Μηκρίνετείναμηκριθήτε. [Μην κατακρίνετε και μην καταδικάζετε τον πλησίον σας, για να μην κατακριθείτε και εσείς από τον Θεό.] (ΚατάΜατθαίον 7,1)
Μηκρίνετε, καιουμηκριθήτε·μηκαταδικάζετε, καιουμηκαταδικασθήτε. [Μην
κατακρίνετε και δεν θα κατακριθείτε· μην καταδικάζετε τον πλησίον και δεν θα καταδικαστείτε.] (ΚατάΛουκάν 6,37)
Τι δε βλέπεις το κάρφος το
εν τω οφθαλμώ του αδελφού σου, την δε δοκόν
την εν τω ιδίω οφθαλμώ ου κατανοείς; Ή πως δύνασαι
λέγειν τω αδελφώ σου, αδελφέ, άφες εκβάλω το
κάρφος το εν τω οφθαλμώ σου, αυτός την εν
τω οφθαλμώ σου δοκόν ου βλέπων; Υποκριτά!Έκβαλε πρώτον
τον δοκόν εκ του οφθαλμού σου, και τότε
διαβλέψεις εκβαλείν το κάρφος το εν τω οφθαλμώ του αδελφού σου.[Γιατί βλέπεις
το σκουπιδάκι στο μάτι του αδελφού σου, ενώ το δοκάρι που είναι στο μάτι σου
δεν το νοιώθεις; Ή πώς μπορείς να λες στον αδελφό σου: ''αδελφέ άσε να βγάλω,
το σκουπιδάκι από το μάτι σου'', όταν εσύ δεν βλέπεις το δοκάρι που έχεις στο
μάτι σου; Υποκριτή! Βγάλε πρώτα το δοκάρι από το μάτι σου και τότε θα μπορέσεις
να δεις και να βγάλεις και το σκουπιδάκι, από το μάτι του αδελφού σου.] (Κατά
Λουκάν 6,41-42)
Οαναμάρτητοςπρώτοςτονλίθονβαλέτω. [Ο αναμάρτητος από εσάς, ας ρίξει πρώτος πέτρα.] (ΚατάΙωάννην 8,7)
Ενωγαρκρίνειςτονέτερον, σεαυτόνκατακρίνεις·ταγαραυτάπράσσειςοκρίνων. [Γιατί καταδικάζοντας και κρίνοντας τον άλλον,
κατακρίνεις τον εαυτόν σου, αφού και εσύ κάνεις τα ίδια κακά (αμαρτίες) που κάνει εκείνος.] (Προς
Ρωμαίους 2,1)
Μηκαταλαλείτεαλλήλων, αδελφοί. Οκαταλαλώναδελφούκαικρίνωντοναδελφόναυτούκαταλαλείνόμουκαικρίνεινόμον·ειδενόμονκρίνεις, ουκειποιητήςνόμου, αλλάκριτής. Ειςέστινονομοθέτηςκαικριτής. Οδυνάμενοςσώσαικαιαπολέσαι·συδετιςειοςκρίνειςτονέτερον; [Αδελφοί, μην κατηγορείτε και μην κατακρίνετε ο ένας τον άλλον. Διότι εκείνος που κατηγορεί και κατακρίνει και καταδικάζει τον αδελφόν του, κατηγορεί και καταδικάζει τον Θείο Νόμο, τον Νόμο της αγάπης και της καλοσύνης. Εάν με την συμπεριφορά σου αυτήν καταδικάζεις τον Νόμο της αγάπης, που απαγορεύει την κατάκριση, τότε δεν είσαι πλέον τηρητής του Νόμου, αλλά θρασύς κριτής και επικριτής του Νόμου. Ένας όμως είναι ο Νομοθέτης, που έχει το δικαίωμα να νομοθετεί το ορθό και να κρίνει κάθε παραβάτη, ο δίκαιος Θεός, ο Οποίος έχει τη δύναμη και να σώσει και να καταδικάσει σε απώλεια. Εσύ, ασήμαντε άνθρωπε, ποιός είσαι, που τολμάς να κρίνεις και να κατακρίνεις τον άλλον;] (Ιακώβου 4,11-12)
Τονκαταλαλούνταλάθρατονπλησίοναυτού, τούτονεξεδίωκον. [Τον άνθρωπον, ο οποίος κατέκρινε κρυφίως τον πλησίον του, τον εξεδίωξα από κοντά μου.] (Ψαλμοί 100,5)
Είναι προτιμότερο να φας την Μεγάλη Παρασκευή κρέας και ψάρια, παρά να φας ανθρώπους με τη γλώσσα σου. (ΙερόςΧρυσόστομος)
Από αυτούς που δαγκώνουν τα σώματα, χειρότεροι
είναι όσοι δαγκώνουν με τα λόγια. Οι μεν δαγκώνουν με τα δόντια τους σάρκα, ενώ
αυτός δαγκώνει ψυχή με τα λόγια, πληγώνει υπόληψη, προκαλεί ανίατη πληγή. Γι'
αυτό ακριβώς και θα υποστεί μεγαλύτερη ποινή και τιμωρία, όσο πιο άγριο είναι
το δαγκωμα που προξενείς. Γιατί ποιό είναι το όφελος, όταν δεν τρώμε κοτόπουλα
και ψάρια, όμως δαγκώνουμε τους αδερφούς και τους κατατρώμε; Όποιος κατακρίνει,
έφαγε κρέατα αδελφικά, δάγκωσε την σάρκα του πλησίον. Δεν έμπηξες τα δόντια σου
στην σάρκα του, αλλά πλήγωσες την ψυχή του, με την κατάκριση. (Ιερός
Χρυσόστομος)
Μην κακολογείς... ούτε να βγάζεις κοπριά από το στόμα σου, όπως τα σκαθάρια. Διότι αυτοί που κακολογούν, πρώτοι αυτοί δοκιμάζουν την δυσοσμία της κακολογίας τους. (ΙερόςΧρυσόστομος)
Δεν είναι δυνατόν να κατηγορεί και να κατακρίνει,
εκείνος που δεν φθονεί. (Ιερός Χρυσόστομος)
Οι άλλες αμαρτίες, όσο και αν έχουν παράλογες
αιτίες, πάντως έχουν κάποια δικαιολογία. Π.χ. ο πόρνος ικανοποιεί κάποια
επιθυμία του, ο κλέφτης προσπαθεί να δώσει λύση στην φτώχεια του, ο δολοφόνος
εκτονώνει τον θυμό του. Εκείνος όμως που κατακρίνει, καμμία δικαιολογία δεν
έχει... Τίποτε άλλο δεν τον ωθεί, παρά η ζήλεια του. Δεν έχει ούτε δίκαια, ούτε
άδικη αιτία. Θέλεις να κατηγορείς; Θέλεις να κακολογείς; Σου προσφέρω την
δυνατότητα. Βάλε μπροστά σου τις αμαρτίες σου και κακολόγησέ τες... (Ιερός
Χρυσόστομος)
Αν κατηγορείς τον άλλον που σε επιβουλεύεται,
γιατί κάνεις τον εαυτόν σου υπεύθυνο για κατηγορία; Αν εκείνος ενήργησε έτσι
κακώς, γιατί τον μιμείσαι; (Ιερός Χρυσόστομος)
Πολλοί μπορεί να μην ψεύδονται, να μην κλέβουν,
να μην ασελγούν, να μην κακουργούν και να φονεύουν και να μην κάνουν παρόμοια
αμαρτήματα, ωστόσο πέφτουν καθημερινά στην κατάκριση και στην καταλαλιά. Νομίζουν πως είναι Χριστιανοί, αλλά δεν φροντίζουν να
είναι ευάρεστοι στο Χριστό, δεν προσέχουν τον εαυτό τους, δεν αφοσιώνονται στην θεραπεία της ψυχής τους. Αντί, όμως να λυπούνται και να μετανοούνε για τις δικές τους αμαρτίες, κρίνουν τους συνανθρώτους μας. Ακόμα και αν δεν
αμαρτάναμε ακόμα και αν είχαμε όλα τα χαρίσματα του κόσμου, ακόμα και αν ήμασταν ανώτεροι απ' όλους τους
ανθρώπους, δεν θα έπρεπε να κρίνουμε κανέναν. «Αλήθεια»,
ρωτάει τον καθένα μας, ο Απόστολος Παύλος, «ποιός σ' έκανε εσένα ανώτερο από τους άλλους; Ποιό χάρισμα
έχεις, που να μην το έλαβες από τον Θεό; Αφού, λοιπόν, το έλαβες, γιατί καυχιέσαι σαν να μην το είχες λάβει ως δώρο;» (Α΄ Κορινθίους 4,7). (Ιερός
Χρυσόστομος)
Ο Χριστός δεν είπε να μην σταματάς εκείνον που
αμαρτάνει, με το να τον νουθετείς, αλλά να μην τον κατακρίνεις. (Ιερός
Χρυσόστομος)
Ενώ πρέπει να πενθούμε για τα δικά μας κακά,
κατακρίνουμε τους άλλους, κάτι που δεν επιτρέπεται να το κάνουμε, ακόμα και αν
είμαστε καθαροί από αμαρτίες. (Ιερός Χρυσόστομος)
Προτρέπω να μην κρίνετε, όχι διότι αυτά που κάνει
ο άλλος δεν είναι άξια κατακρίσεως, αλλά διότι δεν είναι δικός σου, είναι ξένος
υπηρέτης. Είναι δούλος του Θεού. Δεν είναι δική σου δουλειά να κρίνεις και να
κατακρίνεις τον πλησίον. Αυτό είναι έργο του Κριτή. Ο Κύριος εξετάζει και
κρίνει. (Ιερός Χρυσόστομος)
Και αν ακόμα, κανένα άλλο αμάρτημα δεν είχαμε
διαπράξει, αρκεί και μόνο η κατάκριση που διαπράττουμε, να μας οδηγήσει στην
χειρότερη κόλαση. Διότι στα αμαρτήματα των άλλων, γινόμαστε πικροί δικαστές,
ενώ τα δοκάρια στα μάτια μας των δικών μας αμαρτημάτων τα παραβλέπουμε (τα
αμνηστεύουμε). Όλη η ζωή μας ξοδεύεται, στο να κουτσομπολεύουμε τις υποθέσεις
των άλλων και να τους καταδικάζουμε. Δυστυχώς κανέναν δεν θα βρεις, ούτε
κοσμικό, ούτε μοναχό, να είναι απαλλαγμένος από αυτήν την αμαρτία και ας είναι
τόσο μεγάλη η απειλή του λόγου, του Θεού για την κατάκριση: ''Με όποιο κριτήριο
κρίνετε, θα κριθείτε. Με όποιος μέτρο μετράτε, θα μετρηθείτε και εσείς'' (Ματθ.
7,2). Ενώ λοιπόν η κατάκριση επισύρει τέτοιες τιμωρίες, ενώ δεν προσφέρει
καμμία ηδονή, εντούτοις όλοι στο κακό αυτό προστρέχουμε, σαν να βιαζόμαστε και
να φιλονικούμε, πως θα μπούμε γρήγορα στην φωτιά της κολάσεως. (Ιερός
Χρυσόστομος)
Φοβερή διαβολική παγίδα είναι η κατάκριση και
μεγάλη αμαρτία. Ευχαρίστηση καμμία δεν προσφέρει. Μόνο ζημιά επιφέρει... (Ιερός
Χρυσόστομος)
Το δραστικότερο φάρμακο κατά της κατάκρισης
είναι, το να ασχολείσαι πάντοτε και να ερευνάς με τον λογισμό σου, τα δικά σου
πάθη και τις δικές σου κακίες, τα οποία είναι τόσο πολλά και τόσο απόκρυφα, που
μόνο για να τα γνωρίσεις και να τα θεραπεύσεις, δεν σου φτάνουν όλες οι μέρες
της ζωής σου. (ΆγιοςΝικόδημοςοΑγιορείτης)
Όση περισσότερη υπόληψη και τιμή έχουμε στον εαυτόν μας, τόσο περισσότερο παρακινούμαστε στο να κατακρίνουμε και να καταφρονούμε τους άλλους. (ΆγιοςΝικόδημοςοΑγιορείτης)
Γνώριζε, ότι όπως εξετάζεις με κακή διάθεση
γνώμης, κάποιο πάθος του αδελφού σου, κάποια ρίζα του ίδιου πάθους βρίσκεται
και μέσα στην καρδιά σου, που σύμφωνα με τη διάθεση και το πάθος που έχει, έτσι
με εμπάθεια κρίνει και τα των άλλων, όπως γράφτηκε: ''Ο κακός άνθρωπος, από το
απόθεμα της καρδιάς του, βγάζει πονηρά πράγματα'' (Ματθ. 12,35). (ΆγιοςΝικόδημοςοΑγιορείτης)
Αν εσύ εύκολα κρίνεις τους άλλους και τους
καταφρονείς, ο Θεός παραδειγματικά θα σε εκπαιδεύσει, παραχωρώντας να πέσεις
και εσύ στο ίδιο παράπτωμα, για να γνωρίσεις με την πτώση σου, την υπερηφάνειά
σου και να ταπεινωθείς. (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης)
Κάθε λόγος που προέρχεται από διάθεση να
ατιμάσουμε κάποιον, είναι κατάκριση, έστω και αν αυτός ο λόγος δεν είναι
υβριστικός. (Μέγας Βασίλειος)
Αυτός που ακούει κατηγορίες και κατακρίσεις, έχει την ίδια ευθύνη με εκείνον που τις λέει. (ΜέγαςΒασίλειος)
Δύο πράγματα απαιτούνται από όλους τους
ανθρώπους: να κατακρίνουμε τα δικά μας αμαρτήματα και να συγχωρούμε τα αμαρτήματα
των άλλων. Διότι εκείνος που βλέπει τα δικά του αμαρτήματα, συγχωρεί πιο εύκολα τους άλλους, ενώ εκείνος
που κατακρίνει τους άλλους, τον ίδιο τον εαυτόν κατακρίνει και καταδικάζει, έστω και αν έχει πολλές αρετές. Αληθώς μεγάλο
πράγμα είναι το να μη κατακρίνουμε τους άλλους, αλλά τους
εαυτούς μας. Εμείς όμως, αφήνοντας τις δικές μας αμαρτίες, τους άλλους
ιδίως κατακρίνουμε, τους άλλους εξετάζουμε, μη γνωρίζοντας, ότι ακόμη και αν είμαστε
δικαιότεροι από άλλους, εάν κατακρίνουμε τους άλλους, γινόμαστε ένοχοι και είμαστε άξιοι της ιδίας τιμωρίας και των ιδίων
βασάνων, των οποίων είναι άξιος και αυτός, τον οποίον κατακρίνουμε... (Άγιος Ανδρέας Κρήτης)
Ο Λωτ ενώ κατοικούσε στα Σόδομα, κανέναν δεν
κατέκρινε, κανέναν δεν κατηγόρησε. Γι' αυτό δικαιώθηκε και σώθηκε από τη φωτιά.
(Άγιος Ανδρέας ο Κρήτης)
Οι άνθρωποι λησμόνησαν να κλαίνε τις αμαρτίες
τους, πήραν την κρίση από τον Θεό και σαν να είναι αναμάρτητοι οι ίδιοι, καταδικάζουν ο ένας τον άλλο. (Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής)
Μην παραδώσεις την ακοή σου στη γλώσσα εκείνου
που καταλαλεί, ούτε τη δική σου γλώσσα στην ακοή του φιλοκατήγορου, ακούγοντας (ή μιλώντας) με ευχαρίστηση εναντίον του πλησίον σου, για να μην
χάσεις τη Θεία αγάπη και βρεθείς απόκληρος της αιώνιας ζωής. Κλείνε το στόμα εκείνου που κατηγορεί (τον άλλον) μπροστά σου, για να μην πέφτεις μαζί του σε διπλή αμαρτία. (Άγιος Μάξιμος ο
Ομολογητής)
Να περιεργάζεσαι τα σφάλματά και τις ατέλειές σου
και όχι τις ξένες υποθέσεις, για να μην κυριευτεί το εργαστήριο της διάνοιάς
σου από τον διάβολο. (Άγιος Μάρκος ο Ασκητής)
Εκείνος που κατακρίνει τον άλλον, επισφραγίζει
τις αμαρτίες του. (Άγιος Μάρκος ο Ασκητής)
Τίποτε άλλο δεν αποστρέφεται τόσο πολύ ο Θεός όσο
την κατάκριση, γιατί ο Θεός είναι δίκαιος και η κατάκριση είναι γεμάτη από αδικία. Η κατάκριση και η καταλαλιά είναι οι μεγαλύτερες αμαρτίες και
απομακρύνουν την Χάρη του Θεού περισσότερο από κάθε άλλο αμάρτημα. Να μην κατακρίνουμε, για να αποφύγουμε τη φωτιά, αλλιώς ή θα καούμε ή θα καπνιστούμε. (ΆγιοςΠαϊσιος ο Αγιορείτης)
Με την κατάκριση φεύγει αμέσως η Χάρις του Θεού και δημιουργείται αμέσως ψυχρότητα στη σχέση σου με τον Θεό. Πώς να κάνεις μετά προσευχή; Η καρδιά γίνεται πάγος, μάρμαρο. (ΆγιοςΠαϊσιος ο Αγιορείτης)
Αν δεν κόψεις την κατάκριση, από κανένα
πάθος και ελάττωμα δεν θα μπορέσεις να απαλλαγείς. Ο άνθρωπος που κατακρίνει, επειδή διώχνει τη Χάρη του Θεού, μένει αβοήθητος και δεν μπορεί να κόψει τα ελαττώματά του. Και αν δεν καταλάβει το σφάλμα του, για να ταπεινωθεί, θα έχει συνέχεια πτώσεις. Αν όμως το καταλάβει και ζητήσει την βοήθεια του Θεού, τότε ξαναέρχεται η Χάρις του Θεού. (ΆγιοςΠαϊσιος ο Αγιορείτης)
Η κρίση που έχεις, είναι φυσικά χάρισμα που σου
έδωσε ο Θεός, για να διακρίνεις το καλό από το κακό, αλλά το εκμεταλλεύεται το
ταγκαλάκι και το μεταστρέφει και σε κάνει να κατακρίνεις και να αμαρτάνεις. Γι'
αυτό μέχρι να εξαγνιστεί η κρίση σου και να έρθει ο Θείος φωτισμός, να μην την εμπιστεύεσαι. Όταν κανείς ασχολήται με τους άλλους και τους
κρίνει, ενώ ακόμη δεν έχει εξαγνιστεί η κρίση του, πέφτει
συνέχεια στην κατάκριση. Και για να εξαγνιστεί η κρίση σου, προσπάθησε να
απαλλαγείς από το ανθρώπινο στοιχείο, να αποκτήσεις ανιδιοτέλεια, για να έρθει ο Θείος φωτισμός και να γίνει η κρίση σου πνευματική, Θεϊκή. Τότε η κρίση σου θα είναι σύμφωνη με την δικαιοσύνη του Θεού και όχι
με την ανθρώπινη δικαιοσύνη· με την αγάπη και την ευσπλαχνία του Θεού και όχι
με την λογική την ανθρώπινη. (ΆγιοςΠαϊσιος ο Αγιορείτης)
Μόνον ο Θεός κρίνει δίκαια, γιατί μόνον Αυτός γνωρίζει τις καρδιές των ανθρώπων. Εμείς, επειδή δεν ξέρουμε την δίκαιη κρίση του Θεού, κρίνουμε ''κατ' όψιν'', εξωτερικά, και γι' αυτό πέφτουμε έξω (κατακρίνουμε) και αδικούμε τον άλλον. Η ανθρώπινη κρίση μας δηλαδή είναι μία μεγάλη αδικία. Είδες τι είπε ο Χριστός: ''Μη κρίνετε κατ' όψιν, αλλά την δικαίαν κρίσιν κρίνατε''. (ΆγιοςΠαϊσιος ο Αγιορείτης)
Ο πονηρός παρακινεί τους ανθρώπους να κάνουν
παραξενιές και αταξίες και ο ίδιος πάλι βάζει λογισμούς σε άλλους ανθρώπους, για να κρίνουν και να κατακρίνουν και έτσι νικάει και τους μεν και τους δε. Και αυτοί μεν που νικούνται και κάνουν αταξίες, αισθάνονται
μετά την ενοχή τους και μετανοούν, ενώ οι άλλοι που κατακρίνουν δικαιώνουν τον
εαυτόν τους, υπερηφανεύονται και καταλήγουν στην ίδια πτώση με τον πονηρό, την υπερηφάνεια. (ΆγιοςΠαϊσιος ο Αγιορείτης)
Όταν κανείς ασχολείται με τους άλλους και τους
κρίνει, ενώ ακόμη δεν έχει εξαγνιστεί η κρίση του, πέφτει
συνέχεια στην κατάκριση. Οι άνθρωποι κρίνουν τα πράγματα, ανάλογα με το περιεχόμενο που έχουν μέσα τους. Αν δεν έχουν πνευματικό περιεχόμενο, βγάζουν λάθος συμπεράσματα και αδικούν τον άλλο. (ΆγιοςΠαϊσιος ο Αγιορείτης)
Αν οι κοσμικοί άνθρωποι θα πάνε στην κόλαση από τις καταχρήσεις, οι πνευματικοί άνθρωποι θα πάνε στην κόλαση από τις κατακρίσες. Για κανέναν δεν μπορούμε να πούμε ότι θα πάει στην κόλαση. Ο Θεός δεν ξέρουμε πως εργάζεται. Τα κρίματα του Θεού είναι άβυσσος. Κανέναν να μην καταδικάζουμε, γιατί έτσι παίρνουμε την κρίση από τα χέρια του Θεού. Πάμε να γίνουμε θεοί. Αν μας ρωτήσει ο Χριστός την ημέρα της Κρίσεως, ας πούμε την γνώμη μας... (ΆγιοςΠαϊσιοςοΑγιορείτης)
Οι λογσμοί της κατακρίσεως προέρχονται από την ιδέα που έχουμε για τον εαυτό μας, δηλαδή από την υπερηφάνεια και από την τάση, να δικαιολογούμε τον εαυτό μας. (ΆγιοςΠαϊσιοςοΑγιορείτης)
Από την στιγμή που κατακρίνει κανείς και δεν
αντιμετωπίζει τα πράγματα πνευματικά, μαζεύονται δέκατα
πνευματικά και αποδυναμώνεται. Και όταν αποδυναμωθεί, παρουσιάζει
συμπτώματα νύστας ή αϋπνίας. (ΆγιοςΠαϊσιοςοΑγιορείτης)
Θέλει πολλή προσοχή· ποτέ δεν μπορούμε να
γνωρίζουμε πως ακριβώς έχουν τα πράγματα. Πριν από
χρόνια, σε ένα μοναστήρι στο Άγιον Όρος ήταν ένας πολύ ευλαβής διάκος. Κάποτε όμως φόρεσε ρούχα κοσμικά και γύρισε στην πατρίδα του. Τότε πολλοί Πατέρες είπαν διάφορα εναντίον του. Αλλά τί είχε
γίνει; Κάποιος του είχε γράψει, ότι οι αδελφές του ήταν ακόμη ατακτοποίητες
και επειδή φοβήθηκε μήπως παραστρατήσουν, πήγε να τις
βοηθήσει. Έπιασε δουλειά σε ένα εργοστάσιο και ζούσε πιο καλογερικά από ό,τι προηγουμένως. Μόλις τακτοποίησε τις αδελφές του, άφησε την δουλειά του και πήγε πάλι σε μοναστήρι, για να μείνει και αργότερα πήγε σε ένα απομακρυσμένο μοναστήρι και
εκεί ζούσε πολύ πνευματική ζωή, με πολλή άσκηση. Έφθασε σε αγία
κατάσταση και βοήθησε πνευματικά πολλούς ανθρώπους. Μερικοί που
δεν ξέρουν τι απέγινε, μπορεί ακόμη να τον κατακρίνουν... (Άγιος
Παϊσιος ο Αγιορείτης)
Θα αρχίσεις να κάνεις δουλειά στον εαυτόν σου, όταν πάψεις να ασχολείσαι με το τι κάνουν οι άλλοι γύρω σου. Αν ασχολείσαι με τον εαυτόν σου και πάψεις να ασχολείσαι με τους άλλους, θα βλέπεις μόνον τα δικά σου σφάλματα και στους άλλους δεν θα βρίσκεις
κανένα σφάλμα. Τότε θα απελπιστείς με τη καλή έννοια από τον εαυτόν σου και θα
κατακρίνεις μόνον τον εαυτόν σου. Θα αισθάνεσαι την αμαρτωλότητά σου και θα
αγωνίζεσαι να απαλλαγείς από τις αδυναμίες σου. Ύστερα, όταν θα βλέπεις στους άλλους κάποια αδυναμία, θα λες: «Μήπως εγώ ξεπέρασα τις αδυναμίες μου; Πώς λοιπόν έχω
τέτοια απαίτηση από τους άλλους;». Γι' αυτό να μελετάς και να παρακολουθείς συνέχεια
τον εαυτό σου, για να αποφεύγεις την κρυφή υπερηφάνεια και να έχεις αυτομεμψία με
διάκριση, για να αποφεύγεις την εσωτερική κατάκριση. Έτσι θα
διορθωθείς. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
Οι Άγιοι πώς αγίασαν; Είχαν στραφεί στον εαυτόν τους και έβλεπαν μόνον τα δικά τους πάθη. Με την αυτοκριτική και την αυτομεμψία που είχαν, έπεσαν τα λέπια από τα μάτια της ψυχής τους και έφτασαν να βλέπουν καθαρά και βαθιά. Έβλεπαν τον εαυτό τους κάτω από όλους τους ανθρώπους και όλους τους θεωρούσαν καλύτερους από τον εαυτόν τους. Τα δικά τους σφάλματα τα έβλεπαν μεγάλα και τα σφάλματα των άλλων πολύ μικρά, γιατί έβλεπαν με τα μάτια της ψυχής τους και όχι με τα γήινα μάτια. Έτσι εξηγείται όταν έλεγαν:
«Εγώ είμαι χειρότερος από όλους τους ανθρώπους». Τα μάτια της ψυχής τους είχαν καθαρίσει και είχαν γίνει διόπτρες γι' αυτό και έβλεπαν τα μικρά τους σφάλματα - τα ξυλαράκια - σαν δοκάρια. Εμείς όμως, ενώ τα σφάλματά μας είναι δοκάρια, δεν τα βλέπουμε ή τα βλέπουμε σαν ξυλαράκια. Κοιτάμε τους άλλους με το μικροσκόπιο και βλέπουμε τα δικά τους αμαρτήματα μεγάλα, ενώ τα δικά μας δεν τα βλέπουμε, γιατί δεν καθάρισαν τα μάτια της ψυχής μας. Επομένως ο άνθρωπος, όταν φτάσει σε καλή πνευματική κατάσταση όλα τα βλέπει καθαρά, όλα τα σφάλματα των άλλων τα δικαιολογεί και δίνει ελαφρυντικά στους άλλους, με την καλή έννοια, γιατί τα βλέπει με το Θεϊκό μάτι και όχι με το ανθρώπινο. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
Υπάρχουν άνθρωποι που κάνουν εγκλήματα μεγάλα, αλλά έχουν πολλά ελαφρυντικά. Ποιός ξέρει οι άνθρωποι
αυτοί πώς είναι στα μάτια του Θεού; Εάν δεν μας βοηθούσε ο Θεός, μπορεί και εμείς να ήμασταν αλήτες. Κάποιος
εγκληματίας έκανε λ.χ 20 εγκλήματα και τον κατακρίνω και δεν σκέφτομαι τί παρελθόν έχει. Ποιός ξέρει πόσα εγκλήματα μπορεί να έκανε ο πατέρας του!... Από μικρό παιδί τί κλοπές θα τον έβαζαν να κάνει! Ύστερα, όταν ήταν νέος, πόσα χρόνια θα έζησε μέσα στις φυλακές και θα
καθοδηγήθηκε από άλλους έμπειρους φυλακισμένους. Αυτός θα
μπορούσε να είχε κάνει όχι 20 αλλά 40 εγκλήματα και συγκρατήθηκε. Ενώ εγώ με την κληρονομικότητα και με την αγωγή που είχα, θα έπρεπε τώρα να έκανα θαύματα. Έκανα; Όχι. Άρα είμαι αναπολόγητος. Αλλά, ακόμη και 20 θαύματα αν
έκανα, ενώ μπορούσα να κάνω 40, πάλι θα ήμουν αναπολόγητος. Με αυτούς τους λογισμούς, διώχνουμε την κατάκριση και ανοίγουμε μία
ρωγμή στην σκληρή καρδιά μας... (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
Πολλοί αμαρτωλοί σώθηκαν, μόνο και μόνο, γιατί δεν έκριναν τους άλλους (έχοντας συναίσθηση της δικής τους αμαρτωλότητας). (ΆγιοςΠαϊσιοςοΑγιορείτης)
Αν κατακρίνει κανείς τον άλλον για ένα σφάλμα του και δεν καταλάβει την πτώση του, ώστε να μετανοήσει, συνήθως πέφτει στο ίδιο σφάλμα, για να το καταλάβει. Ο Θεός δηλαδή από αγάπη επιτρέπει ο άνθρωπος να αντιγράφει την κατάσταση αυτού, τον οποίο κατέκρινε. Αν πεις λ.χ. ότι κάποιος είναι πλεονέκτης και δεν καταλάβεις ότι κατέκρινες, ο Θεός παίρνει τη Χάρη του και επιτρέπει να πέσεις και εσύ στη πλεονεξία. Αρχίζεις τότε να μαζεύεις. Μέχρι να καταλάβεις τη πτώση σου και να ζητήσεις συγχώρεση από τον Θεό, θα λειτουργούν οι πνευματικοί νόμοι. Όταν ήμουν στην Ιερά Μονή Στομίου, έμαθα για μια συμμαθήτριά μου από το Δημοτικό, ότι είχε παραστρατήσει και έκανε ζημιά κάτω στην Κόνιτσα. Προσευχόμουν λοιπόν να τη φωτίσει ο Θεός να ανέβει στο μοναστήρι, για να της μιλήσω. Είχα ξεχωρίσει και μερικά κομμάτια περί μετανοίας από την Αγία Γραφή και από Πατερικά. Μια μέρα λοιπόν ήρθε με δύο άλλες γυναίκες. Μιλήσαμε και έδειξε ότι κατάλαβε. Στη συνέχεια ερχόταν συχνά με το παιδί της και έφερνε κεριά, λάδι, λιβάνι για τον ναό. Μια φορά κάποιοι γνωστοί προσκυνητές από τη Κόνιτσα μου λένε: «Πάτερ, αυτή η γυναίκα υποκρίνεται. Εδώ φέρνει κεριά κα λιβάνι και κάτω συνεχίζει με τους αξιωματικούς». Όταν ξαναήρθε, την βρήκα στην Εκκλησία να ασπάζεται τις εικόνες, και της έβαλα τις φωνές: «Φύγε από εδώ, της είπα, έχεις βρωμίσει όλη την περιοχή!...».
Η καημένη έφυγε κλαίγοντας. Δεν πέρασε πολύ ώρα και αισθάνθηκα μεγάλο σαρκικό πόλεμο.
«Τι είναι αυτό; λέω. Ποτέ μου δεν είχα τέτοιον πειρασμό. Τι συμβαίνει;».
Δεν μπορούσα να βρω την αιτία. Κάνω προσευχή, τα ίδια. Οπότε παίρνω τον ανήφορο για την Γκαμήλα. «Καλύτερα να με φάνε οι αρκούδες», είπα. Προχώρησα αρκετά μέσα στο βουνό. Ο πειρασμός δεν υποχωρούσε. Βγάζω τότε ένα τσεκουράκι που είχα κρεμασμένο στη μέση μου και δίνω τρεις τσεκουριές στο πόδι μου, μήπως και με τον πόνο φύγει ο πειρασμός. Το παπούτσι γέμισε αίμα, αλλά τίποτε. Σε μια στιγμή ήρθε στο νου μου εκείνη η γυναίκα και τα λόγια που της είχα πει. «Θεέ μου, είπα τότε, εγώ για λίγο έζησα αυτή την κόλαση και δεν μπορώ να την αντέξω και αυτή η ταλαίπωρη που ζει συνέχεια αυτήν την κόλαση!...
Συγχώρεσέ με που την κατέκρινα». Αμέσως ένοιωσα μια δροσιά Θεϊκή και εξαφανίστηκε ο πόλεμος. Βλέπεις τι κάνει η κατάκριση;... (ΆγιοςΠαϊσιοςοΑγιορείτης)
Αν φέρει κανείς στο νου του, τις περιπτώσεις που
έκρινε και έπεσε έξω, τότε θα αποφεύγει την κατάκριση. Αλλά και μια
φορά να μην έπεσε έξω και να έχει δίκαιο, που ξέρει τα
ελατήρια του άλλου; Ξέρει πώς έγινε κάτι; Να μην βγάζουμε εύκολα συμπεράσματα. Και εγώ, όταν ήμουν νέος, είχα την κατάκριση ψωμοτύρι. Επειδή ζούσα λίγο προσεκτικά και είχα μια ψευτοευλάβια, ό,τι μου φαινόταν στραβό, το έκρινα. Γιατί, όταν στον κόσμο ζει κανείς λίγο πνευματικά, μπορεί να
βλέπει πολλά κουσούρια στους άλλους και να μην βλέπει αρετές. Εκείνους που καλλιεργούν την αρετή μπορεί να μην τους βλέπει, γιατί ζουν στην αφάνεια, αλλά βλέπει τους άλλους που κάνουν αταξίες και να
τους κατακρίνει.
«Αυτός, λέει, κάνει έτσι, εκείνος περπατάει έτσι, ο άλλος κοιτάζει έτσι...». Ξέρετε τι
είχα πάθει μια φορά; Είχαμε πάει με έναν γνωστό μου να Λειτουργηθούμε σε ένα μοναστήρι στο
Μονοδένδρι, εννιά ώρες περίπου μακριά από την Κόνιτσα. Όταν μπήκαμε
στο ναό, ο γνωστός μου στάθηκε στο αναλόγιο, για να ψάλει και εγώ πήγα
στο στασίδι πίσω από τον ψάλτη. Παρακολουθούσα και έψελνα σιγανά. Κάποια στιγμή ήρθε μια γυναίκα με μαύρα, σχετικά νέα, στάθηκε δίπλα μου και συνέχεια με κοιτούσε. Με κοιτούσε, έκανε το σταυρό της. Με κοιτούσε, έκανε το
σταυρό της... Είχα αγανακτήσει. «Βρε, παιδάκι μου, έλεγα μέσα μου, τι σόϊ άνθρωπος είναι αυτή; Μέσα στον κόσμο, μέσα στην Εκκλησία, τι κοιτάζει έτσι;». Εγώ τις
αδελφές μου, όταν περνούσαν στον δρόμο δίπλα μου, δεν τις έβλεπα. Πήγαιναν μετά στο σπίτι και έκαναν παράπονα στη μάνα μας: «Με είδε ο Αρσένιος, έλεγαν και δεν μου μίλησε!». «Καλά, μου
έλεγε μετά η μάνα μου, βλέπεις τις αδελφές σου στο δρόμο και δεν τις
μιλάς;». «Εγώ θα κοιτάζω αν αυτή που περνάει δίπλα μου είναι η αδελφή μου; της έλεγα. Ένα σωρό σόϊ έχουμε. Αυτό θα κάνω;». Θέλω να πω, είχα κάτι τέτοιες ακρότητες. Να περνά τώρα δίπλα σου η
αδελφή σου και να μην της μιλάς! Τέλος πάντων... Μόλις λοιπόν
τελείωσε η Θεία Λειτουργία, πήγε αυτή η μαυροφόρα και παρακάλεσε τον ιερέα να
μου πει να πάω στο σπίτι της, γιατί έμοιαζα πολύ στο παιδί της που είχε
σκοτωθεί στον πόλεμο! Όταν πήγα σπίτι της, είδα την φωτογραφία του παιδιού της. Πραγματικά, μοιάζαμε σαν αδέλφια! Αυτή η καημένη με κοιτούσε μέσα στην Εκκλησία και
έκανε τον σταυρό της σαν να έβλεπε το παιδί της. Και εγώ έλεγα: «Την αθεόφοβη, μέσα στην Εκκλησία και πώς κοιτάζει!» Ώ, μετά ξέρετε πως με είχε λειώσει αυτό το περιστατικό; «Για δες, είπα, εσύ να έχεις τέτοιους λογισμούς, ότι ποιός
ξέρει τι γυναίκα είναι και μέσα στην Εκκλησία να μην ντρέπεται καθόλου... και αυτή η φουκαριάρα να έχε χάσει το παιδί της και να έχει τον καημό
της!». Από τότε έβαλα τον εαυτό μου στην θέση του. «Άλλη φορά, είπα, δεν θα κρίνεις καθόλου. Τελεία-παύλα! Είσαι στραβός και όλα στραβά και ανάποδα τα βλέπεις. Κοίταξε να γίνεις σωστός άνθρωπος». Και μετά, όταν μου φαινόταν κάτι στραβό, έλεγα: «Κάτι καλό θα είναι, αλλά εγώ δεν το καταλαβαίνω. Όσες φορές έβαλα αριστερό λογισμό, έπεσα έξω». Όταν πλέον σιχάθηκα τον εαυτό μου, με την καλή
έννοια, όλους τους δικαιολογούσα. Για τους άλλους έβρισκα πάντα ελαφρυντικά και
μόνο τον εαυτό μου κατέκρινα. Αλλά, εάν ο άνθρωπος δεν
παρακολουθεί τον εαυτό του, όλα τα περνάει απαρατήρητα και μετά στην Κρίση θα
είναι αναπολόγητος... (ΆγιοςΠαϊσιοςοΑγιορείτης)
Όταν λέω: ''αυτό που κάνει ο τάδε δεν με
αναπαύει'', δεν το λέω για να τον κατακρίνω - αφού το έχω πει 500 φορές στον
ίδιο - αλλά γιατί βλέπουν οι άλλοι το κουσούρι του, επηρεάζονται, το μιμούνται
και μάλιστα λένε: ''Αφού ο Γέροντας Παϊσιος δεν του λέει τίποτε, άρα είναι
καλό''. Και αν σε όποιον τον γνωρίζει του λέω: ''αυτό που κάνει ο τάδε δεν με
αναπαύει'' το λέω για να τον προφυλάξω, για να μην βλαφτεί. Αυτό δεν είναι
κατάκριση. Να μην τα μπλέκουμε τα πράγματα. (ΆγιοςΠαϊσιοςοΑγιορείτης)
Αν ένας άνθρωπος, που κάνει
μεγάλους ασκητικούς κόπους, δει κάποιον ολότελα αμαρτωλό ή αμελή και του δείξει περιφρόνηση, μάταιη είναι όλη του ή μετάνοια, γιατί απορρίπτει ένα μέλος (του Σώματος) του Χριστού, καταδικάζοντάς τον και μην αφήνοντας την κρίση, στον Κριτή Θεό και μη
κοιτάζοντας ταυτόχρονα τις δικές του (μονάχα) αμαρτίες. Γιατί, στην παρούσα ζωή, όλοι είμαστε σαν σε νοσοκομείο: Άλλος υποφέρει από το μάτι του, άλλος πονάει
στο χέρι, άλλος έχει συρίγγιο ή οποιαδήποτε άλλη πάθηση. Αν όμως εκείνος
που θεραπεύθηκε, φάει κάτι που τον βλάπτει, τότε
υποτροπιάζει. Έτσι γίνεται και με εκείνον, που βρίσκεται στο δρόμο της μετάνοιας και κατακρίνει
ή περιφρονεί κάποιον: Χάνει τη μετάνοια και ξανακυλιέται (στην
αμετανοησία). Γιατί αν κάποιος απ' αυτούς που βρίσκονται σε νοσοκομείο και έχουν
διάφορες ασθένειες, βογκάει για τη δική του πάθηση, μήπως θα του
πει άλλος: "Γιατί βογκάς;". Ο καθένας τα δικά του δεν σκέφτεται; Αν έκανα έτσι και με την αρρώστια των αμαρτιών μου, δεν θα είχα μάτια να κοιτάξω άλλον αμαρτωλό. Γιατί όλοι
όσοι νοσηλεύονται σε νοσοκομείο, φυλάγονται ώσπου να 'ρθει ο γιατρός, απέχοντας από ό,τι θα επιδεινώσει την πληγή τους. Και ποιός
είναι εκείνος που δεν έχει πληγή; Αν παρατηρήσεις ελάττωμα στον αδελφό σου, μην του δείξεις περιφρόνηση, για να μην πέσεις στα
χέρια των εχθρών σου (δαιμόνων). (Άγιος Ησαϊας ο
Αναχωρητής)
Εάν σου έρθει λογισμός να κατακρίνεις τον πλησίον
σου για κάποιο αμάρτημά του, πρώτα να σκεφτείς ότι εσύ είσαι περισσότερο
αμαρτωλός απ' αυτόν και εκείνα που νομίζεις ότι σωστά τα κάνεις, μην πιστέψεις ότι είναι αρεστά στον Θεό. Και έτσι δεν
θα τολμήσεις να καταδικάσεις τον πλησίον. (Άγιος Ησαϊας ο Αναχωρητής)
Η ολιγωρία και το ότι κατακρίνουμε με το λογισμό μας, δεν μας αφήνουν να δούμε το φως του Θεού. (ΆγιοςΗσαϊαςοΑναχωρητής)
Η μη κατάκριση του πλησίον, αποδεικνύει την
αγάπη. (ΆγιοςΗσαϊαςοΑναχωρητής)
Το να κατηγορείς τον άλλον και να ασχολείσαι με τις υποθέσεις του, είναι το γλυκύτερο από όλα πράγματα. (ΆγιοςΓρηγόριοςοΘεολόγος)
Παρατηρούμε ο ένας τις αμαρτίες του άλλου, όχι για να κλάψουμε γι' αυτούς, αλλά για να
κατηγορήσουμε. Ούτε για να θεραπεύσουμε, αλλά για να μεγαλώσουμε ακόμη περισσότερο την
πληγή και για να έχουμε ως δικαιολογία για τις δικές μας κακίες, τα τραύματα
του διπλανού. (Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος)
Δεν έχεις ικανότητα πρόγνωσης, ώστε να γνωρίζεις τα όσα επιφυλάσσονται κατά την Κρίση. Μην καταδικάζεις λοιπόν τους συνανθρώπους σου πριν απ' αυτή, διότι δεν είσαι εσύ ο καρδιογνώστης. Είσαι και εσύ
άνθρωπος και περιμένεις να οδηγηθείς και εσύ στό φοβερό βήμα του Χριστού, για ν' ακούσεις την απόφαση. Μην αρπάζεις λοιπόν εκ των
προτέρων την κρίση του Θεού, αλλά μάλλον να παρακινείς σε μετάνοια και όχι
στην απογοήτευση αυτούς που αμαρτάνουν. (Άγιος Ισίδωρος ο
Πηλουσιώτης)
Εκείνος που κατακρίνει τον πλησίον του, μόνος του μονιμοποιεί τις κακίες του. (Άγιος
Μακάριος ο Αιγύπτιος)
Αυτόν που κατακρίνει τον πλησίον, ποτέ μην τον σεβαστείς, αλλά μάλλον να του πεις: «Σταμάτησε, αδελφέ. Εγώ καθημερινώς σφάλλω σε χειρότερα και πώς μπορώ να κατακρίνω τον άλλον»; Έτσι θα έχεις δύο οφέλη, με ένα φάρμακο θα θεραπεύσεις και τον εαυτόν σου και τον πλησίον. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
Όπως δεν συμβιβάζεται η φωτιά με το νερό, έτσι
δεν συμβιβάζεται και η κατάκριση, με εκείνον που αγαπά την μετάνοια. (Άγιος
Ιωάννης της Κλίμακος)
Οι άνθρωποι, έχουν την τάση να κατηγορούν εύκολα
τους άλλους, επειδή από τη μία τους αρέσει να
καταπιάνονται με τέτοιες σκέψεις και συζητήσεις και από την άλλη, επειδή
επιθυμούν να έχουν και άλλους ομοίους τους στις κακίες και να ξεφεύγουν
έτσι βιαστικά, από τις τύψεις της συνειδήσεώς τους. (Άγιος
Ιωάννης ο Ελεήμονας)
Τους φιλοκατήγορους, θα τους τιμωρήσει αυστηρά ο
Θεός. Γιατί κάνουν κάτι, που Αυτός, όταν ήρθε στη γη για να σώσει τον άνθρωπο,
δεν το έκανε ποτέ. Ο Χριστός δεν ήρθε
για να κρίνει τον κόσμο, αλλά να τον σώσει. Και να! Τον κρίνουμε εμείς... Πόσο
αξιοθρήνητοι είμαστε! Τί πνευματική φτώχεια έχουμε! (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
Κατέκρινες κάποιον; Είσαι νεκρός εσύ και τα έργα σου εκείνη την ημέρα. (ΆγιοςΙσαάκοΣύρος)
Όποιος κατηγορεί τον αδελφό του, βρίσκει το Θεό κατήγορό του. (ΆγιοςΙσαάκοΣύρος)
Πεθαίνει πνευματικά η ψυχή εκείνου που
κατακρίνει. Και ο θάνατος αυτός γεννιέται από το δηλητήριο που λέγεται μίσος
και χαιρεκακία. (Όσιος Θαλάσσιος)
Έξω από το σπίτι μου, όσοι θέλουν να κατηγορήσουν
τους αδελφούς μου. (Ιερός Αυγουστίνος)
Να μην εξευτελίσεις κανέναν, ούτε να τον
κατακρίνεις. Κανέναν να μην κατηγορήσεις και ο Θεός θα σου δώσει ανάπαυση και η
πνευματική σου εργασία θα γίνεται ήρεμα. (Όσιος Ποιμήν)
Ένας μοναχός εμπαίχτηκε από τον δαίμονα και είδε
τάχα, ότι ένας άλλος μοναχός αμάρτανε με μια γυναίκα. Και αφού μέσα του έγινε
μεγάλος πόλεμος, πήγε και τους σκούντησε με το πόδι του, νομίζοντας ότι αυτοί
είναι και τους είπε: ''Σταματείστε λοιπόν. Ως πότε;'' Και διαπιστώνει ότι ήταν
δεμάτια από στάχυα σιταριού. Γι' αυτό σας λέω. ότι και με τα χέρια σας ακόμη να ψηλαφήσετε, μην ελέγξετε. (Όσιος
Ποιμήν)
Η κατάκριση είναι βαρύ και φοβερό αμάρτημα. Και όμως είναι τροφή και ανάπαυση για πολλούς ανθρώπους. Εσύ μην δεχτείς ποτέ να ακούσεις κάτι σε βάρος άλλου. Μην κάνεις την ψυχή σου δοχείο από ξένες κακίες. Κράτησε την ψυχή σου απλή, γιατί αν δεχτείς την ακαθαρσία των κακών λόγων, με τις σκέψεις θα φέρεις εμπόδια στην προσευχητική σου διάθεση και θα μισήσεις χωρίς αιτία, όσους συναντάς. Αφού πρώτα η ακοή σου θα έχει μολυνθεί με τις κακολογίες, όλους θα τους κοιτάς με αγένεια, όπως παθαίνει ο οφθαλμός, όταν κοιτάξει στο έγχρωμο δυνατό φως και δεν μπορεί να δει καθαρά το σχήμα αυτών, που βλέπει. (Οσία Συγκλητική)
Κατάκρινε πάντα τον εαυτόν σου και θα πάψεις να κατακρίνεις τους άλλους. Κάθε κουβέντα εμπαθής
εναντίον άλλου, είναι καταλαλιά. (Άγιος Βαρσανούφιος)
Η κατάκριση φέρνει την εγκατάλειψη του Θεού. Και όταν ο Θεός εγκαταλείψει τον άνθρωπο στις δικές του μόνο δυνάμεις, ο διάβολος είναι έτοιμος να τον συνθλίψει, όπως η μυλόπετρα αλέθει το σιτάρι.
(ΌσιοςΣεραφείμτουΣάρωφ)
Μπορείς να κατακρίνεις μια κακή πράξη, ποτέ όμως
εκείνον που την έκανε. (Όσιος Σεραφείμ του Σάρωφ)
Συμβαίνει κάποτε, να μας φαίνεται, ότι ο άλλος
κάνει μια κακή πράξη. Στην πραγματικότητα όμως, η πράξη αυτή μπορεί να είναι καλή, επειδή γίνεται με αγαθή πρόθεση. Η θύρα της
μετανοίας είναι ανοικτή για όλους και δεν γνωρίζουμε ποιός θα τη διαβεί πρώτος, εσύ ή αυτός που εσύ κατακρίνεις. (ΌσιοςΣεραφείμτουΣάρωφ)
Γιατί κρίνουμε τους αδελφούς μας; Διότι δεν προσπαθούμε να γνωρίσουμε τον εαυτό μας. Όποιος καταγίνεται με τη γνώση του εαυτού του δεν προλαβαίνει να
παρατηρεί τους άλλους. Κατάκρινε τον εαυτό σου και θα παύσεις να
κατακρίνεις τους άλλους. (Όσιος Σεραφείμ του Σάρωφ)
Ο Κύριος πολύ αντιπαθεί την κατάκριση. Η κατάκριση γεννιέται από την αυταρέσκεια. Γι' αυτό σε κάθε πτώση σας, να εξετάζετε τις αιτίες που σας οδήγησαν σ' αυτή. Έτσι θ' αποφύγετε να παίρνετε το ίδιο μονοπάτι. Όταν μάλιστα συγκρατηθείτε μερικές φορές και δεν κατακρίνετε, ο αγώνας σας μετά θα γίνη ευκολότερος. Συνήθως κατακρίνετε, όταν παύετε να ελέγχετε τον εαυτόν σας. (ΆγιοςΘεοφάνηςοΈγκλειστος)
Περισσότερο κατακρίνουμε με την καρδιά, παρά με την γλώσσα. Ολοκληρώνετσι αμέσως η κατάκριση, μόλις σκεφτούμε κάτι κακό για κάποιον.
(ΆγιοςΘεοφάνηςοΈγκλειστος)
Αν δεις ή ακούσεις κάποιον να αμαρτάνει, μην τον κατακρίνεις. Γιατί αν εσύ πεις το αμάρτημά του σ' έναν, αυτός θα το πει σε δεύτερο, εκείνος σε τρίτο, ο τρίτος σε τέταρτο και έτσι θα το μάθουν όλοι και θα τον κατακρίνουν, πράγμα που είναι βαρύ. Αιτία όλης αυτής της κατάστασης θα είσαι εσύ, που διαλάλησες πρώτος το παράπτωμα του αδελφού σου. (ΆγιοςΤύχωντουΖαντόνσκ)
Να μην κατακρίνουμε αυτούς που σφάλλουν, γιατί σφετεριζόμαστε το έργο του Θεού. Μην γίνεσαι αντίπαλος του Κυρίου, αρπάζοντας το αξίωμα που κράτησε για τον εαυτό Του. Και με τα ίδια μας τα μάτια να δούμε κάποιον που αμαρτάνει, να μην τον καταδικάσουμε, ούτε να τον κακολογήσουμε. Να καταδικάζουμε τον διάβολο, που εξαπάτησε τον αδελφό και τον έριξε στην αμαρτία.
(ΆγιοςΔημήτριοςτουΡοστώφ)
Λύτρωση από τις αμαρτίες σου ποτέ δεν θα βρεις, όσο δεν εφαρμόζεις την εντολή και την προειδοποίηση του Κυρίου: «Μη κρίνετε ίνα μη κριθήτε· εν ω γαρ κρίματι κρίνετε κριθήσεσθε, και εν ω μέτρω μετρείτε μετρηθήσεται υμίν» (Ματθ. 7,1-2). Κοίτα μόνο τον εαυτόν σου και τα έργα σου, για τα οποία θα κριθείς. Δεν βλέπεις πόσες αμαρτίες έχεις; Πώς τολμάς λοιπόν να κατακρίνεις τον άλλον, αφού είσαι και εσύ ένοχος της ίδιας αμαρτίας;
(ΆγιοςΔημήτριοςτουΡοστώφ)
Πήγε κάποτε ο αββάς Ισαάκ ο Θηβαίος σε κάποιο
μοναστήρι. Εκεί είδε έναν αδελφό να σφάλλει και τον κατέκρινε. Μόλις όμως έφυγε και βγήκε στην έρημο, παρουσιάστηκε
ένας άγγελος Κυρίου, στάθηκε μπροστά στην πόρτα του κελιού του και δεν τον άφηνε να μπει. Εκείνος τότε τον παρακαλούσε να του εξηγήσει την αιτία. Και ο άγγελος του αποκρίθηκε: "Ο Θεός με
έστειλε να σε ρωτήσω: Πού προστάζεις να βάλω τον αδελφό πού έκρινες;" Αμέσως ο αββάς
Ισαάκ κατάλαβε το νόημα των λόγων του αγγέλου και του έβαλε μετάνοια, λέγοντας: "Αμάρτησα, συγχώρησέ με". Ο άγγελος τότε του είπε: "Σήκω, σε συγχώρησε ο Θεός. Και φυλάξου από εδώ και πέρα, να μην κρίνεις κανέναν, πριν τον κρίνει ο Θεός...''. (ΆγιοςΔημήτριοςτουΡοστώφ)
Έγινε πλέον κακή συνήθεια, μόλις
μαθαίνουμε κάτι για τον πλησίον μας, να πηγαίνουμε και να το
διαλαλούμε παντού...
Ανοίξτε έναν τάφο και θα δείτε τι ακαθαρσίες
υπάρχουν μέσα του και τι δυσοσμία. Η ίδια δυσοσμία, πνευματική
δυσοσμία βγαίνει από το στόμα μας, όταν κατακρίνουμε τον πλησίον. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να δαμάσουμε τη γλώσσα μας. Τις δικές μας αμαρτίες πρέπει να προσέχουμε και όχι του πλησίον μας. (Άγιος Λουκάς ο Ιατρός)
Όταν κατακρίνεις το δημιούργημα, προσβάλλεις τον Δημιουργό. Θυμήσου ότι κάθε άνθρωπος είναι εικόνα του Θεού και ότι όλη η δόξα
του Θεού είναι μαζί του, μέσα στην καρδιά του. (ΆγιοςΙωάννηςτηςΚροστάνδης)
Το να κατακρίνει κανείς τους άλλους, είναι δείγμα
ελλείψεως αυτογνωσίας, φανερώνει υπερηφάνεια. Μαρτυρεί ότι δεν βλέπουμε τη
μεγάλη αχρείωση του εαυτού μας και ελάχιστα γνωρίζουμε τον πράο και ταπεινό
Ιησού. (Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης)
Η μεγαλύτερη συμφορά μας έγκειται στο γεγονός,
ότι καταλογίζουμε τη δική μας αμαρτωλότητα στους άλλους. (Άγιος Ιωάννης της
Κροστάνδης)
Η Χριστιανική πίστη μας απαγορεύει να είμαστε
κατάσκοποι των αμαρτιών των άλλων και επιτάσσει να είμαστε αυστηροί και
αμείλικτοι κριτές των δικών μας αμαρτιών. Ο ασθενής που
βρίσκεται στο νοσοκομείο μεριμνά για τη δική του ασθένεια και δεν έχει ούτε τη βούληση
ούτε το χρόνο να ελέγξει τους άλλους ασθενείς ή να χλευάσει την ασθένειά τους. (Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς)
Αν δεις έναν αμαρτωλό, μην τον κατηγορήσεις. Ο
Κύριος λέει: ''Η κρίση είναι δική Μου θέμα. Εγώ πρέπει να δικάσω. Εσύ ο
άνθρωπος, ποιός είσαι, που θα τον δικάσεις για Μένα;'' (Ρωμ. 12,19). Με την
κατάκριση εξυψώνεις τον εαυτόν σου και ο Θεός σε αποστρέφεται. Όταν κατακρίνεις
κάποιον πεσμένο, κατακρίνεις τον Κύριο. Αν δεις στο δρόμο έναν ληστή, μια
πόρνη, έναν μέθυσο, μην τον κατακρίνεις. Διότι ο Κύριος τους άφησε στις
επιθυμίες τους. Αυτοί οι ίδιοι πρέπει να βρουν το δρόμο του Κυρίου και να
μετανοήσουν. Όμως τις δικές σου επιθυμίες, τις συγκρατεί ο Θεός, γιατί αν σε
αφήσει να πέσεις σε χειρότερες αμαρτίες, δε θα μπορέσεις να βγεις απ' αυτές και
θα καταστραφείς. Γι' αυτό μην καυχιέσαι για τον εαυτόν σου. Τον άνθρωπο που
είδες ότι αμάρτησε, τον είδες ότι μετανόησε; Όπως η κλωστή πρέπει να περάσει
από την βελόνα, έτσι και ο άνθρωπος παθαίνει ακριβώς ό,τι κατέκρινε. (Άγιος
Γαβριήλ ο δια Χριστόν Σαλός)
Μόλις σκεφτείτε να επικρίνετε, τότε αμέσως
προσευχηθείτε προσεκτικά: ''Κύριε βοήθησέ με να δω τις δικές μου αμαρτίες και
να μην κατακρίνω τον αδερφό μου''. (Άγιος Νεκτάριος της Όπτινα)
Να συμπονάς και να μην κατακρίνεις. (Άγιος
Ανατόλιος της Όπτινα)
Κάποιοι υποπίπτουν στο αμάρτημα της κριτικής και
της κατάκρισης λόγω συνήθειας, άλλοι λόγω μνησικακίας, άλλοι λόγω φθόνου και
μίσους, ενώ οι περισσότεροι υποπίπτουμε στο αμάρτημα αυτό εξαιτίας της έπαρσης
και της αυτοπεποίθησής μας. Παρά το γεγονός, ότι εμείς είμαστε αμαρτωλοί
μεγάλοι και αδιόρθωτοι, μας φαίνεται ότι είμαστε καλύτεροι πολλών άλλων. Αν
επιθυμούμε να διορθωθούμε από το αμάρτημα της κατάκρισης, θα πρέπει να
ταπεινωθούμε έναντι του Θεού και των ανθρώπων και να ζητήσουμε γι' αυτό, την
βοήθεια του Θεού. (Άγιος Αμβρόσιος της Όπτινα)
Μην κρίνεις και μην κατακρίνεις κανέναν, αλλιώς θα κατακριθείς. Μην εξετάζεις ξένες σκέψεις και υποθέσεις, σκάνδαλα και κουτσομπολιά. Πέρνα δίπλα τους αδιάφορος. Ο εχθρός μας διάβολος προσπαθεί να τα σκορπίσει μέσα σου, για να σε
αποσπάσει από την προσευχή. (Άγιος Σεραφείμ Ρομάντσιωφ της Μονής Γκλινσκ)
Αν οι αμαρτίες του αδελφού σου σ' ενοχλούν και
δεν μπορείς να βρεις την ειρήνη της ψυχής σου, θυμήσου τα
εξής: α) Αν οι αμαρτίες
του αδελφού σου που θέλεις να διορθώσεις σ' ενοχλούν, σ' εκνευρίζουν
και χάνεις την ειρήνη σου, τότε αμαρτάνεις και εσύ. Η αμαρτία δεν
διορθώνεται με την αμαρτία, αλλά με την ταπείνωση β) Ο ζήλος που θέλει
από μόνος του να καταστρέψει όλα τα κακά, είναι από μόνος του ένα μεγάλο κακό γ)
Μέσα στο μάτι σου υπάρχει ένα μεγάλο δοκάρι και εσύ προσέχεις το κάρφος στο
μάτι του αδελφού σου δ) Υπάρχουν ατέλειες που είναι αναπόφευκτες και
άλλες, που μπορεί να είναι ευεργετικές. Το καλό δοκιμάζεται από το
κακό ε) Το παράδειγμα της μακροθυμίας του Θεού, πρέπει να χαλιναγωγήσει
την ανυπομονησία μας, που μας στερεί την ειρήνη στ) Το παράδειγμα του ίδιου του
Κυρίου μας Ιησού Χριστού μας φανερώνει, με πόση ταπείνωση και καρτερία πρέπει
να υπομένουμε την ανθρώπινη αμαρτία. Αν δεν έχουμε κάποια θέση
ευθύνης έναντι των άλλων, πρέπει να αντιμετωπίζουμε την αμαρτία τους με
συμπάθεια ζ) Κάθε άνθρωπος καταδικάζει εκείνες τις αμαρτίες των άλλων, για τις οποίες κατηγορείται ο ίδιος και η) Για τις πράξεις των
άλλων δεν υπάρχει τίποτα άλλο που να μας ηρεμεί περισσότερο, όσο η σιωπή, η προσευχή και η αγάπη... (Στάρετς Ιωσήφ)
Το πρώτο μέλημά μας ας είναι, να μην αμαρτάνουμε
και το δεύτερο, να μην κατακρίνουμε. (Στάρετς Ευστράτιος)
Για να μην πέφτεις στον πειρασμό της κατάκρισης, πάψε να ασχολείσαι με την συμπεριφορά των άλλων. (ΣτάρετςΠαρθένιος)
Προτιμότερο είναι να τρώει κανείς κρέας και να
πίνει κρασί, παρά να τρώει τις σάρκες των αδελφών του με την καταλαλιά και την
κατάκριση. (Αββάς Υπερέχιος)
Το φίδι, με τον ψιθυρισμό του, έβγαλε την Εύα από τον παράδεισο. Μ' αυτό το φίδι είναι όμοιος κι εκείνος που κατηγορεί τον πλησίον του, γιατί παρασύρει
στην απώλεια, μαζί με τη δική του ψυχή και την ψυχή εκείνου που τον ακούει. (Αββάς Υπερέχιος)
Τίποτα δέν παροργίζει τόσο τον Θεό, τίποτα δεν ξεγυμνώνει τόσο τον άνθρωπο και δεν τον οδηγεί στην εγκατάλειψη, όσο η καταλαλιά, η κατάκριση και η εξουδένωση του πλησίον. (Αββάς Δωρόθεος)
Και τόσο πιο βαριά από κάθε άλλη αμαρτία είναι η κατάκριση, ώστε και ο ίδιος ο Χριστός να φτάσει να πει: « Υποκριτή, βγάλε πρώτα απο το μάτι σου το δοκάρι και τότε κοίταξε να βγάλεις την αγκίδα από το μάτι του αδελφού σου» (Λουκ. 6,42). Και παρομοίασε την μεν αμαρτία του πλησίον με αγκίδα, ενώ την κατάκριση με το δοκάρι. Τόσο πολύ βαριά είναι η κατάκριση, που ξεπερνάει σχεδόν κάθε άλλη αμαρτία. (Αββάς Δωρόθεος)
Άλλο πράγμα είναι η καταλαλιά, άλλο η κατάκριση
και άλλο η εξουθένωση. Καταλαλιά είναι, το να διαδίδεις με λόγια τις
αμαρτίες και τα σφάλματα του πλησίον π.χ. ο τάδε είπε
ψέματα, οργίστηκε ή πόρνευσε κ.ά. Λέγοντας όλα αυτά, ήδη κανείς καταλαλεί,
αφού συζητάει με εμπάθεια το αμάρτημα κάποιου. Κατάκριση
είναι, το να κατηγορήσει κανείς τον ίδιο τον άνθρωπο, λέγοντας ότι
αυτός είναι ψεύτης, είναι οργίλος, είναι πόρνος. Γιατί έτσι
κατέκρινε, την ίδια τη διάθεση της ψυχής του και έβγαλε συμπέρασμα για όλη του
τη ζωή, λέγοντας ότι είναι τέτοια η ζωή του, τέτοιος είναι
αυτός και σαν τέτοιο τον κατέκρινε. Και αυτό είναι πολύ μεγάλη
αμαρτία, μεγαλύτερη από την καταλαλιά. Γιατί είναι άλλο να πει
κανείς ότι κάποιος οργίστηκε και άλλο να πει ότι κάποιος είναι οργίλος και να
βγάλει συμπέρασμα, για όλη του τη ζωή. Εξουθένωση είναι όταν, όχι μόνον
κατακρίνει κανείς κάποιον, αλλά και τον εκμηδενίζει, σαν να τον
αποστρέφεται και τον σιχαίνεται σαν κάτι αηδιαστικό. Αυτό είναι
ακόμα χειρότερο και πολύ πιο καταστρεπτικό από την κατάκριση. (Αββάς Δωρόθεος)
