Περί νήψης

Γρηγορείτεκαιπροσεύχεσθείναμηεισέλθητεειςπειρασμόν. [Αγρυπνείτε, προσέχετε και προσεύχεστε, για να μην πέσετε σε πειρασμό.] (ΚατάΜάρκον 14,38)
Διο αναζωσάμενοι τας οσφύας της διανοίας υμών, νήφοντες τελείως. Νήψατε, γρηγορήσατε· ο αντίδικος υμών διάβολος ως λέων ωρυόμενος περιπατεί ζητών τίνα καταπίη.[Περιμαζέψτε και συγκεντρώστε τις σκέψεις σας και μείνετε άγρυπνοι. Αγρυπνείτε και προσέχετε, διότι ο αντίπαλος σας και κατήγορος διάβολος, σαν λιοντάρι που ωρύεται, περιπατεί με μανία ζητά ποιόν να καταπιεί (παρασέρνοντας αυτόν στην αμαρτία και τον αιώνιο θάνατο). (Α' Πέτρου 1,13 και 5,8)
Συ δε νήφε εν πάσι. [Εσύ όμως πρόσεχε άγρυπνος σε όλα, όσα διδάσκει ο Θεός και επιβάλλει το καθήκον σου.] (Προς Τιμόθεον Β' 4,5)
Όπως είναι αδύνατο να ζήσει κανείς στη ζωή αυτή χωρίς να τρώει και να πίνει, έτσι είναι αδύνατο, χωρίς φύλαξη του νου και καθαρότητα της καρδιάς, δηλαδή την νήψη, να φτάσει η ψυχή σε κάτι πνευματικό και αρεστό στο Θεό, ή να ελευθερωθεί από την κατά διάνοια αμαρτία, ακόμη και αν βιάζει κανείς τον εαυτό του να μην αμαρτάνει από τον φόβο των κολάσεων. (Άγιος Ησύχιος ο Πρεσβύτερος)
Η νήψη είναι μια μέθοδος και επιστήμη, η οποία απαλλάσσει τον άνθρωπο - με την βοήθεια του Θεού - τελείως από εμπαθείς σκέψεις και λόγους και από πονηρά έργα, αν εξακολουθεί ο άνθρωπος την πνευματική αυτήν μέθοδο επί πολύ καιρό και την εφαρμόζει με προθυμία. Η νήψη χαρίζει επίσης ασφαλή γνώση του ακαταλήπτου Θεού, όσο είναι δυνατόν και λύση Θείων και κρυπτών μυστηρίων. Επίσης με αυτήν κατορθώνει ο άνθρωπος, να εκπληρώσει όλες τις εντολές της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης και αυτή παρέχει όλα τα αγαθά του μέλλοντος αιώνος. Αυτή είναι κυρίως η καθαρότητα της καρδιάς, η οποία λόγω του μεγαλείου και της ωραιότητάς της, ή, για να κυριολεκτήσω, λόγω της αμέλειάς μας είναι πάρα πολύ σπάνια σήμερα στους μοναχούς. Αυτήν ο Χριστός την μακαρίζει με αυτά τα λόγια: «Μακάριοι όσοι έχουν καθαρή καρδιά διότι αυτοί θα αντικρύσουν τον Θεό». Τέτοια λοιπόν που είναι, χρειάζεται και μεγάλο τίμημα για να την αγοράσεις. Η νήψη, όταν πολυκαιρίσει στον άνθρωπο, γίνεται οδηγός σωστού και θεάρεστου βίου. αυτό είναι και η επισφράγιση της θεωρίας. Μας διδάσκει να κινούμε δίκαια και τα τρία μέρη της ψυχής (το λογιστικό, το θυμικό και το επιθυμητικό) και να φυλάγομε με ασφάλεια τις αισθήσεις μας. Και τις τέσσερις γενικές αρετές (φρόνηση, ανδρεία, σωφροσύνη και δικαιοσύνη), τις μεγαλώνει κάθε μέρα, σ' εκείνον που την κατέχει. (Άγιος Ησύχιος ο Πρεσβύτερος)
Η ευχή έχει ανάγκη της νήψεως, όπως το λυχνάρι για να φωτίσει έχει ανάγκη από φυτίλι. (Άγιος Ησύχιος ο Πρεσβύτερος)
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι νήψεως. Ένας τρόπος νήψεως είναι να εξετάζεις συχνά και προσεκτικά την φαντασία (παράσταση) του πονηρού λογισμού, δηλ. την «προσβολή», γιατί ο σατανάς δεν μπορεί χωρίς φαντασία να δημιουργεί λογισμούς και να τους παρουσιάζει στο νου, για να τον εξαπατήσει. Άλλος τρόπος είναι να κρατάς την καρδιά σου πάντοτε σε βαθιά σιωπή και ησυχία από κάθε λογισμό και να προσεύχεσαι. Άλλος τρόπος είναι να παρακαλείς συνεχώς τον Κύριο Ιησού Χριστό με ταπείνωση να έρθει σε βοήθεια. Άλλος τρόπος είναι να θυμάται κανείς ακατάπαυστα το θάνατο. Όλες αυτές οι εργασίες, αγαπητέ, εμποδίζουν τις πονηρές σκέψεις σαν φοβεροί θυρωροί. Το να προσβλέπεις στον ουρανό και να νομίζεις ότι η γη δεν είναι τίποτε, είναι και αυτό ωφέλιμο και αποτελεσματικό μαζί με τα άλλα. (Άγιος Ησύχιος ο Πρεσβύτερος)
Εκείνος που γεννήθηκε τυφλός, δεν βλέπει το φως του ήλιου. Και εκείνος που δεν ζει με τη νήψη, δεν βλέπει τις πλούσιες ακτινοβολίες της Χάρης που έρχεται από τον ουρανό. Ούτε θα ελευθερωθεί ποτέ από τα πονηρά έργα και λόγια και σκέψεις που μισεί ο Θεός. Και κατά την έξοδό του από την ζωή, δεν θα περάσει ελεύθερα από τους άρχοντες (τελώνια) του σκοτεινού ταρτάρου. (Άγιος Ησύχιος ο Πρεσβύτερος)
Θεμέλια του σπιτιού είναι οι πέτρες. Θεμέλιο και οροφή της αρετής της νήψεως είναι το προσκυνητό και άγιο όνομα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Ένας ανόητος κυβερνήτης πλοίου, αν στην τρικυμία διώξει τους ναύτες και ρίξει στη θάλασσα τα κουπιά και τα πανιά και κοιμηθεί, εύκολα θα ναυαγήσει. Και η ψυχή ευκολότερα θα καταποντιστεί από τους δαίμονες, αν αμελήσει τη νήψη και δεν επικαλείται, μόλις φανεί η δαιμονική προσβολή, το όνομα του Ιησού Χριστού. (Άγιος Ησύχιος ο Πρεσβύτερος)
Όπως όταν χτυπήσει κανείς την ρίζα του φυτού, το ξεραίνει ολόκληρο, έτσι συμβαίνει και όταν χτυπηθεί από τους πονηρούς λογισμούς η καρδιά του ανθρώπου. Πρέπει να προσέχουμε κάθε στιγμή, γιατί οι δαίμονες ποτέ δεν κάθονται αργοί. (Άγιος Ησύχιος ο Πρεσβύτερος)
Όπως το αλάτι κάνει νόστιμο το ψωμί και κάθε φαγητό και διατηρεί τα κρέατα να μην σαπίζουν, το ίδιο σκέψου και για τη νοητή γλυκύτητα και τη θαυμαστή εργασία της φυλάξεως του νου. Γιατί γλυκαίνει με Θείο τρόπο τον εσωτερικό και τον εξωτερικό άνθρωπο, διώχνει την δυσωδία των πονηρών λογισμών και μας διατηρεί σταθερούς στα καλά. (Άγιος Ησύχιος ο Πρεσβύτερος)
Χωρίς προσοχή και εγρήγορση του νου (νήψη) είναι αδύνατο να σωθούμε και να λυτρωθούμε από τον διάβολο. (Άγιος Πέτρος ο Δαμασκηνός)
Ο διάβολος επιτίθεται με μεγάλη σφοδρότητα. Πολιορκεί από παντού τη σωτηρία μας. Πρέπει λοιπόν, να αγρυπνούμε, να είμαστε νηφάλιοι και από παντού να περιτειχίζουμε τον εαυτόν μας, ώστε να αποκρούουμε τις επιθέσεις του εχθρού. Διότι αν βρει μικρή έστω ευκαιρία, ετοιμάζει μεγάλης κλίμακας επίθεση, για να περάσει μέσα μας, όλη η δύναμή του. (Ιερός Χρυσόστομος)
Ο διάβολος, όταν δει πνευματικό πλούτο συγκεντρωμένο, καταλαμβάνεται από μανία και ακονίζει τα δόντια του και πάντοτε καιροφυλακτεί, ώστε να βρει την κατάλληλη ευκαιρία και να αφαιρέσει κάτι απ' αυτά που φυλάσσονται μέσα μας. Kαμμία ευκαιρία δεν είναι κατάλληλη σ' εκείνον, παρά μόνο η δική μας αδιαφορία. Για τούτο πρέπει διαρκώς να αγρυπνούμε και να φράσσουμε τελείως τις εισόδους σε εκείνον. (Ιερός Χρυσόστομος)
Από εκείνους που είναι άγρυπνοι, ο ληστής τίποτε δεν θα μπορέσει να αρπάξει. Αυτό συμβαίνει και με όσους ζουν φωτεινό, ορθό βίο. Από εκείνους όμως που κοιμούνται, που ραθυμούν και αδιαφορούν, όλα τα κλέβει. Και αυτοί είναι οι προσκολλημένοι στα πράγματα του παρόντος βίου. (Ιερός Χρυσόστομος)
Από τίποτα δεν έχουμε ανάγκη, εκτός από νήφουσα καρδιά. (Όσιος Ποιμήν)
Πρέπει πάντοτε να είσαι άγρυπνος και να προσέχεις πολύ και να παρατηρείς την καρδιά σου, να είναι πάντοτε ειρηνική και αναπαυμένη. (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης)
Χωρίς την φύλαξη του νου και της καρδιάς, είναι αδύνατον να γνωρίσει κανείς πότε σφάλλει, είτε με λόγια, είτε με τους λογισμούς. Και πολλές φορές αμαρτάνει και μάλιστα με αμαρτίες βαρειές και δεν τις αισθάνεται και στη συνέχεια, ούτε λυπάται γι' αυτές και ούτε μετανοεί. (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης)
Όσο βρίσκεσαι στο σώμα, μην αφήσεις αφύλαχτη την καρδιά σου. Γιατί, όπως ένας γεωργός δεν μπορεί να έχει εμπιστοσύνη στους καρπούς που ωριμάζουν στον αγρό του, επειδή δεν ξέρει τι μπορεί να πάθουν πριν τους ασφαλίσει μέσα στις αποθήκες του, έτσι και ο άνθρωπος δεν μπορεί ν' αφήσει αφύλαχτη την καρδιά του όσο αναπνέει. Και όπως ο άνθρωπος, ως την τελευταία του πνοή, δεν ξέρει από ποιά αρρώστια θα προσβληθεί το σώμα του από ασθένειες, έτσι δεν μπορεί να δείξει αδιαφορία και για την ψυχή του, όσο βρίσκεται μέσα στην περιοχή των εχθρών, δηλαδή στην παρούσα ζωή, αλλά πάντοτε πρέπει να κραυγάζει στο Θεό για τη βοήθεια και το έλεός Του. (Άγιος Ησαϊας ο Αναχωρητής)
Ο νους που δεν διασκορπίζεται στα έξω, ούτε διαχέεται εδώ και εκεί στον κόσμο, μέσω των αισθητηρίων, επιστρέφει στον εαυτόν του. (Μέγας Βασίλειος)
Επειδή εμείς, οι άνθρωποι, εύκολα αμαρτάνουμε με τις σκέψεις, ο Πλάστης μας πρόσταξε να έχουμε ως πρωταρχική φροντίδα την καθαρότητα του νου, που είναι ο ηγεμόνας του ψυχικού μας κόσμου. Οι πράξεις του σώματος, για να πραγματοποιηθούν, χρειάζονται και χρόνο και κόπους και συνεργάτες και τις κατάλληλες ευκαιρίες. Οι κινήσεις όμως του νου επιτελούνται ταχύτατα και σε κάθε καιρό, δίχως κόπους και ιδιαίτερες φροντίδες. Όπου λοιπόν η αμαρτία είναι εύκολη και γρήγορη, εκεί απαιτείται και αυξημένη επαγρύπνηση. ''Φυλάξου'', μας φωνάζει ο Θεός, ''μην αμαρτήσεις με καμμιά κρυφή σκέψη της ψυχής σου''. (ΜέγαςΒασίλειος)
Νήψη είναι η προσοχή στους λογισμούς, στις πράξεις, στις κινήσεις. Όταν την μια ημέρα προσέχεις, παρακολουθείς τον εαυτό σου και εξετάζεις την συμπεριφορά σου, την επόμενη ημέρα θα είσαι προσεκτικότερος κ.ο.κ. Όλη η βάση είναι η προσοχή. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
Χρειάζεται συνεχής επαγρύπνηση. Ακόμη και όταν φθάσουμε να κάνουμε θαύματα, εάν λίγο αμελήσουμε, μπορεί εύκολα να επιστρέψουμε στις προηγούμενες αμαρτίες και κακές συνήθειές μας. Τα πάθη είναι φιλεπίστροφα. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
Όταν λείπει η εγρήγορση, λείπει ο νους από το κεφάλι (κλέβεται από το ταγκαλάκι) και εμείς τότε μένουμε με το σώμα μόνο, χωρίς νου, σαν κούτσουρα και όταν συμμαζέψουμε αργότερα τον νου μας, είναι βαρυφορτωμένος από σκουπίδια, τα οποία χρησιμοποιεί ο πονηρός για προσανάμματα και μας βάζει φωτιά στο κούτσουρο (την σάρκα) και εκείνος μας κοροϊδεύει και χοροπηδάει χαρούμενος από κακία. Γιατί όταν λείπει ο νους, είναι σαν να λείπει ο νοικοκύρης του σπιτιού και τότε είναι που γίνεται ερείπιο το σπίτι. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
Όταν πήγα στο Μοναστήρι, άρχισα πολλή προσευχή. Όμως δεν πρόσεχα τόσο τον εαυτόν μου. Πέρασε λίγος καιρός και λέω: ''κάτι δεν πάει καλά''. Τότε κατάλαβα, ότι μου έλειπε η νήψη, ο συνεχής έλεγχος του εαυτού μου. Στις αρχές χρειάζεται πιο πολλή προσοχή (νήψη), παρά προσευχή. Να παρατηρούμε την κάθε μας κίνηση. Δεν ωφελεί η προσευχή, όταν δεν υπάρχει νήψη. Περισσότερο από την προσευχή και την μελέτη, βοηθάει η παρακολούθηση του εαυτού μας, η νήψη. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
Χωρίς νήψη, οι προσβολές των λογισμών εξελίσσονται σε πάθη και καταντά ο άνθρωπος ''παντοπωλείο'' των παθών. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
Κανείς δεν μπόρεσε, αν δε φύλαξε το νου του, να φτάσει στην καθαρότητα της καρδιάς, για να γίνει άξιος να δει το Θεό. Γιατί χωρίς την προσοχή, κανείς δεν μπορεί να γίνει "πτωχός τω πνεύματι", μήτε μπορεί να πενθήσει ή να πεινάσει και να διψάσει τη δικαιοσύνη, και χωρίς νήψη κανείς δεν μπορεί να είναι αληθινά ελεήμων ή καθαρός στην καρδιά ή ειρηνοποιός ή διωγμένος για χάρη της δικαιοσύνης· και για να πω γενικά, με κανένα τρόπο δεν μπορεί κανείς ν' αποκτήσει όλες τις θεόπνευστες αρετές, παρά με τη νήψη. (Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος)
Πρέπει να οπλιζόμαστε με όλα τα μέσα εναντίον των εχθρών, γιατί και από έξω μας χτυπούν και από μέσα μας πολεμούν. Και όπως ακριβώς το πλοίο άλλοτε καταποντίζεται από την εξωτερική τρικυμία και άλλοτε βουλιάζει, επειδή κάνει νερά στο εσωτερικό του, έτσι και η ψυχή, άλλοτε κινδυνεύει από τις εξωτερικές επιθέσεις των πονηρών πνευμάτων και άλλοτε παραδίνεται στον εχθρό με τους εσωτερικούς λογισμούς. Πρέπει λοιπόν και τις εξωτερικές επιθέσεις των πνευμάτων να παρακολουθούμε και τις εσωτερικές κακίες, που εκδηλώνονται με τους λογισμούς, ν' ανιχνεύουμε. Πολύ περισσότερο μάλιστα να επαγρυπνούμε για τους λογισμούς, γιατί και ακατάπαυστα μας τριβελίζουν και ασυναίσθητα μας οδηγούν στην απώλεια. Γιατί όταν είναι εξωτερικές τρικυμίες και κραυγάζουν οι ναύτες, πολλές φορές σώζονται από τα κοντινά πλοία. Αν όμως το σκάφος πάθει εσωτερικό ρήγμα και οι ναύτες κοιμούνται, τότε και χωρίς θαλασσοταραχή θα εισορμήσουν μέσα του τα νερά και θα το βυθίσουν. Πρέπει λοιπόν να δείχνουμε πιο έντονη προσοχή στους λογισμούς. Γιατί ο εχθρός, που θέλει να γκρεμίσει την ψυχή όπως (θα γκρέμιζε) ένα σπίτι, ή αρχίζει από τα θεμέλια το καταστροφικό του έργο, ή ξεκινάει από την οροφή και τη ρίχνει κάτω, ή ακόμα μπαίνει από τα παράθυρα και αφού δέσει τον οικοδεσπότη, γίνεται κύριος όλων. Θεμέλια είναι τα καλά έργα, οροφή είναι ή πίστη και παράθυρα οι αισθήσεις. Με όλα αυτά μας πολεμάει ο εχθρός. Εκείνος λοιπόν που θέλει να σωθεί, πρέπει να έχει τα μάτια του δεκατέσσερα. Στην παρούσα ζωή δεν μπορούμε να είμαστε ξέγνοιαστοι, γιατί λέει η Γραφή: "Ο δοκών έστάναι βλεπέτω μη πέση" (Α' Κορ. 10,12) (Αγία Συγκλητική)
Νήψη είναι η τήρηση της καθαρότητας του νου. (Όσιος Παϊσιος Βελιτσκόφσκυ)
Οι σωματικοί αγώνες χωρίς την εσωτερική νήψη της καρδιάς, την προσοχή και την νοερά εργασία, ομοιάζουν σαν ένα ξερό φύλλο... (Όσιος Παϊσιος Βελιτσκόφσκυ)
Τον περισπασμό τον νου δεν θα τον αποφύγεις αν: α) δεν προσεύχεσαι αδιάλειπτα β) δεν στερείς το στομάχι σου από πολλή τροφή και γ) δεν συγκρατείς την γλώσσα σου. (Όσιος Παϊσιος Βελιτσκόφσκυ)
"Μείνετε άγρυπνοι και προσεύχεστε, για να μην σας νικήσει ο πειρασμός" έλεγε ο Κύριος στους μαθητές Του (Μαρκ. 14,38). Και σε όλη την Χριστιανοσύνη, επομένως και σε εμάς έδωσε εντολή: "Σε όλους το λέω: Αγρυπνείτε!" (Μαρκ. 13,37). Όποιος έχει παραδοθεί στον περισπασμό (περιπλάνηση του νου), εναντιώνεται με την ζωή του, στην εντολή αυτή του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. (Άγιος Ιγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
Ο διασκορπισμός του νου από τις πολλές μέριμνες, δεν μας επιτρέπει να γνωρίσουμε σε βάθος τον εαυτόν μας. Και έχοντσς άγνοια του εαυτού μας, είμαστε κενόδοξα ικανοποιημένοι μ' αυτόν... (ΆγιοςΙγνάτιοςΜπριαντσιανίνωφ)
Ο άνθρωπος που ζει μέσα στον περισπασμό, μοιάζει με σπίτι δίχως πόρτα και κλειδαριές. Κανένας θησαυρός δεν μπορεί να φυλαχτεί σε τέτοιο σπίτι, που είναι ανοιχτό, για τους κλέφτες και τους ληστές. (Άγιος Ιγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
Οι αληθινοί δούλοι του Θεού, επιτηρούν τον νου και την καρδιά τους, με συνεχή εγρήγορση και νήψη. Φωτισμένοι από την Θεία Χάρη, αντιλαμβάνονται ήδη από μακριά, τους νοητούς κλέφτες και φονιάδες, όταν αυτοί τους πλησιάζουν και βλέπουν μέσα τους σαν σε καθρέφτη, τα μαύρα πρόσωπα των νοητών αιθιόπων. Διακόπτοντας από τούτη τη ζωή κάθε κοινωνία με τους δαίμονες, στερούν από αυτούς κάθε δικαίωμα ή εξουσία πάνω στις ψυχές τους. Έτσι, όταν χωρίζονται από τα σώματά τους, περνούν ανεμπόδιστα τις εξουσίες του αέρα, τις νικημένες ήδη από την αρετή τους... (Άγιος Ιγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
Από την προσοχή γεννιέται η κατάνυξη και από την κατάνυξη αυξάνεται η προσοχή. Η μία γεννά, αλλά και ενισχύει την άλλη. Και οι δύο μαζί δίνουν βάθος στην προσευχή, και βαθμιαία, ζωή στην καρδιά, την οποία καθαρίζουν. (Άγιος Ιγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
Η πνευματική επαγρύπνηση και ο αγώνας σου κατά του δαιμονικού κακού, θα διαρκέσει μέχρι το τέλος της ζωής σου και αυτό γιατί ο σατανάς συνεχώς επαγρυπνεί και ποτέ δεν ησυχάζει, αλλά σαν άγριο λιοντάρι περιφέρεται παντού ζητώντας να καταπιεί όποιον του έχει ξεφύγει. Αλλοίμονο σ' εκείνον που θα τον βρει κοιμισμένο! (Άγιος Δημήτριος του Ροστώφ)
Συχνά ο Θεός, λόγω της αδυναμίας μας, συγκαταβαίνει σπλαχνικά και διώχνει μακριά μας τον σατανά. Αν όμως εμείς, από αμέλεια, πάψουμε να Τον φοβόμαστε και να προσέχουμε, αμέσως παραδινόμαστε πάλι σε πειρασμούς. (Αββάς Βησσαρίων)
Ο άνθρωπος μοιάζει με δένδρο. Η σωματική άσκηση είναι τα φύλλα, ενώ η εσωτερική άσκηση είναι ο καρπός. Και επειδή σύμφωνα με την Γραφή ''κάθε δένδρο που δεν δίνει καλό καρπό κόβεται και ρίχνεται στην φωτιά'' (Λουκ. 3,9), είναι φανερό, ότι πρέπει να καταβάλλουμε κάθε φροντίδα για τον καρπό, δηλ. για την φύλαξη του νου. Ένα δένδρο βέβαια χρειάζεται να είναι σκεπασμένο και στολισμένο και με φύλλα. Αυτά είναι ο σωματικός κόπος. (Αββάς Αγάθων)
Η λέξη "νήψις" προέρχεται εκ του "νήφω", που σημαίνει αγρυπνώ, φρουρώ, επισκοπώ, παρατηρώ, επιβλέπω, παρακολουθώ. Αυτά όλα οι Πατέρες τα συνοψίζουν σε μια αδιάλειπτη προσοχή του νοός. Η νήψις εικονίζεται με την αξίνα, η οποία καταρρίπτει τα μεγάλα δένδρα χτυπώντας τη ρίζα τους. Και όταν χτυπηθεί η ρίζα, δεν ξαναφυτρώνουν. Έτσι και όταν ο νους του ανθρώπου, του Χριστιανού, έχει την προσοχή αυτή της νήψεως, φρουρεί την καρδιά και τις πέντε αισθήσεις, τόσον τις σωματικές όσον και τις πνευματικές, της ψυχής. Όταν ο νους νήφει, όταν προσέχει, όταν φρουρεί τα διανοήματα, τις σκέψεις, όταν ελέγχει την φαντασία, τότε όλος ο άνθρωπος ψυχοσωματικά διατηρείται καθαρός. Και όταν ο άνθρωπος δια της νήψεως και της εργασίας της πνευματικής καθίσταται καθαρός, οι προσευχές του έχουν παρρησία προς τον Θεό, διασχίζουν τον αιθέρα, ξεπερνούν τους αστέρας, διέρχονται τους ουρανούς και πλησιάζουν στον θείο θρόνο της χάριτος, όπου δέχονται τις ευλογίες του Θεού. Και ο άνθρωπος προσευχόμενος ούτως, πλουτίζει την κατά Θεόν χάριν. (Γέροντας Εφραίμ της Αριζόνας)
Η αδιάλειπτος προσοχή πάνω στους λογισμούς, η ακατάπαυστος προσευχή, η αδιάλειπτος μνήμη του θανάτου, της κρίσεως, της Κολάσεως και του Παραδείσου, αποτελούν την νήψη. (Γέροντας Εφραίμ της Αριζόνας)
Ένα μέρος της νήψεως είναι η νοερά προσευχή. Η θεωρία του Θεού είναι ένα άλλο μέρος της νήψεως. Και η μαχητικότητα του πνεύματος είναι ένα άλλο μέρος. Αυτά τα τρία μέρη όταν ενωθούν σε μια προσπάθεια του ανθρώπου, συν τω χρόνω, φέρνουν την αγιότητα. (Γέροντας Εφραίμ της Αριζόνας)
Χωρίς νήψη δεν μπορεί να γίνει καρποφόρος πνευματικός αγώνας. Έχοντας νήψη ο άνθρωπος, απομακρύνει τους όποιους βλαβερούς λογισμούς του σπέρνει ο διάβολος και έτσι διατηρεί την καρδιά του καθαρή. Δια της εργασίας της νήψεως ο άνθρωπος, σύντομα και εύκολα προχωρεί στην απαλλαγή από τα πάθη και στην κάθαρση της ψυχής. (Γέροντας Εφραίμ της Αριζόνας)
Εάν νήφουμε, δεν θα κατακρίνουμε. Διότι με την προσβολή της κατακρίσεως, αμέσως η νήψη θα θέσει φραγμό και θα εμποδίσει να συνεχισθεί ο λογισμός της κατακρίσεως. (Γέροντας Εφραίμ της Αριζόνας)
Το παν στον μοναχό (αλλά και σε όλους τους ανθρώπους), είναι η τήρηση του νου. Από εκεί γίνονται όλα. Γι' αυτό και επιβάλλεται ο μοναχός, να έχει αυστηρή προσήλωση, τήρηση και στροφή προς τον νου του. Να τον ελέγχει, γιατί από εκεί ξεκινούν όλα τα καλά και από εκεί μπαίνει φραγμός όλων των κακών. Η χρήση και παράχρηση των νοημάτων, γεννά όλα τα υπόλοιπα. Εάν κάποιος κάνη καλή κρίση των νοημάτων, οπωσδήποτε θα κάνη και καλή χρήση των πραγμάτων, αλλιώς θα συμβαίνει το αντίθετο. Γι' αυτό να στρέψετε όλο σας το ενδιαφέρον στην προσοχή του νου. Ένας άριστος τρόπος τηρήσεως του νου είναι η συνεχής μνήμη του Θεού. Εάν η προσοχή στραφεί εις αυτόν τον στόχο, τότε ο άνθρωπος αμέσως ευρισκόμενος στην μνήμη του Θεού, δεν αμαρτάνει. (Γέροντας Ιωσήφ ο Βατοπαιδινός)
Μου ζητάει κάποιος βοήθεια. Εγώ εκείνη την ώρα είμαι κουρασμένος και τον αγριομιλάω. Η στάση μου αυτή είναι ένα πονηρό έργο και φανερώνει, ότι μέχρι σήμερα, δεν έχω χρησιμοποιήσει την πνευματική μέθοδο της νήψεως, την οδό που οδηγεί στην απάθεια. Διότι η νήψη με την βοήθεια του Θεού, απαλλάσσει ολόκληρο τον άνθρωπο, από τα εμπαθή νοήματα και λόγια και πονηρά έργα. (Γέροντας Αιμιλιανός ο Σιμωνοπετρίτης)
Όπως όταν σταματήσουμε να αναπνέουμε, ο ζωτικός αέρας θα παύσει να εισέρχεται μέσα μας και θα πεθάνουμε, έτσι και αν μας λείψει για μια στιγμή η νήψη, θα σταματήσει η είσοδος στην ύπαρξή μας του ζωαρχικού ανέμου του Αγίου Πνεύματος. Μη έχοντας όμως το Άγιο Πνεύμα, θα βρεθούμε σε μία ατμόσφαιρσ αποπνικτική, μη χαρισματική, χωρίς χαρά, χωρίς άνεση και ειρήνη. Δεν θα νοιώθουμε βεβαιότητα στη ζωή μας, ούτε ο Θεός θα ακούει την προσευχή μας. Η νήψη δηλαδή, μας δίνει την δυνατότητα, να έχουμε τον Θεό. (Γέροντας Αιμιλιανός ο Σιμωνοπετρίτης)
Η επιτυχία μας στην νήψη είναι ανάλογη με την αίσθηση της παρουσίας του Χριστού, ενώ η στάση μας δεν είναι στιγμαία, αλλα διαρκής. Όλο και περισσότερο προσέχουμε, όλο και περισσότερο επιμηκύνουμε την προσοχή μας. (Γέροντας Αιμιλιανός ο Σιμωνοπετρίτης)
Η νήψη δεν είναι μόνο κάθαρση, γνώση και αποκάλυψη και προαπόκτηση, θα λέγαμε προβίωση όσων αναφέρονται στο μέλλον. Συγκλείει τα πάντα μέσα της. Όπως μπαίνοντας σε μία αποθήκη βρίσκεις τα πάντα αρκεί να θελήσεις να μπεις, έτσι ακριβώς αρκεί να ακολουθήσεις την οδό της νήψεως και βρίσκεις ακόμη και τα αιώνια αγαθά. Ας την ακολουθήσουμε εφόσον μας δίνει τα πάντα. Τόσες μεθόδους εφαρμόζουμε στη ζωή μας, γιατί να μην εφαρμόσουμε και την μέθοδο της νήψεως; (ΓέρονταςΑιμιλιανόςοΣιμωνοπετρίτης)
Νήψη σημαίνει αρνούμαι τον λογισμό, αρνούμαι την συζήτηση (στο νου μου), για να έχω μόνο ένα πράγμα, την ευχή. Η νήψη χωρίς την ευχή, είναι σαν να έχουμε ένα λέβητα κεντρικής θέρμανσης, χωρίς καύσιμη ύλη, οπότε δεν ζεσταινόμαστε. Γι' αυτό πάντα η νήψη συνδυάζεται με την ευχή. Οι λογισμοί ωστόσο, μοιάζουν με τις διαρροές (θερμότητας) στην εγκατάσταση της κεντρικής θερμάνσεως. Ενώ ο λέβητας (νήψη+ευχή) παράγει πολύ μεγάλη θερμότητα, μέχρι αυτή να φθάσει στο χώρο θερμάνσεως, γίνεται ελάχιστη λόγω διαφυγής της θερμότητας, με τους λογισμούς. Η ευχή είναι ο αγωγός που μεταφέρει την θερμότητα, ενώ οι λογισμοί είναι οι απώλειες. Όσο έχουμε απώλειες, τόσο δεν ζεσταινόμαστε. Ας στραφούμε λοιπόν με όλο το είναι μας, στην νήψη και στην προσευχή... (Γέροντας Αιμιλιανός ο Σιμωνοπετρίτης)
Όπως η βροχή είναι δώρο του Θεού, αν όμως έχεις ξέσκεπο το σπίτι σου, θα καταστρέψει τα πάντα, έτσι και ο αγαθός ακόμη λογισμός και το αγαθό έργο, όταν παραβαίνουν στην λειτουργία της νήψεως, της προσοχής, είναι κακά. (Γέροντας Αιμιλιανός ο Σιμωνοπετρίτης)
Ας είμαστε εν εγρηγόρσει, εν νήψει. Διότι ποιό είναι το επικίνδυνο; Όταν σου πει ο διάβολος να κάνεις μια πορνεία, θα πεις εσύ: ''ύπαγε οπίσω μου, σατανά''. Όταν όμως είσαι στην Εκκλησία και σου βάλει τον λογισμό, ο αδελφός πλάϊ σου είναι στενοχωρημένος, χαμογέλασέ του, τότε εσύ θα νομίσεις, ότι αυτό είναι καλό και θα του χαμογελάσεις. Θα σου χαμογελάσει όμως και ο αδελφός σου. Και ποιό είναι το αποτέλεσμα; Και οι δυό σας χάσατε σήμερα ένα μέρος της Θείας Λειτουργίας και στο μέλλον θα σας πειράζει πάλι ο πονηρός με παρόμοια... Το μυαλό σας δηλαδή δεν θα είναι συγκεντρωμένο, θα σκορπίζεται από εδώ και από εκεί και έτσι θα πάει χαμένη η ζωής σας... (Γέροντας Αιμιλιανός ο Σιμωνοπετρίτης)
Εμείς λέμε καμμιά φορά: ''Έχω φοβερό πόλεμο!'', αλλά στην πραγματικότητα, ένας πόλεμος υπάρχει. Όλα τα άλλα, τα της καθημερινής ζωής, οι πειρασμοί, οι δυσκολίες, οι αμαρτίες, οι δήθεν αγώνες, είναι παιδιαρίσματα, ξιφομαχίες, που τα δημιουργούμε εμείς. Πόλεμος πραγματικός, είναι η τήρηση του νου και το κλείσιμό του μέσα στην καρδιά. Όποιος εξασκείται σ' αυτόν τον πόλεμο, δέχεται την βοήθεια του Θεού. (Γέροντας Αιμιλιανός ο Σιμωνοπετρίτης)
Όταν αρχίσουμε να τρέχουμε τον δρόμο της νήψεως, που είναι η μόνη μας ασφάλεια, τότε μας ενδυναμώνει ο Χριστός και βλέπουμε σαν να κρατάμε με το χέρι του νου μας μια λαμπάδα, η οποία μας οδηγεί ''εις τρίβους διανοίας''. Όταν λοιπόν δούμε, ότι φωτίζεται η καρδιά και η διάνοιά μας και ότι έχουμε χαρά, ειρήνη, γλυκύτητα και ότι νοιώθουμε μέσα μας τον Θεό, να ξέρουμε, ότι αυτό οφείλεται στην λαμπάδα που κρατάμε μέσα στο νου μας. Τότε μπορούμε να πάρουμε αυτήν την λαμπάδα και να κρίνουμε τον εαυτόν μας. (Γέροντας Αιμιλιανός ο Σιμωνοπετρίτης)
Πως ξεγελιόμαστε από τα επεισόδια της καθημερινής ζωής και εγκαταλείπουμε την νήψη και ασχολούμαστε με επιπόλαια πράγματα! Όπως οι εφημερίδες ασχολούνται πολλές φορές, με ψεύτικα γεγονότα και οι υπεύθυνοί τους δεν θυμούνται τι έγραψαν χθες, έτσι και εμείς ασχολούμαστε με την ψεύτικη καθημερινότητα και δεν θυμόμαστε τι κάνουμε στην ζωή μας. (Γέροντας Αιμιλιανός ο Σιμωνοπετρίτης)
Η σωματική άσκηση, μας παιδαγωγεί και μας βοηθάει, να μην ενεργούμε τα πάθη μας. Αυτά όμως παραμένουν μέσα μας σαν φίδια, απλώς δεν τα αφήνουμε να μας δαγκώσουν. Αλλά κάποια μέρα, που θα κοιμώμαστε κουρασμένοι, από τον πολύ αγώνα, τα φίδια θα γεννήσουν και δεν θα χωρούν μέσα μας, οπότε θα βγουν και θα δαγκώσουν τους άλλους. Αυτό παθαίνουμε, όταν επιδιδώμαστε μόνο στην σωματική άσκηση. Και αφού η σωματική άσκηση, δεν μπορεί να εξαλείψει στο βάθος την αμαρτία, όπως τον φθόνο, την οργή και τα υπόλοιπα, χωρίς νήψη δεν φθάνουμε στην καθαρότητα. (Γέροντας Αιμιλιανός ο Σιμωνοπετρίτης)
Δεν είναι μόνο να εύχεσαι, είναι και να προσέχεις. Να αγρυπνείς στους λογισμούς, να τους κυβερνάς με πολλή δεξιοτεχνία. Αλλιώς, θα σε κυβερνήσουν αυτοί και στο τέλος θα γίνεις περίγελος των δαιμόνων. (Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής)
Αν δεν προφυλάσσεις το νου σου, δεν καθαρίζεις την καρδιά σου. (ΓέρονταςΕυμένιοςΣαριδάκης)
Πρόσεχε τον εαυτό σου! Δηλ. από κάθε μεριά να παρακολουθείς προσεκτικά τον εαυτό σου. Ακοίμητα να έχεις τα μάτια της ψυχής σου. Περπατάς ανάμεσα σε παγίδες. Κρυφές θηλιές έχει στήσει στον δρόμο σου ο πονηρός. Φυλάξου, μην πέσεις στην παγίδα της αμαρτίας και γίνεις θήραμα του διαβόλου, αιχμάλωτος στα δικά του τα θελήματα. (ΓέρονταςΚλέοπαςΉλιε)
Με τη συνεχή και προσεκτική επιστασία των λογισμών μας, μπορούμε να γινόμαστε πιστοί τηρητές των Θείων Εντολών, αποφεύγοντας την αμαρτία, όπως τα ζώα αποφεύγουν τις δηλητηριώδεις τροφές και επιδιώκοντας την αρετή, όπως εκείνα τα θρεπτικά χόρτα. (Γέροντας Κλέοπας Ήλιε)
Όταν η αλεπού πέσει σε ένα κοτέτσι κάνει μεγάλη καταστροφή. Ο γεωργός τότε κλειδώνει τα πουλερικά του και βάζει έναν σκύλο άγρυπνο φύλακα. Όμως η αλεπού δεν επισκέπτεται επί μακρόν το κοτέτσι του. Τότε ξεκαθαρεύει ο γεωργός. Ψόφησε η αλεπού λέει, κάποια παγίδα την έπιασε, κάποιος σκύλος την έπνιξε... Έτσι ξεθαρρεύει και αφήνει ανοιχτό το κοτέτσι, οπότε έρχεται αιφνίδια η αλεπού και πνίγει τα πουλερικά. Μην ξεθαρρεύεσαι, εάν έχει καιρό να πειρασθείς. Μόνο πρόσεχε, αγρύπνα, απόφευγε τις αφορμές που θέτουν σε κίνδυνο την σωτηρία της ψυχής σου. (Αρχ. Σεραφείμ Δημόπουλος)
Ο νυχτοφύλακας, αν κουραστεί όρθιος, κάθεται. Αν καμμιά φορά, σαν κάθεται, τον κλέψει ο ύπνος, δεν τον πιάνει ο νόμος. Αν όμως τύχει και τον συλλάβουν ξαπλωμένο, τότε χάνει τη δουλειά του. Το ίδιο συμβαίνει και σε εμάς. Αν πάνω στον πνευματικό μας αγώνα, μας κλέψει λίγο ο πονηρός, δεν πειράζει και τόσο. Αν όμως μας καταφέρει ο πειρασμός, να το ρίξουμε στην ξάπλα, τότε θα μας φάει λάχανο... (Είπε Γέρων)
- Δεν καταλαβαίνω τι θα πει εγρήγορση παππού.

- Αμ δεν φύλαξες σκοπός σε περίοδο πολέμου, γιέ μου!...