Περί πνευματικού αγώνα "2"

• Εκείνοι που αγωνίζονται στους Ολυμπιακούς αγώνες δεν παίρνουν το στεφάνι όταν νικήσουν τον πρώτο ή τον δεύτερο ή τον τρίτο, αλλά όταν νικήσουν όλους τους συναγωνιζομένους. Έτσι και όποιος θέλει να στεφανωθεί από το Θεό, πρέπει να γυμνάζει τη ψυχή του στη σωφροσύνη, όχι μόνο σε ότι έχει σχέση με το σώμα, αλλά και στα σχετικά με τα κέρδη, τις αρπαγές, το φθόνο, τις τροφές, τη ματαιοδοξία, τις κατηγορίες και τους θανάτους και όλα τα παρόμοια. (Μέγας Αντώνιος)
• Είναι κάποιοι που έλιωσαν το σώμα τους με την άσκηση, αλλά επειδή δεν είχαν διάκριση, βρέθηκαν μακριά από τον Θεό. (Μέγας Αντώνιος)
• Η σπουδαιότερη εργασία που έχει να κάνει ο άνθρωπος είναι να αναλαμβάνει την ευθύνη των σφαλμάτων του ενώπιον του Θεού και να αναμένει πειρασμό μέχρι τελευταίας του πνοής. (Μέγας Αντώνιος)
• Το χωράφι που δεν καλλιεργήθηκε καλά, συνήθως δεν ανταποδίδει πλούσιο και καθαρό τον σπόρο στον γεωργό. Και εκείνος που εργάζεται την πρακτική άσκηση, αν δεν την εργάζεται με επιμέλεια και χωρίς επίδειξη, δεν θα δει τον καρπό της προσευχής πολύ καθαρό. (Άγιος Ηλίας ο Πρεσβύτερος)
• Αυτός που τώρα μπαίνει στους αγώνες της ευσέβειας και είναι αρχάριος στον πόλεμο εναντίον των παθών, όλη του τη μαχητική ενέργεια την κατευθύνει κατά του πνεύματος της φιληδονίας και χρησιμοποιώντας κάθε κακοπάθεια, εκστρατεύει εναντίον του με όλη του τη δύναμη. Έτσι λιώνει τη σάρκα με νηστείες, χαμαικοιτίες, αγρυπνίες και ολονύκτιες προσευχές. Την ψυχή την συντρίβει με τη θύμηση των τιμωριών της κολάσεως και την μελέτη του θανάτου. Την καρδιά την καθαρίζει από τους μολυσμούς των συνδυασμών και συγκαταθέσεων στους λογισμούς με τα δάκρυα της μετάνοιας. Εκείνος που άφησε την αρχή και προχώρησε στο μέσο της αρετής και σκούπισε τους ιδρώτες του αγώνα κατά του πνεύματος της φιληδονίας με το σφουγγάρι της πρώτης απάθειας, και άνοιξαν πια τα μάτια του και άρχισε να βλέπει τις φύσεις των όντων, στη συνέχεια σηκώνει τα όπλα της πίστεως εναντίον του πνεύματος της άπιστης φιλαργυρίας. Ανυψώνει λοιπόν το νου του με τη μελέτη των Θείων πραγμάτων. Το λογικό του το οξύνει με τους λόγους της κτίσεως και το κάνει ικανό να διασαφηνίζει τις φύσεις των όντων. Την ψυχή την ανεβάζει με την πίστη από τα ορατά στα ύψη των αοράτων και την πείθει, ότι ο Θεός, που δημιούργησε τα πάντα από το μηδέν, Αυτός είναι που προνοεί για όλα τα έργα Του και σ' Αυτόν βασίζει όλη του την ελπίδα για την ένθεη ζωή. (Άγιος Νικήτας ο Στηθάτος)
• Δεν θέλει ο Θεός η εργασία των αγωνιστών να είναι αδοκίμαστη, αλλά πολύ δοκιμασμένη. Γι' αυτό λοιπόν αφήνει τη φωτιά των πειρασμών και παίρνει για λίγο τη χάρη Του, και επιτρέπει η γαλήνη των λογισμών να ταραχθεί προσωρινά από τα πνεύματα της πονηρίας, για να δει την κλίση της ψυχής σε ποιον χαρίζεται περισσότερο, στον Ποιητή και Ευεργέτη της, ή στην αίσθηση του κόσμου και στην απάτη της ηδονής. Και έτσι, ή διπλασιάζει τη χάρη Του σ' εκείνους που προοδεύουν στην αγάπη Του, ή τους μαστιγώνει με τους πειρασμούς και τις θλίψεις, όταν στρέφονται στα υλικά πράγματα, έως ότου μισήσουν την άστατη περιφορά των ορατών και ξεπλύνουν με δάκρυα την πικρία των ηδονών που προέρχονται από αυτά. (Άγιος Νικήτας ο Στηθάτος)
• Τα σημεία που θα σου δείχνουν, ότι βαδίζεις την στενή και τεθλιμμένη οδό είναι: Η θλίψη της κοιλιάς, η ολονύκτια στάση στην προσευχή, το μετρημένο νερό, το λιγοστό ψωμί, το καθαρτικό ποτό της ατιμίας, οι χλευασμοί, οι γέλωτες, οι εμπαιγμοί, η εκκοπή του ίδιου του θελήματος, η υπομονή στις συγκρούσεις με τους άλλους, το να μη γογγύζεις όταν σε περιφρονούν, να βιάζεις τον εαυτόν σου, να υπομένεις τις ύβρεις, να υπομένεις γενναία όταν οι άλλοι σε αδικούν, να μην αγανακτείς όταν σε καταλαλούν, να μην οργίζεσαι όταν σε εξευτελίζουν, να ταπεινώνεσαι όταν σε κατακρίνουν. Μακάριοι όσοι βαδίζουν αυτήν την οδό... (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
• Το να θαυμάζει κανείς τους κόπους των Αγίων είναι καλό. Το να τους ζηλεύει, να τους μιμηθεί, είναι σωτήριο. Αλλά το να θέλει με μιάς να τους μιμηθεί, αυτό είναι παράλογο και ακατόρθωτο. (ΆγιοςΙωάννηςτηςΚλίμακος)
• Δεν επιτρέπεται να παλεύει κανείς έξω από τα κανονισμένα όρια, ούτε να αγωνίζεται με άλλον τρόπο. Διότι θα αποδοκιμαστεί και θα ντροπιαστεί και θα χάσει την νίκη εκείνος που ξεφεύγει από τα όρια και αγωνίζεται με άλλον τρόπο, χωρίς να εφαρμόζει τους όρους του αγώνος, έστω και αν είναι γενναίος και πολύ τεχνίτης. (Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος)
• Να αγωνίζεσαι! Τα στεφάνια είναι για τους αγωνιστές, όχι για εκείνους, που κάθονται στις κερκίδες... (Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος)
• Με τίποτε άλλο δεν ευαρεστείται τόσο ο Θεός, όσο με την κακοπάθεια και στα δάκρυα ανταποδίδει το έλεός Του. (Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος)
• Πρώτος αγώνας μας γίνεται για να μειώσουμε τα πάθη και να τα νικήσουμε πλήρως. Δεύτερος αγώνας μας είναι το να αποκτήσουμε τις αρετές και να μην αφήσουμε την ψυχή άδεια, ούτε άπρακτη. Τρίτος αγώνας της πνευματικής πορείας μας είναι, το να φυλάγουμε με νηφαλιότητα τους καρπούς των αρετών μας και των κόπων μας. Γιατί έχουμε εντολή, όχι μόνο να εργαζόμαστε με πολύ κόπο, αλλά και να φυλάγουμε άγρυπνα τους καρπούς των κόπων μας (Γεν. 2,15). (Άγιος Θεόδωρος Εδέσσης)
• Ο αρχάριος (στα πνευματικά) χρειάζεται χειραγωγό, επειδή η ψυχή, πριν έρθει η Χάρη του Αγίου Πνεύματος, έχει μεγάλο πόλεμο εναντίον των εχθρών και δεν μπορεί να διακρίνει η ίδια, αν η γλυκύτητα που δοκιμάζει, προέρχεται από τον εχθρό. Αυτό μπορεί να το διακρίνει μόνο εκείνος, που γεύτηκε ο ίδιος το Άγιο Πνεύμα. Αυτός αναγνωρίζει την Χάρη κατά τη γεύση. (Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης)
• Είναι απαραίτητο να έχουμε υπακοή, ταπείνωση και αγάπη, αλλιώς όλες οι μεγάλες ασκήσεις και αγρυπνίες, μας αποβαίνουν μάταιες... (Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης)
• Πνευματική άσκηση χωρίς υπακοή, γεννά κενοδοξία. (Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης)
• Όπου είναι ο πολύς κόπος, εκεί έρχεται και η πολλή ανάπαυση. Όπου είναι η πολλή θλίψη, εκεί κατόπιν έρχεται η πολλή χαρά. Και όπου είναι ο πολύς αγώνας, έρχεται κατόπιν η πολλή ξεκούραση και η πολλή πληρωμή. (Όσιος Άνθιμος της Χίου)
• Όταν υπομένεις, όταν μέμφεσαι τον εαυτόν σου και ταπεινώνεσαι και πάσχεις για την αγάπη του Χριστού, λίγο - λίγο ανεβαίνεις στον σταυρό. Εδώ δεν ήρθαμε, για να έχουμε χαρές... ήρθαμε στον Γολγοθά. Ήρθαμε για να ανεβούμε επί του σταυρού. Ήρθαμε για να υποφέρουμε θλίψεις και να τις υπομένουμε, με ταπείνωση, με εξευτελισμούς, με υπομονή και καλή μετάνοια. Εις τον Γογλοθά ανεβήκαμε, αλλά έως ότου ανεβείς στον σταυρό, σε καταπολεμεί ο διάβολος με τα διάφορα πάθη. (Όσιος Άνθιμος της Χίου)
• Η νηστεία και η αγρυπνία μαραίνουν τα πάθη και τα απονεκρώνουν. Όταν φέρουμε και τον Θεό προς βοήθειά μας δια της προσευχής, τίποτε δεν μπορεί να μας κάνει ο Σατανάς. (Όσιος Άνθιμος της Χίου)
• Όσο κουρασμένος και αν είσαι, να μην παραλείπεις ποτέ να κάνεις το βράδυ, πριν από τον ύπνο σου, το Απόδειπνο. (Όσιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης)
• Να μην δίνουμε στον διάβολο δικαιώματα. Εγώ δεν αφήνω ούτε μια σκέψη μνησικακίας μέσα μου, ούτε μια σκέψη εγωισμού, μη βρει παράθυρο ο σατανάς. Το παράθυρο είναι το δικαίωμα. Όταν απομακρύνεσαι απ' τον Θεό, κινδυνεύεις γιατί σε βρίσκει ''σκέτο'' ο σατανάς και κυριαρχεί πάνω σου. (Όσιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης)
• Τις θλίψεις του παρόντος να τις ανταλάσσεις προκαταβολικά με τα μελλοντικά αγαθά, και ποτέ δεν θα ατονήσει ο αγώνας σου από αμέλεια. (Άγιος Μάρκος ο Ασκητής)
• Εκείνος που δεν προτιμά τους κόπους για χάρη της ευσέβειας θεληματικά, παιδεύεται σκληρότερα από τους αθέλητους κόπους. (Άγιος Μάρκος ο Ασκητής)
• Εκείνος που προτιμά την κακουχία και την περιφρόνηση, για χάρη της Αλήθειας, βαδίζει τον Αποστολικό δρόμο, σηκώνοντας το σταυρό και δεμένος με αλυσίδα. Εκείνος που χωρίς αυτά, προσπαθεί να προσέχει στην καρδιά του, πλανάται και πέφτει σε παγίδες του διαβόλου. (Άγιος Μάρκος ο Ασκητής)
• Καθένας πρέπει να περιφρουρεί με κάθε προφυλακτικό μέσο την καρδιά και τις αισθήσεις του, γιατί σ' αυτή τη ζωή, έχουμε μεγάλο πόλεμο και ο εχθρός είναι μανιασμένος, προπαντός εναντίον των αγωνιστών και τριγυρίζει, όπως λέει η Γραφή: ''ζητών τίνα καταπίη'' (Α' Πέτρος 5,8). Στον εχθρό πρέπει να αντιστέκεται κανείς σθεναρά, ζητώντας την ενίσχυση του Θεού. Πώς όμως θα πολεμήσει τα πάθη του εκείνος, που έχει συμφιλιωθεί μαζί τους και έχει κάνει πια δούλο τον εαυτόν του στις ηδονές, πληρώνοντας ολοπρόθυμα φόρους στον διάβολο; Γιατί όπου υπάρχει έχθρα, εκεί και πόλεμος και όπου πόλεμος, εκεί και αγώνας και όπου αγώνας, εκεί και τα στεφάνια της νίκης. Αν λοιπόν θέλει κανείς να ελευθερωθεί από την πικρή δουλεία, ας κηρύξει πόλεμο στον εχθρό. Γιατί έτσι έκαναν και οι Άγιοι. Και αφού τον νίκησαν, αξιώθηκαν να απολαύσουν τα επουράνια αγαθά. (Άγιος Εφραίμ ο Σύρος)
• Ο εχθρός φροντίζει να οπλίζει τους αμελέστερους αδελφούς εναντίον των αγωνιστών. Οι αγωνιστές όμως, αν προσέχουν, βρίσκουν ωφέλεια μέσω των αμελέστερων, σηκώνοντας τις αδυναμίες τους για χάρη του Κυρίου. (Άγιος Εφραίμ ο Σύρος)
• Αν στην επίγεια και πρόσκαιρη και φθαρτή ζωή, ξοδεύονται πολλοί ιδρώτες και κόποι, για να μπορέσουν να προκόψουν και να φτάσουν σε κάποιο αξίωμα πρόσκαιρης δόξας ή εξουσίας, πόσο περισσότερο πρέπει με χαρά να κοπιάσει, να μοχθήσει και να αγωνιστεί κανείς, για την άφθαρτη Βασιλεία, για να κληρονομήσει, τόσο μεγάλες άφθαρτες δόξες; Σου φαίνεται λοιπόν δίκαιο, ότι είναι δίκαιο τα επίγεια και πρόσκαιρα πράγματα και οι φθαρτές δόξες να χρειάζονται τόσους μεγάλους κόπους για να τις αποκτήσεις, να ελπίζεις όμως ότι θα βασιλεύσεις μαζί με τον Χριστό αιώνες αιώνων, να μην πρέπει να κοπιάσεις και να αγωνιστείς; (Άγιος Εφραίμ ο Σύρος)
• Πώς πρόκειται να παρουσιαστώ μπροστά στο φοβερό βήμα του Δικαστού; Πώς εγώ, που είμαι γεμάτος από ατέλειες, θα βρεθώ μαζί με τους τελείους; Πώς, εγώ το ερίφιο, θα σταθώ μαζί με τα πρόβατα στα δεξιά του Χριστού; Πώς εγώ ο άκαρπος θα βρεθώ μαζί με τους Αγίους, οι οποίοι έκαναν εδώ καρπό αρετής;... Δεν αργεί, άθλιε... Τρέξε να βρεθείς έτοιμος σ' εκείνη την φοβερή ώρα. Για να μην κλαις εκεί εις τους αιώνας των αιώνων. Μην προσέχεις καθόλου τα σφάλματα των άλλων, άλλά να κλάψεις για τα δικά σου κακά. (Άγιος Εφραίμ ο Σύρος)
• Εκείνος που θέλει να ευαρεστήσει τον Θεό και γίνει κληρονόμος Του, πρέπει αφού αποκτήσει πριν από όλα τη μακροθυμία και την υπομονή, να υπομένει με γενναιότητα και ευχαρίστηση τις θλίψεις και τις δυσκολίες που συναντά, δηλαδή σωματικές αρρώστιες και πόνους και εξευτελισμούς και προσβολές από τους ανθρώπους ή διάφορους αόρατους πολέμους, που κινούν εναντίον της ψυχής τα πονηρά πνεύματα, θέλοντας να την οδηγήσουν σε χαύνωση και αμέλεια. Αυτό γίνεται με οικονομία του Θεού, που παραχωρεί να δοκιμαστεί ο καθένας μας με διάφορες θλίψεις, για να φανούν εκείνοι που τον αγαπούν με όλη τους την ψυχή, αν υπομένουν με γενναιότητα και ευχαρίστηση, όλα όσα προξενούνται από τον πονηρό και δεν απομακρύνονται από την ελπίδα και την εμπιστοσύνη σ' Αυτόν, αλλά πάντα περιμένουν με πολλή πίστη και υπομονή να λυτρωθούν από τις δοκιμασίες με τη βοήθεια του Χάριτος. Μ' αυτόν τον τρόπο, θα μπορέσουν να γλυτώσουν από κάθε πειρασμό και να πετύχουν έτσι την εκπλήρωση της υποσχέσεως, αφού φάνηκαν και αυτοί άξιοι της Βασιλείας, με το να ακολουθήσουν τα ίχνη όλων των Αγίων κάθε εποχής και έγιναν κοινωνοί, όχι μόνο των παθημάτων τους, αλλά και της δόξα τους. (Άγιος Εφραίμ ο Σύρος)
• Πολλοί προσέρχονται στον ενάρετο βίο, λίγοι όμως δέχονται το ζυγό του. Διότι στους βιαστές ανήκει η Βασιλεία των Ουρανών «και βιαστές αρπάζουν αυτήν», όπως λέει ο Ευαγγελικός λόγος. Βία ονόμασε ο Κύριος την άσκηση του σώματος και της ψυχής, που υπομένουν θεληματικά οι μαθητές του Χριστού, επειδή αρνούνται τα δικά τους θελήματα και τηρούν όλες τις εντολές του Χριστού. (ΜέγαςΒασίλειος)
• Οι πόνοι δημιουργούν δόξα και οι κόποι στεφάνους. (Μέγας Βασίλειος)
• Εάν κάθε χρόνο, ημέρα και ώρα προσδοκά κάποιος τον Κύριο, δεν τον ενδιαφέρει τίποτα περισσότερο, παρά να αγωνίζεται και να μην περάσει την χρονιά του ή την ημέρα ή την ώρα του αργός. (Μέγας Βασίλειος)
• Να αποφεύγεις τις ηδονές, να επιδιώκεις την εγκράτεια, να ασκείς το σώμα σου στους κόπους και την ψυχή να την συνηθίζεις στους πειρασμούς. (Μέγας Βασίλειος)
• Αν αγωνίζεσαι, να μη στηρίξει η καρδιά σου το θάρρος της στον αγώνα σου, ότι τάχα αυτός σε προφυλάσσει, αλλά να πεις με το νου σου, ότι επειδή καταπονώ το σώμα μου, ο Θεός δέχεται με ευμένεια την ταλαιπωρία μου. (Άγιος Ησαϊας ο Αναχωρητής)
• Αν θέλεις να ακολουθήσεις τον Κύριό μας Ιησού Χριστό και να κρεμάσεις μαζί Του, πάνω στο σταυρό, τον παλιό σου εαυτό, πρέπει πρώτα να διώξεις από κοντά σου εκείνους που σε κατεβάζουν από τον σταυρό, έπειτα να ετοιμαστείς για να υπομείνεις ταπεινώσεις και τέλος, να αναπαύεις τις καρδιές εκείνων που σε στενοχωρούν. (ΆγιοςΗσαϊαςοΑναχωρητής)
• Το θεμέλιο και η προϋπόθεση του πνευματικού αγώνα είναι, το να έχουμε καταπνίξει την φλόγα των σαρκικών παθών και να έχουμε απαλλαχτεί από την γαστριμαργία. Γιατί εάν δεν έχουμε νικήσει την ίδια την σάρκα μας, για να πετύχουμε την σταθερότητα του πνεύματός μας, δεν θα αξιωθούμε να αντιμετωπίσουμε πιο δύσκολους αγώνες, με τα πονηρά πνεύματα (θα κυμαινόμαστε στην μετριότητα). Δεν θα μπορέσουμε έτσι να λάβουμε (ανώτερη) πείρα των πνευματικών αγώνων, γιατί θα εμποδιζόμαστε από την αντίσταση της σάρκας και οι αγώνες μας, θα σταματούν, μέχρι του σημείου του κορεσμού της κοιλιάς. Πολύ δίκαια τότε ο Απόστολος θα μας πει επιτιμητικά: ''Οι πειρασμοί που αντιμετωπίσατε ως τώρα, ήταν μέσα στα ανθρώπινα μέτρα'' (Α' Κορινθίους 10,13). (Άγιος Κασσιανός ο Ρωμαίος)
• Όσο πιο πολύ η ψυχή προχωράει, τόσο μεγαλύτεροι είναι οι εχθροί που εναντίον τους πρέπει να μάχεται. Είσαι ευλογημένος, αν η πάλη γίνεται πιο άγρια εναντίον σου την ώρα της προσευχής. Μην νομίσεις ότι απόκτησες καμμιά αρετή, πριν χύσεις το αίμα σου στην πάλη σου γι' αυτήν. Ως το θάνατο πρέπει να πολεμάς εναντίον της αμαρτίας, αντιστεκόμενος μ' όλη σου την δύναμη. (Άγιος ΕυάγριοςοΠοντικός)
• Δεν ξέρουμε, ότι ολόκληρος ο πνευματικός αγώνας μας, είναι σαν τη σπορά και την καρποφορία; Ο γεωργός δηλαδή σπέρνει το χωράφι του, ύστερα όμως περιμένει το έλεος του Θεού. Και ο Θεός στη συνέχεια, στέλνει τη δωρεά Του, προξενώντας βροχές στον κατάλληλο καιρό και ευνοϊκούς ανέμους, κάνοντας να φυτρώσουν και να αυξηθούν και να τελειοποιηθούν τα σπέρματα που έριξε ο γεωργός στη γη και βοηθώντας τον έτσι να κερδίσει πολλά από τα λίγα. Έτσι κι εμείς, αν σπείρουμε στα καλά έργα πλούσια και μεγαλόψυχη προαίρεση, τότε και η Χάρη, που θα βρούμε από το Θεό, θα είναι ανάλογη. Μ΄ αυτήν θα μπορέσουμε στη συνέχεια, χωρίς πίεση και κόπο, να κατορθώσουμε όλα τα αγαθά. Το ίδιο βλέπουμε να συμβαίνει και στις τέχνες. Εκείνος δηλαδή που έρχεται για να μάθει μια τέχνη, στην αρχή κοπιάζει και δυσκολεύεται και πολλές φορές αποτυχαίνει. Δεν χάνει όμως το κουράγιο του, ούτε απογοητεύεται, αλλά πάλι προσπαθεί. Όσες φορές και αν αποτύχει, άλλες τόσες ζητάει να διορθωθεί, φανερώνοντας έτσι στο μάστορα την προαίρεσή του. Αν όμως λιποψυχήσει και κάνει πίσω, δεν μαθαίνει τίποτα. Έτσι, καθώς συχνά κάνει σφάλματα και διορθώνεται από το μάστορα και πάλι επιμένει και εργάζεται με κόπο και υπομονή, σιγά-σιγά μαθαίνει καλά την τέχνη. Και τότε κάνει άνετα τη δουλειά του και βγάζει μ΄ αυτή το ψωμί του. Έτσι πρέπει να κάνει και αυτός που θέλει να καταπιαστεί με την εργασία κάποιας αρετής: Πρώτα δηλαδή να δείξει μεγάλη γενναιότητα και καλή προαίρεση και έπειτα να ασχολείται υπομονετικά με την εργασία του αγαθού, ζητώντας τη βοήθεια και την προστασία του Θεού. Να μη λιποψυχεί ούτε ν΄ απελπίζεται από τις πτώσεις και να εγκαταλείπει τον αγώνα - γιατί έτσι δεν θα μπορέσει να πετύχει ποτέ κάτι καλό - αλλά όσες φορές και αν πέφτει, να ξανασηκώνεται, να τροφοδοτεί την προθυμία του με την ελπίδα στο Θεό και να περιμένει το έλεός Του. (Όσιος Ζωσιμάς)
• Όταν καίγεται από κάτω το καζάνι, δεν μπορεί μύγα να το αγγίξει ή κανένα άλλο έντομο. Όταν όμως είναι κρύο, τότε κάθονται πάνω του. Έτσι και κάθε άνθρωπος, όσο παραμένει σταθερός στις πνευματικές του ασκήσεις, δεν μπορεί ο διάβολος να τον ρίξει. (Όσιος Ποιμήν)
• Τα περασμένα μας αμαρτήματα, πρέπει να τα έχουμε πάντα μπροστά μας και να λυπούμαστε γι' αυτά. Αυτό είναι η καλύτερη μέθοδος, για να φυλάξουμε ασφαλή τον εαυτόν μας με την βοήθεια του Θεού. (Άγιος Μωϋσής ο Αιθίοπας)
• Παιδιά μου, όλες οι αρετές και τα έργα έχουν κάποιο σκοπό και εκείνοι που αποβλέπουν σ' αυτόν τακτοποιούν τον εαυτόν τους και φτάνουν στον ποθούμενο στόχο (του εξαγιασμού και της σωτηρίας). Όπως ο γεωργός υποφέρει και τη ζέστη και το κρύο, δουλεύοντας με προθυμία τη γη, έχοντας σκοπό να την καθαρίσει από αγκάθια και ξένα χόρτα και στόχο την απόλαυση των καρπών. Και ο έμπορος χωρίς να λογαριάζει τους κινδύνους, ούτε της θάλασσας, ούτε της ξηράς, προχωρεί στο εμπόριο, έχοντας σκοπό το εμπορικό κέρδος και στόχο την απόλαυση του κέρδους. Επίσης και εκείνος που κατατάσσεται στο στρατό, ούτε τους κινδύνους του πολέμου λογαριάζει, ουτε την ταλαιπωρία της ξενιτειάς, αλλά έχει σκοπό την απόκτηση αξιωμάτων λόγω ανδραγαθίας και στόχο το κέρδος από το αξίωμα. Έχει λοιπόν και η δική μας προσπάθεια δικό της σκοπό και στόχο, για χάρη του οποίου υποφέρουμε με προθυμία κάθε κόπο και κούραση. Γι' αυτό η αποχή τροφών κατά τις νηστείες δεν μας καταβάλλει· ο κόπος των αγρυπνιών μας ευχαριστεί· η ανάγνωση και η μελέτη των Γραφών γίνεται με προθυμία· και ο κόπος της εργασίας και η υπακοή και η απογύμνωση απ' όλα τα γήινα πράγματα και η παραμονή μας στην έρημο, γίνονται με ευχαρίστηση. (Άγιος Μωϋσής ο Αιθίοπας)
• Στην αρχή του πνευματικού αγώνος πρέπει να κάνουμε τις άγιες εντολές Του βιάζοντας την θέλησή μας, έτσι ώστε να δει ο αγαθός Κύριος τον κόπο μας και ότι θέλουμε να υπηρετούμε στα ένδοξα θελήματά Του και να μας στείλει έτοιμο το άγιο θέλημά Του. Διότι τότε ετοιμάζεται από τον Κύριο η θέλησή μας, ώστε με πολλή χαρά να εργαζόμαστε αδιάκοπα το καλό. Τότε πράγματι θα αισθανθούμε, ότι ο Θεός είναι αυτός που ενεργεί μέσα μας, ώστε και να θέλουμε και να ενεργούμε σύμφωνα με το αγαθό θέλημά Του. (ΆγιοςΔιάδοχοςΦωτικής)
• Ρωτάς κάποιον: ''Θέλεις να πας στον παράδεισο;'' και σου απαντάει καταφατικά. Όταν όμως του πεις, ότι για να πας στον παράδεισο, πρέπει να κάνεις εκείνο και εκείνο, τότε θα τον δεις να μουδιάζει. Όλοι οι Χριστιανοί θέλουν να πάνε στον παράδεισο, δεν θέλουν όμως όλοι να αγωνιστούν για τον παράδεισο. Δεν φτάνει μόνο να επιθυμείς την σωτηρία σου. Χρειάζεται αγώνας και σιδερένια αποφασιστικότητα. (ΆγιοςΘεοφάνηςοΈγκλειστος)
• Αρχίζεις να κάνεις κάτι; Λέγε: ''Κύριε Ευλόγησε την εργασία!''. Τελείωσες; Κράξε ολόψυχα: ''Δόξα σοι, Κύριε, δόξα σοι!''. Ξεσηκώθηκε μέσα σου κάποιο πάθος; Ικέτεψε: ''Σώσε με, Κύριε, χάνομαι!''. Σε κυκλώνουν και σε σκοτίζουν οι λογισμοί; Αναφώνησε: ''εξάγαγε εκ φυλακής την ψυχήν μου!''. (Ψαλμ. 141,8) Υπάρχει φόβος να διαπράξεις κάτι κακό; Παρακάλεσε: ''Κύριε, οδήγησόν με εν τη δικαιοσύνη σου!''. (Ψαλμ. 5,9) Ελκύεσαι από την αμαρτία και κινδυνεύεις να πέσεις; Προσευχήσου: ''Μη δώης εις σάλον τον πόδα μου!''. (πρβλ Ψαλμ. 120,3) Αναλογίζεσαι τα πολλά σου παραπτώματα και βυθίζεσαι στην απόγνωση; Κραύγασε σαν τον τελώνη: ''Ο Θεός, ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ! (Λουκ. 18,13) (ΆγιοςΘεοφάνηςοΈγκλειστος)
• Όταν αγωνιζόμαστε με καλή προαίρεση εναντίον των παθών, πρέπει ν' αποφεύγουμε τις αδιάκριτες ακρότητες. Πρέπει να γνωρίζουμε το μέτρο και τα μέτρα μας. Αλλιώς θα κυριευθούμε από αθυμία και στη συνέχεια από απελπισία. (Άγιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος)
• Να καλλιεργείτε μέσα σας τον φόβο του Θεού και την ευλάβεια ενώπιον του απεριγράπτου μεγαλείου Του. Να έχετε καρδιά συντετριμμένη και τεταπεινωμένη. Να θεωρείτε όλους ανωτέρους σας. Να αγαπάτε την σιωπή, την μόνωση, την συνομιλία με τον Κύριο, που θα γίνει χειραγωγός και διδάσκαλός σας. (Άγιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος)
• Όποιος παλεύει με τα πάθη του, εκπληρώνει τις εντολές του Κυρίου. Ανάλογα με τον αγώνα του εξαγνίζεται. Και ανάλογα με τον εξαγνισμό του πλησιάζει τον Κύριο, που υποσχέθηκε ότι: «ελευσόμεθα και μονήν ποιήσομεν» στην καθαρή καρδιά. (ΆγιοςΘεοφάνηςοΈγκλειστος)
• Φύλαξε την ψυχή σου από την φοβερή παραλυσία, που οι Πατέρες ονομάζουν ακηδία, την οκνηρία δηλαδή στα πνευματικά έργα. Μην είσαι ράθυμος και χλιαρός. Αγωνίσου, αγρύπνα, νήφε, μην χάνεις μάταια τον χρόνο της ζωής σου, τον χρόνο που σου δόθηκε για την καλλιέργεια της ψυχής σου και την απόκτηση των αιωνίων αγαθών. Φρόντιζε, να μην περάσει ούτε μια μέρα σου αργή από πνευματικά έργα. Ο χρόνος που περνά, δεν γυρίζει πίσω... (Άγιος Δημήτριος του Ροστώφ)
• Κατά το μέτρο της προαιρέσεως και του πνευματικού αγώνος του ανθρώπου, έρχεται σταδιακά ο φωτισμός του νου. Και κατά το μέτρο του φωτισμού του νου, δίνεται η Χάρις του Κυρίου. Και κατά το μέτρο της αποδοχής και της πληρώσεως της ψυχής με τη Θεία Χάρη, πραγματοποιείται η ένωση με τον Κύριο. (Άγιος Δημήτριος του Ροστώφ)
• Όσο κανείς αγωνίζεται, τόσο αναγνωρίζει την αδυναμία του. Και όσο αναγνωρίζει την αδυναμία του, τόσο πλουτίζει σε ταπείνωση και κατάνυξη. Και όσο αποκτά ταπείνωση και κατάνυξη, τόσο φωτίζεται η διάνοιά του και διαπιστώνει ότι χωρίς τον Κύριο, δεν είναι τίποτα και δεν έχει τίποτα. (Άγιος Δημήτριος του Ροστώφ)
• Εκείνοι που προσπαθούν να ζουν πνευματικά, έχουν να διεξάγουν ένα δύσκολο και ανελεή πόλεμο με τους λογισμούς, σε κάθε στιγμή της ζωής τους. Ένα πνευματικό αόρατο πόλεμο. Η ψυχή τους πρέπει να λειτουργεί ακατάπαυστα, ως ένα μάτι καθαρό, ικανό να παρατηρεί και να παρακολουθεί τους λογισμούς που ο πονηρός ενσπείρει στην καρδιά τους. Η καρδιά των ανθρώπων αυτών, πρέπει να φλέγεται από πίστη, ταπείνωση και αγάπη. Διαφορετικά, ο πονηρός διάβολος, βρίσκει εύκολα είσοδο και προσπαθεί να μειώσει την πίστη ή και να την εξαλείψει τελείως και να ενσπείρει κάθε κακή επιθυμία, που μετά, δεν θα μπορέσει ο άνθρωπος, να την απομακρύνει, ούτε με δάκρυα. (ΆγιοςΙωάννηςτηςΚροστάνδης)
• Μην κάνεις τα έργα του Θεού (τον πνευματικό σου κανόνα), με διασπασμένη την καρδιά σου, ώστε η μισή να ανήκει στο Θεό και η άλλη μισή στην σάρκα σου. Ο Θεός είναι ζηλωτής και θα παραχωρήσει να δοκιμαστείς από τον σατανά και εκείνος, δεν θα σε αφήσει σε χλωρό κλαρί. (ΆγιοςΙωάννηςτηςΚροστάνδης)
• Ο άνθρωπος σαν τον Αβραάμ, θα πρέπει να είναι πρόθυμος να προσφέρει θυσία στον Θεό, το δικό του ''Ισαάκ'', για να δείξει στον Θεό την πίστη και την υπακοή του, για να γίνει άξιος των Θείων δώρων. (Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης)
• Όσο πιο καθαρά και πιο δυνατά είναι τα μέσα που μας ενώνουν με τον Θεό, δηλ. η προσευχή και η μετάνοια, τόσο πιο ύπουλες και καταστροφικές είναι οι ενέργειες του πονηρού εναντίον των μέσων αυτών. (Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης)
• Υπάρχουν πολλοί και σπουδαίοι λόγοι για να νηστεύουμε και να εξομολογούμαστε με καρδιακή συντριβή. Θα έχουμε πολύ μεγάλη ανταπόδοση γι' αυτό το συνειδητό αγώνα μας. (Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης)
• Εκείνοι που η αμαρτία είναι καθημερινή τους ανάγκη και ζουν μέσα στην ανομία, δεν ενοχλούνται από τα πονηρά πνεύματα, γιατί ανήκουν σ' αυτά, αφού ζουν απρόσεχτα και αμελούν την σωτηρία της ψυχής τους. Με το που θα αναγνωρίσουν και ομολογήσουν την αμαρτία τους όμως και στραφούν προς τον Θεό, ξεσπάει ο πόλεμος, αδυσώπητος και ακατάπαυστος. (Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης)
• Κάνε τη καρδιά σου μοναστήρι. Χτύπα εκεί το σήμαντρο, κάλεσε εκεί για αγρυπνία, θυμίασε και ψιθύρισε ακατάπαυτα προσευχές. Ο Θεός είναι δίπλα σου! (ΆγιοςΛουκάςοΙατρός)
• O αόρατος εσωτερικός πόλεμος του Χριστιανού με τα πάθη, δεν είναι καθόλου κατώτερος ή ευκολότερος, από τον αιματηρό αγώνα των μαρτύρων της πίστεως. (Άγιος Ιγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
• Στον αόρατο πόλεμο, ούτε πάντα, ούτε εύκολα βγαίνουμε νικητές. Η νίκη είναι Θεϊκό δώρο, που δίνεται στον αγωνιστή του Κυρίου σε κατάλληλο καιρό, γνωστό μόνο στον Θεό και καθορισμένο μόνο απ' Αυτόν. Αλλά πολλές φορές είναι αναγκαίες για εμάς και οι ήττες, οι ήττες όμως που οφείλονται στην αδυναμία και στην εμπάθειά μας και όχι στην μεταβολή της προαιρέσεώς μας. Οι ήττες αυτές παραχωρούνται από τον Θεό, για να ταπεινωθούμε, για να παρατηρήσουμε και να μελετήσουμε την ξεπεσμένη φύση μας, για να συνειδητοποιήσουμε την αναγκαιότητα του Λυτρωτή και για να πιστέψουμε σ' Αυτόν και να Τον ομολογήσουμε. (Άγιος Ιγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
• Οι άνθρωποι είναι πολύ διαφορετικοί ο ένας από τον άλλο, με ιδιότητες και ικανότητες ποικίλες. Έτσι η ίδια πνευματική εργασία ενεργεί διαφορετικά σε κάθε αγωνιστή. Γι' αυτό τον λόγο είναι απαραίτητη η πείρα. Ο Απόστολος συμβουλεύει: «Όλα να τα εξετάζετε και να κρατάτε ό,τι είναι χρήσιμο (Α' Θεσσαλονκείς 5,21). (Άγιος Ιγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
• Χωρίς την προσευχή, όλοι οι ασκητικοί κόποι, όχι μόνο είναι άκαρποι, αλλά και οδηγούν στην υπερηφάνεια. Γενικά από πολλά πάθη θα κυριευτεί και σε πολλές αμαρτίες θα πέσει η ψυχή, στην οποία δεν υπάρχουν η δύναμη και η ευωδία της προσευχής. Γι' αυτό όποια εργασία και αν κάνεις να προσεύχεσαι. Και αν δεν μπορείς να προσεύχεσαι αδιάλειπτα, τουλάχιστον κάνε το συχνά. Να επιστρέφεις στην προσευχή, όποτε την θυμάσαι και αυτή σιγά - σιγά, θα σου γίνει συνήθεια. Χωρίς να το αντιληφθείς, η συχνή προσευχή, θα εξελιχθεί σε αδιάλλειπτη. (Άγιος Ιγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
• Κάθε πνευματική εργασία, μολονότι αποτελεί δώρο του Θεού στον καθένα μας, χρειάζεται απαραίτητα και την βία μας. Γιατί η βία είναι αποκάλυψη και μαρτυρία στην πράξη της αγαθής μας προαιρέσεως. (ΆγιοςΙγνάτιοςΜπριαντσιανίνωφ)
• 1) Να εξετάζεις τη συνείδησή σου 2) να πολεμάς συνεχώς με τα πάθη σου 3) να καθαρίζεις την ψυχή σου από τις αμαρτίες 4) να αγαπάς το Θεό εν απλότητι καρδίας 5) να πιστεύεις σ' Αυτόν χωρίς υπολογισμούς 6) να έχεις ακατάπαυστα ενώπιόν σου το απεριόριστο έλεός Του και με όλη τη δύναμη της ψυχής σου 7) να Τον δοξάζεις και να Τον ευλογείς σε όλες τις δυσάρεστες περιστάσεις της ζωής 8) να αναζητάς τη δική σου ενοχή και να συγχωρείς κάθε παράπτωμα του διπλανού σου εναντίον σου, ούτως ώστε να αποσπάσεις το έλεος του Θεού για τις δικές σου αμαρτίες 9) να προσπαθείς να θεμελιώσεις μέσα σου την αγάπη για το διπλανό σου 10) να περισώζεις την ειρήνη και την ηρεμία στην οικογένεια και τους γνωστούς σου 11) να θυμάσαι πιο συχνά τις εντολές του Θεού και να προσπαθείς να τις εκπληρώσεις, καθώς επίσης και τους κανόνες της Εκκλησίας, όσο είναι δυνατόν 12) να πηγαίνεις για εξομολόγηση και να μετέχεις των Θείων Μυστηρίων αρκετές φορές το χρόνο 13) να τηρείς και τις τέσσερις περιόδους νηστείας, καθώς και τις Τετάρτες και τις Παρασκευές 14) να παρακολουθείς τις Ακολουθίες και τη Θεία Λειτουργία σε κάθε εορτή 15) να λες πρωϊνές και βραδυνές προσευχές και ακόμη μερικούς ψαλμούς κάθε μέρα, και αν το επιτρέπει ο χρόνος, να διαβάζεις ένα κεφάλαιο από τα Ευαγγέλια και τις Επιστολές των Αποστόλων 16) να προσεύχεσαι κάθε πρωί και βράδυ για την ανάπαυση των κεκοιμημένων και την σωτηρία των ζωντανών. Αν, για οποιεσδήποτε συνθήκες, δεν μπορείς να εκπληρώσει αυτά τα καθήκοντα, τότε να επιτιμήσεις τον εαυτό σου ώστε να μετανοήσεις ειλικρινά, και να πάρεις σταθερή απόφαση να μην αποτύχεις ξανά στο μέλλον. Προσευχήσου ακόμη για εκείνους, για τους οποίους έχεις κάποια κακή επιθυμία, γιατί αυτός είναι ο σιγουρότερος τρόπος για την εν Χριστώ συμφιλίωση. (Άγιος Μακάριος της Όπτινα)
• Μέσα στον κόσμο που ζούμε, πρέπει να έχουμε διαπιστώσει πόσο χρόνο χρειάζεται ένας καλλιτέχνης για ν' ασκηθεί στην τέχνη του, και πόσο κόπο πρέπει να καταβάλλει γι' αυτό. Δεν είναι λοιπόν φυσικό, που ό, τι έχει σχέση με την τέχνη των τεχνών, την πνευματική ζωή, απαιτεί ακόμα περισσότερο χρόνο και ακόμα μεγαλύτερο κόπο; Προσευχήσου στο Θεό να σου στείλει τη Χάρη Του, για να μελετάς και να κατανοείς σωστά τους Πατέρες, για να μιμείσαι τα πρότυπα που εκείνοι προβάλλουν, για να δεις καθαρά τη δική σου αδυναμία. Δεν θα σ' αφήσει ο Θεός να ζητάς και να περιμένεις για πολύ. Θα σου δώσει βοήθεια. Στο μεταξύ, εξέτασε προσεκτικά τις κινήσεις της καρδιάς σου, παρατήρησε τις περιπλοκές των λογισμών σου, εξιχνίασε τις προθέσεις και τα βαθύτερα κίνητρα όλων των λόγων, των έργων και της συμπεριφοράς σου. (Άγιος Μακάριος της Όπτινα)
• Ο Θεός δεν απαιτεί εκτέλεση των (πνευματικών) κανόνων, ιδίως από τους ασθενείς και τους αδύναμους. Πάντοτε όμως είναι απαραίτητη η ταπεινοφροσύνη. Αυτή αναπληρώνει τις ελλείψεις των κανόνων. Η ταπεινοφροσύνη συνίσταται, στο να θεωρείς εαυτόν χειρότερον όλων, κανέναν να μην κατακρίνεις, να μην γογγύζεις και τα λοιπά... (Άγιος Μακάριος της Όπτινα)
• Μην επιβάλλετε στους εαυτούς σας όρκους και κανόνες, χωρίς την έγκριση του πνευματικού σας πατέρα, με την συμβουλή του οποίου μια μετάνοια θα σας επιφέρει μεγαλύτερο όφελος, από ότι χίλιες αυθαίρετες μετάνοιες. Αυτό πιστέψτε το, χωρίς καμμία αμφιβολία. (Όσιος Αντώνιος της Όπτινα)
• Αν δεν έχετε χρόνο καλύτερα να μην διαβάσετε όλον τον κανόνα της προσευχής. Όσο όμως το διαβάσετε, διαβάστε το προσεκτικά. Τρομερά τα λόγια, τα αναγραφόμενα στην Αγία Γραφή: ''Επικατάρατος ο ποιών το έργον Κυρίου αμελώς'' (Ιερεμίας 31,10). (Όσιος Νίκων της Όπτινα)
• "Η Βασιλεία του Θεού βιάζεται και βιασταί αρπάζουσιν αυτήν". Η βία αυτή δεν περιορίζεται στην εγκράτεια, στο φαγητό και στα διάφορα πάθη, αλλά αφορά όλη την εσωτερική και εξωτερική δραστηριότητά μας. Να κάνεις τα εντελώς αντίθετα, από ό,τι επιθυμεί η σάρκα. Θέλεις να ξαπλώσεις κάπως αναπαυτικότερα; Βίασε τον εαυτόν σου για το αντίθετο. Θέλεις να καθίσεις με τους αγκώνες ακουμπισμένους; Μην τους ακουμπά.. Σε όλα να φέρεσαι έτσι... (ΆγιοςΠαρθένιος της Όπτινα)
• Όποιος επιδίδεται σε σωματικούς κόπους και ασκεί κάποιες αρετές, αλλά δεν προσέχει ταυτόχρονα και την κατάσταση της ψυχής του και δεν μεριμνά για την νήψη της καρδιάς, αυτός είναι σαν να συγκεντρώνει με το ένα χέρι και να σκορπίζει με το άλλο. Γιατί οι σωματικοί κόποι είναι η αρχή του πνευματικού δρομου, ενώ η εσωτερική νήψη της καρδιάς, η νοερά εργασία και η κατάσταση της ψυχής, ειναι το τέλος του. Σωματικοί αγώνες, χωρίς την εσωτετική επιστασία και προσοχή, είναι σαν ένα ξερό φύλλο. (ΌσιοςΠαϊσιοςΒελιτσκόφσκυ)
• Αν δεν βιάσουμε τον εαυτόν μας στον πνευματικό αγώνα, θα κατανικηθούμε από τον διάβολο. (Όσιος Παϊσιος Βελιτσκόφσκυ)
• Κάθε αγωνιστή, δεν τον καταβάλλουν και δεν τον επηρεάζουν στο ίδιο μέτρο πάντοτε οι πειρασμοί, αλλά όσο προοδεύει στην πνευματική ζωή, τόσο ελαφρότεροι του φαίνονται. Πραγματικά, όσο προοδεύει η ψυχή, τόσο δυναμώνει και μπορεί να βαστάζει όσα την βρίσκουν. Όπως ακριβώς, αν ένα ζώο είναι γερό και του φορτώσει κανείς βαρύ φόρτωμα, το σηκώνει εύκολα. Και αν ακόμα τύχει να σκοντάψει, αμέσως σηκώνεται και δεν καταλαβαίνει σχεδόν καθόλου ότι σκόνταψε. Αν όμως είναι ασθενικό και αδύνατο ζώο, τότε και το παραμικρό το γονατίζει. Και αν τύχει να πέσει, έχει ανάγκη από πολλή βοήθεια για να σηκωθεί. Το ίδιο συμβαίνει και με την ψυχή. Όσο αμαρτάνει, ταλαιπωρείται από την ίδια την αμαρτία. Γιατί η αμαρτία, έχει την ιδιότητα να ταλαιπωρεί και να φθείρει αυτόν που την διαπράττει. Επομένως, ο,τιδήποτε και αν συμβεί, τον καταπονεί. Όταν όμως προκόψει ο άνθρωπος, ξεπερνάει διαρκώς ευκολότερα όλα εκείνα που τον κούραζαν κάποτε. (Αββάς Δωρόθεος)
• Εμείς, όχι μόνο δεν προκόβουμε, αλλά και πάντοτε είμαστε γεμάτοι θλίψη. Και αυτό μας συμβαίνει, επειδή δεν παρακολουθούμε άγρυπνα την καρδιά μας. Πραγματικά, αν θελαμε λίγο να αγωνιστούμε, δεν θα στενοχωριόμαστε και δεν θα κουραζόμαστε για πολύ. Γιατί και αν ακόμα στην αρχή βιάζει κανείς τον εαυτόν του, όμως με τον αγώνα σιγά - σιγά προοδεύει και στη συνέχεια τα κάνει όλα ξεκούραστα, γιατί ο Θεός βλέπει, ότι πιέζει τον εαυτόν του και τον βοηθάει. (Αββάς Δωρόθεος)
• Σκεφτείτε καλά, αυτό που σας λέω: Πριν να κάνει κανείς ένα πάθος πράξη και αν ακόμα επιστρατευτούν εναντίον του οι λογισμοί, όμως βρίσκεται ακόμα κύριος του εαυτού του, είναι ελεύθερος και έχει και τον Θεό βοηθό του. Αν λοιπόν ταπεινωθεί ενώπιον του Θεού, υπομείνει με ευχαριστία το ζυγό της θλίψεως και του πειρασμού και αν αγωνιστεί λίγο, η βοήθεια του Θεού θα τον γλυτώσει. Αν όμως αποφύγει τον κόπο και υποχωρήσει στην ηδονή του σώματος, τότε τον σέρνουν με την βία οι εμπαθείς λογισμοί, με αποτέλεσμα να τους υπηρετεί χωρίς να το θέλει. (Αββάς Δωρόθεος)
• Ο άνθρωπος μοιάζει με δένδρο. Η σωματική άσκηση είναι τα φύλλα, ενώ η εσωτερική άσκηση είναι ο καρπός. Και επειδή σύμφωνα με την Γραφή ''κάθε δένδρο που δεν δίνει καλό καρπό κόβεται και ρίχνεται στην φωτιά'' (Λουκ. 3,9), είναι φανερό, ότι πρέπει να καταβάλλουμε κάθε φροντίδα για τον καρπό, δηλ. για την φύλαξη του νου. Ένα δένδρο βέβαια χρειάζεται να είναι σκεπασμένο και στολισμένο και με φύλλα. Αυτά είναι ο σωματικός κόπος. (Αββάς Αγάθων)
• Μην αναζήτησεις τις υψηλές θεολογικές έννοιες, ενώ ακόμη ζητάς την βοήθεια τον Θεού, για να έρθει και να σε σώσει από την αμαρτία. Οι υψηλές θεολογικές έννοιες μόνες τους έρχονται, όταν η ψυχή αγνιστεί και καθαριστεί... (Αββάς Αμμωνάς)
• Προσπάθησε να γλυτώσεις όσο μπορείς τον πλησίον από τις αμαρτίες, χωρίς να τον προσβάλλεις, διότι και ο Θεός δεν αποστρέφεται όσους μετανοούν. Επίσης λόγος κακίας ή πονηριάς εναντίον του αδερφού σου ας μην παραμένει στην καρδιά σου, για να μπορείς να λες: Συγχώρεσέ μας τα παραπτώματά μας, όπως και εμείς συγχωρούμε εκείνους που μας έφταιξαν... (Αββάς Υπερέχιος)
• Ο γεωργός και όταν ακόμα κάνει όλες του τις προσπάθειες για νσ αξιοποιήσει τη γη, δεν μπορεί να πει, ότι η δουλειά του ήταν εκείνη, που έφερε τελικά την αφθονία του θερισμού και τον πλούτο της συγκομιδής. Γιατί πολλές φορές, έχουμε δει στην πράξη, ότι ο κόπος του, έχει αποβεί μάταιος. Η σπορά χρειάζεται αρκετές βροχές και ζεστή ατμόσφαιρα και σε καμμιά περίπτωση, ξαφνικές και δυνατές καταιγίδες. Στον οκνηρό βέβαια εργάτη, που το χωράφι του μένει άσπαρτο, δεν θα δώσει βέβαια ο Θεός θερισμό. Έτσι και στον πνευματικό αγώνα, μόνο εκείνοι που κοπιάζουν και εφόσον ο Θεός ευλογήσει τους κόπους τους, αυτοί θα καρποφορήσουν πνευματικά. Δεν μπορεί ο άνθρωπος να θερίσει τους κόπους του, αν ο Θεός δεν τον ευλογήσει και επομένως η καρποφορία είναι αποκλειστικά δωρεά του Θεού. Όλα εξαρτώνται απο την ευλογία του Θεού και όχι από τον ανθρώπινο μόχθο... Γι' αυτό δεν πρέπει κανείς να υπερηφανεύεται για την αφθονία της συγκομιδής του, σαν να ήταν αυτή, φυσικη συνέπεια του ζήλου του... (Αββάς Χαιρήμονας)
• Τα καθημερινά μας πνευματικά καθήκοντα, πρέπει να τα επιτελούμε κάθε μέρα ανελλιπώς στο σπίτι μας με χαρά, διότι παίρνουμε καθημερινό μισθό, στέλνοντας ένα λουλούδι στο θρόνο του Θεού. Κάνοντας τα πνευματικά μου καθήκοντα καθημερινά, 2 πράγματα θα συμβούν: α) θα με πληροφορήσει ο Θεός, πότε θα με πάρει και β) με προφυλάσσει έτσι ο Θεός από αιφνίδιο θάνατο. Ο Μέγας Αντώνιος, λίγο πριν πεθάνει είπε: ''Είμαι στην ηλικία των 105 ετών και διαπίστωσα, ότι η μεγαλυτέρα άσκηση είναι να κάνει κανείς καθημερινώς τα πνευματικά του καθήκοντα''. Καταλάβατε; Υπονοούσε, ότι ο άνθρωπος πρέπει σταθερά να κάνει τα πνευματικά του καθήκοντα και όχι μία μέρα να κάνει παραπάνω και την επομένη να μην κάνει τίποτα. Πρωταρχική μέριμνα είναι να αναβαθμίσει ο άνθρωπος ποιοτικά τον πνευματικό του αγώνα και όχι ποσοτικά. Έπεται η ποσοτική αναβάθμιση. (Γέροντας Εφραίμ Σκήτης Αγίου Ανδρέα)
• Όταν ξυπνήσουμε κάνουμε κατευθείαν τον πρωϊνό κανόνα μας, για να ασφαλιστούμε και να ευλογηθεί η μέρα μας. Και το βράδυ κάνουμε τον βραδυνό κανόνα. Έτσι ασφαλιζόμαστε και παραδίδουμε την ψυχή μας στο Χριστό, αν τυχόν κάτι συμβεί στον ύπνο μας ή κατά τη διάρκεια της ημέρας.(Γέροντας Εφραίμ Σκήτης Αγίου Ανδρέα)
• Εάν στον πνευματικό μας αγώνα καλοπερνούμε, να γνωρίζουμε ότι το παγόβουνο της υπερηφανείας μέσα μας, δεν λιώνει. Λιώνει μόνο, όταν νιώθουμε και περνάμε δύσκολα. (Γέροντας Εφραίμ Σκήτης Αγίου Ανδρέα)
• Όσο περισσότερο προοδεύει κάποιος στα πνευματικά, τόσο περισσότερο θα πολεμηθεί με τα όπλα του εχθρού. Είναι πνευματικός νόμος! Εκείνοι που δεν αγωνίζονται πνευματικά και αμαρτάνουν, δεν πολεμούνται καθόλου, διότι μόνοι του πολεμούν τον εαυτόν τους. Ο αγωνιζόμενος πιστός πράττοντας την αρετή, αυτή η ίδια αρετή, έχει μια αυθυπάρχουσα Χάρη και ενέργεια, η οποία σπεύδει σαν φωτιά και κατακαίει τον διάβολο. Ο διάβολος στη συνέχεια, επειδή κατακαίγεται σαν τοξότης, ρίχνει τα πεπυρωμένα βέλη του και πολεμάει τον πιστό. (Γέροντας Εφραίμ Σκήτης Αγίου Ανδρέα)
• Ο κόπος που κάνουμε για το Θεό, ως Μύρο λογίζεται. Τώρα αυτοί που εργάζονται και κοπιάζουν στη δουλειά τους, δεν αμοίβονται από το Θεό. Κοπιάζουν για τον εαυτόν τους και αμοίβονται από τους ανθρώπους. Η δουλειά είναι κοσμικός κόπος και δεν βοηθάει στη σωτηρία του ανθρώπου, απλά βοηθάει στο να επιβιώσει ο άνθρωπος. Αυτά που θα πάρουμε μαζί μας στον άλλο κόσμο, είναι ο πνευματικός κόπος και προηγείται, από όλους τους κόπους. (Γέροντας Εφραίμ Σκήτης Αγίου Ανδρέα)
• Θα πρέπει ο άνθρωπος στη ζωή του να προοδεύει και να εξελίσσεται στα πνευματικά, διότι άμα μείνει στάσιμος, τότε όχι μόνο βλάπτεται, αλλά και θα κολαστεί. Αυτός που σταματά τον πνευματικό του αγώνα, είναι σαν να παραδίσει τα όπλα και είναι δειλός. (Γέροντας Εφραίμ Σκήτης Αγίου Ανδρέα)
• Η πιο ακριβή-δύσκολη σωματική άσκηση είναι του ύπνου. Δεν είναι ούτε του φαγητού, ούτε του νερού, αλλά του ύπνου. (Γέροντας Εφραίμ Σκήτης Αγίου Ανδρέα)
• Στις μέρες μας οι άνθρωποι, και εμείς οι μοναχοί, πρέπει να παραδεχτούμε ότι γίνεται αγώνας για τη σωτηρία μας. Αυτός ο λίγος αγώνας, αλλά να είναι θετικός και σταθερός. Όχι, σήμερα να κάνω μια προσευχή και την άλλη μέρα να την παρατήσω, να μην την ξανακάνω. Μια προσευχούλα σήμερα, και άλλη αύριο, και άλλη μεθαύριο, να είμαστε έτοιμοι για τον Ουρανό. Όχι για τα πράγματα της γης. Η καλοσύνη σου θα μένει στον αιώνα τον άπαντα. (Γέροντας Αμβρόσιος Λάζαρης)
• Ανάλογα με την αγάπη που θα δείξεις προς τον Θεό και τον πλησίον, ανάλογα με τους κόπους, τους ιδρώτες, τους αγώνες, την προθυμία, τις νηστείες, τις αγρυπνίες, τις προσευχές, ανάλογα με την εγκράτεια, την υπομονή, την ανδρεία που θα καταβάλλεις για να νικήσεις τα πάθη σου, ανάλογα με την κατάνυξη και τα δάκρυα που θα χύσεις για να πλύνεις τις λέρες των αμαρτιών σου, θα σου δοθεί και η Χάρη από το Θεό, για να βλέπεις με τα μάτια της ψυχής σου νοερά τον Θεό και τα αγαθά της ουρανίου Βασιλείας Του. (Γέροντας Φιλόθεος Ζερβάκος)
• Τρία πράγματα να φυλάξετε: α) την υπομονή β) την πίστη και γ) περισσότερο από όλα την αγάπη προς τον Θεο και τον πλησίον. Κάνοντας αυτά και φυλάττοντας τις εντολές του Κυρίου και μετανοούντες και εξομολογούμενοι, θα σωθείτε και θα αξιωθείτε της Βασιλειας των Ουρανών. (ΓέρονταςΦιλόθεοςΖέρβακος)
• Η αγρυπνία φέρνει στον άνθρωπο άλλη αγρυπνία. Όταν κάποιος αγρυπνεί, η καρδιά του φλέγεται και ριζώνει μέσα του τέτοια αγάπη προς τον Θεό, ώστε η προσευχή ενεργεί στην καρδιά και δεν φέρνει ύπνο ακόμα και αν θα ανάγκαζε τον εαυτόν του να κοιμηθεί. Ο διάβολος δεν φοβάται τόσο, όσο την νηπτική κατάσταση της ψυχής που αγρυπνεί και προσεύχεται. Τότε φεύγει μακριά, σαν να άρπαξε φωτιά και δεν μπορεί καθόλου να πλησιάσει. (Γέροντας Ζωσιμάς ο Αγιορείτης)
• Όταν ο άνθρωπος έχει πολλή βία και αυταπάρνηση φωτίζεται από την Θεία Χάρη... Μέσα στον πόνο και στον κόπο βρίσκουμε το Θεό. Σας το λέω αυτό από την πείρα μου, η ανάξια και αμαρτωλή. (ΓερόντισσαΜακρίναΒασσοπούλου)
• Θα αγωνιστούμε για την αγάπη του Χριστού. Άμα δεν αγωνιστεί κανείς, δεν στεφανώνεται. Να κάνουμε καθημερινά τα (πνευματικά) καθήκοντά μας, εκτός και αν είμαστε άρρωστοι και να μην λέμε: ''Θα τα κάνω αύριο ή μεθαύριο ή θα τα χρωστάω''. Ο Θεός δεν είναι ούτε μπακάλης, ούτε κρεοπώλης. Καθημερινά να φροντίζουμε για την σωτηρία μας και να μην περνά η μέρα επιπόλαια. Όπως δεν ξεχνάμε να φάμε το φαγητό μας, το πρωί το μεσημέρι, το βράδυ, έτσι να ανταποκρινόμαστε και στα πνευματικά μας καθήκοντα. (Γερόντισσα Μακρίνα Βασσοπούλου)