Περί μακροθυμίας

• Μετάμακροθυμίας, ανεχόμενοιαλλήλωνεναγάπη. [Να ζείτε και να φέρεστε με κάθε ανοχήν απέναντι των άλλων και μεγαλοκαρδία, ανεχόμενοι ο ένας του άλλου τις αδυναμίες με αγάπη.] (Προς Εφεσίους 4,2)
• Η αγάπη μακροθυμεί. [Αυτός που αγαπάει μακροθυμεί.](Προς Κορινθίους Α' 13,4)
• Μακροθυμείτεπροςπάντας. [Να δείχνετε μεγαλοκαρδία και μακροθυμία προς όλους.] (ΠροςΘεσσαλονικείςΑ' 5,14)
• Μακροθυμήσατεουν, αδελφοί, έωςτηςπαρουσίαςτουΚυρίου. Ιδούογεωργόςεκδέχεταιτοντίμιονκαρπόντηςγης, μακροθυμώνεπ'αυτώέωςλάβηυετόνπρώϊμονκαιόψιμον. [Σεις αδελφοί, που ταλαιπωρείσθε και πάσχετε από τις αδικίες και τις πιέσεις των απλήστων και σκληρών πλουσίων, δείξατε μακροθυμία και υπομονήν έως την Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου. Μιμηθείτε τον γεωργό, ο οποίος ύστερα από τους κόπους της σποράς, περιμένει με υπομονήν και ελπίδα τον πολύτιμον καρπόν της γης. Και μακροθυμεί γι' αυτόν, έως ότου πάρει από τον Θεό την βροχή, την πρώϊμη και την όψιμη, που ευνοεί την καρποφορία.] (Ιακώβου 5,7)
• Ου βραδύνει ο Κύριος της επαγγελίας, ως τινες βραδυτήτα ηγούνται, αλλά μακροθυμεί εις ημάς, μη βουλόμενός τινας απολέσθαι, αλλά πάντας εις μετάνοιαν χωρήσαι. [Ο Κύριος δεν βραδύνει να εκπληρώσει τις υποσχέσεις του, όπως μερικοί νομίζουν. Αλλά ας έχουν υπ' όψη τους, ότι μακροθυμεί σε εμάς ο Κύριος, διότι δεν θέλει να καταστραφούν λίγοι, αλλά θέλει να προχωρήσουν όλοι εις μετάνοια και σωτηρία.] (Β' Πέτρου 3,9)
• Έωςκαιρούανθέξεταιμακρόθυμος, καιύστεροναυτώαναδώσειευφροσύνη. [Ο μακρόθυμος για λίγο καιρό θα δείξει υπομονή, ύστερα όμως, θα δοθει σ' αυτόν ως αμοιβή χαρά και ευφροσύνη.] (ΣοφίαΣειράχ 1,23)
• Η μακροθυμία είναι αρετή γενναίας και ευγενικής ψυχής, που έχει θεμέλιο την αγάπη προς τον πλησίον. Η μακροθυμία είναι μεγαλοψυχία, μεγαλοφροσύνη και φίλη της πραότητας. Η μακροθυμία μαρτυράει καλή αγωγή ψυχής και εκδηλώνεται σαν συμπάθεια, φιλανθρωπία, μετριοφροσύνη και δικαιοσύνη. Ο μακρόθυμος κυριαρχεί πάνω στον θυμό και την οργή του∙ κατευνάζει δε τις ορμές της καρδιάς του, ελεεί όσους έφταιξαν σε κάτι και λυπάται αυτούς που αμαρτάνουν. Ο έλεγχός του γίνεται με επιείκεια και τα λόγια του εκφράζονται με σύνεση και φρόνηση. Η οργή δεν σκοτίζει τον νου του και ο θυμός δεν διαταράσσει τα λογικά του. Η όψη του είναι ευχάριστη και οι κινήσεις του σεμνοπρεπείς. Έχοντας πολλή φρόνηση, δεν δικάζει με εμπαθή οξύτητα, αλλά αποφαίνεται με αγαθή κρίση για τα παραπτώματα. (Άγιος Νεκτάριος)
• Το αίτιο όλων των αγαθών είναι η μακροθυμία∙ αυτή είναι η ρίζα κάθε φιλοσοφίας∙ υπάρχει ως όπλο ακαταμάχητο και πύργος απόρθητος, αντιμετωπίζοντας με ευκολία τα λυπηρά και τα δύσκολα (της ζωής). Και όπως ακριβώς, αν πέσει σπίθα στην άβυσσο, εκείνη δεν θα βλαφτεί καθόλου, αλλά η σπίθα θα σβήσει εύκολα, έτσι και στη μακρόθυμη ψυχή, όποιο απροσδόκητο (γεγονός) και να εμφανιστεί, αυτό εξαφανίζεται εύκολα, ενώ εκείνη παραμένει ατάραχη. Ο μακρόθυμος απολαμβάνει βαθιά γαλήνη, σαν να βρίσκεται καθισμένος σε λιμάνι∙ όπως ακριβώς δεν νικιέται ο βράχος με όποια βλάβη και αν προσπαθήσεις να του προκαλέσεις, ή δεν ταράζεται ο πύργος όποια ύβρη και να του απευθύνεις, ή δεν καταστρέφεται το διαμάντι, με όποια πληγή θελήσεις να του προκαλέσεις. (Ιερός Χρυσόστομος)
• Καθένας που βρίζεται ή υποφέρει από κάτι φοβερό, να υποφέρει με πραότητα τις βρισιές και να συγκρατεί την οργή του, εφόσον, συγκρατώντας την οργή του, πρόκειται να γίνει μιμητής του Θεού. (ΙερόςΧρυσόστομος)
• Δεν βλέπεις πόσο βλασφημείται ο Θεός κάθε μέρα; Πόσο βρίζεται από απίστους και πιστούς και με τα λόγια και με τα έργα; Και λοιπόν; Μήπως γι' αυτό ο Θεός έσβησε τον ήλιο; Μήπως ξήρανε την θάλασσα και εξαφάνισε τις πηγές των υδάτων; Μήπως αναστάτωσε τον αέρα; Καθόλου... Αυτό τον Θεό να μιμείσαι και εσύ (δηλ. να μακροθυμείς). Αυτόν να αντιγράφεις, όσο είναι δυνατόν, στις ανθρώπινες δυνατότητες. (ΙερόςΧρυσόστομος)
• Αν δεν ανέχεσαι τον πλησίον σου, πώς θα σε ανεχτεί ο Θεός; Αν εσύ δεν υποφέρεις αυτόν, που είναι σύνδουλός σου, πως θα υπομείνει εσένα ο Κύριος; (ΙερόςΧρυσόστομος)
• Όπως το πυρακτωμένο σίδηρο, σαν βυθιστεί στον νερό, χάνει τελείως την θερμότητα, έτσι και η οργή, που εκσφενδονίστηκε εναντίον του μακρόθυμου ανθρώπου. (ΙερόςΧρυσόστομος)
• Ο σκοπός του Θεού, που δείχνει μακροθυμία για τους αμαρτωλούς (και ασεβείς ανθρώπους και δεν τους τιμωρεί), είναι διπλός με στόχο την σωτηρία· επιδιώκει την σωτηρία αυτών αφού πρώτα μετανοήσουν και επιφυλάσσει την ευεργεσία για τους απογόνους τους που πρόκειται να ζήσουν ενάρετα. Και για να επαναλάβω το λόγο, ο Θεός μακροθυμεί, ώστε και εκείνος που αμαρτάνει να μετανοήσει, αλλά και να μην αποκλείσει την σωτηρία των τέκνων τους. Γιατί και αν ακόμη αυτός που αμαρτάνει δεν πρόκειται να μετανοήσει, ευσπλαχνίζεται πολλές φορές τη ρίζα, για να φυλάξει τους καρπούς. Πολλές φορές μάλιστα, μεταβάλλει και την ίδια την ρίζα· όταν όμως εκείνη περιπέσει σε πλήρη κακία, ο Θεός αναβάλλει προς ωφέλεια την τιμωρία, περιμένοντας τη σωτηρία εκείνων που μετανοούν· και άκουε πως. Ο πατέρας του Αβραάμ Θάρα ήταν προσκυνητής των ειδώλων, αλλά δεν τιμώρησε εδώ την ασέβεια του και πολύ σωστά. Γιατί, εάν προλάβαινε ο Θεός και έκοβε τη ρίζα, από που θα βλάσταινε ο τόσος μεγάλος καρπός της πίστεως; Τι υπάρχει πιο μοχθηρό από τον Ησαύ; Εάν λοιπόν ήταν πόρνος και αδελφοκτόνος και βέβηλος και μισημένος, γιατί δεν αφανίζεται; Γιατί δεν εξολοθρεύεται; Γιατί δεν δέχεται αμέσως την κατάλληλη τιμωρία; Γιατί; Καλό είναι να πούμε και την αιτία. Εάν εξολοθρευόταν, θα έχανε ο κόσμος μέγιστο καρπό δικαιοσύνης και άκουε ποιόν. «Ο Ησαύ γέννησε τον Ραγουήλ, ο Ραγουήλ τον Ζαρά, ο Ζαρά τον Ιώβ» (Γεν.36) Βλέπεις πόσο μεγάλο άνθος υπομονής θα εξαφανιζόταν, εάν επενέβαινε ο Θεός και τιμωρούσε τη ρίζα; Αν ο Θεός ήταν ταχύς για τιμωρία, δεν θα αποκτούσε η Εκκλησία τον Απόστολο Παύλο, δεν θα κέρδιζε αυτόν τον τέτοιο και τόσο μεγάλο άνδρα. Γι' αυτό λοιπόν παράβλεπε τις βλασφημίες του, για να μας δείξει τον μετανοούντα. Η μακροθυμία του Θεού έκαμε τον διώκτη κήρυκα· η μακροθυμία του Θεού μετέβαλε τον λύκο σε ποιμένα· η μακροθυμία του Θεού έκαμε τον τελώνη ευαγγελιστή· η μακροθυμία του Θεού ελέησε όλους εμάς, μας μετέβαλε όλους, μας μετέστρεψε όλους... Ο Θεός είναι αγαθός προς όλους, ιδιαίτερα όμως δείχνει τη μακροθυμία του προς εκείνους που αμαρτάνουν. (Ιερός Χρυσόστομος)
• Για ποιό λόγο ο Θεός επιτρέπει να πλουτίζουν μερικοί; Διότι είναι μακρόθυμος, διότι θέλει να μας επαναφέρει στη μετάνοια, καθότι θα κρίνει μια ημέρα, όλη την οικουμένη. Αν δεν μακροθυμούσε και τιμωρούσε αμέσως όσους πλουτίζουν, τότε δεν θα έδινε την ευκαιρία στον Ζακχαίο να μετανοήσει και τον Ματθαίο να επιστρέψει και να γίνει Απόστολος. Και αν ο Κύριος τιμωρούσε αμέσως, σύμφωνα με τα αμαρτήματα και οδηγούσε στην καταδίκη, πώς θα ήταν δυνατόν να σωθούν ο Απόστολος Παύλος και ο Απόστολος Πέτρος, οι κορυφαίοι διδάσκαλοι της οικουμένης; Γι' αυτό ο Κύριος ανέχεται και μακροθυμεί, καλώντας όλους σε μετάνοια. (Ιερός Χρυσόστομος)
• Όσοι δεν χρησιμοποιούν την ευκαιρία της μακροθυμίας του Θεού, που προσφέρεται για μετάνοια, καθιστούν τους εαυτούς τους υπεύθυνους για μεγαλύτερη τιμωρία. Και πολλοί, επειδή δεν τιμωρήθηκαν αμέσως από τον Κύριο, παίρνουν θάρρος και συνεχίζουν άφοβα την αμαρτία. Όμως αυτή η μακροθυμία του Θεού, θα έπρεπε να τους φοβίζει... (Ιερός Χρυσόστομος)
• Δεν απορείς και δεν θαυμάζεις; Πώς δεν πέφτουν κεραυνοί και πως δεν ανατρέπονται τα πάντα εκ θεμελίων; Αυτά βέβαια που γίνονται είναι άξια κεραυνών και κολάσεως, αλλά ο Θεός είναι μακρόθυμος και πολυεύσπλαχνος και ανέχεται και απομακρύνει την οργή Του, ώστε να σε καλεί σε μετάνοια και σε διόρθωση. (Ιερός Χρυσόστομος)
• Να μην σκέπτεσαι μόνο την κόλαση, αλλά να σκέπτεσαι και την άπειρη μακροθυμία του Θεού. Διότι πόσες φορές διαπράξαμε τα ίδια κακά και όμως Εκείνος ακόμα μακροθυμεί!... Αυτό δεν πρέπει να μας επαναπαύει, αλλά πρέπει να μας φοβίζει... (Ιερός Χρυσόστομος)
• Εάν ο Θεός ήθελε να εξετάζει με ακρίβεια τα σφάλματα που διαπράττουμε απέναντί Του, ούτε μία μέρα δεν θα ήταν δυνατόν να μείνουμε ζωντανοί. "Εάν ανομίας παρατηρήσης Κύριε, Κύριε τίς υποστήσεται;" (Ψαλμοί 129,3). Εάν παρατηρήσεις δηλ. Κύριε τα λάθη και τα σφάλματα που κάνουμε, ποιός θα μπορέσει να σταθεί ενώπιόν Σου; (Ιερός Χρυσόστομος)
• Μακροθυμία είναι όπλο της φρόνησης, δικαστήριο της οργής, της καρδιάς ιατρείο, νουθεσία αυτών που αποθρασύνονται, γαλήνη των ταραγμένων, ήρεμο λιμάνι, αγαθοεργία των λυπημένων, πραότητα προς όλους, που βλασφημούμενη ευλογά και υβριζόμενη χαίρεται, παρηγοριά αυτών που αναστενάζουν, καθρέφτης των ελπιζομένων, βραβείο των κακοπαθούντων. (Άγιος Νείλος ο Ασκητής)
• Ο Θεός μας ανέχεται όλους μας. Έτσι και εμείς πρέπει να ανεχόμαστε τους άλλους. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
• Σήμερα ο Θεός ανέχεται την κατάσταση. Ανέχεται, ανέχεται, για να είναι αναπολόγητος ο κακός. Είναι περιπτώσεις που ο Θεός επεμβαίνει άμεσα και αμέσως, ενώ σε άλλες περιπτώσεις περιμένει. Δεν δίνει αμέσως την λύση και περιμένει την υπομονή των ανθρώπων, την προσευχή, τον αγώνα. Τι αρχοντιά έχει ο Θεός! Ένας πόσους είχε σφάξει τότε με τον πόλεμο και ακόμη ζει. Θα του πει στην άλλη ζωή ο Θεός: ''Σε άφησα να ζήσεις περισσότερο και από τους καλούς''. Δεν θα έχει ελαφρυντικά. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
• Γίνε μακρόθυμος και πράος, γιατί ο μακρόθυμος είναι πολύ σοφός. (ΆγιοςΙσαάκοΣύρος)
• Πόσο σφάλλει κάθε μέρα η ανθρωπότης στον Θεό! Και όμως εκείνος, ποτέ δεν μας οργίζεται, ποτέ δεν μας ρίχνει κακία! Ποτέ! Ποτέ!... Τον βλασφημούμε, Τον παροργίζουμε, Τον μουντζώνουμε, Τον ξανασταυρώνουμε και Εκείνος πάλι μας υπομένει... Πάλι μας αγαπά... Διότι είναι Θεός ελέους, είναι Θεός αγάπης, Θεός της ευσπλαχνίας! Για όλα αυτά τα ακάθαρτα, τα οποία Του προσφέρουμε εμείς, Εκείνος μας προσφέρει έλεος και παρηγοριά... (Όσιος Άνθιμος της Χίου)
• Πρέπει να θαυμάζουμε τη μεγάλη μακροθυμία και την υπομονή που μας δείχνει ο Κύριος και δεν μας αντιμετωπίζει σαν την άκαρπη συκιά. Ας βιαστούμε, για να Τον εξευμενίσουμε, με την μετάνοια και τα δάκρυά μας. (Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης)
• Αν ο Κύριος δεν ήταν μακρόθυμος, αν δεν αγαπούσε τους ανθρώπους, θα υπόμενε τις τόσες προσβολές μας; Αν δεν σε αγαπούσε, αν δεν ήταν μακρόθυμος, θα έλεγε: "Βασανίσου, αν είσαι κακός από την φύση σου. Δεν θα σε σώσω ξανά, μετά από τόσες φορές, που σε έχω σώσει". Γι' αυτό να δοξάζεις την αγάπη και την μακροθυμίσ Του. Για σκέψου: Τί θα γινόταν, αν δεν υπήρχε Εκείνος, για να σε σώσει;... (Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης)
• Ο Θεός είναι μακρόθυμος και πολυέλεος απέναντί σου. Αυτό το διαπιστώνεις, πολλές φορές την ημέρα. Γι' αυτό πρέπει νσ είσαι και εσύ μακρόθυμος και εύσπλαχνος στους αδελφούς σου, τηρώντας και τους λόγους του Αποστόλου, που πριν από όλα μιλάει για μακροθυμία: "Η αγάπη μακροθυμεί, χρηστεύεται" (Α' Κορινθίους 13,4) (Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης)
• Το παράδειγμα της μακροθυμίας του Θεού πρέπει να χαλιναγωγήσει την ανυπομονησία μας, που μας στερεί την ειρήνη. (Στάρετς Ιωσήφ)
• Η μακροθυμία του Θεού είναι αφάνταστη. Ο Θεός μια ολόκληρη ζωή μας υπομένει και στην εσχάτη στιγμή, δέχεται την μετάνοιά μας και μας βάζει στον παράδεισο... (Γέροντας Εφραίμ Σκήτης Αγίου Ανδρέα)
• Πρέπει να είμαστε συμπαθείς και επιεικείς στην αδυναμία του άλλου· και όσο και αν φαίνεται η αδυναμία του άλλου προδοτική, εμείς δεν πρέπει να λυγίζουμε, να εξαντλούμε την μακροθυμία μας. (ΓέρονταςΙωσήφοΒατοπαιδινός)
• Ο Θεός ''μακροθυμεί'', δηλαδή αποταμιεύει τον θυμό Του, δεν τον εκτοξεύει σαν επιθετικό όπλο, για να καταστρέψει όσους Τον αντιμάχονται ή αρνούνται το θέλημά Του. Περιμένει και αυτή η μακροθυμία Του, είναι αγάπη και Έλεος και φιλανθρωπία και Ισχύς. Είναι Δύναμις κραταιά... Εμείς οι άθρωποι κάνουμε το αντίθετο. Εκτοξεύουμε τον θυμό μας. Τον κάνουμε βέλος οξύ και μ' αυτό ''τρυπάμε'' την ψυχή μας και από το τρύπημα αυτό εκτοξεύεται ο θυμός μας, δηλαδή η δύναμη της ψυχής μας χάνεται... Ο θυμός μας όμως, δεν πρέπει να χαθεί. Πρέπει να μείνει μέσα στην ψυχή μας, να γινόμαστε μακρόθυμοι. Δηλαδή σε όλο το μάκρος και το πλάτος και το βάθος της ψυχής μας, να κινείται ο θυμός σαν δύναμη αφυπνιστική, να διεγείρεται ''το υπνηλόν'' της ψυχής μας και να έχουμε εγρήγορση, ευτονία, αισιοδοξία, χαρά... Ο θυμός όταν κινείται σε όλη την ψυχή μας και δεν οξύνεται σαν πολεμικό όπλο, γίνεται δημιουργικός, απαραίτητος για τη ζωή της ψυχής μας. Όταν οξύνεται, συγκεντρώνεται όλος σαν πολεμικό βέλος και κινείται με σφοδρότητα να εγκαταλείψει την ψυχή μας και να ξεχυθεί προς τους άλλους ανθρώπους σαν κεραυνός. Η Αγία Γραφή, με πολύ συνοπτική διατύπωση μας λέει, πως πρέπει να χρησιμοποιούμε τον θυμό μας, αντιδιαστέλλοντας την χρήση του θυμού που κάνει ο άφρων άνθρωπος: ''Όλον τον θυμόν αυτού εκφέρει άφρων, σοφός δε ταμιεύεται κατά μέρος'' (Παροιμίες 29,11). Ο σοφός άνθρωπος, γνωρίζει, ότι πρέπει να αποταμιεύει τον θυμό του και όχι να τον σπαταλά, σε αντίθεση με τον άφρονα άνθρωπο, που τον σκορπαέι, επιτιθέμενος στους ανθρώπους. Με την σπατάλη του θυμού μας, η ψυχή μας εξατμίζεται, συρρικνώνεται και ατροφεί. Αυτό μπορεί να το διαπιστώσει κανείς εύκολα, αρκεί να παρατηρήσει τον εαυτόν του, μετά από ένα οξύ ξέσπασμα θυμού. Θα διαπιστώσει τότε, πως μετά το θύμωμά του, νοιώθει εξαντλημένος, σαν να τον έχουν δείρει ή σαν να πέρασε βαρειά αρρώστια, που τον άφησε εξασθηνεμένο. (π. Βασίλειος Βολουδάκης)
• Να υπομένετε αγόγγυστα τους κακούς τρόπους του συνανθρώπου σας, την αγανάκτησή του, την οργή του, τις απερισκεψίες του. (Είπε Γέρων)
• Μια φορά βρήκε κάποιος τον Άγιο Παϊσιο τον Αγιορείτη να κουβεντιάζει με μια παρέα νεαρών, που μιλούσαν με αναίδεια. Πλησίασε και είπε ενοχλημένος: ''Γέροντα, πώς τους ανέχεστε; Διώξτε τους τέλος πάντων!''. Ο Άγιος Παϊσιος, δεν του έδωσε σημασία. Ύστερα από λίγο, αυτός ξαναπήγε και το επανέλαβε. Τότε ο Άγιος τον κοίταξε με βλέμμα πονεμένο και τον ρώτησε: ''Εσένα, πώς σε ανέχεται ο Θεός; Το σκέφτηκες καμμιά φορά;''.

***

ΠΕΡΙ ΜΑΡΤΥΡΙΟΥ ΚΑΙ ΜΑΡΤΥΡ