λογικός νους του ανθρώπου, όσες αρετές βλέπει σε άλλους ανθρώπους, τις επισημαίνει και τις εγκωμιάζει. Ενώ ο ανόητος άνθρωπος, ψάχνει να ανακαλύψει τις ελλείψεις και τα ελαττώματα των άλλων. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
• Με την αγιότητα, αλλάζει ο άνθρωπος. (Όσιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης)
• Όλοι οι άνθρωποι είμαστε πλασμένοι κατ' εικόνα του Θεού. Το «καθ' ομοίωσιν» όμως, το έχουν μόνον εκείνοι, οι οποίοι με πολλή αγάπη υποδούλωσαν την ελευθερία τους στο Θεό· γιατί όταν δεν ανήκουμε στους εαυτούς μας, τότε είμαστε όμοιοι με Εκείνον που μας συμφιλίωσε με τον εαυτό Του μέσω της αγάπης. Αυτό δεν μπορεί κανείς να το επιτύχει, αν δεν πείσει την ψυχή του, να μην δελεάζεται από την εύκολη δόξα αυτού του κόσμου. (Άγιος Διάδοχος Φωτικής)
• Δεν υπάρχει κακός άνθρωπος, που να μην έχει μέσα του μια σπίθα από καλοσύνη. Όπως, δεν υπάρχει και καλός, που να μην έχει μέσα του κάποια κακία. Πάντοτε συμβαίνει να βρίσκεται μέρος του καλού στους κακούς ανθρώπους, όπως υπάρχει και μέρος του κακού στους καλούς ανθρώπους. (Αγία Συγκλητική)
• Άνθρωπος λέγεται ή εκείνος που χρησιμοποιεί ορθά το λογικό του, ή εκείνος που δέχεται συμβουλή για την διόρθωσή του. Ο αδιόρθωτος δεν λέγεται άνθρωπος, αλλά απάνθρωπος. Αυτοί οι άνθρωποι, πρέπει να αποφεύγονται, γιατί ζουν με την κακία και δεν είναι δυνατό να αποκτήσουν την αθάνατη ζωή. (ΜέγαςΑντώνιος)
• Αξιόλογος (και σπουδαίος) άνθρωπος είναι εκείνος, που αρέσει στο Θεό και που συνήθως σωπαίνει ή λέει λίγα, αναγκαία και αρεστά στο Θεό. (Μέγας Αντώνιος)
• Για ποιο λόγο δημιουργήθηκε ο άνθρωπος; Για να βλέπει τα έργα του Θεού και μέσω αυτών, να γνωρίσει το Θεό και να Τον δοξάσει, που τα δημιούργησε για χάρη του ανθρώπου. (Μέγας Αντώνιος)
• Η σπουδή του αρίστου βίου και η επιμέλεια της ψυχής δημιουργεί τους καλούς ανθρώπους που αγαπούν το Θεό. Γιατί εκείνος που ζητά το Θεό, Τον βρίσκει, αν νικά την επιθυμία σε όλες τις περιπτώσεις και αν δεν σταματά την προσευχή. Ένας τέτοιος άνθρωπος δεν φοβάται τους δαίμονες. (Μέγας Αντώνιος)
• Καλός άνθρωπος είναι ο δίκαιος και ο σώφρων και γενικά ο αγαθός. (Άγιος Κλήμης Αλεξανδρείας)
• Όπως το αμπέλι κάνει μαύρα και άσπρα σταφύλια, έτσι και ο Θεός δημιούργησε ανθρώπους μαύρους και ερυθρόδερμους και κίτρινους και λευκούς, ανάλογα με τον τόπο, όπου ζουνε. Γιατί η γη είναι πολύμορφη. (Άγιος Νήφων)
• Δεν φταίμε αν δεν διακρίνουμε την πονηριά κάποιου ανθρώπου. Μόνο ο Θεός γνωρίζει τα κρύφια της καρδιάς των ανθρώπων. Οι εντολές Του μας λένε, να ανοίγουμε τις καρδιές μας με πατρική αγάπη προς όλους, όσοι έρχονται σε εμάς. (Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος)
• Ο άνθρωπος πλάστηκε για να λατρεύει το Θεό και να μετέχει στη Θεία Του αγαθότητα και μακαριότητα. (Άγιος Νεκτάριος)
• Οι άνθρωποι διακρίνονται σε τρεις πνευματικές καταστάσεις: α) σε δούλους β) σε μισθωτούς και γ) σε υιούς. Οι δούλοι δεν αγαπούν το αγαθό, αλλά από τον φόβο των κολάσεων, απέχουν από το κακό... Οι μισθωτοί αγαπούν το αγαθό και μισούν το πονηρό, αλλά με την ελπίδα να λάβουν μισθό. Οι υιοί τέλος, καθώς είναι τέλειοι, ούτε από φόβο των κολάσεων, απέχουν από το πονηρό, αλλά έχουν μίσος γι' αυτό, αλλά και ούτε το καλό κάνουν, με την ελπίδα να ανταμειφτούν, αλλά το λογαριάζουν σαν χρέος τους. (Άγιος Πέτρος ο Δαμασκηνός)
• Να μην ξεχωρίζεις τον πλούσιο από τον φτωχό και να μην θέλεις να μάθεις τον άξιο από τον ανάξιο, αλλά να είναι για σένα όλοι οι άνθρωποι ίσοι στο αγαθό. (ΆγιοςΙσαάκ ο Σύρος)
• Ο μακάριος άνθρωπος ευφραίνεται και αγάλλεται με όσα έχει μπροστά του, ενώ ο άθλιος πονάει και υποφέρει με όσα τον έχουν βρει. (Άγιος Γρηγόριος ο Νύσσης)
• Οι σαρκικοί άνθρωποι δεν μπορούν να κάνουν τα πνευματικά έργα, αλλά και ούτε οι πνευματικοί άνθρωποι τα σαρκικά. (Άγιος Ιγνάτιος ο Θεοφόρος)
• Ο σαρκικός άνθρωπος, μη έχοντας ακόμη πείρα της αιωνίου ζωής του Πνεύματος του Αγίου, δεν αντιλαμβάνεται την αλλαγή της καταστάσεώς του μετά την διάπραξη της αμαρτίας, διότι παραμένει πάντοτε σε πνευματικό θάνατο. Αντίθετα ο πνευματικός άνθρωπος, σε κάθε κλίση του θελήματός του προς την αμαρτία, βλέπει μέσα του την αλλαγή της καταστάσεώς του, λόγω της υποστολής της Χάριτος. (ΆγιοςΣιλουανόςοΑθωνίτης)
• Ό,τι είναι κακό στον άνθρωπο είναι συμπτωματικό. Να μην περιφρονείτε κανέναν, ακόμη και αν βλέπετε πόσο ανήθικοι, μέθυσοι και βλάσφημοι είναι. Η Εικόνα του Θεού υπάρχει και σ' αυτούς κάπου, χωρίς βέβαια να το συνειδητοποιούν. Είναι φυσιολογικό ο εχθρός να θέλει να λερώσει αυτήν την Εικόνα. Δεν είναι καθόλου εύκολο, να βλέπεις την εικόνα του Θεού σε εκείνους, που σε ονειδίζουν και σου συμπεριφέρονται σαν θηρία. Αυτούς όμως πρέπει να τους λυπάσαι ακόμη πιο πολύ, επειδή η ψυχή τους έχει παραμορφωθεί, χωρίς ίσως να μπορεί να επανορθωθεί ποτέ, καταδικάζοντας την ψυχή τους σε αιώνια βάσανα... Πόσο δύσκολο είναι αυτό: Ν' αγαπήσει κάποιος τους εχθρούς του! (ΆγιοςΓαβριήλοΔιαΧριστόνΣαλός)
• Πολλοι λέγονται μεγάλοι από τους ανθρώπους, αλλά δεν είναι μεγάλοι ενώπιον του Θεού. (ΆγιοςΘεοφύλακτοςΒουλγαρίας)
• Τί θα πει να είσαι άνθρωπος της Εκκλησίας; Να τι θα πει, με απλά λόγια: Βλέπεις έναν φτωχό που ζητά ελεημοσύνη; Αναγνώρισε σ' αυτόν τον αδελφό σου και ελέησέ τον με την πεποίθηση, ότι στο πρόσωπό του βλέπεις τον ίδιο τον Χριστό. Σε επισκέπτεται ένας άνθρωπος, γνωστός ή και άγνωστος; Δέξου τον πάλι όπως θα δεχόσουν τον Κύριο, αν σου χτυπούσε την πόρτα. Αγκάλιασέ τον με την αγάπη σου, φιλοξένησέ τον με χαρά και συζήτησε μαζί του πνευματικά θέματα. (Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης)
• Από τότε που ο άνθρωπος απομακρύνθηκε με τη θέλησή του από τον Θεό, έγινε σαν το ζώο, που πριν ήταν οικόσιτο και μετά εξαγριώθηκε, ζώντας μέσα στα πυκνά δάση. Προτιμά το σκοτάδι του δάσους παρά το φως. Προτιμά δηλαδή το σκοτάδι αυτού του κόσμου, από το φως του παραδείσου του Θεού. (Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης)
• Να μην συγχέεις τον άνθρωπο που είναι εικόνα του Θεού, με τις αμαρ­τίες στις οποίες έπεσε· η αμαρτία είναι ένα επεισόδιο. Η πραγματική φύση του ανθρώπου είναι η εικόνα του Θεού, που πάντοτε παραμένει... (Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης)