Από τη
λαιμαργία προκαλείται η ταραχή των λογισμών και από την πολυλογία και την
αταξία των συναντήσεων προκαλείται η άγνοια και η διατάραξη του νου. (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
Όταν
αφήσουμε την εργασία της προσευχής, είναι αδύνατον η ψυχή να μην γίνει έρμαιο
των παθών. (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
Το
θεμέλιο όλων των αγαθών και η λύτρωση της ψυχής από την αιχμαλωσία του εχθρού
και η οδός που οδηγεί στο φως και τη ζωή είναι οι εξής δύο τρόποι: α) Να
νηστεύεις πάντοτε, έχοντας διακριτικό κανόνα εγκράτειας της κοιλιάς και β) να
είσαι αφοσιωμένος στην αδιάλειπτη μελέτη του Θεού. (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
Όταν νεκρωθούν τα πάθη, τότε η ψυχή θερμαίνεται από τη γλυκύτητα της πνευματικής χαράς και η παρουσία του Θεού στην ψυχή είναι έντονη. Χρειάζεται μεγάλος αγώνας και πολλή υπομονή, για να λάβει ο άνθρωπος τη Χάρη της παρηγοριάς από τον Θεό. Όταν ο Θεός μπει στην ψυχή του ανθρώπου, τότε τα πάθη υποχωρούν... (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
Όταν
θέλουμε να ονομάσουμε όλα τα πάθη μαζί, τα λέμε «κόσμο». Και όταν θέλουμε να ξεχωρίσουμε και να δώσουμε στο καθένα το
όνομά του, τα ονομάζουμε «πάθη». Και τα πάθη, καθώς διαδέχονται το ένα το άλλο, σχηματίζουν το δρόμο του
κόσμου, και οπού τελειώνουν τα πάθη, εκεί παύει να υπάρχει ο δρόμος
του κόσμου. Και εσύ πρόσεξε, για να δεις ποιά πάθη ζούνε μέσα σου, για να καταλάβεις πόσο ανήκεις στον κόσμο και για ποιά πάθη είσαι
δεμένος μαζί του και από ποιά ελευθερώθηκες. Με δύο λόγια, κόσμος είναι ή εμπαθής ζωή και το σαρκικό φρόνημα Όποιος απαλλαγεί από
τα πάθη του, έχει εξέλθει από τον κόσμο. (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
Όποιος
αξιώθηκε και γεύτηκε τη Θεία Χάρη, δεν αφήνει τα πάθη να μπαίνουν στην καρδιά
του, επειδή εκεί υπερίσχυσε άλλη επιθυμία, ανώτερη από αυτά, η τρυφή του Θεού.
(Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
Όπως
δεν γεννιούνται τέκνα χωρίς μητέρα, έτσι δεν γεννιούνται τα πάθη
χωρίς τον μετεωρισμό της διανοίας, αλλά και ούτε υπάρχει απαλλαγή από την
αμαρτία χωρίς μετεωρισμό της διανοίας. (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
Χρωστάς
χρυσάφι στο Θεό; Δεν δέχεται να του δώσεις μαργαριτάρι. Έχασες, για παράδειγμα,
την αγνεία σου; Ο Θεός δεν δέχεται από σένα ελεημοσύνη, όσο επιμένεις στην πορνεία.
Σου ζητάει τον εξαγνισμό του σώματος, επειδή αυτή την εντολή αθέτησες,
νικημένος από το φθόνο του διαβόλου. Τι και αν πολεμάς τον ύπνο αγρυπνώντας; Τι
και αν καταγίνεσαι με τη νηστεία; Καθόλου δεν θα σε ωφελήσουν αυτά ενάντια σ'
εκείνο το πάθος. Γιατί κάθε αρρώστια, είτε ψυχική είτε σωματική, με τα δικά της
και κατάλληλα φάρμακα θεραπεύεται. (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
Είναι
συμφέρον σου να φροντίζεις να αναστήσεις από τα πάθη την πεσμένη ψυχή σου,
ενθυμούμενος τα Θεία, παρά να αναστήσεις νεκρούς! Πολλοί άνθρωποι έκαναν
θαυμαστά έργα και νεκρούς ανέστησαν και μόχθησαν για να επαναφέρουν στη σωτηρία
τους πλανεμένους και γενικά έκαναν θαύματα μεγάλα. Και με τη βοήθειά τους,
πολλοί άνθρωποι οδηγήθηκαν στην επίγνωση του Θεού. Αργότερα όμως, αυτοί που
ανέστησαν τους άλλους, έπεσαν σε μιαρά και ακάθαρτα πάθη και σκότωσαν την ψυχή
τους και πολλούς σκανδάλισαν, επειδή έγιναν φανερές οι αμαρτωλές τους πράξεις.
Αυτοί, στην πραγματικότητα ήταν άρρωστοι ψυχικά και αντί να φροντίσουν για την
ψυχική τους υγεία, βγήκαν στη θάλασσα του κόσμου τούτου, για να γιατρέψουν και
να σώσουν τις ψυχές των άλλων και έχασαν και την ελπίδα που είχαν στο Θεό και
τις ψυχές τους. (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
Όποιος ανακατεύεται με κοσμικά πράγματα και παραλύει από τις πολλές συνομιλίες, δεν μπορεί να διατηρήσει την ψυχική του υγεία!... (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος)
Μέσα
στο βάθος της καρδιάς μας βρίσκονται τόσα κρυφά και τόσα λεπτά πάθη, που ούτε
καν γνωρίζουμε ότι είναι πάθη. Είναι τόσα πολλά, που μόνο να τα γνωρίσεις και
να τα θεραπεύσεις, δεν σου φτάνουν όλες οι μέρες της ζωής σου.. (Άγιος
Νικόδημος ο Αγιορείτης)
Αν
θελήσεις να θανατώσεις τα άτακτα πάθη σου, τις επιθυμίες και τα θελήματά σου,
θα αρέσεις στον Θεό περισσότερο και θα τον υπηρετείς καλύτερα, παρά το να
μαστιγώνεσαι, μέχρι να βγάλεις αίμα και να νηστεύεις περισσότερο από τους
παλιούς ερημίτες και παρά να επέστρεφες στο καλό χιλιάδες ψυχές, όντας εσύ
κυριευμένος από τα πάθη. (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης)
Όποιος
θέλει να γνωρίσει την πνευματική του αρρώστια εμπράκτως, ας παρατηρήσει μιας
μόνο μέρας τους λογισμούς του, τα λόγια και τα έργα του. Θα βρει ότι είναι
εσφαλμένα, στραβά, ανόητα και κακά... (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης)
Όπως το σκοτάδι δεν φεύγει, αν δεν έρθει το φως, έτσι και η αρρώστια της ψυχής δεν φυγαδεύεται, αν δεν έρθει ο Χριστός, ο θεραπευτής των ασθενειών μας και ενωθεί μαζί μας. (ΆγιοςΣυμεώνοΝέοςΘεολόγος)
Εάν η
διάνοιά μας δεν γίνει ελαφριά σαν φτερό και δεν ανεβεί σε ύψος απαθείας με την
μετάνοια και τα δάκρυα και την πνευματική ταπείνωση απ' αυτά, δεν θα μπορέσουμε
να γίνουμε ελεύθεροι των αμαρτωλών παθών. (Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος)
Όλα τα
πάθη που είναι μέσα μας, δεν είναι αμαρτίες. Είναι έμφυτα και τα ψυχικά και τα
σωματικά και δόθηκαν από το Θεό, γι' αυτό είναι αδιάβλητα. Τα έκανε ο Θεός καλά
λίαν. Τα πάθη δόθηκαν για κάποιο σκοπό. Όταν λειτουργούν σύμφωνα με το νόμο του
Θεού και το λόγο της ύπαρξής τους, μεταβάλλονται σε ηθικές δυνάμεις, που δεν
έχουν εμπάθεια, γι' αυτό συμβιώνουν με την ειρήνη. Όταν όμως λειτουργούν για
άλογη ικανοποίηση, παραλόγως και παρανόμως, έχουν εμπάθεια και η λειτουργία
τους είναι αμαρτία. (Άγιος Νεκτάριος)
Μέσα
μας έχουμε αδυναμίες και πάθη και ελαττώματα βαθιά ριζωμένα: πολλά είναι και κληρονομικά. Όλα αυτά, δεν κόβονται με μια σπασμωδική κίνηση, ούτε με την αδημονία και τη
βαρειά θλίψη, αλλά με υπομονή και επιμονή, με φροντίδα και προσοχή. Ο δρόμος που οδηγεί στην τελειότητα είναι μακρύς. Εύχεστε στο Θεό να σας δυναμώνει. Να αντιμετωπίζετε με υπομονή
τις πτώσεις σας και αφού γρήγορα σηκωθείτε, να τρέχετε και να μη στέκεστε
σαν τα παιδιά, στον τόπο που πέσατε, κλαίγοντας και θρηνώντας
απαρηγόρητα. Αγρυπνείτε και προσεύχεστε για
να μην μπείτε σε πειρασμό. Μην απελπίζεστε αν πέφτετε
συνέχεια σε παλιές αμαρτίες. Πολλές απ' αυτές είναι και από τη φύση
τους ισχυρές και από τη συνήθεια. Με την πάροδο του χρόνου όμως
και με την επιμέλεια νικούνται. (Άγιος Νεκτάριος)
Σ' εκείνους που απορούν λέγοντας, ότι ''έρχεται μέρα, που και μίσος έχω κατά του αδελφού, ή και άλλα κακά μου έρχονται στο νου, τα οποία μου συμβαίνουν και χωρίς να θέλω'', πρέπει να ειπωθούν τα εξής: Όλος ο αγώνας και η επιμέλεια του ανθρώπου, ας είναι να αντιστέκεται στον πονηρό και στους πονηρούς λογισμούς. Είναι όμως αδύνατον, στο σαρκικό φρόνημα, να μην παρουσιάζεται και κάποιος ιδιαίτερος καρπός της κακίας, κρυφά ή φανερά. Ένα τραύμα που υπάρχει στο σώμα, μέχρις ότου γιατρευθεί τελείως, είναι αδύνατον να μην βγάζει έστω και λίγο πύον, ή να μην φουσκώνει και να πρήζεται, παρ' όλο που του γίνεται θεραπεία και δεν παραλείπεται τίποτε απ' όσα συντελούν στην περιποίησή του. Αν μάλιστα παραμεληθεί, φέρνει σήψη και καμιά φορά τέλεια καταστροφή σε όλο το σώμα. Κατά τον ίδιο τρόπο εννόησε, ότι και τα πάθη της ψυχής, αν και απορροφούν πολλή φροντίδα μας, εντούτοις επιμένουν να σιγοκαίνε εσωτερικά. Αλλά με την επίμονη επιμέλεια, με τη Χάρη και τη βοήθεια του Χριστού, θεραπεύονται εντελώς. Γιατί υπάρχει ένας κρυφός ρύπος και ένα πυκνό σκοτάδι των παθών, το οποίο παρά την καθαρή φύση του ανθρώπου διείσδυσε κρυφά με την παράβαση του Αδάμ σ' όλη την ανθρωπότητα, και αυτό καταμολύνει και το σώμα και την ψυχή. (Άγιος Μακάριος ο
Αιγύπτιος)
Η ψυχή
μπορεί να αντισταθεί στην αμαρτία, όμως δεν μπορεί να νικήσει και να ξεριζώσει
το κακό, χωρίς την βοήθεια του Θεού. (Άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος)
Τα
πάθη στην πραγματικότητα είναι δαιμόνια. (Άγιος Νήφων)
Όταν
ένας βασιλιάς θέλει να καταλάβει μια εχθρική πόλη, την αποκλείει από τροφές και
νερό στην αρχή και έτσι οι εχθροί από την πείνα, υποχωρούν και παραδίδονται σ'
αυτόν. Το ίδιο γίνεται και με τα πάθη στον άνθρωπο. Αν ο άνθρωπος νηστεύει και
είναι εγκρατής σε όλα, οι εχθροί, δηλ. τα πάθη του υποκύπτουν και εγκαταλείπουν
την ψυχή του. (Άγιος Ιωάννης ο Κολοβός)
Άρχοντας των δαιμόνων είναι ο Σατανάς, ενώ των παθών η γαστριμαργία. (ΆγιοςΝείλοςοΑσκητής)
Εφόσον δεν απαρνήθηκες τα πάθη σου, αλλά ο νους σου πάει αντίθετα, προς την αρετή και την αλήθεια, δεν θα βρεις ευωδιαστό θυμίαμα στον κόρφο σου. (ΆγιοςΝείλοςοΑσκητής)
Ο
άνθρωπος απαλλάσσεται από τη δουλεία της αμαρτίας και γίνεται πνευματικά
ελεύθερος, μόνο όταν ενωθεί με τον Χριστό. (Άγιος Νικόλαος Καβάσιλας)
Ερεύνησε
τις Γραφές και θα βρεις τις εντολές και όσα λένε εφάρμοσέ τα και θα απαλλαγείς
από τα πάθη. Η απελευθέρωση από τα πάθη προκαλεί την κάθαρση της ψυχής και
γεννά την πνευματική αγάπη. (Όσιος Θαλάσσιος)
Τα πάθη κινούνται από τις αισθήσεις, όταν δεν υπάρχει εγκράτεια και πνευματική αγάπη. Όταν κυριαρχείς πάνω στην αίσθηση, ν' ασφαλίζεσαι και από την μνήμη.
Γιατί οι εμπαθείς εντυπώσεις της αισθήσεως, ανακινούν τα πάθη. (Όσιος
Θαλάσσιος)
Έχουμε λάβει εξουσία να γίνουμε παιδιά του Θεού. Δεν γινόμαστε όμως, αν δεν ξεντυθούμε τα πάθη. (Όσιος Θαλάσσιος)
Αν
θέλεις να ελευθερωθείς από όλα μαζί τα πάθη, οπλίσου με εγκράτεια, αγάπη και
προσευχή. (Όσιος Θαλάσσιος)
Πάθος καλείται η εκούσια μεταστροφή της αρετής σε κακία. (ΆγιοςΓρηγόριοςο Νύσσης)
Εγκαταλείποντας
τη πνευματική εργασία, υποτάχθηκα στα πάθη. Να διδαχθώ δεν θέλω και όμως θέλω να διδάξω. Να υποταχθώ δεν θέλω, να έχω υποτακτικούς θέλω. Να κοπιάσω δεν θέλω, όμως θέλω να βάλω άλλους σε κόπο. Να εργασθώ δεν θέλω, όμως θέλω να είμαι επιστάτης σε έργα. Να τιμήσω δεν θέλω, όμως θέλω να με τιμούν. Να υπομείνω ονειδισμούς δεν
θέλω, όμως θέλω να ονειδίζω. Να εξευτελιστώ δεν θέλω, όμως θέλω να εξευτελίζω. Να υπερηφανευτούν άλλοι δεν
θέλω, όμως θέλω να υπερηφανεύομαι. Να ελεγχθώ δεν θέλω, όμως θέλω να ελέγχω. Να ελεώ δεν θέλω, όμως θέλω να με ελεήσουν. Να με επιπλήξουν δεν θέλω, όμως θέλω να επιπλήττω. Να αδικηθώ δεν θέλω, όμως θέλω να αδικώ. Να με βλάψουν δεν θέλω, όμως επιδιώκω να βλάψω. Να με κακολογούν δεν θέλω, όμως θέλω να κακολογώ. Να ακούω δεν θέλω, όμως αξιώνω να με ακούσουν. Να δοξάζω δεν θέλω, όμως επιδιώκω να με δοξάσουν. Να με εξουσιάζουν δεν θέλω, όμως θέλω να εξουσιάζω. Στο να συμβουλεύω είμαι σοφός, αλλά όχι στο να εκτελώ. Αυτά που πρέπει να κάνει
κανείς, τα λέω και αυτά που δεν πρέπει να λέγονται, τα κάνω. (Άγιος Εφραίμ ο Σύρος)
Όλα τα
πάθη χωρίς εξαίρεση βρίσκουν την θεραπεία τους, το πάθος όμως της υπερηφανείας
είναι δυσκολοθεράπευτο, διότι περιφρονεί το φάρμακο
της θεραπείας και κατασκευάζει για τον εαυτόν του φάρμακο που φέρνει το θάνατο. (Άγιος Εφραίμ ο Σύρος)
Ποτέ
δεν μπορεί να βλαφτεί ο άνθρωπος από άλλον άνθρωπο, αν δεν έχει μέσα του
αποθηκευμένες τις αφορμές των παθών. (Άγιος Κασσιανός ο Ρωμαίος)
Τα πάθη μας περισσότερο εξαγριώνονται, όταν στερούνται τη δοκιμασία που προέρχεται από τους ανθρώπους. Και αυτήν ακόμη την σκιά της υπομονής και μακροθυμίας, την οποία φαινομενικά νομίζουμε ότι έχουμε, όταν είμαστε μαζί με τους αδελφούς, την χάνομε από την αμέλεια της εκγυμνάσεως και της απομονώσεως. Όπως τα φαρμακερά φίδια στην ερημιά που ησυχάζουν στη φωλιά τους, τότε δείχνουν τη μανία τους, όταν τα πλησιάσει κανείς, έτσι και οι εμπαθείς άνθρωποι που ησυχάζουν όχι λόγω της αρετής, αλλά αναγκαστικά εξαιτίας της απομονώσεως από τους άλλους ανθρώπους, τότε χύνουν το δηλητήριό τους, όταν αρπάξουν κάποιον, που τους πλησιάζει και τους ερεθίζει. (Άγιος Κασσιανός ο Ρωμαίος)
Πρέπει
να ξέρουμε ότι κάθε δαίμονας ασχολείται με κάποιο συγκεκριμένο πάθος, που φροντίζει πρώτα να το σπέρνει στην καρδιά του ανθρώπου και μετά να
το καλλιεργεί. Μερικοί δαίμονες ασχολούνται με τα πάθη της ακολασίας, ενώ άλλοι με το πάθος της βλασφημίας. Άλλοι ξεσηκώνουν την οργή και
τον θυμό. Άλλοι βυθίζουν τον άνθρωπο στη λύπη και άλλοι του προκαλούν κενοδοξία
και υπερηφάνεια. Ο καθένας τους πασχίζει να αιχμαλωτίσει την
καρδία του ανθρώπου με το πάθος που ικανοποίει αυτόν τον ίδιο. Ωστόσο, δεν χύνουν όλοι ταυτόχρονα τα δηλητήρια τους, αλλά ένας-ένας ξεχωριστά και ανάλογα με το πόσο, που και πως θα τους το επιτρέψουν οι διαθέσεις και η άμυνα του
ανθρώπου. Δεν συμβαίνει, για παράδειγμα, ένας άνθρωπος να παρακινείται σε ανόητα και αισχρά γέλια, ενώ ταυτόχρονα να βυθίζεται και να κατατρώγεται από τη λύπη. Επομένως, υπάρχει κάποια συνεργασία μεταξύ των δαιμόνων, αν και, ως ακατάστατοι και ασύνετοι που είναι, δεν μπορούν να τηρήσουν ανάμεσα τους πειθαρχία και τάξη. (Άγιος Κασσιανός ο Ρωμαίος)
Η
τρυφή είναι η μητέρα των παθών. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
Όταν
περικόβονται με ταπεινοφροσύνη τα φαγητά, κόβονται μαζί και τα πάθη. (Άγιος
Ιωάννης της Κλίμακος)
Όπως
το σίδερο έλκεται από τον μαγνήτη, έτσι και εκείνος που χρόνισε στα πάθη,
έλκεται απ' αυτά, ακόμη και χωρίς να το θέλει. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
Η λύπη και η οργή είναι τέκνα της πορνείας, της γαστριμαργίας και της ακηδίας. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
Τα
τραύματα (πάθη) που χρόνισαν, σαν παραμελημένα και αποσκληρυμένα, δύσκολα
θεραπεύονται. Και χρειάζεται πολύ κόπο, νυστέρι και ξυράφι (θλίψεις), για να
γιατρευτούν. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
Όπως
μόνο ένα μέγιστο θαύμα, θα ανάσταινε νεκρούς, έτσι και μέγιστο θαύμα
χρειάζεται, για να απαλλαγεί ο εμπαθής από το πάθος. (Άγιος Ιερώνυμος)
Όπως ο
ιατρός βάζει το φάρμακο ή τα έμπλαστρα πάνω στο τραύμα για να γιατρέψει, χωρίς
ο άρρωστος να συνειδητοποιεί πως γίνεται αυτό, έτσι και το όνομα του Χριστού
όταν το επικαλούμαστε, νεκρώνει όλα τα πάθη, χωρίς εμείς να καταλαβαίνουμε, με
ποιό τρόπο συμβαίνει αυτό. (Άγιος Βαρσανούφιος)
Όποιος νίκησε τα πάθη του, αυτό νίκησε και τη θλίψη. Αυτός που νικιέται από τα πάθη του, δεν θα αποφύγει τα δεσμά της θλίψεως. Όπως ο άρρωστος φαίνεται από το χρώμα του προσώπου του, έτσι και ο εμπαθής φαίνεται από την κατάθλιψη. (ΌσιοςΣεραφείμτουΣάρωφ)
Προσκολλήσου
στον Κύριο με πάθος, για ν' απελευθερωθείς από τα πάθη. (Άγιος Δημήτριος του Ροστώφ)
Μην
περιμένεις να νικήσεις με τις δικές σου δυνάμεις την αμαρτία (και τα πάθη σου), γιατί από τη γέννησή σου, έχεις τεθεί κάτω από τον ζυγό της και είσαι δούλος της. Θα ελευθερωθείς απ' αυτήν, μόνο αν η Χάρις του Θεού σε ενισχύσει. Και αυτήν ακόμη την καλή προαίρεσή σου, πρέπει να την διεγείρει μέσα
σου ο Κύριος με τη Χάρη Του. Αν η πηγή δεν αναβλύσει νερό, το ποτάμι στερεύει. Αν η Θεία Χάρις δεν ενεργήσει, ο άνθρωπος πνευματικά στερεύει. (Άγιος Δημήτριος του
Ροστώφ)
Δεν θα
έχεις ποτέ πνευματική διαύγεια, σωστή κρίση και Θεϊκά
αποτελέσματα στον πόλεμο κατά των παθών σου, αν δεν αγαπήσεις τη νηστεία
και δεν ασκηθείς σε γενικότερη εγκράτεια όλων των επιθυμιών σου. (Άγιος Δημήτριος του Ροστώφ)
Όσο
καθαρίζεσαι από τον ρύπο των παθών, τόσο η συνείδησή σου θα φωτιζεται και όσο φωτίζεται η συνείδηση, τόσο θα τελειοποιείται η διάκριση και όσο τελειοποιείται η διάκριση, τόσο πιο αποτελεσματικός και καρποφόρος θα γίνεται ο αγώνας σου κατά
των παθών. Για να τα κατορθώσεις όμως αυτά, γύμνωσε τον νου σου από το
δικό σου θέλημα και τη δική σου γνώμη και κατάφευγε στον Κύριο, για να σου
δίνει τις λύσεις σε κάθε περίσταση, όπως κατέφευγε ο Προφήτης
ικετεύοντας: "Γνώρισον μοι, Κύριε, οδόν εν ή πορεύσομαι... Δίδαξον με του ποιείν το θέλημα σου, ότι συ ει ο Θεός μου" (Ψαλμ. 142,8- 10). (Άγιος Δημήτριος του
Ροστώφ)
Αν
θέλεις εσωτερική γαλήνη και ψυχική υγεία στη γη, αν θέλεις και την αιώνια
μακαριότητα στον ουρανό, τότε κυβέρνησε τα πάθη σου, κάνοντας υπακοή στη φωνή της συνειδήσεώς σου. Αν σε κυβερνούν τα πάθη, δεν θα απολαύσεις παρά βάρος, πικρία, έλεγχο της συνειδήσεως στη ζωή
αυτή και αιώνια κόλαση στην άλλη. (Άγιος Δημήτριος του
Ροστώφ)
Κανένα
άλλο πάθος δεν υποδουλώνει τον άνθρωπο τόσο σκληρά και αναπόδραστα, όσο η
σαρκική αμαρτία. (Άγιος Δημήτριος του Ροστώφ)
Αρχηγός
και θύρα όλων των παθών είναι η απιστία. Αυτή αφήνει να μπουν στην ψυχή
και η φιλαργυρία και η φιλοδοξία και η φιληδονία και η οργή και η λύπη και το κορυφαίο κακό, η απελπισία. Οι περισσότεροι άνθρωποι, ζώντας απρόσεκτα, δεν συνειδητοποιούν τα πάθη τους. Οι περισσότεροι ικανοποιούνται
με τα πάθη τους. Δικαιολογούν τα πάθη τους και συχνά μάλιστα, τα θεωρούν αρετές! Ο αληθινός όμως Χριστιανός, που διαρκώς προσέχει
τον εαυτό του και που μέρα-νύχτα μαθητεύει στον νόμο του Κυρίου, προσπαθώντας να μιμηθεί τις Ευαγγελικές εντολές με ακρίβεια, αυτός μπορεί να δει τα πάθη του. Όσο περισσότερο καθαρίζεται
από την αμαρτία, όσο περισσότερο προοδεύει πνευματικά, τόσο πιο έντονα τα συνειδητοποιεί. Τα πάθη είναι τα συμπτώματα
και οι αποδείξεις της θανάσιμης ασθένειας της αμαρτίας, από την οποία έχει προσβληθεί
ολόκληρη η ανθρωπότητα. (Άγιος Ιγνάτιος
Μπριαντσιανίνωφ)
Τα
πάθη αποκαλύπτονται με αμαρτωλούς λογισμούς, αμαρτωλούς ρεμβασμούς, δηλ. ονειροπολήματα και αμαρτωλά αισθήματα. Οι λογισμοί και οι ρεμβασμοί
άλλοτε εμφανίζονται ξαφνικά στο νου και άλλοτε πλησιάζουν ανεπαίσθητα δίχως να
τους αντιληφθούμε. Με όμοιο τρόπο ξεφυτρώνουν και στην καρδιά τα
αισθήματα, τα οποία επηρεάζουν και το σώμα. Από τους λογισμούς, τους ρεμβασμούς και τα αισθήματα ο άνθρωπος παρασύρεται στη διάπραξη
της αμαρτίας είτε με το σώμα του είτε, το λιγότερο, με το νου και την καρδιά του. Ο αγωνιστής του Χριστού
οφείλει να αποφεύγει όχι μόνο τη σωματική αμαρτία, αλλά και τη νοερή και την
καρδιακή. Γιατί κάθε πάθος δυναμώνει όταν το ικανοποιούμε, ακόμα και όταν το αφήνουμε απλώς να κατοικεί και να κινείται
ανεπαίσθητα μέσα μας. Εξουσία πάνω στον άνθρωπο αποκτά το πάθος, όταν αυτός πέσει σωματικά σε θανάσιμο αμάρτημα ή και απλώς όταν
απολαύσει εκούσια την αμαρτία μέσα στον μυστικό θάλαμο της ψυχής του, θάλαμο αφιερωμένο στον Χριστό. (Άγιος Ιγνάτιος
Μπριαντσιανίνωφ)
Η πάλη
με τα πάθη είναι εξαιρετικά ωφέλιμη, καθώς αυτή, περισσότερο από ο,τιδήποτε
άλλο, οδηγεί στη φτώχεια του πνεύματος (ταπείνωση). Αποβλέποντας στην
ουσιαστική ωφέλεια μας, ο Θεός και Κριτής μας, δεν βιάζεται να μας απαλλάξει
από τον εχθρό μας, την αμαρτία. (Άγιος Ιγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
Όταν
ένα πάθος ωριμάσει στην ψυχή, αυτή πια δεν συναισθάνεται την
θανάσιμη ασθένειά της. Πιο φοβερό είναι να βρίσκεσαι
με την καρδιά σε τέτοιο βάθος κακίας, παρά να βρίσκεσαι με το σώμα
σε βαθύ ξεροπήγαδο, έχοντας καρδιά αγγελική. (Άγιος Ιγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
Όλα τα πάθη και όλα τα πονηρά πνεύματα, έχουν στενή συγγένεια και συνδέονται μεταξύ τους. Ο συγγενικός και συνεκτικός τους δεσμός είναι η αμαρτία. Αν λοιπόν υποταχθείς σε ένα πάθος θα υποταχθείς και σε όλα τα υπόλοιπα. Αν αιχμαλωτιστείς από ένα πονηρό πνεύμα, με την αποδοχή των λογισμών που σου βάζει, θα γίνεις αιχμάλωτος όλων των πονηρών πνευμάτων. Με την ήττα σου, τα πνεύματα αυτά, σε παραδίνουν το ένα στο άλλο, σαν δούλο. Παρατήρησε τον εαυτόν σου και θα δεις, ότι αν νικήθηκες εκούσια από ένα πάθος, στη συνέχεια θα νικηθείς ακούσια, από κάποιο άλλο. Και θα νικιέσαι συνεχώς, μέχρι να μετανοήσεις ειλικρινά. (ΆγιοςΙγνάτιοςΜπριαντσιανίνωφ)
Ο
αόρατος εσωτερικός πόλεμος του Χριστιανού με τα πάθη, δεν είναι καθόλου
κατώτερος ή ευκολότερος, από τον αιματηρό αγώνα των μαρτύρων της πίστεως. (Άγιος Ιγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
Τα
πάθη τίθενται υπό έλεγχο και νεκρώνονται σιγά-σιγά, με την βοήθεια της υπακοής,
της αυτομεμψίας και της ταπείνωσης. (Άγιος Ιγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
Πόσο
δυσκίνητοι είμαστε στο καλό και πόσο επιρρεπείς στο κακό! Τώρα θέλω να κάνω
καλό στο εχθρό μου, αλλά πριν ετοιμάσω γι' αυτό την καρδιά μου, γίνομαι κακός.
Θέλω να είμαι υπομονετικός, αλλά πριν στερεώσω την καρδιά μου στην υπομονή, με
κυριεύουν η ανυπομονησία και η έξαψη. Θέλω να είμαι ταπεινός, αλλά ο εωσφορικός
εγωισμός κατέχει μέγα μέρος της καρδιάς μου. Θέλω να είμαι ελεήμων και
σπλαχνικός, αλλά η απληστία και η φιλαργυρία σαν πεινασμένα θηρία με
εμποδίζουν. Θέλω να είμαι απλός, αληθινά πιστός, αλλά η αμφιβολία με
κλυδωνίζουν δεινά. Θέλω να είμαι συγκεντρωμένος στην προσευχή, απορροφημένος
από την λατρεία, αλλά η απροσεξία και η περιπλάνηση της σκέψεως δεν με αφήνουν να
το πετύχω. Θέλω να αποσπαστώ από τα γήινα αγαθά, να είμαι εγκρατής στην τροφή
και στο ποτό, αλλά μόλις βρεθώ μπροστά σε ένα τραπέζι με ελκυστικά εδέσματα και
ποτά, απλώνω το χέρι μου σ' αυτά, υποδουλωμένος στις απαιτήσεις της σαρκός.
Όταν όμως ο Κύριος ακούσει την θερμή μου προσευχή και δει τον πόθο μου να
απαλλαγώ από την κακία, η Χάρη Του θα με ελευθερώσει από τα πάθη μου και θα με
αξιώσει να βαδίσω στο δρόμο της αρετής... (Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης)
Όσο ο τρόπος ζωής είναι σαρκικός και δεν πλησιάζουμε με όλη μας την καρδιά τον Θεό, οι δαίμονες θα κρύβονται μέσα μας, με την μορφή διαφόρων παθών. Υπηρετώντας τα πάθη αυτά, ζούμε σύμφωνα με το θέλημα των δαιμόνων. Μόλις όμως αρχίσουμε να υπηρετούμε τον Κύριο, αγωνιζόμενοι εναντίον των παθών που φωλιάζουν μέσα μας, τότε εκείνοι οπλίζονται και στρέφονται εναντίον μας, με όλη τους την κακία, έχοντας σαν όπλο την προσκόλλησή μας στα εγκόσμια αγαθά. Μόνο με πύρινη προσευχή και την Θεία Κοινωνία, θα μπορέσουμε να τους εκδιώξουμε από την καρδιά μας. (ΆγιοςΙωάννηςτηςΚροστάνδης)
Ο
υπερήφανος άνθρωπος νοιώθει άβολα, όταν του ζητούν να ταπεινωθεί μπροστά στους
άλλους. Το ίδιο άβολα νοιώθει και ο φθονερός, όταν του ζητούν να ευχηθεί το
καλό για τους εχθρούς του, ο μνησίκακος, όταν του απαιτούν να συγχωρήσει και να
συμφιλιωθεί με εκείνον που του έκανε κακό, ο φιλάργυρος, όταν του υπενθυμίζουν,
πως πρέπει να πληρώσει τα χρέη του, ο γαστρίμαργος, όταν του μιλάνε για νηστεία
και για την σωτηρία της ψυχής. Όλοι αυτοί, πρέπει να κατανικήσουν τα πάθη τους,
διαφορετικά αν μείνουν αμετανόητοι και αθεράπευτα προσκολλημένοι στα πάθη τους,
θα οδηγηθούν στην αιώνια καταδίκη. (Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης)
Ο άνθρωπος που είναι υποταγμένος στα πάθη, είναι τόσο ματαιόδοξος, που δεν καταλαβαίνει τι κάνει, τι στερήσεις προετοιμάζει για τον εαυτόν του, σε τι βάσανα θα του υποβάλλουν τα ανόητα πάθη του. Δεν κατανοεί πως ο Θεός τον τίμησε με την εικόνα Του, τον έκανε παιδί του, φίλο Του, κληρονόμο της Βασιλείας των Ουρανών και εκείνος με την αφροσύνη του, γίνεται άπληστος, σαρκομανής, κακός κσι φθονερός. (ΆγιοςΙωάννηςτηςΚροστάνδης)
Κάθε πάθος γίνεται από μόνο του βάσανο και ταυτόχρονα βασανιστής στον άνθρωπο που το έχει. Επιστήμη των επιστημών είναι να κατανικήσουμε την αμαρτία ή τα πάθη που φωλιάζουν μέσα μας. (ΆγιοςΙωάννηςτηςΚροστάνδης)
Όπως ο
ατμός ή ο αέρας που έχουν εγκλειστεί σε μεγάλες ποσότητες σε κάποιο κλειστό
χώρο προσπαθούν να ξεφύγουν, έτσι κάνουν και τα πάθη. Προσπαθούν να ξεφύγουν από τον άνθρωπο, να μπουν σε άλλους, να διαφθείρουν με την δυσωδία τους και άλλες ψυχές, λες και η πνοή του πονηρού πνεύματος, έχει γεμίσει την καρδιά. (Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης)
Πρόσεξε τον εαυτό σου και ιδιαίτερα τα πάθη σου στην οικογενειακή σου ζωή, γιατί εκεί αυτά εμφανίζονται ελεύθερα. Έξω από το σπίτι μερικά από αυτά, συνήθως καλύπτονται από άλλα πιο «ευπρεπή». Στο σπίτι όμως δεν μπορεί να αποκρύψεις τα πάθη, αυτά που υποσκάπτουν τη ψυχική σου ακεραιότητα. (ΆγιοςΙωάννηςτηςΚροστάνδης)
Μην δείχνεις στους άλλους το πάθος σου. Μην βλάπτεις τους άλλους βγάζοντας προς τα έξω την κακία που έχεις μέσα σου. Εξομολογήσου στον Θεό την θλίψη σου, ότι η ψυχή σου είναι γεμάτη κακία, πως η ζωή σου είναι σκέτη κόλαση. Στους άλλους όμως, να δείχνεις ένα φωτεινό και ευχάριστο πρόσωπο. Τι φταίνε αυτοί για το πάθος σου; (Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης)
Ο Θεός
παραχωρεί κάποτε να νικηθεί κανείς στον πόλεμο από τους δαίμονες ή από κάποιο
ισχυρό πάθος. Αυτό γίνεται, όταν έχουμε υπερηφάνεια και υψηλοφροσύνη. (Όσιος
Παϊσιος Βελιτσκόφκυ)
Η
απόλυτη νηστεία δεν μπορεί να καταστείλει τα σωματικά πάθη τόσο, όσο η λιτή
διατροφή. (Όσιος Παϊσιος Βελιτσκόφκυ)
Αν
αγαπάς το φαγητό, θα περάσεις τη ζωή σου μέσα στα πάθη. Η ψυχή δεν θα
ταπεινωθεί, αν η σάρκα δεν στερηθεί το ψωμί. Γι' αυτό αν θέλεις να νικήσεις τα
πάθη σου, χτύπησε την φιληδονία. (Όσιος Παϊσιος Βελιτσκόφκυ)
Αν
θέλεις να νικήσεις τα πάθη σου, χτύπησε την φιληδονία. Όταν συνειδητοποιήσει ο
άνθρωπος, τη δύναμη που δίνει στην ψυχή και στο σώμα ο μεγάλος κόπος, σύντομα
θα βρει ανάπαυση από τα πάθη. (Όσιος Παϊσιος ο Βελιτσκόφσκυ)
Στην
έρημο ο άνθρωπος, μόνο και μόνο επειδή βρίσκεται μακριά από τον κόσμο, μπορεί
ευκολότερα να απαλλαγεί από τα πάθη. (Όσιος Παϊσιος ο Βελιτσκόφσκυ)
Η
ενάρετη ζωή είναι μια θυσία στον Θεό, ενώ τα ανθρώπινα πάθη από την άλλη
πλευρά, είναι μια θυσία στους δαίμονες. (Όσιος Παϊσιος Βελιτσκόφσκυ)
Όλα τα
πάθη, προέρχονται και συντηρούνται από την επιθυμία της αυτοϊκανοποιήσεως και
της απολαύσεως, από την φιλαυτία και την υπερηφάνεια. Μόλις όμως ο άνθρωπος
αποκτήσει ταπείνωση και αυταπάρνηση, κυριεύεται από τον πόθο της ευαρεστήσεως
του Θεού. (Άγιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος)
Βλέπετε
να υπάρχει μέσα σας η διάθεση για την απαλλαγή από τα πάθη; Αν ναι, να προσέχετε καθημερινά τον εαυτόν σας, να φοβάστε τις πτώσεις και να φυλάγεστε με κάθε τρόπο από τις αιτίες
της αμαρτίας. Έτσι, με τον καιρό, τα πάθη εξασθενούν... (ΆγιοςΘεοφάνης ο Έγκλειστος)
Να σκέπτεστε την πανταχού παρουσία του Θεού καθώς και την ώρα του θσνάτου. Η μνήμη του Θεού και του θανάτου, είναι οι καλύτεροι δάσκαλοι των παθών. (ΆγιοςΘεοφάνηςοΈγκλειστος)
Από το ζυγό των παθών δεν μπορούν να ελευθερωθούν το σώμα και η ψυχή, αν δεν ελευθερωθεί πρώτα το πνεύμα. Και το πνεύμα ελευθερώνεται από την Θεία Χάρη. Πώς; Όταν αποκτήσει το φόβο του Θεού και μετανοεί. (ΆγιοςΘεοφάνηςοΈγκλειστος)
Φίδια
είναι τα πάθη. Όταν ένα ξεπροβάλει από την καρδιά, είναι σαν το φίδι που βγάζει
το κεφάλι του από το λάκκο. Χτύπα το στο όνομα του Χριστού. Αμέσως θα τραβηχτεί πίσω. Μόλις ξεπροβάλει άλλο χτύπα το
και αυτό. Χτύπα τα όλα! (ΆγιοςΘεοφάνηςοΈγκλειστος)
Τα
πάθη εμφανίζονται μέσα μας κάθε τόσο. Η εμφάνισή τους πιστοποιεί την
ακαθαρσία μας, αλλά δεν μας ενοχοποιεί. Ένοχοι είμαστε από την στιγμή
που κλίνουμε ευνοϊκά προς οποιοδήποτε πάθος (προδιάθεση αμαρτίας), από την στιγμή, δηλαδή, που όχι μόνο δεν την θεωρούμε
ως εχθρό και δεν το πολεμάμε με τον θυμό, αλλά και το καλοδεχόμαστε, οπότε εμφανίζεται, βρίσκοντας απόλαυση στον
ερεθισμό που μας προξενεί. Αυτή η στάση δείχνει διάθεση
συμφιλιώσεως με το πάθος και, συνεπώς, εναντιώσεως στον Θεό· «γιατί όποιος έχει σαρκικό
φρόνημα, εχθρεύεται τον Θεό» (Ρωμ. 8,7). Μόλις αρχίζει η ευνοϊκή κλίση
προς το πάθος, όσο ανεπαίσθητη και αν είναι αυτή, αρχίζει και η ενοχή. Και όσο αυξάνεται η ευνοϊκή κλίση, τόσο αυξάνεται και η ενοχή. (ΆγιοςΘεοφάνηςοΈγκλειστος)
Όποιος παλεύει με τα πάθη του, εκπληρώνει τις εντολές του Κυρίου. Ανάλογα με τον αγώνα του εξαγνίζεται. Και ανάλογα με τον εξαγνισμό του πλησιάζει τον Κύριο, που υποσχέθηκε ότι: «ελευσόμεθα και μονήν ποιήσομεν» στην καθαρή καρδιά. (ΆγιοςΘεοφάνηςοΈγκλειστος)
Όποιος θέλει να ελευθερωθεί από τις αμαρτίες (και τα πάθη), θα ελευθερωθεί από αυτές, με το κλάμα και όποιος θέλει να τις αποφύγει, με το κλάμα τις αποφεύγει, αυτός είναι ο δρόμος της μετάνοιας και ο καρπός της. Για κάθε πειρασμό, που μας βρίσκει και για κάθε εχθρικό λογισμό, πρέπει να κλαίμε μπροστά στην αγαθότητα του Θεού, για να μας βοηθήσει. Και θα μας αναπαύσει γρήγορα, αν προσευχηθούμε με επίγνωση. (ΌσιοςΝείλοςΣόρσκυ)
Η
φιλοδοξία αποκαλύπτεται στη στέρηση της δόξας, η φιλαργυρία στη στέρηση του
πλούτου, η ζηλοτυπία στην ευδαιμονία του πλησίον, η οργή στην προσβολή κ.λ.π. (Άγιος Τύχων του Ζαντόνσκ)
Η καρδιά του ανθρώπου είναι γεμάτη από δηλητηριώδη φίδια. Μόνο οι καρδιές των Αγίων είναι απαλλαγμένες από αυτά τα φίδια: τα πάθη! (ΆγιοςΙωάννηςΜαξίμοβιτς)
Εάν ο
άνθρωπος δεν φοβηθεί και δεν σιχαθεί τα πάθη του, έτσι όπως φοβάται και
σιχαίνεται κάποιες σωματικές ασθένειες, πράγματι δεν μπορεί να θεραπευτεί... (Άγιος
Νικόλαος Βελιμίροβιτς)
Αν
όντως επιθυμείτε να απελευθερωθείτε από τα πάθη και όλες τις ψυχικές ασθένειες
και τις βλάσφημες σκέψεις και να διδαχτείτε την ταπεινοφροσύνη, τότε θα πρέπει
να περιφρονήσετε εντελώς την δική σας θέληση και μαζί με αυτήν κάθε ανυπότακτη
αλαζονεία και με τα ίδια σας τα πόδια να τις ποδοπατήσετε, τότε μέσα απ' αυτό
θα αναγεννηθεί σαν τον αετό η νιότη σας και από ισχυρογνώμων και αμαρτωλός
άνθρωπος, θα μεταβληθείτε σε Άγγελο του Κυρίου ή τουλάχιστον σε άπτερο Άγγελο.
(Όσιος Αντώνιος της Όπτινα)
Η
αμαρτία είναι το αποτέλεσμα. Η αιτία είναι τα πάθη. (Στάρετς Σαμψών Σίβερς)
Όταν μάθετε να προσεύχεστε, θα βρείτε τη δύναμη να νικάτε τους πολυποίκιλλους πειρασμούς και να κυριαρχείτε στα πάθη. (Στάρετς Μπόρις Χόλτσεφ)
Η γυναίκα τότε καταλαβαίνει ότι έχει συλλάβει, όταν σταματήσει το αίμα της. Έτσι και η ψυχή τότε ξέρει ότι έχει συλλάβει Πνεύμα Άγιο, όταν σταματήσουν τα πάθη τα χαμηλά που ρέουν απ΄αυτήν. (ΑββάςΛογγίνος)
Τρεις
είναι οι καταστάσεις των ανθρώπων. Ο ένας αφήνει ελεύθερο το
πάθος του να εκδηλώνεται, ο άλλος δεν το αφήνει να
εκδηλωθεί και ο τρίτος το ξεριζώνει. Αυτός που το αφήνει να
εκδηλωθεί, ενεργεί όπως του υπαγορεύει το πάθος, σαν αυτό να ήταν δικαίωμά του. Αυτός που δεν επιτρέπει στο πάθος να εκδηλωθεί, ούτε το αφήνει ελεύθερο ούτε
και το κόβει, αντίθετα το εξετάζει και το ξεπερνάει τη δύσκολη στιγμή, αλλά δεν παύει να το έχει. Και αυτός που ξεριζώνει το
πάθος είναι όποιος αγωνίζεται και κάνει τα αντίθετα από αυτά που του υπαγορεύει
το πάθος του. Και οι τρεις αυτές καταστάσεις έχουν πολύ πλάτος. Να τί εννοώ: Σε ποιό πάθος θέλετε να αναφερθούμε και να το εξετάσουμε; Θέλετε να πούμε για την υπερηφάνεια; Να πούμε για τις επιπόλαιες
ερωτικές σχέσεις; Ή για την έπαρση, επειδή πέφτουμε συχνά σ' αυτή; Από έπαρση δεν σηκώνει κανείς
μια κουβέντα από τον αδελφό του. Μπορεί κάποιος να ακούσει μια
κουβέντα και να ταραχθεί και να πει πέντε κουβέντες ή και δέκα για τη μια που
άκουσε. Μετά μαλώνει και ταράζει τον άλλο. Και, όταν τελειώσει ο καβγάς, συνεχίζει να κάνει κακές σκέψεις για τον άνθρωπο που του είπε αυτή την
κουβέντα και την θυμάται με εμπάθεια και λυπάται που δεν του είπε ακόμα περισσότερα. Ετοιμάζει μάλιστα μέσα του λόγια ακόμα χειρότερα να πει στον άλλο και όλο σκέφτεται: «Γιατί να μην του πω αυτό; Μπορώ να του πω και το άλλο». Και είναι συνέχεια θυμωμένος. Να μια κατάσταση. Εδώ το κακό έχει γίνει συνήθεια. Ο Θεός να μας φυλάξει από
τέτοια κατάσταση. Αυτή η κατάσταση οδηγεί στην κόλαση. Γιατί κάθε αμαρτία που δεν διορθώνεται μας οδηγεί στον εσωτερικό
θάνατο. Αλλά και αν ακόμα θελήσει ένας τέτοιος άνθρωπος να μετανοήσει, δεν μπορεί μόνος του να νικήσει το πάθος του, παρά μόνο αν έχει την βοήθεια
πνευματικών οδηγών. Γι' αυτό σας λέω πάντα, να φροντίσετε να κόψετε τα πάθη σας, πριν σας γίνουν συνήθεια. (Αββάς Δωρόθεος)
Αν
πολεμείται ή θλίβεται κάποιος από ένα εμπαθή λογισμό και τον κάνει πράξη, δυναμώνει το πάθος εναντίον του. Γιατί ο ίδιος το ενισχύει
εναντίον του, σαν να του δίνει δύναμη και όπλα για να τον πολεμήσει και να τον
θλίψει περισσότερο. Αν όμως αγωνιστεί και πολεμήσει τον λογισμό του και κάνει
καθετί για να τον αντικρούσει, εξασθενεί το πάθος και δεν έχει πια δύναμη, να
τον πολεμήσει και να τον θλίψει. Και έτσι λίγο-λίγο, με τον αγώνα του και με
την βοήθεια του Θεού, ξεπερνάει το πάθος. (Αββάς Δωρόθεος)
Αν έχει υποδουλωθεί κάποιος σε ένα πάθος, θα κολαστεί. Και συμβαίνει να έχει δέκα καλά έργα, αλλά να έχει υποδουλωθεί σε ένα πάθος και αυτό το ένα πάθος, να νικάει τα 10 καλά που κάνει. Όπως ακριβώς ο αετός, αν ξεφύγει ολόκληρος από την παγίδα και πιαστεί μόνο το νύχι του, απ' αυτό το μικρό κομμάτι νικιέται ολόκληρος, παρόλο που έχει βρεθεί σχεδόν ολόκληρος έξω, έτσι ακριβώς συμβαίνει και με την
ψυχή: αν έχει δεθεί μόνο με ένα πάθος, όποια ώρα θέλει ο εχθρός την νικάει. Γι' αυτό σας λέω πάντοτε. Μην αφήσετε κανένα πάθος μέσα σας να ριζώσει, αλλά να αγωνιζόμαστε, παρακαλώντας το Θεό συνεχώς, να μην πέσουμε στην αμαρτία. (Αββάς Δωρόθεος)
Άλλα
είναι τα πάθη και άλλες είναι οι αμαρτίες. Τα πάθη είναι ο θυμός, η κενοδοξία,
η φιληδονία, το μίσος, η κακή επιθυμία και άλλα παρόμοια. Ενώ οι αμαρτίες είναι
οι ενέργειες αυτών των παθών, όταν δηλαδή αφήνει κανείς τα πάθη του να δράσουν,
όταν με το σώμα διαπράττει, εκείνα που του υπαγορεύουν τα πάθη. Φυσικά υπάρχει
το ενδεχόμενο, να έχει κάποιος τα πάθη, αλλά όμως να μην τα ενεργεί. (Αββάς
Δωρόθεος)
Μερικές φορές βλέπει κανείς τον εαυτό του να παραμένει ήσυχος και ειρηνικός. Όταν όμως του πει ο αδελφός του κάποιο λυπηρό λόγο, ταράζεται και γι' αυτό νομίζει ότι δικαιολογημένα στενοχωριέται μαζί του, λέγοντας ότι: «Αν δεν ερχόταν να μου μιλήσει και να με ταράξει, δεν θα έπεφτα στην αμαρτία». Και τούτο δεν είναι μόνο αυταπάτη, αλλά είναι και παραλογισμός. Διότι μήπως αυτός που του είπε την βαριά φράση, του έβαλε στην ψυχή του και το πάθος; (Απλά) Του έδειξε το πάθος που βρισκόταν μέσα του, για να μετανοήσει, αν θέλει, γι' αυτό. Γιατί αυτός μοιάζει με εκλεκτό ψωμί, που εξωτερικά έχει πολύ καλή εμφάνιση, όταν όμως το κόψει κανείς, τότε φαίνεται η μούχλα του. Έτσι και αυτός καθόταν ειρηνικός, καθώς νόμιζε, είχε όμως μέσα του το πάθος και δεν το ήξερε. Μια κουβέντα του είπε ο αδελφός του και έβγαλε την βρωμιά που βρισκόταν κρυμμένη μέσα του. Αν λοιπόν θέλει να βρει έλεος, πρέπει να μετανοήσει, να καθαριστεί, να προοδεύσει. Να καταλάβει δηλαδή, ότι οφείλει να ευχαριστεί μάλλον τον αδελφό, γιατί με αυτόν τον τρόπο, του προξένησε τόσο μεγάλη ωφέλεια. (Αββάς Δωρόθεος)
Όπως
ακριβώς βγάλαμε από μέσα μας τις αρετές και βάλαμε στην θέση τους τα πάθη, έτσι πρέπει νά κοπιάσουμε, όχι μόνο να βγάλουμε τα πάθη, αλλά και να ξαναβάλουμε τις αρετές και να τις εδραιώσουμε στις θέσεις
τους. (Αββάς Δωρόθεος)
Όταν
ενοχλείται κανείς από ένα πάθος και ταράσσεται, πρέπει να ξέρει, ότι αυτό του
συμβαίνει από την αγνωσία και την υπερηφάνειά του. (Αββάς Δωρόθεος)
Ο Θεός
να μας χαρίσει δύναμη, ώστε και αν ακόμα δεν
ξεριζώνουμε το πάθος, τουλάχιστον να μην το ενεργούμε, αλλά να το συγκατούμε. Γιατί πραγματικά είναι πολύ
βαρύ πράγμα, να δουλεύουμε το πάθος και να μην το ελέγχουμε. Και σας κάνω μια σχετική παραβολή, με τι μοιάζει αυτός που αφήνει
ανεξέλεγκτα τα πάθη του και τα ενεργεί με το θέλημά του. Μοιάζει με άνθρωπο, που ο
εχθρός του ρίχνει άπειρα βέλη με το τόξο και εκείνος παίρνει αυτά τα βέλη και
με τα ίδια του τα χέρια, τα μπήγει στην καρδιά του. Εκείνος που συγκατεί το πάθος
του, μοιάζει μ' αυτόν που χτυπιέται δυνατά από τον εχθρό του με τόξα, αλλά είναι προφυλαγμένος με θώρακα και δεν τον τρυπούν τα βέλη. Εκείνος τέλος, που ξεριζώνει το πάθος, μοιάζει μ' αυτόν που χτυπιέται
δυνατά με τόξα και δέχεται τα βέλη και τα κατατσακίζει ή τα στέλνει πίσω, στην
καρδιά του εχθρού του, όπως αναφέρεται στον Ψαλμό: «Η ρομφαία τους, ας μπει στην καρδιά τους και τα τόξα τους ας
κατατσακιστούν» (Ψαλμ. 36,15). (Αββάς Δωρόθεος)
Σκεφτείτε
καλά, αυτό που σας λέω: Πριν να κάνει κανείς ένα πάθος πράξη και αν ακόμα
επιστρατευτούν εναντίον του οι λογισμοί, όμως βρίσκεται ακόμα κύριος του εαυτού
του, είναι ελεύθερος και έχει και τον Θεό βοηθό του. Αν λοιπόν ταπεινωθεί
ενώπιον του Θεού, υπομείνει με ευχαριστία το ζυγό της θλίψεως και του πειρασμού
και αν αγωνιστεί λίγο, η βοήθεια του Θεού θα τον γλυτώσει. Αν όμως αποφύγει τον
κόπο και υποχωρήσει στην ηδονή του σώματος, τότε τον σέρνουν με την βία οι
εμπαθείς λογισμοί, με αποτέλεσμα να τους υπηρετεί χωρίς να το θέλει. (Αββάς
Δωρόθεος)
Όπως
τον χειμώνα, τα χορτάρια και τα βότανα εξαφανίζονται από την επιφάνεια της γης,
οι ρίζες τους όμως είναι κρυμμένες στο βάθος της γης και αμέσως μόλις μυρίζουν
τις ανοιξιάτικες βροχές, ξεφυτρώνουν και γεμίζουν το πρόσωπο της γης, έτσι
συμβαίνει και με τα πάθη των ανθρώπων. (Αββάς Ισαάκ)
Εφόσον
κάποιος είναι ακόμα δούλος σε οποιοδήποτε πάθος, δεν λογαριάζεται ακόμα ως
''δούλος Θεού'', αλλά είναι δούλος εκείνου από το οποίο έχει κατακυριευτεί. Και
αν δεν λυτρωθεί από εκείνα τα πάθη στα οποία υπηρετεί ως δούλος, το πρόσωπό του
εμφανίζεται ενώπιον του Θεού γεμάτο αισχύνη. Όσο καιρό λοιπόν είναι υποταγμένος
στα πάθη, οφείλει να κλαίει, γιατί δεν είναι άξιος να έχει παρρησία ενώπιον του
Θεού. Και αυτό είναι η πραγματική καθαρότητα, που απαιτεί ο Θεός από κάθε
άνθρωπο. (Αββάς Πέτρος)
Απ'
όλα τα πάθη, το φοβερότερο είναι να ακολουθεί κανείς την καρδιά του, να υπακούει δηλαδή στο θέλημά του και όχι στον Νόμο του Θεού. Αυτό το πάθος στην αρχή μεν δείχνει ότι αναπαύει κάπως ψυχικά τον άνθρωπο, ύστερα όμως την οδηγεί στην κατάθλιψη, επειδή αγνόησε το μυστήριο της
Θείας Οικονομίας και δεν βρήκε το δρόμο του Θεού, για να την ακολουθήσει. (Αββάς Ισίδωρος)
Εκείνος που ξέρει να απαρνείται τα πάθη, φτάνει στην πνευματική τελείωση. Αντίθετα αυτός που παραμένει δεμένος στα δεσμά του, βλέπει τον εαυτόν του καταδικασμένο στον αιώνιο θάνατο. (Αββάς Παφνούτιος)
Η
κατάχρηση της γαστριμαργίας, γεννάει αναγκαστικά την πορνεία. Η πορνεία γεννάει την φιλαργυρία και αυτή την οργή. Η οργή είναι μητέρα της λύπης και η λύπη οδηγεί στην ακηδία. Συνεπώς για να νικήσουμε την ακηδία, πρέπει να κυριαρχήσουμε πρώτα
πάνω στην λύπη. Για να βγούμε από την κατάσταση της λύπης, πρέπει να διώξουμε την οργή. Για να εξαλείψουμε την οργή, πρέπει να καταπατήσουμε την
φιλαργυρία. Για να αφανίσουμε την φιλαργυρία, πρέπει να καταπολεμήσουμε την
πορνεία. Για να νεκρώσουμε την πορνεία, πρέπει να καταστείλουμε την
γαστριμαργία. (ΑββάςΣεραπίων)
Στην αντιμετώπιση των παθών, ισχύει πάντα η ίδια βασική αρχή: όταν δυναμώνει ένα πάθος, τότε γεννιούνται από αυτό τα παράγωγα πάθη. Όταν όμως αυτό το πάθος καταστέλλεται, απελευθερωνόμαστε από τα παράγωγα πάθη που γεννά, χωρίς να χρειαστεί κανένας κόπος από εμάς. (ΑββάςΣεραπίων)
Δεν θα μπορέσουμε να κυριαρχήσουμε στα πάθη μας, ούτε να αποβάλλουμε τον πόθο για τα πράγματα του κόσμου τούτου, αν στην θέση των παθών, τα οποία επιδιώκουμε να εξαλείψουμε, δεν τοποθετήσουμε άλλες επιθυμίες και σωτήριους πόθους. Και αυτό γιατί η ζωτική ενέργεια της ανθρώπινης ψυχής, δεν της επιτρέπει να μείνει χωρίς το αίσθημα της επιθυμίας ή του φόβου, της χαράς ή της λύπης. Δεν μένει παρά να μετασχηματίσει κανείς αυτήν την έφεση της ψυχής ή την επιθυμία και να την μεταστρέψει προς την σωστή κατεύθυνση. Θέλουμε π.χ να διώξουμε από την καρδιά μας τις σαρκικές επιθυμίες; Ας δώσουμε αμέσως θέση ατις άγιες επιθυμίες και στις Θεικές χαρές. Όταν η ψυχή πιαστεί σε αυτό το δίχτυ, τότε θα έχει στο εξής από κάπου να κρατηθεί, θα έχει κάπου να στηριχτεί. Και έτσι εύκολα θα απορρίψει τα θέλγητρα και τις γήινες χαρές, που είναι τόσο πρόσκαιρες... (ΑββάςΧαιρήμονας)
Θα μας στοιχίσει πολύ περισσότερο σε κόπο και μόχθο, το να αποβάλλουμε τα πάθη, από το να αποκτήσουμε τις αρετές. Αυτή η αλήθεια μας αποκαλύφτηκε από τον ίδιο τον Δημιουργό, που με το στόμα του Προφήτη λέει: "Πρόσεξε από σήμερα σε έχω εγκαταστήσει Προφήτη στα έθνη και στα βασίλεια, ώστε με τον λόγο σου να ξεριζώνεις (την κακία), να σκάβεις βαθειά, να γκρεμίζεις και να καταστρέφεις, να ανοικοδομεις και να φυτεύεις" (Ιερεμίας 1,10). Προκειμένου να αφαιρέσει κανείς κάτι που είναι κακό, καθώς μας διδάσκει ο Κύριος, θα πρέπει να κάνει 4 αναγκαία πράγματα: να ξεριζώνει, να γκρεμίζει, να καταστρέφει και να ερημώνει. Υπογραμμίζει όμως ο Κύριος, μόνο δύο πράγματα που πρέπει να κάνει κανείς, για να μπορέσει να φτάσει στην τελειότητα των αρετών και στον αγιασμό: Να χτίζει και να φυτεύει. Από αυτό συμπεραίνουμε, ότι είναι πιο δύσκολο, το να αποβάλλει και να ξεριζώσει κανείς τα χρόνια ελαττώματα της ψυχής και του σώματός του, παρά να οικοδομήσει και να φυτέψει τις πνευματικές αρετές. (ΑββάςΝισθερώ)
Ένα σημάδι για παράδειγμα, με το οποίο αναγνωρίζουμε, ότι είναι ακόμα ζωντανή η ρίζα των παθών μέσα μας είναι το εξής: Αν υποθέσουμε, ότι έρχεται ένα αδερφός και μας ζητάει να του δανείσουμε ένα βιβλίο ή να χρησιμοποιήσει κάποιο δικό μας αντικείμενο και εμείς δεν δεχτούμε αυτήν την αίτηση με ευχάριστο πνεύμα, τότε πρέπει να γνωρίζουμε, χωρίς κσμμία αμφιβολία, ότι είμαστε δεμένοι με τα δεσμά της φιλαργυρίας. Ή εάν κατά την διάρκεια της ανάγνωσης, ξεπηδήσει ξαφνικά ένσς λογισμός που μας δημιουργεί σαρκικό ερεθισμό, τότε πρέπει να ξέρουμε, ότι η φλόγα της πορνείσς δεν έχει ακόμα σβήσει μέσα στα μέλη μσς. Επίσης άμα συγκρίνουμε τον εαυτόν μας με τους άλλους και βρίσκουμαι τον εαυτόν μας ανώτερο πνευματικά από τον άλλον, τότε είναι σίγουρο, ότι έχουμε προσβληθεί από την μάστιγα της υπερηφανείας. Όσο λοιπόν αντιλαμβανόμαστε μέσα στην καρδιά μας τέτοια ή και παρόμοια σημάδια του πάθους, πρέπει να γνωρίζουμε, ότι μόνο η πράξη της αμαρτίας λείπει και όχι η ροπή προς αυτήν. (Αββάς Ιωάννης)
Όταν
ένα κομμάτι της ψυχής έχει γεμίσει από ένα πάθος, η θεραπεία του πάθους
έγκειται στο να γίνει η αντικατάσταση του με ένα άλλο κομμάτι, που λέγεται
αρετή. Η θεραπεία των παθών δεν έγκειται στο να φύγει το πάθος που υπάρχει,
αλλά στο να αντικατασταθεί, ώστε το κομμάτι της ψυχής να μην μείνει αδειανό.
Για παράδειγμα, κάποιος έχει το πάθος να κλέβει και κάποια στιγμή σταματήσει να
κλέβει. Αυτό δεν είναι η θεραπεία του πάθους της κλεψιάς, αλλά παύση της
πράξεως. Και αν μείνει κάποιος μόνο στην παύση της πράξεως, υπάρχει κίνδυνος
υποτροπής. Εγκυμονεί μέγας κίνδυνος, διότι δεν έγινε θεραπεία. Η θεραπεία του
πάθους θα ξεκινήσει όταν ο άνθρωπος σταματήσει να κλέβει και αρχίζει να καλλιεργεί
την αρετή της ελεημοσύνης. Και όταν κατακτήσει την αρετή της ελεημοσύνης, η
αρετή αυτή θα τον εμποδίσει να κάνει υποτροπή στην κλεψιά. Η αγάπη για την
ελεημοσύνη, θα τον κάνει τον άνθρωπο να μισήσει την κλεψιά. Από κανένα πάθος
δεν μπορούμε να απαλλαγούμε, αν δεν το μισήσουμε. (Γέροντας Εφραίμ Σκήτης Αγίου
Ανδρέα)
Όλα τα
πάθη του ανθρώπου περικλείονται σε 3 αιτίες: α) ηδονές του σώματος β)
θυμός της ψυχής και γ) ο εγωισμός της ψυχής. (Γέροντας Εφραίμ
Σκήτης Αγίου Ανδρέα)
Τα
πάθη δεν φεύγουν με την εξομολόγηση και το Βάπτισμα. Απλά με τα μυστήρια αυτά,
συγχωρούνται τα αμαρτήματα. Τα πάθη θα φύγουν με προσωπικό αγώνα κάθε πιστού
πόντο-πόντο και με την συνεργασία της Θείας Χάρης. Δεν είναι μικρός αυτός ο
αγώνας, διότι είναι ισόβιος! Και όσο περνάει ο χρόνος της ηλικίας, μεγαλώνει ο
αγώνας γεωμετρικός, διότι μεγαλώνει και ο πόλεμος που δέχεται ο πιστός, με
αποτέλεσμα να μεγαλώνει και η Χάρη του αγωνιζομένου. Και όση είναι η Χάρη,
τόσος είναι και ο αγώνας. Είναι η δικαιοσύνη του Θεού τέτοια. Λίγη Χάρη, λίγος
αγώνας. Καθόλου Χάρη, καθόλου αγώνας, καθόλου πόλεμος. (Γέροντας Εφραίμ
Σκήτης Αγίου Ανδρέα)
Το
χάρισμα της σταθερής μετανοίας και της απαλλαγής από ένα πάθος, θα το αποκτήσει
κανείς, με το να το ζητήσει από την Παναγία μας γονυπετής. Θα πρέπει να γονατίσει
κανείς και να προσευχηθεί στην Παναγία, αλλά θα πρέπει το στομάχι του να είναι
αδειανό (να μην γίνεται πέψη στο στομάχι) και να έχει το αίσθημα της πείνας, το
αίσθημα όπου ο άνθρωπος αρχίζει να χάνει κιλά. Σε αυτήν την κατάσταση θα
ζητήσει από την Παναγία και να πει: ''Παναγία πρόσθεσε σε μένα πίστη και αγάπη
Χριστού, μεσίτευσε στον Υιό Σου Παναγία μου, για να με ελεήσει!''. Και η
Παναγία, βλέποντας ότι υπάρχουν προϋποθέσεις και διάθεση πραγματικής μετανοίας,
θα το ζητήσει από το Χριστό, γιατί βλέπει και τον κόπο του σώματος και την
ταπείνωση της ψυχής μας. (Γέροντας Εφραίμ Σκήτης Αγίου Ανδρέα)
Εάν
έχουμε 10 χωράφια να καθαρίσουμε, η επιτυχία του διαβόλου είναι να πηγαίνουμε
στο χωράφι, να το καθαρίζουμε λίγο, μετά να πηγαίνουμε στο άλλο, να το καθαρίζουμε
και αυτό λίγο και στη συνέχεια στο παραάλλο. Έτσι όμως δεν θα καθαριστούν ποτέ
τα χωράφια. Πρέπει να πάρουμε τα χωράφια ένα-ένα ξεχωριστά. Καθαρίζουμε το ένα,
πάμε στο άλλο. Κατά τον ίδιο τρόπο, τα πάθη ένα-ένα να τα πολεμάμε και όχι όλα
μαζί, γιατί διαφορετικά τίποτα δεν θα καταφέρουμε και θα είμαστε ηττημένοι. Και
θα ξεκινήσουμε από το μεγαλύτερο πάθος που έχουμε. Εάν έχω ένα μικρό τραύμα στο
χέρι και έχω μια αιμορραγία στο πόδι, φυσικά και δεν ασχοληθώ πρώτα με το
τραύμα στο χέρι. Με το ίδιο σκεπτικό θα ιεραρχήσω τα πάθη μου, για να τα
καταπολεμήσω. (Γέροντας Εφραίμ Σκήτης Αγίου Ανδρέα)
Τα
πάθη είναι σαν τα συγκοινωνούντα δοχεία. Εάν αποκεφαλίσεις ένα πάθο σου, τότε
ήδη το άλλο πάθος σου κατά το ήμισυ νικήθηκε, χωρίς να έχεις καθόλου ασχοληθεί μαζί
του. Γι' αυτό και η μέριμνα του διαβόλου είναι να μην κερδίσεις κανένα πάθος
σου, να ασχολείσαι λίγο με όλα τα πάθη σου και ουσιαστικά τίποτα να μην
πετυχαίνεις συστηματικά. Και έτσι περνάει ο χρόνος της ζωής σου, νομίζοντας ότι
αγωνίζεσαι, ενώ ουσιαστικά δεν κάνεις τίποτα. (Γέροντας Εφραίμ Σκήτης Αγίου
Ανδρέα)
Δεν
υπάρχει θεραπεία των παθών εκτός της Ορθοδοξίας. Αυτό είναι δόγμα. Όμως αυτό
δεν σημαίνει, ότι όλοι οι Ορθόδοξοι θα σωθούν και όλοι οι μη Ορθόδοξοι θα πάνε
στην κόλαση. (Γέροντας Εφραίμ Σκήτης Αγίου Ανδρέα)
Τα πάθη καλύπτουν την Θεία Χάρη, όπως η στάχτη την σπίθα. Με την άσκηση και την προσευχή η καρδιά καθαρίζεται από τα πάθη, η σπίθα της θείας Χάριτος αναζωπυρούται και ο πιστός αισθάνεται τον Χριστό στην καρδιά του, που είναι το κέντρο της υπάρξεώς του. (ΓέρονταςΓεώργιοςΓρηγοριάτηςΚαψάνης)
Οι δαίμονες, δεν πολεμούνται με γλυκά και λουκούμια, αλλά με δακρύων οχετούς, με πόνο ψυχής έως θανάτου, με άκρα ταπείνωση και μεγίστη υπομονή. Να τρέχει αίμα, από υπερκόπωση της ευχής! Να πέφτεις βδομάδες εξαντλημένος, ως βαριά ασθενής. Και να μην παραιτείσαι της μάχης, έως να νικηθούν και να υποχωρήσουν οι δαίμονες. Οπότε τότε απελευθερώνεσαι από τα πάθη σου. (ΓέρονταςΙωσήφοΗσυχαστής)
Μα
είναι εύκολο νομίζεις, να νικήσει πάθος ο άνθρωπος; Οι καλοσύνες, οι
ελεημοσύνες και όλα τα εξωτερικά καλά, δεν κατευνάζουν το αγέρωχο της καρδιάς,
αλλά η διανοητική αδολεσχία, ο πόνος της μετανοίας, η συντριβή και η ταπείνωση,
αυτά ταπεινώνουν το άτακτο φρόνημα. Και είναι κόπος πολύς και δυσβάστακτος, ο ανυπότακτος
άνθρωπος. (ΓέρονταςΙωσήφοΗσυχαστής)
Τίποτε άλλο δεν μπορεί τόσο να βοηθήσει και να κατευνάσει τον θυμό και όλα τα πάθη, όσον η αγάπη προς τον Θεόν και προς όλους τους συνανθρώπους. Με την αγάπη ευκόλως νικάς, παρά με τους άλλους αγώνες. (ΓέρονταςΙωσήφο Ησυχαστής)
Κλάψε
και χύσε δάκρυα ποταμούς, για να μαλακώσει η γη της καρδιάς σου. Και αφού το
χώμα βραχεί, εύκολα ξεριζώνεις τα αγκάθια. (Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής)
Οι
σοφοί Πατέρες, χτυπούσαν την αμαρτία εις την προσβολή. Η ριζική θεραπεία των
παθών, γίνεται δια εκκοπής των φαντασιώσεων, δηλαδή του μετεωρισμού... (Γέροντας
Εφραίμ της Αριζόνας)
Να μην θυμώνείς, δείγμα εγωϊσμού είναι αυτό, η δε πραότης και η μακροθυμία, είναι δείγμα ταπεινώσεως. Γι' αυτό, παιδί μου, εάν θέλεις να σμικρύνεις και να εκριζώσεις τα πάθη σου, την ταπείνωση και την αυτοκατηγορία αγάπησε, μόνο με αυτόν τον τρόπο κυρίως, ελαττώνονται και εξαλείφονται τα πάθη. (Γέροντας Εφραίμ της
Αριζόνας)
