Περί υπερηφανείας "2"

• Τον αισχρό λογισμό τον καταλαβαίνεις εύκολα, ενώ τον λογισμό της υπερηφανείας, για να τον καταλάβεις χρειάζεται πολλή εγρήγορση. Αν λ.χ. την ώρα της προσευχής περάσει ένας άσχημος λογισμός από τον νου σου, θα τον καταλάβεις και θα τον διώξεις αμέσως· «άντε φύγε από δώ», θα πεις. Αλλά, αν στην Εκκλησία σου περάσει ο λογισμός ότι διάβασες ωραία το Ψαλτήρι και υπερηφανευτείς, χρειάζεται εγρήγορση, για να τον καταλάβεις και να τον πετάξεις... (ΆγιοςΠαϊσιοςοΑγιορείτης)
• Μόνον οι ταπεινοί λογισμοί φέρνουν ταπείνωση και μόνο με την ταπείνωση φεύγει η υπερηφάνεια. Μια φορά ένας ιεροκήρυκας, μου είπε ότι ετοίμασε ένα ωραίο κήρυγμα. Ανέβηκε στον άμβωνα και μιλούσε πολύ ωραία. Κάποια στιγμή όμως, του πέρασε ένας υπερήφανος λογισμός και μπερδεύτηκε. Ξέσπασε τότε σε ένα νευρικό κλάμα και κατέβηκε από τον άμβωνα ντροπιασμένος. Ύστερα, για πολύ καιρό δεν μπορούσε να κάνει κήρυγμα· είχε αχρηστευτεί. «Κοίταξε, του λέω, εκείνο το έπαθες από υπερηφάνεια. Επειδή υπερηφανεύτηκες, απομακρύνθηκε η Χάρις του Θεού. Τώρα να ξεκινήσης ταπεινά. Όταν έρθει η ώρα να ανεβείς στον άμβωνα, να πεις: "Αν μπερδευτώ, σημαίνει ότι μου χρειάζεται ρεζιλίκι, γιατί αυτό θα με βοηθήσει πνευματικά". Και αν τυχόν σε πιάσει πάλι το κλάμα, οι άνθρωποι θα νομίζουν ότι συγκινήθηκες, οπότε θα βοηθηθούν και δεν θα σκανδαλιστούν. Μην φοβάσαι!». Πράγματι, ξεκίνησε έτσι ταπεινά, περιμένοντας ρεζιλίκι και άρχισε πάλι να κηρύττει... (ΆγιοςΠαϊσιοςοΑγιορείτης)
• Όποιος δεν μπορεί να καταλάβει ότι έχει υπερηφάνεια, τότε λειτουργούν οι πνευματικοί νόμοι. Υπερηφανεύεται, πέφτει και ταπεινώνεται. Ξανά υπερηφανεύεται, πάλι πέφτει, πάλι ταπεινώνεται. Και συνεχίζεται η ίδια κατάσταση σε όλη του την ζωή, υπερηφάνεια -ταπείνωση, υπερηφάνεια - ταπείνωση. Αυτή η ταπείνωση δεν είναι αρετή· είναι το αποτέλεσμα τών πνευματικών νόμων που λειτουργούν. Ταπεινώνεται δηλαδή ο άνθρωπος, χωρίς να το θέλει και χωρίς να βγαίνει τίποτε. Υπάρχει μια στασιμότητα· τού δίνεται μόνο η ευκαιρία να καταλάβει, ότι δεν πάει καλά. Λέω, ας πούμε, σε μια αδελφή: «Αυτήν την εικόνα την έκανες καλή». Αν υπερηφανευτεί, όταν πρόκειται να κάνει άλλη εικόνα, θα πει: «Αυτήν την εικόνα θα την κάνω πιο καλή από την προηγούμενη, για να μου πει ο Γέροντας πάλι "μπράβο"». Και βλέπεις, μετά κάνει μια καρικατούρα. Την διορθώνω και επειδή πάλι λέει μέσα της: «τώρα θα την κάνω όπως ακριβώς μου είπε ο Γέροντας, για να μου πει "μπράβο"», κάνει πάλι καρικατούρα. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
• ''Εγώ, Γέροντα (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης), δεν καταλαβαίνω να υπερηφανεύομαι για κάτι συγκεκριμένο''. ''Τότε θα υπάρχει μέσα σου μια γενική υπερηφάνεια. Πολλές φορές ο διάβολος τα παρουσιάζει όλα καμουφλαρισμένα και δεν παίρνει ο άνθρωπος είδηση, όταν ενεργεί υπερήφανα. Αν όμως παρακολουθεί και εξετάζει τον εαυτόν του, βλέπει που ενήργησε με υπερηφάνεια. Μπορεί να μην καταλαβαίνει όλη την υπερηφάνεια που έχει, αλλά λίγο θα την καταλαβαίνει. Θα δει, ότι νιώθει μέσα του μια εγωιστική ικανοποίηση, μια υπεροχή απέναντι στους άλλους...''.
• Είναι εξίσου κακά ενώπιον του Θεού, τόσο το να είναι κανείς εμπαθής στην πράξη από ακόλαστη προαίρεση, όσο και το να υπερηφανεύεται για τις αρετές του από πνεύμα υπεροψίας. Όπως δηλαδή τις πράξεις του πρώτου που γίνονται κρυφά είναι ντροπή και να τις αναφέρει κανείς, έτσι και του δευτέρου η υψηλοφροσύνη, είναι βδέλυγμα μπροστά στον Θεό. (Άγιος Νικήτας ο Στηθάτος)
• Το πάθος της υπερηφάνειας αποτελείται από δύο άγνοιες και δύο άγνοιες ενωμένες μαζί, αποτελούν μια φρόνηση συγκεχυμένη. Γιατί υπερήφανος είναι μόνο εκείνος που αγνόησε και τη θεία βοήθεια και την ανθρώπινη ασθένεια. Άρα λοιπόν υπερηφάνεια είναι στέρηση θείας και ανθρώπινης γνώσεως. Γιατί με δύο αρνήσεις των αληθινών άκρων, γίνεται μία και ψεύτικη κατάφαση. (Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής)
• Ούτε ο υπερήφανος έχει επίγνωση των ελαττωμάτων του, ούτε ο ταπεινός των αρετών του. Τον πρώτο τον καλύπτει κακή ανοησία, ενώ τον άλλον θεάρεστη άγνοια. (Άγιος Ηλίας ο Πρεσβύτερος)
• Η γαστριμαργία προσπαθεί να διαφθείρει την εγκράτεια. Η πορνεία, την σωφροσύνη. Η φιλαργυρία την ακτημοσύνη. Ο θυμός, την πραότητα. Και όλα τα υπόλοιπα είδη της κακίας, ''προσπαθούν'' να διαφθείρουν τις αντίθετες αρετές. Η υπερηφάνεια όμως, όταν κυριεύσει την άθλια ψυχή, σαν φοβερότατος τύρρανος που κατέλαβε μια μεγάλη και δοξασμένη πόλη, την καταστρέφει ολόκληρη και την κατεδαφίζει από τα θεμέλια. Μάρτυρας γιʼ αυτό είναι ο άγγελος εκείνος (διάβολος), που έπεσε από τον ουρανό εξαιτίας της υπερηφάνειάς του, ο οποίος αν και δημιουργήθηκε από τον Θεό και στολίστηκε από Αυτόν με κάθε αρετή και σοφία, δεν θέλησε να τα αποδίδει όλα αυτά στον Κύριο, αλλά στη δική του φύση. (Άγιος Κασσιανός ο Ρωμαίος)
• Η υπερηφάνεια είναι η βασίλισσα όλων των αμαρτιών και μόλις νικήσει τον άνθρωπο και αιχμαλωτίσει την καρδιά του, τον παραδίδει στην εξουσία των στρατηγών της, για να τον θανατώσουν. (Άγιος Γρηγόριος ο Διάλογος)
• Όπως η ταπείνωση είναι σημείο των εκλεκτών του Θεού, που πρόκειται να απολαύσουν την Ουράνια Βασιλεία, έτσι και η υπερηφάνεια είναι αψευδής μαρτυρία των κολασμένων, γιατί έτσι θα ταπεινωθούν στον άδη και θα τιμωρούνται αιώνια. (Άγιος Γρηγόριος ο Διάλογος)
• Το να φαντάζεται κανείς πως είναι κάτι, αφαιρεί το μεγαλύτερο μέρος και αυτού που είναι στην πραγματικότητα. (Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος)
• Μόνο ο ταπεινός ασχολείται με τον εαυτόν του. Ο υπερήφανος ασχολείται με τους άλλους. (Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς)
• Σκέψου ότι ο Θεός σου και Βασιλιάς, αλλά και Υιός του Θεού, κένωσε τον εαυτό Του παίρνοντας μορφή δούλου, ότι έγινε φτωχός και συγκαταριθμήθηκε μεταξύ των ατίμων και Σταυρώθηκε. Αν έτσι έγινε με το Θεό, εσύ ο άνθρωπος που αποτελείσαι από σάρκα και αίμα, που είσαι χώμα και στάχτη και που - αλοίμονο - δεν έχεις τίποτε το αγαθό, αλλά είσαι τελείως ακάθαρτος, πώς έχεις μεγάλη ιδέα και αλαζονεύεσαι; (Άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος)
• Δύο και τρεις και τέσσερις φορές κάθε μέρα, φέρνω στο νου μου τις αμαρτίες, που έκανα τον καιρό της αποστασίας μου. Και όσο τις σκέφτομαι, τόσο σπαράζει η ψυχή μου, γιατί χωρίς αμφιβολία, δεν βρίσκω, πως έκανα ποτέ κάτι αρεστό στο Θεό. Όταν πάλι ακούω κανέναν έπαινο για μένα, εξουθενώνω και τον εαυτόν μου και τον έπαινο. Εσύ λόγω χάρη, με επαινείς μία-δύο φορές την εβδομάδα; Εγώ όμως από την άλλη, αδιάκοπα βρίζω τον εαυτόν μου και τον εξευτελίζω και τον σιχαίνομαι σαν ψόφιο σκυλί, σκουλικιασμένο και βρωμισμένο. Να γιατί λοιπόν δεν υπερηφανεύομαι... (Άγιος Νήφων)
• Μία είναι η αμαρτία, η υπερηφάνεια. (Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος)
• Η αλαζονεία είναι ένα ζευγάρι ξυλοπόδαρα, που ψηλώνουν τον άνθρωπο, χωρίς να τον μεγαλώνουν. (Μέγας Βασίλειος)
• Περιττή είναι η νηστεία, άσκοπος είναι η παρθενία, μάταιη είναι η φιλανθρωπία, ουτοπία είναι η προσευχή, εμπαιγμός είναι η πίστη και κάθε αρετή, όταν συνοδεύεται με υπερηφάνεια. (Μέγας Βασίλειος)
• Μην ζητάς υπεροχή, αλλά να αναγνωρίζεις την ισότητα της φύσης και να αγαπάς να είσαι ισότιμος προς εκείνους, που φαίνονται ότι υστερούν κάπως απέναντί σου. (ΜέγαςΒασίλειος)
• Η κατά Θεό καύχηση είναι, όταν κάποιος αποδίδει τα κατορθώματά του, όχι στον εαυτόν, αλλά στον Θεό. (Μέγας Βασίλειος)
• Η υπερηφάνεια καίει σαν την φωτιά κάθε καλό, ενώ η κατά Χριστόν ταπείνωση είναι γλυκειά και δεν περιγράφεται. Και αν το ήξεραν αυτό οι άνθρωποι, τότε όλη η οικουμένη θα σπούδαζε αυτήν την επιστήμη. (Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης)
• Eίναι πολύ δύσκολο να διαγνώσεις μέσα σου την υπερηφάνεια; Nα όμως μερικά συμπτώματα: Αν σε προσβάλλουν δαίμονες ή σε βασανίζουν κακοί λογισμοί, αυτό σημαίνει πως δεν έχεις ταπείνωση. Γι' αυτό, έστω και αν δεν αντιλήφτηκες την υπερηφάνειά σου, ταπεινώσου. Αν είσαι οξύθυμος ή όπως λένε νευρικός, αυτό είναι αληθινή συμφορά. Και αν πάσχεις από παροξυσμούς και φοβίες, θα γιατρευτείς με την μετάνοια, με το ταπεινό φρόνημα και με την αγάπη για τον αδελφό σου, ακόμα και για τους εχθρούς. Όποιος δεν αγαπάει τους εχθρούς, σ' αυτόν δεν έχει κατοικήσει ακόμα η Χάρη του Θεού. (Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης)
• Για να σωθείς, είναι ανάγκη να ταπεινωθείς. Γιατί τον υπερήφανο και με τη βία να τον βάλεις στον παράδεισο και εκεί δεν θα βρει ανάπαυση. Και εκεί δεν θα είναι ικανοποιημένος και θα λέει: «Γιατί δεν είμαι εγώ στην πρώτη θέση;». Αντίθετα, η ταπεινή ψυχή είναι γεμάτη αγάπη και δεν επιδιώκει πρωτεία, αλλά επιθυμεί για όλους το καλό και ευχαριστιέται με όλα. (Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης)
• Η ταπεινή ψυχή έχει μεγάλη ανάπαυση, ενώ η υπερήφανη βασανίζει η ίδια τον εαυτό της. Ο υπερήφανος δεν γνωρίζει την αγάπη του Θεού και βρίσκεται μακριά Του. Υπερηφανεύεται πως είναι πλούσιος ή επιστήμων ή ένδοξος, μα δεν ξέρει την τραγικότητα της φτώχειας και της απώλειάς του, αφού δεν γνώρισε το Θεό. Απεναντίας, εκείνον που αγωνίζεται εναντίον της υπερηφάνειας, τον βοηθάει ο Κύριος να νικήσει αυτό το πάθος. (ΆγιοςΣιλουανόςοΑθωνίτης)
• Για ποιό πράγμα καυχιέσαι; Ότι είσαι ανδρείος, ότι κοπιάζεις, ότι αγρυπνείς, ότι νηστεύεις; Ο Θεός σου δίνει την δύναμη. Δική αου, τίποτα δεν έχεις. "Άνευ εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν", είπε ο Χριστός. Τώρα, για μια στιγμή, σου δίνει κάτι ο Χριστός και μένεις άχρηστος. Για την σοφία σου επαίρεσαι; Του Θεού είναι αυτή. Ο άνθρωπος δικό του δεν έχει τίποτα. Επαίρεσαι, επειδή έχεις πλούτο; Αλλά που τον βρήκες; Ο Θεός σου τον έδωσε και αν δεν τον μεταχειριστείς καλώς, σου γίνεται αιτία απωλείας. Όταν φαντάζεσαι και υπερηφανεύεσαι και καυχάσαι ή για την σοφία ή για την ανδρεία ή για κανένα άλλο από αυτά τα μάταια, όλο χαμένος θα είσαι και όλο μέσα στις αμαρτίες, γιατί δεν φρονείς τα αιώνια, αλλά τα προσωρινά... (Όσιος Άνθιμος της Χίου)
• Η υπερηφάνεια γεννάει την φιλοδοξία. Η φιλοδοξία γεννάει την φιληδονία. Η φιληδονία γεννάει τη γαστριμαργία και την πορνεία. Η πορνεία γεννάει την οργή, που αφαιρεί τη θέρμη της καρδιάς και είναι καταστροφή για κάθε αρετή. Η οργή γεννάει τη μνησικακία, που απομακρύνει την πνευματική θέρμη. Η μνησικακία γεννάει τη σκοτεινή και μοχθηρή βλασφημία. Η βλασφημία γεννάει την άκαιρη λύπη, που σαν σκουριά κατατρώει τον άνθρωπο. Η λύπη γεννάει την άλογη αναίδεια. Η αναίδεια γεννάει τη ματαιοδοξία, που βάζει τον άνθρωπο να επιδεικνύει τις αρετές του, χάνοντας έτσι το μισθό του. Η ματαιοδοξία γεννάει την ακατάσχετη φλυαρία. Η φλυαρία γεννάει την αργολογία, το ψέμα, τη συκοφαντία, την κατάκριση, τον διασκορπισμό του νου, την αιχμαλωσία, την απελπισία. Και η απελπισία γεννάει τα εφιαλτικά όνειρα. (Όσιος Παϊσιος Βελιτσκόφσκυ)
• Είναι προτιμότερο να αμαρτήσουμε και να μετανοήσουμε, παρά να διορθωθούμε και να υψηλοφρονήοσυμε. (Όσιος Παϊσιος Βελιτσκόφσκυ)
• Το πρώτο βήμα για την υπερηφάνεια είναι η κενοδοξία, η πεποίθηση δηλ. ότι είμαι κάτι. Το δεύτερο είναι η οίηση, η συναίσθηση δηλ. του ότι όχι απλώς είμαι κάτι, αλλά κάτι σπουδαίο ενώπιον Θεού και ανθρώπων. Από την κενοδοξία και την οίηση γεννιέται πλήθος υπερήφανων λογισμών, βδελυκτών στον Θεό. Η αυτογνωσία και η βίωση της μηδαμινότητάς μας μπορεί εδώ να βοηθήσει. Συχνά ας φέρνουμε στην μνήμη μας σφάλματα του παρελθόντος και ας κατακρίνουμε τον εαυτό μας γι' αυτά. (Άγιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος)
• Μια ψυχή που δίνει στον εαυτόν της αξία, μοιάζει με τον κόρακα του Αισώπου, που ακούγοντας τις κολακείες της αλεπούς, για την "ωραία" του φωνή, άνοιξε το στόμα και του έπεσε το τυρί... (Άγιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος)
• Στο Κίεβο ασκήτευε κάποτε κάποιος με πολλή νηστεία και μόνωση. Τον πολέμησε όμως ο εγωισμός και άλλα πάθη. Πήγε λοιπόν και εξομολογήθηκε τους λογισμούς του στον Στάρετς Παρθένιο. Εκείνος του έδωσε χρήματα και τον έστειλε στην αγορά λέγοντας: «Αγόρασε κρέας και φάγε το μπροστά στους άλλους». Ο ασκητής ακολούθησε την συμβουλή του Στάρετς και όλοι οι πειρασμοί του φύγανε. Να πώς οι Πατέρες πολεμούσαν την υπερηφάνεια. Συχνά να ελέγχετε και εσείς τον εαυτόν σας στο σημείο αυτό. Λένε, ότι η υπερηφάνεια είναι κλέφτης που βρίσκεται μέσα στο σπίτι. Έρχεται συχνά σε συνεννόηση με τους εξωτερικούς κλέφτες, τους ανοίγει πόρτες και παράθυρα και εκείνοι μπαίνουν και αρπάζουν κάθε θησαυρό. (ΆγιοςΘεοφάνηςοΈγκλειστος)
• Όσο πιο σοφοί δείχνουμε μπροστά στους ανθρώπους, τόσο πιο χαζοί αισθανόμαστε προς τον εαυτόν μας. Όσο πιο πολύ εξαίρουμε τις αρετές μας μπροστά στους ανθρώπους, τόσο πιο δυνατά τονίζονται προς τον εαυτόν μας, τα ελαττώματα που έχουμε. (ΆγιοςΝικόλαοςΒελιμίροβιτς)
• Ο Θεός επιτρέπει να ταπεινωθεί και να συντριβεί ένας άνθρωπος υπερήφανος, ο οποίος νομίζει, ότι η δύναμή του είναι παντοτινά εξασφαλισμένη. (ΆγιοςΝικόλαοςΒελιμίροβιτς)
• Η υπερηφάνεια είναι ένα ορθάνοικτο παράθυρο, μέσα από το οποίο όλες οι αρετές και τα καλά έργα εξανεμίζονται. Τίποτε δεν μας κάνει τόσο κενούς ενώπιον των ανθρώπων και τόσο ανάξιους ενώπιον του Θεού, όσο η υπερηφάνεια. (ΆγιοςΝικόλαοςΒελιμίροβιτς)
• Υπερήφανος άνθρωπος είναι εκείνος που θέλει να διδάσκει όλους, αλλά ο ίδιος δεν θέλει να διδαχθεί από κανέναν τίποτα. Απεναντίας, ταπεινός είναι εκείνος που κανέναν δεν θέλει να διδάξει, αλλά συνεχώς θέλει να διδάσκεται από κάποιον, οποιοσδήποτε και αν είναι αυτός. Ένα άδειο καύκαλο καλαμποκιού σηκώνει το κεφάλι του πάνω από το χωράφι, ενώ το γεμάτο σπόρους γέρνει προς τα κάτω, με σκυμμένο το κεφάλι. (Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς)
• Εάν ο υπερήφανος βάτραχος από το πηγάδι σταθεί δίπλα στον ωκεανό, θα χάσει αμέσως την υπερηφάνειά του. (Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς)
• Η υπερηφάνεια του νου έστειλε το σατανά στην κόλαση· η υπερηφάνεια του νου χώρισε τον Αδάμ και την Εύα από τον Θεό, ώθησε τους Φαρισαίους και τους Γραμματείς να σκοτώσουν τον Χριστό. Η υπερηφάνεια του νου είναι το πιο πρόσφορο έδαφος για ν' αναπτυχθεί η αμαρτία ως τις μέρες μας. (Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς)
• Η φιλαυτία και η υπερηφάνεια αποκαλύπτονται ιδιαίτερα με την ανυπομονησία και τον εκνευρισμό μας. Αυτό φανερώνεται από το γεγονός, ότι δεν μπορούμε να υπομένουμε θεληματικά, ή έστω και αθέλητα, ακόμα και την παραμικρότερη θλίψη που μας προξενούν οι άλλοι. (Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης)
• Ο υπερήφανος και κακότροπος άνθρωπος, βλέπει μόνο υπερηφάνεια και κακία στους άλλους. Χαίρεται όταν ακούει τους άλλους, να μιλάνε άσχημα για τους γνωστούς τους και ιδιαίτερα για εκείνους, που ζούνε πλούσια και ευτυχισμένα. Και όσο χειρότερα ακούει να μιλάνε γι' αυτούς, τόσο περισσότερο χαίρεται. Θέλει να ακούει, πως οι άλλοι είναι κακοί, ενώ ο ίδιος σε σύγκριση μαζί τους είναι τέλειος. (ΆγιοςΙωάννηςτηςΚροστάνδης)
• Ο άνθρωπος μπορεί να αναγνωρίσει αν είναι υπερήφανος ή ταπεινός, από την ποιότητα των λογισμών και των αισθημάτων που έχει την ώρα της προσευχής. Όσο πιο ευαίσθητος είναι, τόσο πιο θερμή είναι η προσευχή του, τόσο πιο ταπεινός είναι ο ίδιος. Αντίθετα, όσο πιο αναίσθητη και ψυχρή είναι η προσευχή του, τόσο πιο υπερήφανος είναι ο ίδιος. (ΆγιοςΙωάννηςτηςΚροστάνδης)
• Όποιος δηλητηριάστηκε από το μικρόβιο της υπερηφάνειας, δείχνει περιφρόνηση σ' όλα, ακόμα και στα Θεία και τα Ιερά. Η υπερηφάνεια καταστρέφει ή μολύνει κάθε καλή σκέψη, λόγο ή πράξη, κάθε έργο του Δημιουργού. Είναι η νεκρική ανάσα του σατανά. (ΆγιοςΙωάννηςτηςΚροστάνδης)
• Θέλεις με ειλικρίνεια να νικήσεις την υπερηφάνεια; Να τι πρέπει να κάνεις: Να αγαπήσεις τη σιωπή. Να ζεις στην αφάνεια, αποκρύπτοντας από τους ανθρώπους τα καλά έργα και τους πνευματικούς κόπους σου. Να σηκώνεις αγόγγυστα τους ελέγχους, τις ατιμίες, τις λοιδορίες και την περιφρόνηση των ανθρώπων, καθώς και τα παιδαγωγικά ραπίσματα του Θεού. Να θυμάσαι τα πολλά σου αμαρτήματα και να συντρίβεσαι γι΄ αυτά. Να μελετάς και να θαυμάζεις τα υπερφυσικά κατορθώματα των Αγίων του Θεού. Να καλλιεργείς την εσωτερική αυτομεμψία. Να αποφεύγεις τους επαίνους σαν τη φωτιά. Τέλος, να κρατάς πάντοτε στον νου σου τη μνήμη του φοβερού δικαστηρίου του Κυρίου, εκεί που όλοι οι υπερήφανοι, θα ταπεινωθούν οριστικά. (Άγιος Δημήτριος του Ροστώφ)
• Αν πραγματικά γνώριζες τον εαυτόν σου, δεν θα ήσουν υπερήφανος. Η έλλειψη της αυτογνωσίας, σε οδηγεί στην υπερηφάνεια. (Άγιος Δημήτριος του Ροστώφ)
• Όσες αρετές κατόρθωσες χωρίς τον νου, αυτές μόνο είναι δικές σου, αφού ο νους σου είναι δώρο του Θεού. Όσα σπουδαία πράγματα κατασκεύασες χωρίς τη χρήση των μελών του σώματός σου, αυτά μόνο οφείλονται σε σένα, αφού το σώμα σου είναι δημιούργημα του Θεού. Όσα κατορθώματα πέτυχες πριν γεννηθείς, γι' αυτά μόνο σου ανήκει έπαινος, αφού τα μετά την γέννησή σου, καθώς επίσης και αυτή την γέννηση, σου τα χάρισε ο Θεός. Λοιπόν, τί έχεις δικό σου για να υπερηφανεύεσαι; (Άγιος Δημήτριος του Ροστώφ)
• Πουθενά δεν θα βρεις τόση ανάπαυση, όση μέσα στην ταπείνωση. Πουθενά δεν θα βρεις τόση ταραχή, όση μέσα στην υπερηφάνεια. (Άγιος Δημήτριος του Ροστώφ)
• Κοίτα παραλογισμός: Τα αναρίθμητα κακά έργα σου, δεν θέλεις σε κανέναν να τα κοινοποιήσεις. Και ένα μικρό καλό σ' όλους το λες. για να θρέψεις με τους επαίνους που θα ακούσεις, την ματαιοδοξία σου. Δεν σου είναι αρκετό, που το καλό αυτό έργο, είναι γνωστό και ευπρόσδεκτο στον Θεό; Άλλοι έκαναν πλήθος αγαθοεργιών: Σκόρπισαν την περιουσία τους στους φτωχούς, φώτισαν τον κόσμο, έσωσαν πολλές ψυχές. Και όμως δεν καυχήθηκαν για όλα αυτά. Και εσύ πού δεν έκανες κάτι σπουδαίο, κομπάζεις ασυλλόγιστα με το τίποτα;... (ΆγιοςΔημήτριοςτουΡοστώφ)
• Καυχήθηκε ο Δαβίδ για τα πλήθη του λαού του και τον είδε ν' αφανίζεται από το φοβερό θανατικό. Καυχήθηκε ο Εζεκίας για τα πλούτη του και έχασε όλους τους θησαυρούς του. Καυχήθηκε ο Ναβουχοδονόσορ για τη Βαβυλώνα του και έχασε τα λογικά του. Καλύτερα να μην κάνεις τίποτε αξιόλογο και να είσαι γι' αυτό ταπεινός, παρά να καυχάσαι για τις όποιες επιτυχίες σου. Ο Φαρισαίος έκανε καλά έργα, αλλά όταν καυχήθηκε γι' αυτά καταστράφηκε... Ο τελώνης δεν έκανε τίποτε καλό, σώθηκε όμως με την ταπείνωσή του. Διότι, όπως είπε ο Κύριος, "κατέβη ούτος δεδικαιωμένος εις τον οίκον αυτού η γαρ εκείνος" (Λουκ. 18. 14). (Άγιος Δημήτριος του Ροστώφ)
• Η υπερηφάνεια ταράζει τα νεύρα, θερμαίνει το αίμα, διεγείρει τη φαντασία, συντηρεί τη ζωή της πτώσεως. Η ταπείνωση γαληνεύει τα νεύρα, κατευνάζει την κυκλοφορία του αίματος, καταπαύει την ονειροπόληση, τερματίζει τη ζωή της πτώσεως, δίνει τη ζωή που έφερε ο Ιησούς Χριστός. (Άγιος Ιγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
• Εσείς που θεωρείτε τους εαυτούς σας να αξίζουν επίγειες και ουράνιες ανταμοιβές. Για σένα η κόλαση, είναι πιο επικίνδυνη, παρά σε στυγερούς αμαρτωλούς, διότι το χειρότερο αμάρτημα απ' όλα είναι η υπερηφάνεια, η αυτοπεποίθηση, η μεγάλη ιδέα για τον εαυτό μας. (ΆγιοςΙγνάτιοςΜπριαντσιανίνωφ)
• Και όταν κατά το θέλημα του Κυρίου θα βαστάζεις τον σταυρό σου, αν τότε σου γεννηθεί υπερήφανος λογισμός, (πως τάχα εσύ δεν είσαι σαν τους άλλους, άλλά πως εσύ είσαι σταθερός, ευσεβής, πιστός, ο καλύτερος από τους φίλους και τους γνωστούς σου!), ξερρίζωσε'ε τον από την καρδιά σου τον λογισμό αυτό, όσο πιο γρήγορα μπορείς. Γιατί ένας τέτοιος λογισμός είναι ικανός να σου καταστρέψει όλες σου τις αρετές. (Άγιος Ιννοκέντιος Μόσχας)
• Μολονότι η ματαιοδοξία και η υπερηφάνεια προέρχονται από την ίδια ζύμη και έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά, εντούτοις το έργο τους και τα γνωρίσματά τους διαφέρουν. Η ματαιοδοξία προσπαθεί να αποσπάσει τον έπαινο των ανθρώπων, γι' αυτό και συχνά εξευτελίζεται και θέλει να γίνεται αρεστή στους ανθρώπους, ενώ η υπερηφάνεια αποπνέει αλαζονεία και έλλειψη σεβασμού προς τους άλλους, μολονότι και αυτή αρέσκεται στους επαίνους. (Άγιος Αμβρόσιος της Όπτινα)
• Στον Θεό είναι περισσότερο αρεστός ο μετανοημένος αμαρτωλός, παρά ο καυχόμενος άνθρωπος, ο οποίος δεν αμάρτησε. Καλύτερα αφού αμαρτήσεις, να μετανοήσεις, παρά να μην έχεις αμαρτήσει και να καυχιέσαι γι' αυτό. Ο Φαρισαίος απείχε της αμαρτίας, αλλά λόγω της αλαζονείας του και των επικρίσεών του κατά του τελώνη, έχασε ενώπιον του Θεού το δίκιο του, ενώ ο τελώνης, αν και εξόχως αμαρτωλός, μέσω της ταπεινόφρονος παραδοχής και των επικρίσεων που δέχτηκε από τον Φαρισαίο, όχι μόνο έλαβε άφεση αμαρτιών, αλλά και απέσπασε την συγγνώμη του Φαρισαίου. (Άγιος Αμβρόσιος της Όπτινα)
• Γνωρίσματα της ταπεινοφροσύνης και της υπερηφάνειας, ας είναι για σένα τα ακόλουθα: η υπερηφάνεια όλους τους κατακρίνει, τους μέμφεται και βρίσκει μέσα τους τη μαυρίλα, ενώ η ταπεινοφροσύνη βλέπει μόνο τη δική σου κακία και δεν τολμά να κρίνει κανέναν. (ΆγιοςΜακάριοςτηςΌπτινα)
• Η υπερηφάνεια είναι φοβερή, όταν δεν την αντιλαμβανόμαστε. Αν όμως την αντιληφτούμε και μετανοήσουμε και εκδηλώσουμε την συντριβή μας, τότε ο Θεός, δεν θα την θεωρήσει αμάρτημα. (Άγιος Ανατόλιος της Όπτινα)
• Αν εκδηλώνονται έντονα οργή και γογγυσμοί, αυτό αποτελεί σίγουρη ένδειξη της υπερήφανης ψυχής. Ηρέμησε, μέμψου τον εαυτόν σου και ο Κύριος έχει την δύναμη να τείνει χείρα βοηθείας και να σε παρηγορήσει. (Άγιος Ανατόλιος της Όπτινα)
• Δύσκολα ζητά συγγνώμη, όποιος είναι υπερήφανος. Και ο διάβολος επίσης δεν ξέρει και δεν αρέσκεται να ζητά συγγνώμη. (Άγιος Ανατόλιος της Όπτινα)
• Άνθρωπος με μεγάλες αρετές αλλά υπερήφανος, μοιάζει με τεράστιο καράβι, φορτωμένο με κάθε είδους θησαυρούς, που όμως δεν μπαίνει στο λιμάνι, αλλά βυθίζεται μεσοπέλαγα. (Όσιος Βαρσανούφιος της Όπτινα)
• Ένας άνθρωπος που στερείται ταπεινοφροσύνης, είναι στο έλεος των σκοτεινών δυνάμεων. Ανά πάσα στιγμή, ο Σατανάς διαταράσσει το μυαλό του, διαστρεβλώνοντας τα λόγια και τις πράξεις του. Ένας τέτοιος άνθρωπος πάντα δικαιολογεί τον εαυτό του, ανίκανος να μετανόησει. Η αλλαγή είναι να ομολογήσει την ενοχή του να δει τη μετάνοιά του, να μετανόησει και να δεχτεί την ταπεινότητα. (ΣτάρετςΗλίαςτηςΌπτινα)
• Κάποτε στον γέροντα Σιλουανό ο διάβολος εμφανίστηκε μπροστά του. Ο διάβολος είναι ένα πνεύμα, που μπορεί να υλοποιηθεί μόνο σύμφωνα με το θέλημα του Θεού. Ο ερημίτης αναρωτιόταν, γιατί ενώ προσεύχεται ο διάβολος ήταν μπροστά του και δεν εξαφανίστηκε. Ο Κύριος του αποκάλυψε: αυτό οφείλεται στην πνευματική υπερηφάνεια. Και για να μην το έχει, έπρεπε να θεωρεί τον εαυτό του μικρότερο και πιο αμαρτωλό: για τις αμαρτίες του είναι ο κληρονόμος της κόλασης. Αν ο Κύριος μας έχει δώσει κάτι, τότε πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι όλα τα ταλέντα μας, επίγεια και πνευματικά - είναι από το Θεό. Δεν μπορούμε να είμαστε υπερήφανοι για τίποτα. Ούτε υλικά αγαθά, ούτε ψυχικά επιτεύγματα ούτε οποιεσδήποτε αξίες - δεν υπάρχει πλούτος στη γη. Ο Κύριος δίνει, σύμφωνα με το έλεός Του. Δεν υπάρχει ταλέντο, καμμία δύναμη, καμμία δουλειά - τίποτα δεν είναι δικό μας, αλλά μόνο η Χάρη του Θεού. Επομένως, όλα τα πνευματικά πράγματα που έλαβε ο ερημίτης Σιλουανός μέσω της εμφάνισης του Σωτήρα είναι όλα το έλεος του Θεού. (ΣτάρετςΗλίαςτηςΌπτινα)
• Η υπερηφάνεια και ο εγωισμός πολεμούνται με την μνήμη θανάτου. (Στάρετς Σέργιος)
• Όταν ο λογισμός της υπερηφάνειας ή της μεγαλοφροσύνης σου έρθει, μελέτησε την συνείδησή σου, αν φύλαξες όλες τις εντολές, αν αγαπάς τους εχθρούς σου και λυπάσαι για την πτώση αυτών και θεωρείς τον εαυτόν σου σαν αχρείο δούλο και πιο αμαρτωλό από όλους. Και τότε να μην υπερηφανευτείς, ότι κατόρθωσες όλα. Να ξέρεις, ότι αυτός ο λογισμός τα καταλύει όλα... (Αββάς Ωρ)
• Όπως υπάρχουν δύο μορφές ταπεινώσεως, έτσι ακριβώς υπάρχουν και δύο μορφές υπερηφάνειας. Η πρώτη υπερηφάνεια είναι όταν εξουδενώνει κανείς τον αδελφό του, όταν τον εξευτελίζει σαν να μην είναι τίποτα και θεωρεί τον εαυτόν του ανώτερό του. Αν αυτός που θα πέσει σ' αυτήν την υπερηφάνεια, δεν φροντίσει γρήγορα, με την κατάλληλη προσοχή και επιμέλεια, να διορθωθεί, σιγά-σιγά φτάνει στην δεύτερη υπερηφάνεια, ώστε καταντάει να υπερηφανεύεται και απέναντι στον ίδιο τον Θεό και να πιστεύει πως ο,τιδήποτε κατορθώνει οφείλεται στις δυνάμεις του και όχι στον Θεό. (Αββάς Δωρόθεος)
• Αν νηστεύετε κανονικά, μην υπερηφανεύεστε, διαφορετικά καλύτερα να τρώτε κρέας (σε ημέρα νηστείας). Γιατί περισσότερο συμφέρει τον άνθρωπο να τρώει κρέας, παρά να είναι υπερήφανος και αλαζόνας. (Αββάς Ισίδωρος ο Πρεσβύτερος)
• Η υπερηφάνεια γεννάει τον εγωισμό και την φιλαυτία, που είναι το δίδυμο από το οποίο παράγονται όλα τα πάθη στον άνθρωπο. Ο εγωισμός θα γεννήσει τα πάθη της ψυχής και η φιλαυτία θα γεννήσει, όλα τα πάθη του σώματος. Επομένως η ρίζα όλων των αμαρτιών είναι η υπερηφάνεια. Ο εγωισμός και η φιλαυτία κατανικούνται με την μελέτη και εφαρμογή της Αγίας Γραφής. (ΓέρονταςΕφραίμΣκήτηςΑγίουΑνδρέα)
• Ο Θεός έκανε το σύμπαν τόσο μεγάλο, ώστε ο άνθρωπος να μην υπερηφανεύεται, αλλά και να δοξάζει την Παντοδυναμία και την Πανσοφία του Θεού.. Τί μέρος του λόγου είναι ο άνθρωπος σε αυτό το σύμπαν; Είναι ένα τίποτα σε σχέση με το σύμπαν και όμως πάλι υπερηφανεύεται! (ΓέρονταςΕφραίμΣκήτηςΑγίουΑνδρέα)
• Άλλο πράγμα είναι η υπερηφάνεια της ψυχής και άλλο πράγμα είναι η υπερηφάνεια του σώματος. Η υπερηφάνεια της ψυχής (η υπερηφάνεια του νοός), έχει να κάνει με το πως η ψυχή θα γίνει η μοναδική, η ανεπάληπτη και η πρώτη αξία σε όλα και σε όλους. Η υπερηφάνεια αυτή οδηγεί στην εωσφορική υπερηφάνεια, στην οποία ο άνθρωπος δεν βλέπει κανέναν άνθρωπο καλό, παρά μόνο τον εαυτόν του! Αντίθετα η υπερηφάνεια του σώματος, ασχολείται με κατώτερα πράγματα και συγκεκριμένα με τις ηδονές του σώματος και όλα τα παρακλάδια αυτής. Γι΄αυτό και άνθρωποι που έχουν σαρκικές πτώσεις, έχουν υπερηφάνεια του σώματος. (ΓέρονταςΕφραίμΣκήτηςΑγίουΑνδρέα)
• Υπάρχουν περιπτώσεις ανθρώπων, που λόγω της εωσφορικής υπερηφάνειας τους, εξαφανίστηκαν, αφού τους πήραν οι δαίμονες με το σώμα τους, εν ζωή και τους πήγαν κατευθείαν στην κόλαση! (ΓέρονταςΕφραίμΣκήτηςΑγίουΑνδρέα)
• Μα τί είσαι άνθρωπε και κομπάζεις καυχόμενος, φανταζόμενος υπέρογκα για τον ευατόν σου; Ιδού, ένα μικρόβιο αθέατο σε προσβάλλει και εσύ αμέσως αρρωσταίνεις, αδιαθετείς και πηγαίνεις στον τάφο... (Γέροντας Εφραίμ της Αριζόνας)
• Τον υπερήφανο τον εγκαταλείπει η Χάρη του Θεού και τότε ο άνθρωπος μπορεί να φτάσει μέχρι και στο έγκλημα. (ΓέρονταςΕφραίμτης Αριζόνας)
• Από την άγνοια του εαυτού σου γεννιέται η υπερηφάνεια και στην συνέχεια σκληρύνεται η καρδιά. Απόκτησε λοιπόν ταπείνωση και περιτύλιξε αυτήν σαν ένδυμα σε όλες σου τις κινήσεις. (Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής)
• Οι καλοσύνες, οι ελεημοσύνες και όλα τα εξωτερικά καλά, δεν κατευνάζουν το αγέρωχο της καρδιάς, αλλά η διανοητική αδολεσχία, ο πόνος της μετανοίας, η συντριβή και η ταπείνωση, αυτά ταπεινώνουν το άτακτο φρόνημα. (ΓέρονταςΙωσήφοΗσυχαστής)
• Οποίοι είναι υπερήφανοι, θα επιτρέψει ο Θεός να πέσουν σε πολλές αμαρτίες για να ταπεινωθούν. (Γέροντας ΕυμένιοςΣαριδάκης)
• Μετά από κάποια καλή πράξη ή μετά από κάποια πνευματική χαρά που ενδεχομένως θα νοιώσετε, προσέχετε να μην σας πειράξει λογισμός υπερηφανείας. Διότι όχι μόνο θα χάσετε αυτό που κερδίσατε, αλλά ο πόλεμος που θα ακολουθήσει, θα είναι μεγαλύτερος. Ο εχθρός φθονεί και αν δεν μπορεί να εμποδίσει το καλό έργο, προσπαθεί να το αμαυρώσει με λογισμούς υπερηφανείας. Αν δεν διώξετε τους λογισμούς αυτούς, ο Θεός θα επιτρέψει πτώση για να συνέλθετε. Ο σατανάς δεν εξεδιώχτηκε από τον Παράδεισο για κακές πράξεις, αλλά για την υπερηφάνειά του. (Γέροντας Ιερώνυμος της Αιγίνης)
• Ένας υπερήφανος άνθρωπος δεν είναι ποτέ ευχαριστημένος, όλα τον ενοχλούν και ακολουθεί το δικό του θέλημα. (Γέροντας Θαδδαίος της Βιτόβνιτσας)
• Η υπερηφάνεια έχει και αυτή τα επίπεδά της, ακριβώς όπως και η ταπείνωση. Η εξωτερική υπερηφάνεια είναι πιο εύκολα θεραπεύσιμη, αλλά η υπερηφάνεια του νου, είναι σχεδόν αδύνατο να ξεριζωθεί. Κανείς δεν μπορεί να αποδείξει σ' ένα τέτοιον άνθρωπο, ότι έχει πάρει λάθος δρόμο. Αλλά η εξωτερική υπερηφάνεια είναι θεραπεύσιμη, διότι μπορεί κανείς από τη μια στιγμή στην άλλη να βρεθεί απ' τα σαλόνια στα αλώνια, και να ταπεινωθεί είτε το θέλει, είτε όχι. (Γέροντας Θαδδαίος της Βιτόβνιτσας)
• Υπερηφάνεια υπάρχει, όταν πιστεύεις στον εαυτό σου, στο μυαλό σου και στις δυνάμεις σου: Όταν νομίζεις πως είσαι πιο ικανός από τον άλλον, πιο καλός από τον άλλον, πιο όμορφος από τον άλλον και πιο ευάρεστος στον Θεό από ότι ο δίπλα σου. Τότε σε έχει καταλάβει το βδελυρό αμάρτημα της υπερηφάνειας, από το οποίο ο Θεός να φυλάει. (ΓέρονταςΠαϊσιοςτηςΣίχλας)
• Υπερηφάνεια έχεις, όταν εμπιστεύεσαι τον εαυτόν σου, τον νου σου, τις δυνάμεις σου. Όταν νομίζεις, ότι είσαι ανώτερος από τον άλλον, καλύτερος, ωραιότερος, εναρετότερος και ευαρεστότερος στον Θεό. Όταν πιστεύεις, ότι κάνεις περισσότερα από τους άλλους και τα κάνεις καλύτερα απ' αυτούς. Τότε σίγουρα είσαι κυριευμένος από την υπερηφάνεια, από την οποία μακάρι να μας φυλάξει ο Θεός, που ταπεινώθηκε για την σωτηρία μας. (Γέροντας Παϊσιος Ολάρου)
• Υπερηφανεύτηκε ο Πέτρος, όταν έλεγε ο Κύριος προς τους Αποστόλους, ότι επρόκειτο να Τον αφήσουν όλοι στα χέρια των Ιουδαίων και να φύγουν και Του λέει: ''Αν όλοι οι Συναπόστολοι μου, Σε εγκαταλείψουν, εγώ δεν Σε αφήνω και ας θανατωθώ για χάρη Σου''. Και γι' αυτήν την έπαρσή του, παραχώρησε ο Κύριος και Τον αρνήθηκε τρεις φορές, για να ταπεινωθεί ύστερα και να οδύρεται για την αδυναμία του και να μην είναι (πια) υπερήφανος. (Μοναχός Αγάπιος Λάνδος Κρήτης)
• Ο Ελεάζαρ (στην Παλαιά Διαθήκη) πέτυχε μια περίφημη νίκη, όταν φόνευσε τον ελέφαντα, ο οποίος όμως πέφτοντας, έπεσε πάνω στον Ελεάζαρ και τον σκότωσε, γιατί ο Ελεάζαρ δεν φρόντισε να φυλαχτεί. Έτσι και εσύ όταν νικήσεις ένα αμάρτημα (ή ένα πάθος σου), σκέψου ότι σκότωσες ένα θηρίο, αλλά αν δεν φυλαχτείς καλά από την κενοδοξία και την υπερηφάνεια, αυτή η νίκη θα σε θανατώσει και αν και νικητής, μάλλον θα νικηθείς και θα σκοτωθείς από μόνος σου... (Μοναχός Αγάπιος Λάνδος Κρήτης)
• Όταν νικήσεις όλα τα πάθη, τελευταία μένει η υπερηφάνεια, από την οποία εάν νικηθείς, δεν κατόρθωσες τίποτα. Αν δεν φυλαχετείς απ' αυτήν, θα χάσεις όλους τους κόπους σου. Όπως έπαθε ο Φαρισαίος, εκείνος ο οποίος κατόρθωσε πολλές αρετές και έπειτα τον νίκησε η υπερηφάνεια. (Μοναχός Αγάπιος Λάνδος Κρήτης)
• Οι πέντε βαθμοί της υπερηφάνεια είναι: α) όταν έχεις κάποια χαρίσματα και δεν τα αποδίδεις στον δωρεοδότη Θεό, αλλά στον εαυτόν σου β) όταν παραδέχεσαι, ότι τα έχεις από τον Θεό, όχι όμως σαν έλεος, αλλά γιατί σου πρέπουν και σου αξίζουν γ) όταν νομίζεις, ότι έχεις χαρίσματα που στην πραγματικότητα δεν έχεις δ) όταν καταφρονείς τους άλλους και έχεις την απαίτηση να σε τιμούν σαν ανώτερό τους και ε) όταν περιφρονείς τους Ιερούς Νόμους της Εκκλησίας και των Πατέρων και δεν υποτάσσεσαι σ' αυτούς. Στον τελευταίο βαθμό, ο υπερήφανος αμαρτάνει βαρύτερα, γιατί ασεβεί άμεσα στον Κύριο, σε Εκείνον που πρέπει κάθε τιμή και δόξα. (Μοναχός Αγάπιος Λάνδος Κρήτης)
• Οι κλάδοι της υπερηφανείας και οι θυγατέρες της είναι 12: περιέργεια, αλαζονεία, κενοδοξία, καύχηση, ραθυμία, αυθάδεια, σκληροκαρδία, πρόφαση, προσποιούμενη εξομολόγηση, αποστασία ή παράβαση, ασυδοσία και το χειρότερο από όλα, η συνήθεια της αμαρτίας, που περιέχει μια καταφρόνηση των εντολών του Θεού. Αυτά τα 12 αυξάνουν πολύ την μητέρα τους, την υπερηφάνεια και αν θες να λυτρωθείς απ' αυτήν, να αποφεύγεις και να μισείς παρόμοιες πράξεις. (Μοναχός Αγάπιος Λάνδος Κρήτης)
• Η υπερηφάνεια έκανε τους αγγέλους δαίμονες, ενώ η ταπείνωση κάνει τον άνθρωπο θεό. (Μοναχός Αγάπιος Λάνδος Κρήτης)
• Για ποιό πράγμα επαίρεσαι και καυχιέσαι αναίσθητε; Εάν υπερηφανεύεσαι για την αρετή και την σοφία σου ή για κάποια άλλη χάρη και επιστήμη που νομίζεις ότι έχεις, όλα είναι δωρεές και χαρίσματα του Κυρίου, για τα οποία πρόκειται να αποδώσεις λόγο την ώρα της Κρίσεως. Πώς είναι λογικό να υπερηφανευτεί ένα αχρείο σκουλήκι, φορτωμένο με αμαρτίες και ένα αγγείο γεμάτο κοπριά και δυσωδία; Γιατί λοιπόν υπερηφανεύεσαι, στάχτη και γη καταπατημένη και άχρηστη; Τί κέρδος έχεις απ' αυτόν τον πλούτο και την πρόσκαιρη τιμή; Δεν είναι δικά σου ταλαίπωρε... Αύριο πεθαίνεις και τα αφήνεις παντέρημα. Άνοιξε τα μάτια σου και σκέψου τον εαυτόν σου, για να δεις πράγματα που να σε κάνουν να ταπεινωθείς και να φοβηθείς την Κρίση του μεγάλου Θεού που προσδοκούμε. Γιατί όποιος γνωρίζει τον εαυτον του ταπεινώνεται και αυτό είναι γιατρικό κατά της αλαζονείας πολύ ωφέλιμο. (Μοναχός Αγάπιος Λάνδος Κρήτης)
• Το παγώνι είναι πολύ ομορφότερο από όλα τα πτηνά και για την ομορφιά του αυτή υπερηφανεύεται και απλώνει τα φτερά και κάνει την ουρά του σαν ρόδα και περπατάει καμαρωτά. Έπειτα βλέπει, ότι τα πόδια του είναι μαύρα και άσχημα και μαζεύει πάλι τα φτερά του και ταπεινώνεται. Όταν λοιπόν έρθει και σε σένα ο άνεμος της κενοδοξίας να σε φουσκώσει και να νομίζεις πως είσαι καλύτερος από τους άλλους, επειδή σε επαινούν και σε τιμούν, να σκέφτεσαι δηλ. τα πόδια σου, δηλ. την σάρκα σου, πως είναι φτιαγμένη από την καταπατημένη γη, στην οποία και πάλι πρόκειται να επιστρέψεις αργότερα και έτσι θα ταπεινωθείς. (Μοναχός Αγάπιος Λάνδος Κρήτης)
• Ο υπερήφανος θέλει να γίνονται όλα όπως τα θέλει και όταν τα θέλει. Ο ταπεινός δέχεται με υπομονή ό,τι δεν μπορεί ν' αλλάξει και περιμένει. Ο υπερήφανος αναστατώνεται και αναστατώνει. Ο ταπεινός αναπαύεται και αναπαύει. (π. Ανδρέας Αγαθοκλέους)
• Άλλο πράγμα είναι η υπερηφάνεια και άλλο πράγμα είναι η οίηση. Υπερηφάνεια θα πει κάτι που έχω και θέλω να το δείξω. Οίηση θα πει να νομίζω ότι είμαι κάτι, χωρίς να είμαι π.χ. να νομίζω ότι είμαι ο Ναπολέων, χωρίς βέβαια να είμαι. Δεν είναι μακριά η οίηση από την σχιζοφρένεια ή καλύτερα η οίηση όταν γίνει πάθος, τότε αυτή οδηγεί προς την σχιζοφρένεια. (π. Αθανάσιος Μυτιληναίος)
• Η υπερηφάνεια είναι νοσηρά κατάσταση της ψυχής. Ένας υγιής πνευματικά άνθρωπος, δεν πέφτει σε υπερηφάνεια, γιατί ξέρει πως, ότι και αν έχει, είναι δώρο του Θεού. Η υπερηφάνεια στον άνθρωπο, έρχεται από ελαφρότητα του νου. (π. Πρόδρομος ο Αγιορείτης)
• Να μην λέμε: ''Εγώ έκανα 100 μετάνοιες, δόξα σοι ο Θεός, που έκανα 100 μετάνοιες!''. Όχι, όχι! Δεν θα το πεις ποτέ αυτό, αλλά θα πεις: ''Εγώ κάνω το καθήκον μου! Θέλω δεν θέλω, αυτό πρέπει να κάνω!''. Ποτέ να μην πεις: ''Δόξα σοι ο Θεός, έκανα αυτό!''. Τότε δεν έκανες τίποτα, γιατί δεν θέλει ο Θεός με κανέναν τρόπο, να υπερηφανεύεσαι. (παπά - Διονύσιος της Κολιτσού ο Ρουμάνος)
• Το πιο ισχυρό όπλο του διαβόλου εναντίον μας, είναι να μας καλλιεργήσει την υπερηφάνεια! Το να κάνεις έναν άνθρωπο υπερήφανο, είναι το ισχυρότερο όπλο των δαιμόνων, πράγμα το οποίο προσπαθούν να το κάνουν σε εμάς, από τα νεανικά μας ακόμη χρόνια, γιατί γνωρίζουν, ότι η έπαρση δεν θα μας πάει στον Παράδεισο! (παπά - Διονύσιος της Κολιτσού ο Ρουμάνος)
• Να υπερηφανεύεσαι μονάχα για τα κατορθώματα που έκανες πριν γεννηθείς. Γιατί όσα κατόρθωσες μετά τη γέννησή σου, τα οφείλεις στον Θεό. (Είπε Γέρων)
• Άνθρωπε, από τη στιγμή που αμαρτάνεις, είσαι υπερήφανος! (Παναγόπουλος)
• Επειδή ο υπερήφανος στην τύφλωσή του αισθάνεται παντοδυναμία, γι' αυτό συντρίβεται. (Σπυρίδων Αντωνίου)
• Οι πολύ πολύ κούφιοι και αλαζόνες συνήθως έχουν θρασύτητα και σχήμα και βάδισμα και πρόσωπο γεμάτο από ψωροπερηφάνεια και περιφρόνηση. (Πλούταρχος)
• Δεν πρέπει ο άνθρωπος να μεγαλοφρονεί, μια και είναι θνητός. Γιατί η υπερηφάνεια όταν ανθίζει, συνήθως καρπίζει σε στάχυα συμφοράς, απ' όπου θερίζει θέρισμα δακρύων. (Αισχύλος)
• Η αλαζονεία είναι της ασέβειας γέννημα. (Αισχύλος)
• Όταν δεις κάποιον να περηφανεύεται πολύ και να καυχιέται για την καταγωγή και για τα πλούτη του, σύντομα να περιμένεις την τιμωρία του. (Ευριπίδης)
• Τους άδειους ασκούς, τους φουσκώνει ο αέρας και τα άδεια κεφάλια η έπαρση. (Σωκράτης)
• Το να υπερηφανεύσαι όταν ευτυχείς, είναι το ίδιο με το να κάνεις αγώνα δρόμου σε δρόμο που γλυστράει. (Σωκράτης)
• Η υπερηφάνεια, όταν παραφουσκώνεται ματαιόδοξα, με πολλά πράγματα, παράταιρα, αταίριαστα, σκαρφαλώνει στην κορυφή μόνο για να βιαστεί να πάρει την ολέθρια κατρακύλα. (Σοφοκλής)
• Οι απείρως μικροί άνθρωποι, έχουν απείρως μεγάλη υπερηφάνεια. (Βολταίρος)
• Οι υπερήφανοι ενοχλούνται από την υπερηφάνεια των άλλων. (Πίνδαρος)
• Ο άνθρωπος είναι σαν το κλάσμα, όπου ο αριθμητής είναι αυτό που είναι στην πραγματικότητα, ενώ ο παρονομαστής είναι αυτό που νομίζει για τον εαυτόν του. Όσο μεγαλύτερος ο παρονομαστής, τόσο μικρότερο και το κλάσμα. (Τολστόϊ)
• Αν μπορούμε να βάζουμε τον εαυτό μας στη θέση των άλλων, μειώνουμε την υπερηφάνειά μας. (Τολστόϊ)
• Η φύση απεχθάνεται το κενό. Όταν το κεφάλι σου δεν έχει μυαλό, τότε γεμίζει από υπερηφάνεια.
• Το χαμηλότερο σημείο στο οποίο μπορεί ένας άνθρωπος να ξεπέσει, είναι να μην βλέπει κανέναν καλύτερο από τον εαυτόν του.
• Όταν ο Θεός θελήσει να καταστρέψει τον μέρμηγκα, του δίνει φτερά. Και όταν ο σατανάς θελήσει να καταστρέψει τον αλαζόνα, του βάζει μεγάλες ιδέες.
• Όπως ο καιρός του χειμώνα ξεγυμνώνει τα δένδρα από τους καρπούς και τα φύλλα, έτσι και το πάθος της υπερηφανείας ξεγυμνώνει τον άνθρωπο από κάθε αρετή και Χάρη του Θεού.
• Θέλεις να νικήσεις το πάθος της υπερηφάνειας; Τότε α) Να αγαπήσεις τη σιωπή β) Να ζεις στην αφάνεια, αποκρύπτοντας από τους ανθρώπους τα καλά έργα και τους πνευματικούς σου κόπους γ) Να σηκώνεις αγόγγυστα τους ελέγχους, τις ατιμίες, τις λοιδορίες και την περιφρόνηση των ανθρώπων, καθώς και τα παιδαγωγικά ραπίσματα του Θεού δ) Να θυμάσαι τα πολλά αμαρτήματά σου και να συντρίβεσαι γι' αυτά ε) Να μελετάς και να θαυμάζεις τα υπερφυσικά κατορθώματα των Αγίων του Θεού στ) Να καλλιεργείς ην εσωτερική αυτομεμψία ζ) Να αποφεύγεις τους επαίνους σαν την φωτιά και η) να κρατάς στο νου σου, την μνήμη του φοβερού δικαστηρίου του Κυρίου, εκεί οπου όλοι οι υπερήφανοι θα ταπεινωθούν οριστικά.
• Ποιός είναι υπερήφανος; Αυτός που στις 24 ώρες που έχει το ημερονύχτιο, δεν βάζει ούτε μια φορά στο νου του, πως είναι αμαρτωλός.