Περί δικαιολογίας

• Προφάσεις εν αμαρτίαις. (Ψαλμ. 140,4)
• Όταν υπερασπίζεσαι και δικαιολογείς τον εαυτόν σου, τότε δεν τον προφυλάσσεις, αλλά τον τιμωρείς. (Ιερός Χρυσόστομος)
• Όπως είναι αδύνατη η συνύπαρξη φωτιάς και νερού, έτσι είναι αδύνατον να συνυπάρξουν η δικαιολογία και η ταπείνωση. (Άγιος Μάρκος ο Ασκητής)
• Η δικαιολογία είναι σατανική ερμηνεία. Όσοι δικαιολογούνται, έχουν γέροντα τον διάβολο και μεταβάλλουν την καρδιά τους, σε δαιμονικό καταφύγιο. Το να συζητάς με έναν άνθρωπο που συνήθισε να δικαιολογείται, είναι σαν να μιλάς με έναν δαιμονισμένο! Δεν μπορείς να τα βγάλεις πέρα μαζι του... Η δικαιολογία, δεν έχει καμμιά σχέση με την πνευματική ζωή. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
• Η ταπεινή αναγνώριση του σφάλματος και να μην δικαιολογείται εν γνώσει του τουλάχιστον ο άνθρωπος, όταν φταίει και του κάνουν παρατήρηση. Το να μην δικαιολογείται ο άνθρωπος όταν δεν φταίει και τον κατηγορούν, αυτό είναι το άριστα. Όποιος δικαιολογεί τον εαυτό του και προκοπή δεν κάνει και τη Χάρη διώχνει, αλλά και εσωτερικά δεν αναπαύεται. Δεν θα μας κρεμάσει ο Θεός για ένα σφάλμα που κάναμε, αλλα να μην δικαιολογούμε τον εαυτό μας για το σφάλμα και το θεωρούμε φυσικό. Όποιος δικαιολογεί τον εαυτό του, όταν σφάλλει, μεταβάλλει την καρδιά του σε δαιμονικό καταφύγιο. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
• Η δικαιολογία οφείλεται στον εγωισμό. Η δικαιολογία είναι πτώση και διώχνει την Χάρη του Θεού. Ισχυρότερο μονωτικό από την δικαιολογία, δεν υπάρχει για την Θεία Χάρη. Πρέπει όχι μόνο να μην δικαιολογείται κανείς, αλλά και να αγαπήσει την αδικία που γίνεται εις βάρος του. Αυτή η δικαιολογία μας έβγαλε από τον Παράδεισο. Έτσι δεν το έπαθε ο Αδάμ; Όταν τον ρώτησε ο Θεός: «μήπως έφαγες από το δένδρο που σου είπα να μην φάς;», εκείνος δεν είπε: «ήμαρτον, Θεέ μου, ναι, έσφαλα», αλλά δικαιολογήθηκε. «Η γυναίκα που μου έδωσες, είπε, αυτή μου έδωσε και έφαγα». Σαν να έλεγε: «Εσύ φταίς που έπλασες την Εύα»! Μήπως ήταν υποχρεωμένος ο Αδάμ σ' αυτό το θέμα να ακούσει την Εύα; Ρωτάει ο Θεός και την Εύα και εκείνη απαντάει: «Το φίδι με απάτησε». Αν έλεγε ο Αδάμ: «ήμαρτον, Θεέ μου, έσφαλα» και αν έλεγε και η Εύα: «εγώ έσφαλα», όλα θα τακτοποιούνταν. Αλλά αμέσως δικαιολογία-δικαιολογία. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
• Όποιος σφάλλει και δέχεται την παρατήρηση, ωφελείται και διορθώνεται. Όταν όμως δικαιολογήσει τον εαυτό του, πλανάται. Αν, όταν μας κάνουν μια παρατήρηση, αμέσως δικαιολογούμαστε, αυτό φανερώνει, ότι έχουμε ακόμη μέσα μας, ολοζώντανο το κοσμικό φρόνημα. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
• Όποιος δικαιολογεί την πτώση του, δικαιολογεί τον διάβολο. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
• Με την δικαιολογία κανείς τυφλώνεται. Ακόμη και άνθρωπο να σκοτώσει, τον δικαιολογεί ο διάβολος. «Πώς τον υπέμεινες τόσον καιρό; του λέει. Έπρεπε να τον είχες σκοτώσει νωρίτερα!». Και μπορεί να θέλει να πάρει και μισθό από τον Χριστό για τα λίγα χρόνια που υπέμεινε! Κατάλαβες; Εκεί φθάνει! (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
• Δεν δικαιολογείς τους άλλους και δικαιολογείς τον εαυτό σου; Μεθαύριο και ο Χριστός δεν θα σε δικαιολογήσει. Όποιος όμως κάνει σωστή πνευματική εργασία, για όλους βρίσκει ελαφρυντικά, όλους τους δικαιολογεί, ενώ τον εαυτό του ποτέ δεν τον δικαιολογεί, ακόμη και όταν έχει δίκαιο. Πάντοτε λέει ότι φταίει, γιατί σκέφτεται ότι δεν αξιοποιεί τις ευκαιρίες που του δίνονται. Βλέπει λ.χ. έναν να κλέβει και σκέφτεται, ότι και ο ίδιος, αν δεν είχε βοηθηθεί, θα έκλεβε περισσότερο από αυτόν και λέει: «Ο Θεός εμένα με βοήθησε, αλλά εγώ οικειοποιήθηκα τα δώρα του Θεού. Αυτό είναι μεγαλύτερη κλεψιά». Αν ψάξει κανείς, βρίσκει πολλά στραβά στον εαυτό του, ώστε να μπορεί εύκολα να δικαιολογεί τα σφάλματα των άλλων. Πόσα και πόσα δεν έχουμε κάνει! ''Αμαρτίας νεότητας μου και αγνοίας μου μη μνήσθης, Κύριε''. (Ψαλμ. 24,7) (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
• Όποιος έχει πραγματική αγάπη και κάνει σωστή πνευματική εργασία, για όλους βρίσκει ελαφρυντικά, όλους τους δικαιολογεί, ενώ τον εαυτό του ποτέ δεν τον δικαιολογεί, ακόμη και όταν έχει δίκαιο. Πάντοτε λέει ότι φταίει, γιατί σκέφτεται ότι δεν αξιοποιεί τις ευκαιρίες που του δίνονται. Βλέπει λ.χ. έναν να κλέβει και σκέφτεται ότι και ο ίδιος, αν δεν είχε βοηθηθεί, θα έκλεβε περισσότερο από αυτόν και λέει: «Ο Θεός εμένα με βοήθησε, αλλά εγώ οικειοποιήθηκα τα δώρα του Θεού. Αυτό είναι μεγαλύτερη κλεψιά. Η διαφορά είναι ότι του άλλου η κλεψιά φαίνεται, ενώ η δική μου δεν φαίνεται». Έτσι καταδικάζει τον εαυτό του και κρίνει με επιείκεια τον συνάνθρωπό του. «Ή, αν δει στον άλλον ένα ελάττωμα, είτε μικρό, είτε μεγάλο, τον δικαιολογεί, βάζοντας καλούς λογισμούς. Σκέφτεται ότι και αυτός έχει πολλά ελαττώματα, τα όποια βλέπουν οι άλλοι. Γιατί, αν ψάξει κανείς βρίσκει πολλά στραβά στον εαυτό του, ώστε μπορεί εύκολα να δικαιολογει τον άλλον. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
• Ο διάβολος είναι πολύ πονηρός. Την τέχνη του την ξέρει άριστα. Την πείρα τόσων χρόνων να μην την αξιοποίησει; Πολλές φορές μας βάζει να δικαιολογηθούμε για κάποια ζημιά που κάναμε, στην προσπάθεια να κάνουμε το καλό, προκειμένου να χάσουμε την ωφέλεια από το καλό που κάναμε. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
• Θέλει πολλή προσοχή, όταν πας να βοηθήσεις κάποιον που έχει μάθει να δικαιολογείται, γιατί μερικές φορές γίνεται το εξής: Αφού δικαιολογείται, σημαίνει ότι έχει πολύ εγωισμό, οπότε, όταν του πεις ότι αυτό που έκανε, δεν είναι σωστό, θα πει και άλλα ψέματα και άλλες δικαιολογίες, ώσπου να σου αποδείξει και εκείνο και το άλλο, για να μην θιχτεί. Έτσι όμως, εσύ γίνεσαι αιτία, που πήγες να του αποδείξεις ότι σφάλλει, να γίνει πιο εγωιστής, πιο ψεύτης. Από την στιγμή που θα δεις, ότι συνεχίζει τις δικαιολογίες, δεν χρειάζεται να του αποδείξεις τίποτε. Κάνε προσευχή να τον φωτίσει ο Θεός... (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
• Έχω προσέξει, μερικοί παίρνουν κάτι από τα πνευματικά που διαβάζουν και το ερμηνεύουν όπως τους βολεύει. Δεν είναι ότι δεν τους κόβει ή δεν καταλαβαίνουν αυτά που διαβάζουν, τα ερμηνεύουν όμως έτσι, για να δικαιολογήσουν τον εαυτό τους, για να δικαιολογήσουν ένα κουσούρι, ένα σφάλμα τους, για να αναπαύσουν δηλαδή τα πάθη τους. Φοβερό πράγμα! (ΆγιοςΠαϊσιοςοΑγιορείτης)
• Άλλο πράγμα είναι η δικαιολογία και άλλο πράγμα η εξήγηση. Η δικαιολογία δεν φέρνει ανάπαυση στην ψυχή, ενώ η εξήγηση φέρνει ανάπαυση και ειρήνη. Όποιος μελετά σωστά τον εαυτό του δεν τον δικαιολογεί. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
• Όποιος καταφρονεί τα υλικά αγαθά, απαλλάχτηκε από τις δικαιολογίες και τις αντιλογίες, ενώ εκείνος που είναι φιλοκτήμων και για μία ακόμη βελόνη, αγωνίζεται μέχρι θανάτου. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
• Όταν ψάχνουμε να δικαιολογήσουμε μια αμαρτωλή πράξη, παραβαίνουμε έτσι εμπράκτως τη διαθήκη που μας ενώνει με το Θεό. Ο Θεός δεν μας αναγκάζει αλλά ούτε καταπιέζεται. Αποτραβιέται και μας εγκαταλείπει στερημένους της φωτεινής Του παρουσίας. (ΆγιοςΣιλουανόςοΑθωνίτης)
• Εκείνος που αντιλέγει είναι όμοιος μ' εκείνον που παραδίνεται θεληματικά στους εχθρούς του βασιλιά. Γιατί η αντιλογία είναι αγκίστρι, με δόλωμα τη δικαιολογία, από την οποία δελεαζόμαστε και καταπίνομε το αγκίστρι της αμαρτίας. Μ' αυτό συνηθίζουν να πιάνουν την δύστυχη ψυχή, τα πνεύματα της πονηρίας, άλλοτε να την τινάζουν στην υπερηφάνεια και άλλοτε να την καταποντίζουν σε αβυσσαλέο χάος αμαρτίας και έτσι να την καταδικάζουν. (Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος)
• Η αναζήτηση δικαιολογιών, δεν μπορεί να καθησυχάσει την συνείδηση. Το μόνο που κάνει είναι, να εκνευρίζει περισσότερο τον άνθρωπο. (ΌσιοςΝίκωντηςΌπτινα)
• Η δικαιολογία δεν είναι γραμμένη στη Γραφή. Οι Άγιοι όχι μόνο δεν δικαιολογούνται, αλλά υποφέρουν εκουσίως για τους άλλους. (Γέροντας Εφραίμ Κατουνακιώτης)
• Αυτός που υπερασπίζεται τον εαυτόν του και δικαιολογεί τις πράξεις του, διώχνει την ταπείνωση από την ψυχή του. (ΓέρονταςΑρσένιοςΜπόκα)
• Μόνο αυτός που δεν δικαιολογείται, μετανοεί. Αυτός που δικαιολογείται, ουδέποτε μετανοεί. (ΜητροπολίτηςΛεμεσούΑθανάσιος)
• Πάσα πρόφαση, είναι πονηριά και εφεύρημα του Διαβόλου, η οποία αποκοιμίζει τον αμαρτωλό, στο να πεθάνει στις αμαρτίες του. (Μοναχός Νικηφόρος Θεοτόκης)
• Οι άνθρωποι που έμαθαν να δικαιολογούνται χαρακτηρίζονται: α) από έλλειψη ταπείνωσης β) από έλλειψη ανδρείας και γ) από έλλειψη ειλικρίνειας και παρουσία υποκρισίας. Η δικαιολογία είναι πάθος Προπατορικό και αυτός που εφευρίσκει δικαιολογίες είναι ασυμπαθής, γιατί χαλκεύει το ψέμα σε πολλές μορφές και εκδόσεις. Αν θέλουμε να θεραπευτούμε από την δικαιολογία, πρέπει να γίνουμε άνθρωποι ταπεινοί. (π. Αθανάσιος Μυτιληναίος)
• Αν δικαιολογούμε τον άλλον άνθρωπο, γλυκαίνει η καρδιά μας. Και τότε αυτό που χάσαμε, το παίρνουμε εκατονταπλάσιο. Μας το δίνει η Χάρη του Θεού. (π. Βαρνάβας Γιάγκου)
• Εκείνος που είναι καλός στις δικαιολογίες, σπάνια είναι καλός σε ο,τιδήποτε άλλο. (Φραγκλίνος)
• Πολλοί μολονότι κάνουν τις αισχρότερες πράξεις, βρίσκουν τα λογικότατα επιχειρήματα για να τις σκεπάσουν. (Δημόκριτος)
• Ο καλύτερος τρόπος για να δικαιολογηθείς, είναι να αποκαλύψεις την ενοχή κάποιου άλλου. (ΜπιλΚλίντον)
• Έχουμε 40 εκατομμύρια αιτίες να αποτύχουμε, αλλά ούτε μία δικαιολογία. (Κίπλινγκ)
• Μερικές φορές, όταν δικαιολογείς ένα σφάλμα, με την δικαιολογία το κάνεις χειρότερο. (Σαίξπηρ)
• Αν κατηγορείς τον εαυτόν σου, θα σε δικαιώσει ο Θεός. Αν τον δικαιολογείς, θα σε κατακρίνει.
• Το να αναφέρεις τις κακές πράξεις των άλλων, για να δικαιολογήσεις και να αποπλύνεις τις δικές σου, είναι σαν να θέλεις να πλυθείς με λασπόνερο.
• Οι περισσότεροι άνθρωποι βρίσκουν πάντα μια καλή δικαιολογία, για να μην κάνουν το καλό.
• Τι ανόητοι που είμαστε εμείς οι άνθρωποι. Πετάμε μακριά το ελαφρότερο φορτίο, που είναι η παραδοχή του λάθους και το ''συγχώρησέ με'' και φορτωνόμαστε το πλέον βαρύ, που είναι η δικαιολογία.
• Επιτρέπεται να ψάχνεις να βρεις δικαιολογίες για τους άλλους, αλλά ποτέ για τον εαυτόν σου.
• Ποτέ μην επικαλείσαι μια δικαιολογία, την οποία εσύ ο ίδιος δεν θα δεχόσουν.
• Οι νικητές έχουν ιδέες, ενώ οι ηττημένοι έχουν δικαιολογίες.
• Όποιος θέλει, βρίσκει καιρό και όποιος δεν θέλει, βρίσκει πρόφαση.
• Όποιος δεν θέλει να ζυμώσει, πέντε μέρες κοσκινίζει.
• Έχω τραχανά απλωμένο. (Δικαιολογία για άρνηση βοήθειας.)
• Πότε ο Γιάννης δεν μπορεί, πότε ο κώλος του πονεί. (δικαιολογίες)
• Όσα δεν φτάνει η αλεπού τα κάνει κρεμαστάρια.
• Η γάτα τα ψάρια που δεν φτάνει, τα λέει βρώμικα.
• Η κακομοίρα η Γιαλλού, τα δικά της ρίχνει αλλού.
• Έκατσες στραβά και λες πως φταίει ο τόπος.
• Ή στραβός είναι ο γιαλός ή στραβά αρμενίζουμε.
• Όποιος δεν θέλει να φιλήσει,

χίλιες αφορμές βρίσκει.

Ο άνθρωπος που δικαιολογείται, αυτοκατηγορείται. (Ισπανική παροιμία)