Εάν ο λογισμός σου δεν
παινεύεται πλέον για τα φυσικά σου προτερήματα, αυτό είναι σημάδι, ότι αρχίζει
να έρχεται η πνευματική υγεία. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
Και αν ακόμη έχεις ανέβει όλη την κλίμακα των αρετών, ακόμα και τότε να προσεύχεσαι για την άφεση των αμαρτιών σου. Μία
μόνο αρετή υπάρχει, που δεν μπορούν να την μιμηθούν οι δαίμονες, η ταπείνωση. (ΆγιοςΙωάννηςτηςΚλίμακος)
Όσες αρετές κατόρθωσες χωρίς
τον νου σου και την λογική, αυτές και μόνο είναι δικές σου, εφόσον τον νου και
την λογική, σου τα δώρησε ο Θεός. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
Όπως ο φτωχός βλέποντας τους
βασιλικούς θησαυρούς, νιώθει περισσότερο την φτώχεια του, έτσι και εκείνος που
μελετάει τις αρετές των μεγάλων Αγίων, αποκτάει πιο ταπεινό φρόνημα. (Άγιος
Ιωάννης της Κλίμακος)
Ο εργάτης της αρετής, δεν
έχει ανάγκη τόσο από τροφή, όσο από υπομονή. Διότι εάν του λείπει η πρώτη
(τροφή), θα πάρει στεφάνι, ενώ εάν του λείπει η δεύτερη (υπομονή), τον
περιμένει η καταστροφή. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
Αρετή δεν είναι το να μην
μπορείς να αμαρτήσεις, αλλά το να μην θέλεις να αμαρτήσεις. (Άγιος Αμβρόσιος
Μεδιολάνων)
Αρχή πάντων είναι ο φόβος Κυρίου. Από τον φόβο γεννιέται η κατάνυξη. Από την κατάνυξη γεννιέται η αποταγή και από την αποταγή η ταπείνωση. Από την ταπείνωση γεννιέται η νέκρωση του θελήματος και από αυτήν, ξεριζώνονται και μαραίνονται τα πάθη. Από τον μαρασμό των παθών βλασταίνουν οι αρετές. Από την άνθιση των αρετών καθαρίζεται η καρδιά. Από την κάθαρση της καρδιάς, αποκτάται η τελειότητα της Αποστολικής αγάπης. (Άγιος Κασσιανός ο Ρωμαίος)
Όταν κατορθώνεις μια αρετή,
να θυμάσαι τον Κύριο που είπε: Χωρίς Εμένα, δεν μπορείτε να κάνετε τίποτα. (Άγιος
Μάρκος ο Αθηναίος)
Σύντομος δρόμος προς
απόκτηση αρετής για τους αρχαρίους, είναι η σιωπή του στόματος και το κλείσιμο
των ματιών και των αυτιών. Γιατί με την αργία αυτών, ο νους βρίσκει ευκαιρία
και έχοντας αποκλείσει τις εξωτερικές εισόδους, αρχίζει να παρατηρεί τον εαυτό
του και τις κινήσεις του και να ερευνά, ποιές είναι οι ενθυμήσεις που κολυμπούν
στη νοητή θάλασσα των λογισμών και να ξεχωρίζει τους καλούς λογισμούς από τους
κακούς. Αυτό όμως το έργο μπορεί να το κάνει νοερά, μόνο όποιος άρχισε να
βαδίζει το δρόμο που οδηγεί χωρίς πλάνη στους ουρανούς και στο Θεό και
ξεντύθηκε τον πένθιμο χιτώνα των σκοτεινών παθών. (Άγιος Νικήτας ο Στηθάτος)
Όπως το κερί αν δεν ζεσταθεί
και μαλαχθεί πολύ δεν μπορεί να δεχτεί τη σφραγίδα που βάζουμε πάνω του, έτσι
και ο άνθρωπος αν δεν δοκιμαστεί με κόπους και ασθένειες δεν μπορεί να λάβει τη
σφραγίδα της αρετής του Θεού. (Άγιος Διάδοχος Φωτικής)
Ο δρόμος της αρετής, σ' εκείνους
που αρχίζουν ν' αγαπούν την ευσέβεια, φαίνεται πολύ σκληρός και σκοτεινός, όχι γιατί είναι πράγματι τέτοιος, αλλά γιατί η φύση του ανθρώπου, από τη γέννησή του κιόλας, έρχεται σε επαφή με την άνεση των ηδονών. Σ' εκείνους
όμως, που μπόρεσαν να φτάσουν ως τη μέση του δρόμου, φαίνεται ευχάριστη και πολύ ξεκούραστη, γιατί με τη
συνέργια του αγαθού, έχει υποταχθεί η κακία στή
συνήθεια της αρετής και χάνεται μαζί με την ανάμνηση των παράλογων ηδονών. (Άγιος
Διάδοχος Φωτικής)
Εκείνος που θέλει να
καθαρίσει τον χρυσό, αν για λίγο αφήσει τη φωτιά να σταματήσει, σκληραίνεται
πάλι το μετάλλευμα που καθαρίζει. Έτσι και εκείνος που άλλοτε θυμάται το Θεό
και άλλοτε όχι, εκείνο που νομίζει ότι αποκτά με την προσευχή το χάνει με την
απραξία. Το χαρακτηριστικό του ανθρώπου που αγαπά την αρετή είναι να αφανίζει
πάντοτε, με τη μνήμη του Θεού, ό,τι γήινο υπάρχει στην καρδιά, ώστε σιγά-σιγά
το κακό να αφανιστεί τελείως από τη φωτιά της μνήμης του αγαθού και η ψυχή να
επανέλθει με μεγαλύτερη δόξα στη φυσική της λαμπρότητα. (Άγιος Διάδοχος
Φωτικής)
Δεν προοδεύουμε στην αρετή,
γιατί μας λείπει η προμελέτη. (Όσιος Ποιμήν)
Η ταπεινοφροσύνη και ο φόβος
του Θεού, είναι πάνω από όλες τις αρετές. (Άγιος Ιωάννης ο Κολοβός)
Βάση του πλούτου είναι το
χρυσάφι, ενώ βάση της αρετής, είναι η ταπείνωση. Και όπως, εκείνος που δεν έχει
χρυσάφι είναι φτωχός και ας μη φαίνεται εξωτερικά φτωχός, έτσι και εκείνος, που
είναι χωρίς ταπείνωση, δεν μπορεί να είναι ενάρετος και ας αγωνίζεται. (Άγιος
Ηλίας ο Πρεσβύτερος)
Ούτε ο υπερήφανος έχει
επίγνωση των ελαττωμάτων του, ούτε ο ταπεινός των αρετών του. Τον πρώτο τον
καλύπτει η κακή ανοησία, ενώ τον άλλον η θεάρεστη άγνοια. (Άγιος Ηλίας ο
Πρεσβύτερος)
Πριν από όλες τις αρετές
είναι η ταπεινοφροσύνη και πριν από όλα τα πάθη είναι η γαστριμαργία. Τέλος των αρετών είναι η αγάπη, τέλος δε των παθών είναι η αυτοδικαίωση. (Άγιος Ησαϊας ο Αναχωρητής)
Κανένα άλλο πράγμα δεν μπορεί να εξαφανίζει τόσο πολύ την αρετή, όσο οι αστειότητες, οι χαριεντισμοί και η αργολογία. Και αντίθετα, τίποτε άλλο δεν ανανεώνει την ψυχή και την κάνει να πλησιάζει στο Θεό τόσο, όσο ο φόβος του Θεού, η καλή προσοχή, η ακατάπαυστη μελέτη των λόγων του Θεού και το να οπλίζεται κανείς με την προσευχή και να αναζητεί από ίχνος σε ίχνος το κέρδος της αγρυπνίας. (ΆγιοςΙωάννηςοΚαρπάθιος)
Η ελάττωση του κακού γεννά την αποχή από το κακό. Η αποχή από το κακό είναι η αρχή της μετανοίας. Η αρχή της μετανοίας είναι η αρχή της σωτηρίας. Η αρχή της σωτηρίας είναι η καλή πρόθεση. Η καλή πρόθεση γεννά τους κόπους. Αρχή των κόπων είναι οι αρετές. Η αρχή των αρετών είναι το άνθος της πνευματικής ζωής. Το άνθος της αρετής είναι η αρχή της πνευματικής εργασίας. Η πνευματική εργασία είναι τέκνο της αρετής και αυτής τέκνο η συνέχιση και συχνότης της εργασίας. Καρπός και τέκνο της συνεχούς και επιμελούς εργασίας είναι η έξις: (η μόνιμη δηλαδή συνήθεια). Τέκνο της έξεως είναι η ποίωσις (να γίνει δηλαδή η αρετή ένα με την ψυχή. Φυσική κατάστασή της). Η ποίωσις στο καλό γεννά το φόβο του Θεού. Ο φόβος γεννά την τήρηση των εντολών - είτε των επουρανίων, είτε των επιγείων. Η τήρηση των εντολών είναι απόδειξη της αγάπης προς τον Θεόν. Αρχή της αγάπης είναι το πλήθος της ταπεινώσεως. Το πλήθος δε της ταπεινώσεως είναι θυγατέρα της απαθείας. Η απόκτηση της απαθείας είναι η πληρότης της αγάπης, δηλαδή η πλήρης κατοίκηση του Θεού σε όσους έγιναν με την απάθεια «καθαροί τη καρδία ότι αυτοί τον Θεό όψονται». Η ιστορία είναι μια μακρόχρονη προεργασία τοκετού: εδώ κάτω υφαίνεται αργά το πνευματικό σώμα μας, όπως το φυσικό σώμα μέσα στον κόλπο της μητέρας. Αντίθετα όμως απ' ό,τι το παιδί μέσα στο μητρικό κόλπο, ο άνθρωπος στην πορεία του για τον εξαγνισμό, δέχεται πολλές αποκαλύψεις, για τη ζωή στην οποία πρόκειται να αναγεννηθεί. (Άγιος Νικόλαος Καβάσιλας)
Κανένα αγαθό στον κόσμο δεν
είναι μόνιμο. Ο πλούσιος λιγότερο χαίρεται για τα πλούτη του και περισσότερο
τρέμει μήπως τα χάσει. Ο θησαυρός όμως της αρετής, είναι απαραβίαστος και η
χαρά που προέρχεται απ' αυτόν τον θησαυρό, είναι απαλλαγμένη από κάθε λύπη και
φόβο. (Άγιος Νικόλαος Καβάσιλας)
Αφού βάλουμε όλη μας τη δύναμη στην εργασία των αρετών, ας περιμένουμε υπομονετικά και τον Κύριο και την βοήθεια Του. (Όσιος Ζωσιμάς)
Μην νομίζεις ότι είναι μικρή
ζημιά να χάσεις την αρετή. Γιατί απ' αυτό μπήκε ο θάνατος στον κόσμο. (Όσιος
Θαλάσσιος)
Όπως οι σαρκικές αρετές
επισύρουν την δόξα των ανθρώπων, έτσι και οι πνευματικές αρετές επισύρουν την
δόξα του Θεού. (Όσιος Θαλάσσιος)
Ζήτησε την αρετή και μην την
χάσεις, για να μην ζήσεις αισχρά και πεθάνεις ελεεινά. (Όσιος Θαλάσσιος)
Το κάλλος είναι το άνθος και
η αρετή το άρωμά του. (Άγιος Συνέσιος)
Η αρετή είναι πράγμα: α) αναγκαίο
β) συμφέρον γ) καλό δ) πρέπον ε) ωφέλιμο και στ)
χρήσιμο. Είναι αναγκαίο, γιατί τίποτε δεν είναι πιο αναγκαίο, από το να
διοικείσαι ορθά. Είναι συμφέρον, γιατί οδηγεί στην μακαριότητα. Είναι καλό,
γιατί λαμπρύνει αυτούς που την έχουν. Είναι πρέπον, γιατί κοσμεί αυτούς που την
έχουν αποκτήσει. Είναι ωφέλιμο, γιατί ο σκοπός της λυτρώνει από τους κόπους και
είναι χρήσιμο, γιατί τίποτε δεν είναι χρησιμότερο απ' αυτό. (Άγιος Ισίδωρος
ο Πηλουσιώτης)
Είναι αδύνατον να πετύχεις
στην αρετή, χωρίς να εξασκείς την προσοχή του εαυτού σου. (Άγιος Αγάθων)
Όπου βρίσκεται η αληθινή
κατά Χριστόν ταπείνωση, εκεί
βρίσκονται μαζεμένες και όλες οι άλλες αρετές, που μας υψώνουν προς τον Θεό. (Άγιος
Νεκτάριος)
Να μην πιστεύεις, ότι έχεις
οποιαδήποτε αρετή, εάν δεν πόνεσες για να την
αποκτήσεις. Είναι ψεύτικη η αρετή αυτή επειδή γεννήθηκε από άνεση. (Άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος)
Η ανθρώπινη φύση από μόνη
της, χωρίς τη Θεία βοήθεια, δεν μπορεί να παρουσιάσει τον πλήρη στολισμό των
αρετών και την πνευματική ευπρέπεια της αγιοσύνης. Όπως και η γη, αν μείνει όπως είναι και δεν καλλιεργηθεί από
τους γεωργούς και δεν έρθουν να βοηθήσουν οι βροχές και ο ήλιος, είναι ακατάλληλη και καθόλου ικανή για καρποφορία. Και το κάθε σπίτι, για να μην είναι σκοτεινό, έχει ανάγκη από αυτό το ηλιακό φως, το οποίο δεν έχει την ίδια φύση με το σπίτι. (Άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος)
Πολύ λίγο μπορεί να μας ωφελήσει η προσευχή, που δεν στολίζεται με την ταπεινοφροσύνη, την αγάπη, την απλότητα και την αγαθότητα. Το ίδιο ισχύει και για κάθε εργασία και κόπο, που κάνουμε για χάρη της αρετής. Αν δεν δούμε, ότι έχουμε μέσα μας τους καρπούς της αγάπης, της ειρήνης, της χαράς, της απλότητας, της ταπεινοφροσύνης, της πραότητας, της απουσίας προσποιήσεως, της ορθής πίστεως, της μακροθυμίας, της ευπροσηγορίας, δεν ωφεληθήκαμε καθόλου από τους κόπους, που κάνουμε για κάθε αρετή. (ΆγιοςΜακάριοςοΑιγύπτιος)
Ο μακάριος Μωϋσής, θέλοντας με παραδείγματα να δείξει, ότι η ψυχή δεν πρέπει να ακολουθεί δύο γνώμες, δηλαδή το καλό και το κακό, αλλά μόνο το καλό, ούτε να καλλιεργεί δύο είδη καρπών, δηλαδή ωφέλιμους και βλαβερούς, αλλά μόνο ωφέλιμους, λέει: «Στο αλώνι σου, δε θα ζέψεις μαζί ζώα διαφορετικού γένους, λ.χ. βόδι με γαϊδούρι, αλλά αφού ζέψεις ζώα του ίδιου γένους, να αλωνίσεις τα σπαρτά σου», δηλαδή στο αλώνι της καρδιάς μας, να μην αλωνίζουν μαζί αρετή και κακία, αλλά μόνον η αρετή. (Άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος)
Πρέπει να γνωρίζουμε, ότι οι
αρετές είναι δεμένες μεταξύ τους, αποτελώντας μια ιερή αλυσίδα. Έτσι η προσευχή ξεκινάει από την αγάπη. Η αγάπη από την χαρά. Η χαρά από την πραότητα. Η πραότητα από την ταπεινοφροσύνη. Η ταπεινοφροσύνη από την διακονία. Η διακονία από την ελπίδα. Η ελπίδα από την πίστη. Η πίστη από την υπακοή. Η υπακοή από την απλότητα. (Άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος)
Ο παραδομένος στην αμαρτία
θεωρεί φυσικά το παρά φύση πάθη, δηλαδή
την ασέλγεια, την πορνεία, την πλεονεξία, το μίσος, την δολιότητα και τα κάνει με απόλαυση και ηδονή. Ομοίως και ο αληθινός και ενάρετος Χριστιανός,
πραγματοποιεί σαν φυσικές όλες τις αρετές δηλαδή την αγάπη, την ειρήνη, την υπομονή, την πίστη, την ταπείνωση με μεγάλη απόλαυση και ηδονή, άκοπα και εύκολα. Και δεν μάχεται πλέον εναντίον των παθών της
κακίας, γιατί λυτρώθηκε τελείως και δέχθηκε στην καρδιά
το Άγιο Πνεύμα και την ειρήνη και αγαλλίαση του Χριστού μας, με τον Οποίον έγινε ''ένα πνεύμα''. (Άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος)
Παιδιά μου, όλες οι αρετές και τα έργα έχουν κάποιο σκοπό και εκείνοι που αποβλέπουν σ' αυτόν τακτοποιούν
τον εαυτόν τους και φτάνουν στον ποθούμενο στόχο (του εξαγιασμού και της
σωτηρίας). Όπως ο γεωργός υποφέρει και τη ζέστη και το κρύο, δουλεύοντας με προθυμία τη γη, έχοντας σκοπό να την καθαρίσει από αγκάθια και
ξένα χόρτα και στόχο την απόλαυση των καρπών. Και ο έμπορος χωρίς να λογαριάζει τους κινδύνους,
ούτε της θάλασσας, ούτε της ξηράς, προχωρεί στο εμπόριο, έχοντας σκοπό το εμπορικό κέρδος και στόχο την
απόλαυση του κέρδους. Επίσης και εκείνος που
κατατάσσεται στο στρατό, ούτε
τους κινδύνους του πολέμου λογαριάζει, ουτε την ταλαιπωρία της ξενιτειάς, αλλά έχει σκοπό την απόκτηση αξιωμάτων λόγω
ανδραγαθίας και στόχο το κέρδος από το αξίωμα. Έχει λοιπόν και η δική μας προσπάθεια δικό της
σκοπό και στόχο, για χάρη του οποίου
υποφέρουμε με προθυμία κάθε κόπο και κούραση. Γι' αυτό η αποχή τροφών κατά τις νηστείες δεν μας
καταβάλλει· ο κόπος των αγρυπνιών μας ευχαριστεί· η ανάγνωση και η μελέτη των
Γραφών γίνεται με προθυμία· και ο κόπος της εργασίας και η υπακοή και η
απογύμνωση απ' όλα τα γήινα πράγματα και η παραμονή μας στην έρημο, γίνονται με ευχαρίστηση. (Άγιος Μωϋσής ο Αιθίοπας)
Η αρετή λέγεται έτσι, από το
ρήμα ''αιρείσθαι'', γιατί είναι αιρετή και θελητή, επειδή κάνουμε αυτοπροαίρετα
και θεληματικά το αγαθό και όχι χωρίς να θέλουμε και αναγκαστικά. (Άγιος
Ιωάννης ο Δαμασκηνός)
Δεν μπορούμε να φτάσουμε στο
μέτρο κάποιας αρετής, παρά μόνο με την κοπιαστική φιλοπονία για την απόκτησή
της και προσπαθώντας με όση δύναμη έχουμε, σε όλη μας τη ζωή. Αν για
παράδειγμα, ασκεί κάποιος πότε-πότε την ελεημοσύνη, αλλά επειδή την ασκεί λίγο,
δεν μπορούμε να τον χαρακτηρίσουμε ελεήμονα και ακόμη περισσότερο, όταν δεν την
κάνει αυτήν καλά και θεάρεστα, διότι μπορεί την κάνει από ανθρωπαρέσκεια,
κενοδοξία και συμφέρον. (Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός)
Αυτός που εργάζεται την αρετή, προσπαθεί να έχει το στόμα και τα αυτιά του κλειστά, για να μην βλάπτεται ο ίδιος και να έχει ωφέλεια. Ακόμας και αυτός ο ενάρετος, όταν ακούει βλαβερά λόγια, τραυματίζεται. Γι' αυτό καλό θα κάνει, να κλείνει τα μάτια και το στόμα του και να σφραγίζει τα αυτιά του και ενδόμυχα να προσεύχεται. Αυτός που εργάζεται την αρετή, όταν ακούει τα ανώφελα ή και γελωτοποιά λόγια, μπορεί να συγκρατείται σ' αυτήν την καλή κατάσταση; Αδύνατον! Γι' αυτό αυμφέρει να κάνεις αυτό που έλεγε ο Μέγας Αρσένιος: ''φεύγε, σιώπα και σώσου...".
Και μην πεις, ότι εγώ δεν βλάπτομαι, όσα και αν ακούω, διότι τούτο είναι αδύνατον. Θα παρασυρθείς και θα χάσεις την σεμνότητά σου, θα χάσεις την ηθική σου. Αυτός που ζει εν αρετή, δεν βλέπει τι κάνουν οι άλλοι, αλλά κοιτάζει πως να αρέσει στον Θεό. Κοιτάζει πως να απολαύσει τα αιώνια αγαθά. (ΌσιοςΆνθιμοςτηςΧίου)
Έκανες υπακοή; Όλες τις
αρετές θα τις κατορθώσεις. (Όσιος Άνθιμος της Χίου)
Δίχως εγκράτεια, δίχως το περιορισμό της κοιλιάς, δίχως την εγκράτεια της γλώσσας, των οφθαλμών, της ακοής και όλων των αισθήσεων, αρετή ουδέποτε θα κατορθωθεί. (Όσιος Άνθιμος της Χίου)
Ξέρετε ποιά είναι η πραγματική
αρετή; Να σε βρίζουν, να σε χλευάζουν, να σε ονειδίζουν, να σε κατηγορήσουν, να σε αδικήσουν και να τα υπομένεις. Τότε η αρετή σου μένει εις τον αιώνα. (Όσιος Άνθιμος της Χίου)
Μια αρετή είναι τόσο ισχυρή, ώστε δύναται να αποβάλλει όλες τις κακίες: και τον φθόνο και μίσος και τον θυμό και την οργή και την αλαζονεία και τα πάντα. Δεν αφήνει ποτέ η αρετή να εισχωρήσει η κακία. Όταν εργάζεσαι την αρετή, κατά την δύναμή σου, θα αποκτήσεις την εσωτερική σοφία. Μυστήρια θα σας αποκαλύψει ο Θεός, όταν εργάζεστε την αρετή. Με την αρετή, όλα θα αλλάξουν και τα έσω και τα έξω. Όταν έχουμε την αρετή, ο Κύριος θα μας
στέλνει τα αγαθά
που χρειαζόμαστε. (ΌσιοςΆνθιμοςτηςΧίου)
Όπως το δίχως σκεπή σπίτι,
που έμεινε έτσι από αμέλεια του οικοδόμου, όχι μόνο είναι άχρηστο, αλλά και
προκαλεί ειρωνείες σε βάρος εκείνου που το έχτισε, έτσι και εκείνος που έβαλε
τα θεμέλια της εργασίας των Εντολών και σήκωσε τοίχους υψηλών αρετών, αν δεν
λάβει και τη Χάρη του Πνεύματος με θεωρία και γνώση ψυχής, είναι ατελής και
άξιος να τον οικτείρουν οι τέλειοι. Αυτός στερήθηκε τη Χάρη οπωσδήποτε από 2
αίτιες. Ή αμέλησε τη μετάνοια, ή, βλέποντας το σύνολο των αρετών, αποθαρρύνθηκε
από το άπειρο πλήθος τους και παρέλειψε κάποια από εκείνες που θεωρούμε πολύ
μικρές, είναι όμως αναγκαίες για να ολοκληρωθεί το σπίτι των αρετών. Γιατί
χωρίς αυτές, δεν μπορεί να στεγαστεί με τη χάρη του Πνεύματος. (Άγιος Συμεών
ο Νέος Θεολόγος)
Οι αρετές από μόνες τους δεν
μπορούν να κάνουν την καρδιά καθαρή, χωρίς την ενέργεια και την παρουσία του Αγίου Πνεύματος. (Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος)
Αν η καρδιά δεν νοιώσει
έντονο πόνο για την αναίδεια της αμαρτίας, δεν θα μπορέσει να χαρεί πλούσια με την
χρηστότητα της αρετής. (Όσιοι Κάλλιστος και Ιγνάτιος οι Ξανθόπουλοι)
Ιδίωμα του ανθρώπου που
αγαπά την αρετή είναι, να
αφανίζει πάντοτε με την μνήμη του Θεού το γήινο φρόνημα της καρδιάς και έτσι να
κατατρώγεται λίγο - λίγο το κακό, από τη φωτιά της μνήμης του αγαθού και η ψυχή να
επανέρχεται με περισσότερη δόξα στη φυσική της λαμπρότητα. (Όσιοι Κάλλιστος και Ιγνάτιος οι Ξανθόπουλοι)
Τότε έχεις αρετή, όταν
καταφρονήσεις τελείως όλα τα επίγεια και έχεις πάντα έτοιμη την καρδιά σου με
καθαρή συνείδηση να μεταβείς στον Κύριο. (Όσιος Θεόγνωστος)
Όπως ακριβώς ο θησαυρός όταν
βγει στο φανερό, με τον καιρό λιγοστεύει και
τελικά εξαφανίζεται, κατά τον ίδιο τρόπο και η
αρετή, όταν γίνεται γνωστή και κοινοποιείται, χάνεται. (Άγιος Συγκλητική)
Εάν απλώς αναμένεις ευνοϊκές
συνθήκες για την σωτηρία σου, τότε ποτέ δεν θα ξεκινήσεις την ενάρετη ζωή. (Όσιος
Νίκων της Όπτινα)
Αρχηγός και θύρα όλων των
γνήσιων Χριστιανικών αρετών είναι η πίστη. Η κορυφή των αρετών είναι η προσευχή. Η βάση των αρετών είναι η νηστεία. (Άγιος Ιγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
Τον πνευματικό μας θησαυρό, πρέπει να τον κρύβουμε όχι μόνο από τα βλέμματα των άλλων, αλλά και από το δικό μας
"αριστερό χέρι" (Ματθ. 6,3), δηλαδή από τον εμπαθή εαυτόν μας, από το κακό που ζει μέσα μας. Έτσι, θα αποφεύγουμε την αυταρέσκεια, τον αυτοέπαινο, τον αυτοθαυμασμό και την έπαρση, που μας αρπάζουν τον καρπό κάθε αρετής. (ΆγιοςΙγνάτιοςΜπριαντσιανίνωφ)
Δεν μας βλάπτει μόνο η αμαρτία. Μας βλάπτει και το καλό, όταν το κάνουμε όχι στον κατάλληλο καιρό και όχι στο πρεπούμενο μέτρο. Έτσι επιζήμια, είναι όχι μόνο η πολυφαγία, αλλά και η ασιτία, όπως και μια τροφή ακατάλληλη για την ηλικία και την κράση μας.
"Δεν βάζουν καινούριο κρασί σε παλιά ασκιά, γιατί έτσι σχίζονται τα ασκιά, το κρασί χύνεται έξω και τα ασκιά καταστρέφονται. Το καινούριο κρασί το βάζουν σε καινούρια ασκιά και έτσι διατηρούντσι και τα δύο (Ματθ. 9,17). Ο Κύριος είπε τα λόγια αυτά, για τα έργα της αρετής, τα οποία πρέπει οπωσδήποτε να αντιστοιχούν στην πνευματική κατάσταση του εργάτη της αρετής. Διαφορετικά και εκείνον θα καταστρέψουν και τα ίδια θα καταστραφούν δηλ. θα γίνουν άκαρπα, ζημιώνοντας την ψυχή και οδηγώντας την στην απώλεια. (ΆγιοςΙγνάτιοςΜπριαντσιανίνωφ)
Θεμέλιο όλων των πνευματικών
αγαθών είναι: να προσεύχεται κανείς αδιάλειπτα, να στερεί το στομάχι του από
πολλή τροφή και να συγκρατεί την γλώσσα του. Όποιος δεν δίνει προσοχή σ' αυτές
τις αρετές, καταστρέφει το θεμέλιο όλων των αρετών και ανοίγει την πηγή των
παθών. (Όσιος Παϊσιος Βελιτσκόφσκυ)
Οι αρετές πρέπει να
εκπληρώνονται με συναίσθηση ενώπιον του Θεού και για χάρη Του, χωρίς υποκρισία,
ανθρωπαρέσκεια ή ματαιοδοξία, διαφορετικά εκείνος που τις εκπληρώνει, δεν
ξεχωρίζει σε τίποτα, απ' αυτόν που δεν τις εκπληρώνει. (Όσιος Παϊσιος
Βελιτσκόφσκυ)
Η ενάρετη ζωή είναι μια
θυσία στον Θεό, ενώ τα ανθρώπινα πάθη από την άλλη πλευρά, είναι μια θυσία
στους δαίμονες. (Όσιος Παϊσιος Βελιτσκόφσκυ)
Είναι προτιμότερο να σταματούμε την άσκηση μιας αρετής, όταν με αυτήν αποκτούμε υπερηφάνεια. Η αμοιβή δεν δίνεται τόσο για τους κόπους της αρετής, όσο για την ταπείνωση. (ΌσιοςΠαϊσιοςΒελιτσκόφσκυ)
Η κάθε Ευαγγελική αρετή
γίνεται στα χέρια του Ορθοδόξου Χριστιανού πινέλο, με το οποίο ζωγραφίζει στην
ψυχή του, την εικόνα του Χριστού μέχρι να την ολοκληρώσει. Όταν δεις την ψυχή ενός τέτοιου ανθρώπου, βλέπεις την εικόνα του Χριστού και λες μέσα σου: αλήθεια, ο άνθρωπος αυτός τοποθέτησε στο σώμα του την εικόνα του
Χριστού, έφτασε το ύψιστο νόημα της ζωής και πλούτισε
πλούτο αδαπάνητο. (Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς)
Οι αρετές είναι το μέσο, για
να λάβουμε την Χάρη. (Όσιος Σεραφείμ του Σάρωφ)
Όπως το κερί αν δεν θερμανθεί και μαλακώσει, δεν μπορεί να δεχθεί πάνω του την σφραγίδα, έτσι και η ψυχή, χωρίς να δοκιμαστεί με τους κόπους και τις ασθένειες, δεν μπορεί να λάβει πάνω της την σφραγίδα της αρετής. (Όσιος Σεραφείμ του Σάρωφ)
Να θυμάσαι, ότι σε μία αγαθή ενέργεια πάντοτε προηγούνται ή ακολουθούν πειρασμοί. Και στις δύο περιπτώσεις παραχωρούνται από το Θεό. Μόνο μ' αυτό τον τρόπο η αρετή, πού δοκιμάζεται με τη συγκεκριμένη αυτή ενέργεια, μπορεί να επιβεβαιωθεί, να παγιωθεί και να ισχυροποιηθεί. (ΆγιοςΜακάριοςτηςΌπτινα)
Οι αρετές είναι η βασιλική και οδός και βρίσκονται στο μέσο, ανάμεσα στις υπερβολές και τις ελλείψεις. Για παράδειγμα, η ανδρεία βρίσκεται μεταξύ της δειλίας και της θρασύτητας. Η ταπεινοφροσύνη βρίσκεται μεταξύ της υπερηφάνειας και της ανθρωπαρέσκειας. Παρόμοια, ο σεβασμός βρίσκεται μεταξύ της ντροπής και της αναίδειας. Έτσι, με την ίδια αναλογία και όλες οι άλλες αρετές. Αν λοιπόν βρεθεί άνθρωπος που αξιώθηκε να αποκτήσει αυτές τις αρετές, αυτός βρίσκεται έντιμος στα μάτια του Θεού. Αν όμως δεν παρακολουθεί κανείς με άγρυπνο μάτι τον εαυτόν του και δεν τον προφυλάσσει, εύκολα ξεστρατίζει ή στά δεξιά ή στα αριστερά, δηλαδή ή στην υπερβολή ή στην έλλειψη και γεννάει την αρρώστια (της ψυχής) που είναι η κακία. (ΑββάςΔωρόθεος)
Όταν σπούδαζα στον κόσμο, στην αρχή κουραζόμουνα πάρα πολύ και όταν ερχόταν η ώρα να πιάσω βιβλίο στα χέρια μου, ένιωθα σαν να πήγαινα να πιάσω άγριο θηρίο. Καθώς όμως επέμενα, βιάζοντας τον εαυτόν μου, βοήθησε ο Θεός και τόσο πολύ συνήθισα την μελέτη, ώστε να μην καταλαβαίνω, τι έτρωγα και τι έπινα ή πως κοιμόμουνα από την πολλή ευχαρίστηση που ένιωθα από την ανάγνωση. Και ποτέ δεν με τράβηξε η επιθυμία να πάω να φάω με έναν από τους φίλους μου, αλλά ούτε καν τους συναντούσα, όταν είχα διάβασμα, παρότι ήμουν κοινωνικός και αγαπούσα τους φίλους μου. Παρομοίως, αν θέλει κάποιος να αποκτήσει αρετή, δεν πρέπει να αδιαφορεί, ούτε να αφήνει το νου του να σκορπάει. Γιατί όπως ακριβώς κάποιος που θέλει να μάθει αρχιτεκτονική, δεν έχει το νου του σε άλλη τέχνη, έτσι και αυτοί που θέλουν να μάθουν την πνευματική τέχνη, δεν πρέπει να έχουν το νου τους σε κανένα άλλο πράγμα, αλλά νύχτα - μέρα να σκέπτονται, πως να την αποκτήσουν. Όσοι όμως δεν καταπιάνονται μ' αυτό το έργο, με αυτήν την διάθεση, όχι μόνο δεν προκόβουν, αλλά και τσακίζονται και ξεστρατίζουν από το δρόμο της αρετής, γυροφέρνοντας άσκοπα. Γιατί, αν καθένας μας, δεν αγωνιστεί με ανύστακτη φροντίδα και προσοχή, πολύ εύκολα θα ξεστρατίσει από το σωστό δρόμο που οδηγεί στις αρετές. (ΑββάςΔωρόθεος)
Αυτοί που αγωνίζονται και
εργάζονται μία μόνο αρετή, παραμελώντας τις υπόλοιπες, μοιάζουν με εκείνον που χτίζει έναν τοίχο και τον υψώνει όσο μπορεί, συγκεντρώνοντας όλη του την προσοχή στο ύψος του και έχοντας την εντύπωση, ότι κατόρθωσε κάτι μεγάλο. Δεν καταλαβαίνει όμως, ότι αν έρθει δυνατός άνεμος θα τον γκρεμίσει, γιατί στέκεται μόνος του, χωρίς να έχει σύνδεσμο με τους άλλους τοίχους. Ούτε σκεπή δεν μπορεί να φτιάξει για τον εαυτόν του, με ένα μόνο τοίχο, επειδή είναι εκτεθειμένος απ'
όλες τις άλλες πλευρές. Δεν πρέπει όμως να γίνεται έτσι. Αλλά όποιος θέλει να χτίσει το σπίτι του και να φτιάξει για τον εαυτόν του στέγη, πρέπει να υψώσει την οικοδομή από
όλες τις πλευρές και να την σιγουρέψει από κάθε κίνδυνο... (ΑββάςΔωρόθεος)
Δεν είναι σπουδαίο πράγμα,
το να μην κρίνεις ή ακόμα και να συμπαθήσεις αυτόν που βρίσκεται σε κάποια
θλίψη και σου ζητάει βοήθεια. Μεγάλη
αρετή είναι, να μην κρίνεις αυτόν που από δικό του πάθος σου αντιλέγει. Να μην συνταιριαστείς μ' αυτόν που κατακρίνει εκείνον που σου αντιλέγει
και να μην χαρείς μαζί με εκείνον, που τιμάει εσένα περισσότερο από άλλον. (Αββάς Δωρόθεος)
Και οι αρετές και οι κακίες
κάνουν τον νου τυφλό. Οι μεν αρετές (όταν τις ασκείς), για να μην βλέπεις τις
κακίες και οι δε κακίες (όταν τις ασκείς), για να μην βλέπεις τις αρετές. (Αββάς
Ευάγριος)
Αν θέλεις να έχεις πάντοτε
πένθος στην ψυχή σου, μίσησε το γέλιο. Θέλεις να έχεις ταπείνωση; Μίσησε την
υπερηφάνεια. Θέλεις να είσαι εγκρατής; Μίσησε την λαιμαργία. Θέλεις να είσαι
σώφρων; Μίσησε την ακόλαστη ζωή. Αυτός που θέλει να ζει άγνωστος, μισεί την
τάση για επίδειξη. Αυτός που θέλει να κυριαρχεί στην οργή, μισεί να περνάει τις
ώρες του, μαζί με πολλούς. Αυτός που θέλει να έχει αμνησικακία, αποφεύγει να
κακολογεί τους άλλους. Αυτός που θέλει να κυριαρχεί στη γλώσσα, ας κλείνει τα
αυτιά του, να μην ακούει πολλά. Αυτός που θέλει να έχει τον φόβο του Θεού
πάντοτε, θα μισήσει την σωματική ανάπαυση και θα αγαπήσει τη θλίψη και την
στενοχώρια. Και γενικά, αν θέλει κάποιος να αποκτήσει μία αρετή, δεν μπορεί να
την κάνει κτήμα του, αν δεν μισήσει την κακία που είναι ο αντίποδάς της. (Αββάς
Ιωάννης ο Κυζικηνός)
Οι αρετές είναι η προϋπόθεση της προσευχής. Χωρίς αυτήν πάλι, οι αρετές ποτέ δεν θα φτάσουν στην τελείωσή τους. (ΑββάςΙσαάκ)
Ο άνθρωπος δεν είναι δυνατόν να αποκτήσει την αρετή, χωρίς την βοήθεια της Χάρης του Θεού. (Αββάς Χαιρήμονας)
Υπάρχει πλήθος ανθρώπων, που πραγματικά επιθυμούν να αφιερωθούν στον αγώνα για την αρετή. Αν όμως μετρήσετε εκείνους που τελικά κατορθώνουν να πραγματοποιήσουν το όνειρό τους και να επιμείνουν μέχρι τέλος στις προσπάθειές τους, αλήθεια πόσο λίγους θα βρείτε!... Διότι δεν είναι αρκετό, το να θέλουμε και το να προσπαθούμε για κάτι, διότι παρουσιάζονται ορισμένες περιπτώσεις, που παρά την θέλησή μας, μας αποσπούν από την άσκηση και από τις επιδιώξεις μας. Χρειάζεται να ικετεύσουμε τον Κύριο, ώστε να μας δώσει
Εκείνος τις ευνοϊκές συνθήκες και τους ανάλογους τόπους, για να ασκηθούμε καθώς πρέπει. Αυτό ισχύει ακόμα και για αυτονόητα πράγματα: "Θελήσαμε να έρθουμε σε εσάς", λέει ο Απόστολος Παύλος
"και μία και δύο φορές, αλλά μας εμπόδισε ο Σατανάς" (Α' Θεσ.
2,18). (Αββάς Χαιρήμονας)
Για τον άνθρωπο καμμία αρετή δεν είνσι μόνιμο κτήμα του. Γι' αυτό και για να διατηρήσει κανείς τις αρετές, απαιτείται τόση επιμέλεια και ζήλος (μπορεί και περισσότερο), όσο χρειάστηκε εξαρχής για τις αποκτήσει. (ΑββάςΧαιρήμονας)
Θα μας στοιχίσει πολύ περισσότερο σε κόπο και μόχθο, το να αποβάλλουμε τα πάθη, από το να αποκτήσουμε τις αρετές. Αυτή η αλήθεια μας αποκαλύφτηκε από τον ίδιο τον Δημιουργό, που με το στόμα του Προφήτη λέει: "Πρόσεξε από σήμερα σε έχω εγκαταστήσει Προφήτη στα έθνη και στα βασίλεια, ώστε με τον λόγο σου να ξεριζώνεις (την κακία), να σκάβεις βαθειά, να γκρεμίζεις και να καταστρέφεις, να ανοικοδομεις και να φυτεύεις" (Ιερεμίας 1,10). Προκειμένου να αφαιρέσει κανείς κάτι που είναι κακό, καθώς μας διδάσκει ο Κύριος, θα πρέπει να κάνει 4 αναγκαία πράγματα: να ξεριζώνει, να γκρεμίζει, να καταστρέφει και να ερημώνει. Υπογραμμίζει όμως ο Κύριος, μόνο δύο πράγματα που πρέπει να κάνει κανείς, για να μπορέσει να φτάσει στην τελειότητα των αρετών και στον αγιασμό: Να χτίζει και να φυτεύει. Από αυτό συμπεραίνουμε, ότι είναι πιο δύσκολο, το να αποβάλλει και να ξεριζώσει κανείς τα χρόνια ελαττώματα της ψυχής και του σώματός του, παρά να οικοδομήσει και να φυτέψει τις πνευματικές αρετές. (ΑββάςΝισθερώ)
Το θεμέλιο όλων των αρετών
είναι η ταπείνωση και η υπομονή. (Γέροντας Φιλόθεος Ζερβάκος)
Για τους κόπους της αρετής,
θα βρούμε στην άλλη ζωή ανάπαυση. Η κούραση αυτή είναι χρυσάφι, το οποίο
αποταμιεύεται στην τράπεζα του Θεού. Τώρα σπέρνουμε και μετά θάνατο θα θερίσουμε
και θα μείνουμε έκπληκτοι για την συγκομιδή. Εδώ με τους κόπους και τους
μόχθους μας, χτίζουμε το παλάτι μας στους Ουρανούς. Τώρα δεν φαίνεται τίποτε...
(Γέροντας Εφραίμ της Αριζόνας)
Η αγάπη προς τον Θεό και τον
πλησίον, είναι οι 2 μεγάλες αρετές, όπου στηρίζεται όλο το πνευματικό
οικοδόμημα. Εάν λοιπόν λείψουν αυτές οι 2 μεγάλες αρετές, όλες οι άλλες δεν
έχουν καμμιά υπόσταση. (Γέροντας Εφραίμ της Αριζόνας)
Ο ενάρετος βίος, δεν είναι εξωτερικό κατόρθωμα, αλλά μάλλον εκδήλωση της φυσικής και εσωτερικής σχέσεώς μας με το απόλυτο αγαθό, δηλαδή το Θεό. (ΓέρονταςΙωσήφοΒατοπαιδινός)
Τρεις αρετές προκαλούν στο
νου Θείο φωτισμό: α) Το να μη θεωρεί κάποιος πονηρό το συνάνθρωπό του β)το να ευεργετεί όσους τον αδικούν και τον
κακοποιούν και γ) το να υποφέρει χωρίς ταραχή, αγόγγυστα, όλα όσα του συμβαίνουν. Οι τρείς αυτές αρετές, γεννούν άλλες τρεις
μεγαλύτερές τους. Το να μη θεωρεί κάποιος
πονηρούς τους συνανθρώπους του, γεννά την αγάπη, με το να ευεργετεί όσους τον κακοποιούν, αποκτά
την ειρήνη και το να υπομένει αγόγγυστα όλα όσα του συμβαίνουν, φέρνει την
πραότητα. (Γέροντας Ιωσήφ ο Βατοπαιδινός)
Κάθε είδους αρετή π.χ. μια
προσευχή, έχει αιώνιο αντίκρυσμα, γράφεται και δεν μπορεί ούτε ο ίδιος ο Θεός
να την διαγράψει, είναι νόμος του Θεού. Ενώ η αμαρτία γράφεται, έχει ζωή
αιώνια, αλλά με την εξομολόγηση μπορούμε να την διαγράψουμε. Αυτή είναι η
μεγάλη διαφορά μεταξύ αμαρτίας και αρετής. (Γέροντας Εφραίμ Σκήτης Αγίου
Ανδρέα)
Τρία πράγματα δυσκολεύεται ο άνθρωπος να αποκτήσει, όχι επειδή αυτά καθ'
εαυτά είναι δύσκολα, αλλά επειδή εμείς τα κάνουμε δύσκολα, διότι συγκρούονται με το εγώ μας. Αυτά όμως φυλάσσουν τις αρετές και είναι: το πένθος, το δάκρυ για τις αμαρτίες και η μνήμη του θανάτου. Το πένθος είναι το βάθρο της καρδιάς, είναι η χαρμολύπη που δημιουργείται από την ενδοστρέφεια και την ενότητα του νου και από την αίσθηση του ποιός είμαι ενώπιον του Κυρίου. Το πένθος είναι η φυσική γαλήνη της ψυχής, στην οποία ο Θεός μπορεί να δει τον εαυτό του. Οι πενθούντες μακαρίζονται από τον ίδιο τον Κύριο. Το ''κλαίειν επί ταις αμαρτίαις'' είναι πιο εξωτερική ενέργεια του ανθρώπου, αλλά αδιάλειπτη ασχολία του, διότι πάντοτε αμαρτάνουμε. Και όταν το γνωρίζουμε και όταν δεν το γνωρίζουμε και όταν πιστεύουμε ότι αμαρτήσαμε και όταν πιστεύουμε, ότι δεν αμαρτήσαμε, το αληθές είναι ότι αμαρτήσαμε και ότι αμαρτάνουμε. Επομένως, για να γνωρίσουμε τον Θεό, είναι να κλαίμε τις αμαρτίες μας. Και τέλος, να έχεις μπροστά στα μάτια σου τον θάνατο. Όλοι οι Πατέρες τονίζουν, ότι όποιος δεν σκέπτεται ότι θα πεθάνει, είναι ένας ψεύτης έναντι του εαυτού του, διότι αγνοεί την πραγματική γέννηση η οποία τον αναμένει. Μοιάζει με το έμβρυο που δεν σκέπτεται ότι πρέπει να γεννηθεί ή που δεν θα γεννηθεί ποτέ. ''Το έχεις προ οφθαλμών τον εαυτόν''
είναι η ανάπτυξη και η ολοκλήρωση του εμβρύου. Όταν δεν σκέπτομαι τον θάνατο, είναι σαν να αρνούμαι την έξοδό μου από την μήτρα και την είσοδό μου στον χώρο του φωτός, στον χώρο του Θεού. (ΓέρονταςΑιμιλιανόςο Σιμωνοπετρίτης)
Αυτός που θέλει ν' αποκτήσει
αρετές, να ξεκινά από την ταπείνωση. Χωρίς ταπείνωση θα γίνει περίγελως των δαιμόνων. (ΓέρονταςΕυμένιος Σαριδάκης)
Να ξέρετε, ότι αν γρήγορα
αποκτούμε την αρετή, γρήγορα και θα την χάσουμε. Ενώ αν με κόπο την
αποκτήσουμε, δεν φεύγει. (Γέροντας Ιερώνυμος της Αιγίνης)
Ο άνθρωπος πρέπει να έχει
τρεις αρετές: πίστη, ελπίδα και αγάπη. Πίστη σημαίνει να εμπιστευόμαστε σταθερά στην πρόνοια του
Θεού, ότι ο ουράνιος Πατήρ φροντίζει για μας, ώστε και τρίχα της κεφαλής μας δεν πέφτει χωρίς
τη θέλησή Του. Ελπίδα σημαίνει να περιμένουμε με απλότητα και
αγνή καρδιά ότι ο Θεός θα μας βοηθήσει, και αγάπη να προσφέρουμε τον εαυτό μας σε Εκείνον, με όλη
τη δύναμη της ψυχής μας. (Γέροντας
Δανιήλ ο Αγιορείτης)
Δεν έχει κουδούνι η αρετή,
να την γνωρίζεις με το κουδούνισμα. Το κουδούνι της αρετής είναι η ανοχή, η
μακροθυμία, η υπομονή. (ΓέρονταςΙωσήφοΗσυχαστής)
Εάν θέλεις να καλλιεργήσεις
τις αρετές, πρέπει να ταπεινώσεις τον εαυτόν σου. Εάν κάποιος κατέχει την αρετή
της ταπείνωσης, όλες οι άλλες αρετές θα έρθουν! Χωρίς την ταπείνωση, κανείς δεν
μπορεί να αποκτήσει κάτι και ομοιάζει σαν ένα σπίτι χωρίς θεμέλια! (παπά -
Διονύσιος της Κολιτσού ο Ρουμάνος)
Όταν αρχίζουμε να
καλλιεργούμε τις αρετές, επειδή η εργασία αυτή μισείται πολύ από τον διάβολο,
αν δεν προστρέξουμε στην συμβουλή του ειδικού, του Πνευματικού, είναι δυνατόν
να νοθεύσουμε την αρετή. Κάθε αρετή έχει την νοθεία της. Για παράδειγμα: Η
ταπείνωση μπορεί να γίνει ταπεινοσχημία. Η σιωπή να γίνει ασκητοφάνεια. Η αγάπη
να γίνει σαρκική. Η προσευχή να γίνει ''προς το θεαθήναι''. Τα δάκρυα να γίνουν
αυτοσκοπός. Η πίστη να γίνει αίρεση κ.ο.κ. (π. Στέφανος Αναγνωστόπουλος)
4 είναι οι βασικές αρετές,
που αποτελούν την βάση όλων των άλλων αρετών και είναι οι εξής: α) η
φρόνηση β) η σωφροσύνη γ) η ανδρεία και δ) η δικαιοσύνη. Η
μεν φρόνηση αναφέρεται στην περιοχή της διανοίας, η σωφροσύνη στην περιοχή της
καρδιάς και του συναισθήματος, η ανδρεία αναφέρεται στην περιοχή της βουλήσεως
και η δικαιοσύνη η οποία ζυγίζει και ισοσταθμίζει σε μια αρμονική σχέση τις 3
πρώτες αρετές και είναι μια αρετή που περιέχει μέσα της την διάκριση. (π.
Αθανάσιος Μυτιληναίος)
Οι αρετές είναι Θείες
ενέργειες, είναι άκτιστες ενέργειες, που αποστέλλονται από τον Θεό στα λογικά
κτίσματά Του. Καμμία αρετή δεν εκπηγάζει από τον άνθρωπο, αλλά ο Θεός είναι η
πηγή παντός αγαθού δια των ακτίστων Του ενεργειών. Έτσι όποιος δέχεται αυτήν
την Θεία ενέργεια την ανακλά πίσω στον Θεό και έχει την αρετή της αγάπης, της
υπομονής κ.τ.λ., ενώ όποιος δεν δέχεται αυτήν την Θεία άκτιστη ενέργεια, λόγω
των παθών του και της κακοπροαίρετης διαθέσεώς του, αυτός στερείται αρετής. (π.
Αθανάσιος Μυτιληναίος)
Δεν βάλαμε καλά το Χριστό
μέσα μας και γι' αυτό δεν ξέρουμε τι θα πει
αγάπη, ειρήνη, ομόνοια κ.τ.λ. (π. Δημήτριος Γκαγκαστάθης)
Για να ποθήσεις την αρετή
στην καρδιά σου πρέπει: α) να σκέφτεσαι τις αναρίθμητες ευεργεσίες και
δωρεές που έλαβες από τον Θεό β) να σκέφτεσαι τα πολλά και αμέτρητα
αμαρτήματά σου γ) να σκέφτεσαι τον θάνατο, την φοβερή Κρίση του Κυρίου,
την δόξα του Παραδείσου και την αιώνια Κόλαση. Απαραίτητη προϋπόθεση σε όλα
αυτά είναι, να δείχνεις ανδρεία, μεγαλοψυχία και υπομονή, στις θλίψεις και τις
στενοχώριες που θα σου τύχουν για χάρη της Βασιλείας και να τις υπομείνεις με
καρτερία και πολλή ευγνωμοσύνη προς τον Κύριο. (Μοναχός Αγάπιος Λάνδος
Κρήτης)
Όπως στον άρρωστο, φαίνεται το
όμορφο φαγητό άνοστο και είναι στους υγιείς νόστιμο και όπως τα άρρωστα μάτια,
μισούν το εκτυφλωτικό φως, ενώ τα υγιή μάτια το επιθυμούν, έτσι ακριβώς και η
αρετή μας φαίνεται άνοστη και η αμαρτία νόστιμη, όχι επειδή είναι έτσι η
αλήθεια, αλλά λόγω της διεφθαρμένης - ''χαλασμένης'' καρδιάς μας. (Μοναχός
Αγάπιος Λάνδος Κρήτης)
Τρεις είναι οι βασικές αρετές: Η αγάπη, η εγκράτεια και η προσευχή. Απ' αυτές, η αγάπη είναι η πιο σημαντική. (ΕίπεΓέρων)
Μόνο εάν πρόκειται να βοηθήσουμε κάποιον, να τον στερεώσουμε στην πίστη, μόνο τότε επιτρέπεται να πούμε το έργο ή την αρετή που επιτελούμε. (Παναγόπουλος)
Σου λέει ο άλλος: Δεν πειράζω κανέναν! Μα ληστής είσαι για να πειράξεις κάποιον; Και που βρήκες το δικαίωμα να πειράξεις, να βλάψεις και να αδικήσεις τον άλλον; Ληστής είσαι; Άμα σου πω ληστή, θα σου κακοφανεί. Ε, πως τότε, μια φυσιολογική συμπεριφορά, την θεωρούμε αρετή και βγάζουμε τον εαυτόν μας αθώα περιστερά; (Παναγόπουλος)
Αφαίρεσε την αρετή από
κάποιον που ευτυχεί και τότε θα δεις πως σε όλα του είναι ασήμαντος.
Χαρακτηριστικό του ενάρετου ανθρώπου είναι, να κάνει κάτι καλό και ας
κινδυνεύει. (Πλούταρχος)
Κάθε πράξη που γίνεται με
δικαιοσύνη, είναι αρετή. Ο ενάρετος άνθρωπος, είναι ο πιο ευτυχισμένος. (Σωκράτης)
Η συζήτηση γύρω από σεμνά πράγματα, οδηγεί στην αρετή. (Μένανδρος)
Όλο το χρυσάφι του κόσμου, δεν αξίζει τόσο, όσο η Αρετή. (Πλάτωνας)
Η αρετή έχει πολλούς
διδασκάλους, αλλά λίγους αγωνιστές. (Πλάτωνας)
Καμμία αρετή δεν αρμόζει σε
άνθρωπο που κυριαρχείται από τις σωματικές ηδονές. (Ξενοφώντας)
Δεν με ενδιαφέρει η καταγωγή των πολιτών, ούτε η φυλή
από την οποία γεννήθηκαν. Τους αντιμετωπίζω όλους με ένα κριτήριο: την αρετή. Για μένα, κάθε καλός ξένος είναι Έλληνας και κάθε
κακός Έλληνας, είναι χειρότερος από βάρβαρος. (Μέγας Αλέξανδρος)
Η αρετή είναι το μεγαλύτερο
προτέρημα των ανθρώπων. Ο ενάρετος άνθρωπος είναι συνεσταλμένος. (Ευριπίδης)
Δεν πρέπει μόνο να επαινείς
τους ενάρετους ανθρώπους. Θα
πρέπει και να τους μιμείσαι. (Ισοκράτης)
Χωρίς κόπο καμμία αρετή δεν
αποκτιέται. (Σοφοκλής)
Όπου η αρετή δεν εκτιμάται,
εκεί η κακία ομιλά ελεύθερα. (Δημόκριτος)
Αρετή του ανθρώπου είναι η
ανθρωπιά, το να είσαι δηλαδή, όσο το δυνατόν περισσότερο άνθρωπος. (Νικηφόρος
Βρεττάκος)
Όποιος δεν έχει αρετές,
ενοχλείται από τις αρετές των άλλων. Και τους επιτίθεται... (Βάκων)
Η αρετή είναι η τελειοποίηση
του ανθρώπου. (Ουγκώ)
Δεν υπήρξε έως τώρα άνθρωπος
αληθινά μεγάλος, που να μην ήταν ενάρετος. (Φραγκλίνος)
Το όφελος από την αρετή
είναι τόσο προφανές, ώστε οι κακοί την ασκούν από
συμφέρον. (Βώβεναργκ)
Η αρετή έχει περισσότερους εχθρούς που την καταδιωκουν , παρά φιλους που την αγαπάνε. (Θερβάντες)
Όσο πιο δύσκολη είναι η
τήρηση μιας εντολής και όσο πιο επίπονη είναι η κατάκτηση μιας αρετής, τόσο
μεγαλύτερη είναι η αξία της. (Σβάϊτσερ)
Κύριε, μια παράκληση έχω να
σου κάνω: Μην αφήσεις ποτέ να αντιληφτώ, κάποιος αρετές που έτυχε να έχω. (Κλωντέλ)
Όλοι οι θησαυροί
μεταβιβάζονται, εκτός απ' αυτόν της αρετής.
Αν αποκτήσουν τα παιδιά τη
αρετή, δεν χρειάζονται τότε των πατεράδων τους τα κληρονομικά αποκτήματα.
Η αρετή είναι η μητέρα της
χαράς και όπου αρετή, εκεί το σπίτι της χαράς.
Η αρετή είναι μια ατελείωτη εμπόλεμη κατάσταση με τον εαυτόν μας. Ένας πόλεμος διαρκής και ακατάπαυστος κατά του εγωισμού μας.
Η αρετή στην εποχή μας έχει
πολλούς διδασκάλους, αλλά λίγους μιμητές.
Μεγάλη αρετή είναι να μην
αποδίδουμε στον εαυτόν μας καμμία αρετή.
Σταμάτημα στο δρόμο της
αρετής, είναι ξεκίνημα στο δρόμο της κακίας.
Ένα πνευματικό πένταθλο: α)
Να είσαι τόσο δυνατός, που τίποτε να μην μπορέσει να διαταράξει την
εσωτερική σου ειρήνη β) Να κάνεις όλους τους φίλους σου να νοιώθουν, πως
έχουν μέσα τους κάτι ιδιαίτερο που τους ξεχωρίζει γ) Να σκέφτεσαι μόνο
το καλύτερο, να εργάζεσαι μόνο για το καλύτερο και να συντελείς να συμβαίνει
μόνο το καλύτερο δ) Να χαίρεσαι για τις επιτυχίες των άλλων, όσο
χαίρεσαι και για τις δικές σου και ε)
Να ζεις με ωραίες σκέψεις. Να συμπεριφέρεσαι με ωραίους τρόπους. Να θέτεις
στη ζωή σου, υψηλούς στόχους.
Κρατώ σφιχτά 3 θησαυρούς:
Την Αγάπη, την Αυτάρκεια και την Ταπείνωση. Η Αγάπη με κάνει θαρραλέο, η
Αυτάρκεια φιλότιμο και η Ταπείνωση κύριο των πραγμάτων.
Είναι βεβαίως καθήκον το να
είναι κάποιος αξιαγάπητος, αλλά πρέπει να προσέχει, μήπως το εξασκεί σε βάρος
των άλλων αρετών.
