Περί ύπνου

Γλυκύςύπνοςτουδούλουειολίγονκαιειπολύφάγεται·καιτωεμπλησθέντιτουπλουτήσαιουκέστιναφίωναυτώντουυπνώσαι. [Ο ύπνος του δούλου είναι γλυκύς και αναπαυτικός, είτε φάει λίγο, είτε πολύ. Εκείνος όμως, ο οποίος έχει γεμίσει από πλήθος υλικών αγαθών, δεν δύναται εξ αιτίας των φροντίδων του πλούτου, να βρει γλυκό ύπνο.] (Εκκλησιαστής 5,11)
Ο πολύς ύπνος προξενεί λήθη (λησμοσύνη του Θεού), ενώ η αγρυπνία καθαρίζει την μνήμη, δαμάζει τα πάθη, προφυλάσσει από τους λογισμούς και τις αισχρές φαντασιώσεις, προκαλεί θραύση στην σαρκική πύρωση και χαλιναγωγεί τη γλώσσα. Ο ύπνος είναι απεικόνιση του θανάτου και άλλοτε προέρχεται από την ανθρώπινη φύση, άλλοτε από τα φαγητά και άλλοτε από τους δαίμονες. (ΆγιοςΙωάννηςτηςΚλίμακος)
Όταν σηκωνόμαστε από τον ύπνο ευδιάθετοι και ειρηνικοί, σημαίνει ότι χωρίς να το αντιληφθούμε, μας συμπαρίστανται άγιοι Άγγελοι και κυρίως όταν έχουμε κοιμηθεί με πολλή προσευχή και νηφαλιότητα. Αλλά μερικές φορές συμβαίνει να βρισκόμαστε σε ευχάριστη κατάσταση καθώς ξυπνούμε και να το παθαίνουμε αυτό, από όνειρα και φαντασίες, πού προέρχονται από τους δαίμονες. (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος)
Μην καταδεχτείς να αχρηστέψεις το μισό της ζωής σου με την αναισθησία που φέρει ο ύπνος, αλλά να μοιράζεις το χρόνο της νύχτας και στον ύπνο και στην προσευχή. (ΜέγαςΒασίλειος)
Αυτός που κοιμάται, είναι ζωντανός ή νεκρός; Αν πείτε ζωντανός, τότε γιατί δεν νιώθει όσους περπατάνε και μιλάνε δίπλα του; Και αν πείτε νεκρός, τότε πώς αναπνέει; (ΙερόςΧρυσόστομος)
Ήρθε ο ύπνος και νίκησε τη φύση. Ο ύπνος είναι εικόνα του θανάτου, εικόνα της συντέλειας του κόσμου. Θα δεις τον άνθρωπο ξαπλωμένο στο κρεβάτι, όπως ακριβώς ξαπλωμένος θα είναι και στον τάφο. (ΙερόςΧρυσόστομος)
Δεν μίλησε ο Απόστολος Παύλος για ''αποθνήσκοντες''. Μίλησε για ''κεκοιμημένους'' (Α' Θεσ. 4,13), φανερώνοντας, ότι ο θάνατος είναι ύπνος. Αν δούμε κάποιον να κοιμάται, δεν ανησυχούμε, δεν αδημονούμε, διότι περιμένουμε να σηκωθεί. Έτσι και όταν δούμε κάποιον να πεθάνει, ας μην ανησυχούμε και ας μην απελπιζόμαστε. Διότι πραγματικά και ο θάνατος είναι ύπνος, που διαρκεί βέβαια περισσότερο, αλλά πάντως είναι ύπνος. Με την λέξη λοιπόν ''κοίμηση'' παρηγόρησε ο Παύλος εκείνους που πενθούν και ανέτρεψε την κατηγορία των απίστων. (ΙερόςΧρυσόστομος)
Δεν κάνει τόσο γλυκό και ευχάριστο τον ύπνο, ούτε το μαλακό στρώμα, ούτε η ησυχία του δωματίου, όσο η κούραση, ο κόπος και η ανάγκη του ύπνου. (Ιερός Χρυσόστομος)
Όσο ωφελούν οι 4 ώρες ύπνου πριν το μεσονύχτιο (12 τα μεσάνυχτα), δεν ωφελούν οι 8 ώρες μετά το μεσονύχτιο. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
Ο Άγιος Χρυσόστομος όταν κοιμόταν, άναβε ένα κερί και το έβαζε πάνω σε μια λαμαρίνα. Κάρφωνε ένα καρφί στο κερί και κανόνιζε πόση ώρα θα κάνει για να φτάσει η φλόγα στο καρφί. Μετά έπεφτε το καρφί στην λαμαρίνα και από το θόρυβο ξυπνούσε. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
Όταν κανείς είναι νέος, έχει περισσότερη ανάγκη από ύπνο και λιγότερη από ξεκούραση. Όταν γεράσει, του χρειάζεται περισσότερη ξεκούραση και λιγότερος ύπνος. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
Θεέ μου, αυτοί που έχουν ανάγκη τον ύπνο, δυσκολεύονται και δεν μπορούν να κοιμηθούν, εγώ που πρέπει να αγρυπνήσω, δυσκολεύομαι να αγρυπνήσω. Σε παρακαλώ, πάρε τη νύστα από μένα και μεταμόρφωσε την σε ύπνο αυτών των ανθρώπων. (Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης)
Το πάθος του ακατάσχετου ύπνου, μοιάζει με το πάθος της γαστριμαργίας. Όταν κανείς συνηθίσει να τρώει πολύ, γίνεται πολύ απαιτητική και η φύση του. Όταν όμως συνηθίσει στην εγρκάτεια, τότε ούτε και η φύση του επιζητεί την πολυφαγία. Το ίδιο συμβαίνει και με τον ύπνο. (Άγιος Εφραίμ ο Σύρος)
Είναι καλύτερο να κοιμάσαι, παρά να αγρυπνείς για μάταια λόγια και λογισμούς. (Άγιος Θεόδωρος Εδέσσης)
Ο υπερβολικός ύπνος, όχι μόνο παραλύει τα μέλη, κάνει και τον νου μαλθακό, βαραίνει το κεφάλι, προξενεί μεγάλη βλάβη στην υγεία του σώματος και επιτρέπει στον πονηρό διάβολο να τυπώνει στην φαντασία άτοπες ζωγραφιές και μέσω αυτών (ονείρων), να μας μολύνει με νυχτερινές επήρρειες. (Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης)
Οι αρχάριοι (στα πνευματικά) αγρυπνούν από το βράδυ ως τα μεσάνυχτα και από τα μεσάνυχτα μέχρι το πρωί, κοιμούνται. Οι μέσοι κοιμούνται από το βράδυ ως τα μεσάνυχτα και από τα μεσάνυχτα έως το πρωί αγρυπνούν. Και οι τέλειοι, αγρυπνούν όλη την νύχτα. (Άγιος Γρηγόριος ο Σιναϊτης)
Στους αρχάριους πνευματικά (μοναχούς) 5-6 ώρες ύπνου το βράδυ είναι αρκετές, στους πιο προχωρημένους 4-5 ώρες αρκούν, ενώ οι τέλειοι, ας κοιμούνται μία μόνο ώρα. Στην διάρκεια της ημέρα, ας κοιμούνται όλοι από μία ώρα. Η πολυϋπνία καταπολεμείται με την εγκράτεια, την νήψη, την ευχή του Ιησού και την μνήμη θανάτου. (Όσιος Παϊσιος Βελιτσκόφσκυ)
Η αγρυπνία όταν γίνεται με διάκριση, απαλάσσει τον νου από τον διασκορπισμό των λογισμών, τον κάνει λεπτό και ελαφρό και τον οδηγεί στην προσευχή, ισχυροποιώντας την πνευματική του όραση. (Όσιος Παϊσιος Βελιτσκόφσκυ)
Όπως η ομίχλη κρύβει τον ήλιο, έτσι και ο υπερβολικός ύπνος θολώνει την διάνοια και καλύπτει το νου με το πέπλο της λήθης. Έτσι ο νους γίνεται αναίσθητος απέναντι σε κάθε πνευματικό αγαθό. (Όσιος Παϊσιος Βελιτσκόφσκυ)
Όταν ένας άνθρωπος αφού πρωτοξυπνήσει, ξαναπέσει να κοιμηθεί, ναρκώνεται σαν τεμπέλικο μοσχάρι, για να μην πω σαν γουρούνι που θέλει πάντα να κυλιέται στην λάσπη. Από τον άνθρωπο αυτόν, φεύγει μακριά ο άγγελος του Θεού και τότε τον περιλαβαίνουν οι εχθροί δαίμονες και τον κρατάνε κοιμισμένο όσο θέλουν, παρουσιάζοντάς του ποικίλα όνειρα και φαντασίες. Έτσι και ηττηθήκαμε και χάσαμε το χρόνο μας. (Όσιος Παϊσιος Βελιτσκόφσκυ)
Όποιος συνηθίζει να τρώει λίγο, μαθαίνει το σώμα του να αρκείται στο λίγο. Το ίδιο συμβαίνει και στον ύπνο. Αν συνηθίσει κάποιος τον εαυτόν του σε λίγο ύπνο, τότε και η φύση του θα ζητάει λίγο ύπνο. Στον πόλεμο εναντίον του ύπνου, περισσότερο από όλα βοηθούν, οι τέσσερις τούτες αρετές: εγκράτεια, νήψη, ευχή του Ιησού και μνήμη θανάτου. (Όσιος Παϊσιος Βελιτσκόφσκυ)
Όταν σηκώνεσαι από τον ύπνο, η πρώτη σου σκέψη πρέπει να στραφεί στον Θεό, ο πρώτος σου λόγος πρέπει να είναι προσευχή στο Θεό - τον Πατέρα και Δημιουργό σου. (Άγιος Αντώνιος της Όπτινα)
Όταν σηκώνεσαι από τον ύπνο, νσ κατευθύνεις τις σκέψεις σου στον Θεό. Να προσφέρεις σαν θυσία σε Εκείνον, τους πρώτους καρπούς της λειτουργίας του νου σου, όταν αυτός δεν έχει ακόμα προσλάβει καμμιά μάταιη εντύπωση. (Άγιος Ιγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ)
Ποτέ να μην κοιμηθείς, χωρίς να πεις την βραδυνή προσευχή σου. Διαφορετικά ο ύπνος σου θα είναι άσχημος και βαρύς και ο εχθρός θα κάνει την καρδιά σου αναίσθητη σαν πέτρα. (Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης)
Ο υπερβολικός ύπνος βλάπτει περισσότερο από ό,τι το υπερβολικό φαγητό. (ΣτάρετςΠαρθένιος)
Καμμία άσκηση δεν προξενεί τόσες ευλογίες, όσο η στέρηση του ύπνου. Πράγματι η αγρυπνία διαλύει το σώμα. (ΓέρονταςΙωσήφοΗσυχαστής)
Όταν αυξηθεί η πνευματικότητα, θα καταπολεμηθεί και η υπνηλία. (ΓέρονταςΑμφιλόχιοςΜακρής)
Η πιο ακριβή-δύσκολη σωματική άσκηση είναι του ύπνου. Δεν είναι ούτε του φαγητού, ούτε του νερού, αλλά του ύπνου. (Γέροντας Εφραίμ Σκήτης Αγίου Ανδρέα)
Έξι ώρες ύπνου καθημερινώς, είναι αρκετές για να ξεκουραστεί ο άνθρωπος. (ΓέρονταςΕφραίμΣκήτηςΑγίουΑνδρέα)
Το αποτελεσματικότερο μέσο φωτισμού του νου και γεννήτρια της προσευχής είναι η αγρυπνία. Ο κόρος της υπνηλίας υποβιβάζει άμεσα τη διαύγεια του νου. Μειώνεται η διανοητική ικανότητα της λογικής φύσης να συγκρίνει, διακρίνει, επιλέξει και εφαρμόσει όσα η νόμιμη άσκηση απαιτεί. Η αγρυπνία, ως μέσο της φίλης των Πατέρων μας φιλοπονίας, πάντοτε προηγείτο στους ασκητικούς αγώνες. Και είναι γνωστή η υπερβολική άσκηση των Πατέρων στην αγρυπνία. Επέμεναν στα πολλαπλά οφέλη αυτής της αρετής, επειδή συντελούσε άριστα στη διανοητική εργασία, από την οποία εξαρτώνται όλα. (Γέροντας Ιωσήφ ο Βατοπαιδινός)
Υπάρχουν άνθρωποι, που αγρυπνούν για μερικούς και υπάρχουν άνθρωποι, που αγρυπνούν για όλους. (ΓερόντισσαΓαβριηλία)
Όταν δεν έχετε ύπνο και σας έρχονται λογισμοί διάφοροι μέσα στην διάνοιά σας, συνεχώς να λέτε το «Θεοτόκε Παρθένε» και ο ύπνος θα έρχεται και θα σας δίνει πολύ χαρά η Παναγία. (ΓερόντισσαΜακρίναΒασσοπούλου)
Η καθαρή προσευχή αναπληρώνει τον ύπνο. Και επειδή στην αρχή η προσευχή δεν είναι καθαρή, αλλά ανάμικτη με σκέψεις, γι' αυτό και δεν μπορούμε να πετύχουμε την αναπλήρωση του ύπνου. (π. Στέφανος Αναγνωστόπουλος)
Η ακαταστασία στον ύπνο είναι πρόβλημα συνήθως του ψυχισμού του ανθρώπου (ταραχή της συνείδησης) και δεν πρέπει να υπάρχει. (π. Βαρνάβας Γιάγκου)
Αυτό που βλάπτει το νέο, περισσότερο μάλιστα και από το πολύ φαγητό είναι ο πολύς ύπνος. Ο βασιλικός δρόμος για τον ύπνο είναι τέσσερις ώρες τη νύχτα και δύο την ημέρα. Την ημέρα δεν είναι απαραίτητο να κοιμηθείς, παρά μόνο να ξαπλώσεις, ανάλογα με τις δυνάμεις σου. (παπα-Διονύσιος της Κολιτσού ο Ρουμάνος)
Όταν σηκωθείς από τον ύπνο, πρώτα από όλα να κάνεις τρεις μετάνοιες στον Κύριο. Μετά μπορείς να πλυθείς... (παπα-Διονύσιος της Κολιτσού ο Ρουμάνος)
Λέει ο άλλος: Έχω αϋπνία! Πάρε το κομποσχοίνι σου και κάνε την αϋπνία σου, αγρυπνία... (Παναγόπουλος)
Σε ξάγρυπνους τσοπάνηδες, αποκάλυψε ο Θεός το γεγονός της Γέννησης. Η αγρυπνία καθαρίζει το νου και γλυτώνει έτσι ο άνθρωπος από τον πειρασμό. Και στον ύπνο μας, πειράζει ο σατανάς και μαραίνει την σάρκα μας. Χίονι γίνεται το πλάσμα, όταν αγρυπνήσει δύο-τρεις μέρες. (Παππούς Παναής από τη Λύση)
Το να πλαγιάζει κάποιος νωρίς και να σηκώνεται νωρίς, τον κάνει γερό, πλούσιο και σοφό. (Φραγκλίνος)
Να έχεις άγρυπνο το νου σου, γιατί ο ύπνος είναι συγγενής του αληθινού θανάτου. (Πυθαγόρας)
Ο ΆγιοςΘεόδωροςοΣτουδίτηςκαιοΆγιοςΣυμεώνοΝέοςΘεολόγοςυποστηρίζουν, ότι 4-5 ώρεςύπνοτηνημέραείναιαρκετοί. Ενώ ο Μέγας Αρσένιος υποστηρίζει, ότι μία ώρα ύπνο είναι αρκετή για έναν αγωνιστή μοναχό, ενώ ο Άγιος Ακάκιος ο Καυσοκαλυβίτης υποστήριζε, ότι μισή ώρα είναι αρκετή...!!!
Λίγο πριν κοιμηθείς σκέψου... Σκέψου ποιός είσαι, τι κάνεις πως πορεύεσαι στη ζωή σου. Σκέψου, το πως κύλησε η μέρα και πως εσύ αντέδρασες σε κάθε γεγονός. Σκέψου πως ο Κύριος σε άφησε να ζήσεις και αυτή τη μέρα... Σου έδωσε άλλη μια ευκαιρία να Τον πλησιάσεις... Μετά βγες απ' τον εαυτό σου και σκέψου λίγο τους άλλους. Εσύ έχεις το σπίτι σου, το κρεβάτι σου... Όμως, κάποια παιδιά δεν έχουν να φάνε. Σκέψου πόσοι άνθρωποι περιφέρονται απελπισμένοι στους δρόμους. Αυτή την στιγμή! Άστεγοι, φτωχοί, πεινασμένοι, παιδιά μπλεγμένα στα ναρκωτικά, στο περιθώριο... Τόσος κόσμος υποφέρει. Σκέψου πόσοι αυτή τη στιγμή πονάνε σ' ένα νοσοκομείο, πόσοι θλίβονται επειδή έχασαν κάποιο πρόσωπο αγαπημένο, πόσοι είναι απελπισμένοι λόγω χρεών και δανείων, πόσοι άνθρωποι διψούν για λίγες στιγμές χαράς και δεν ξεδιψούν ποτέ... Πόνος, θλίψη, δυστυχία σε κάθε γωνιά του πλανήτη... Σκέψου τα όλα αυτά όχι για να απελπιστείς! Αλλά για να πεις ένα Κύριε ελέησον. Για να μπορέσεις να μαλακώσεις λίγο την καρδιά σου. Να την συντονίσεις στον παλμό της προσευχής. Ωραίο πράμα αυτό! Τώρα που θα πέσεις για ύπνο, να εύχεσαι για όλους! Αυτό σε ενώνει, σε κάνει μέτοχο χωρίς να σε γκρεμίζει ψυχολογικά. Και όταν Τον παρακαλέσεις, η καρδιά σου θα μαλακώσει. Θα γλυκαθεί. Θα έρθει ο ύπνος, θα ασφαλίσει τα μάτια σου και εσύ θα κοιμηθείς μέσα στην προσευχή... Να τα θυμάσαι αυτά, λίγο πριν κοιμηθείς...
Αν θες τα όνειρά σου να βγουν αληθινά, μην κοιμάσαι.
Όποιος χορταίνει τον ύπνο δεν χορταίνει το ψωμί.
Έξι ώρες ύπνο για έναν άντρα, εφτά για μια γυναίκα και οκτώ για έναν ηλίθιο.
Όποιος κοιμάται πολύ, δεν θα έχει κουβέρτα για να σκεπαστεί.
Ο ύπνος είναι γιατρός πολλών νοσημάτων.
Να κοιμάσαι με τις κότες, να ξυπνάς με τους κοκόρους.
Κοιμάται τον ύπνο του δικαίου...
Κοιμάται σαν αρνάκι.
Το γέλιο και ο ύπνος είναι τα καλύτερα φάρμακα του κόσμου. (Ιρλανδική παροιμία)

***